ජනාධිපති මෛත‍්‍රීපාල සිරිසේන විසින් නීති විරෝධී ලෙස මහින්ද රාජපක්ෂව අගමැතිවරයා ලෙස පත් කිරීමෙන් පසුව කොළඹ කොටස් වෙළෙඳපොළ ඉහළ ගියා. ඒක සුභවාදී සලකුණක්ද?
නැහැ. කොටස් වෙළෙඳපොළේ තත්ත්වය මවා පාන්න පුළුවන්. පළවැනි දවසේ ඉඳන් මම ඒක ළඟින් නිරීක්ෂණය කළා. ඔක්තෝබර් 29 වැනිදා ඉඳන් කොටස් වෙළෙඳපොළේ ඉන්න බ්‍රෝකර්ලා පොඩි පොඩි කොටස් මාකට් එකට දාලා කොටසක මිල වැඩි කරනවා. ඒ කියන්නේ කොටස් විශාල ප‍්‍රමාණයක් තියෙන සමාගමක එකම එක කොටසක් හෝ කොටස් දෙකක් පමණක් ඉහළ මිලකට විකුණනවා. ඒත් එතකොට ඒවායේ මිල ඉහළ යන බව දර්ශකවලට එක්වෙනවා. ඉන් පස්සේ කියනවා කොටස් වෙළෙඳපොළ ඉහළ යන්න පටන් ගන්නවා කියලා. එතකොට මේ තත්ත්වය ගැන ලොකු දැනුමක් නැති ලාංකිකයන් දිගින් දිගටම කොටස් මිලදී ගන්න පටන්ගන්නවා. එයාලා කොටස් ගන්නේත් කොහේ හරි බැංකුවකට ණය වෙලා. හැබැයි මේ තත්ත්වය එක්ක, කොටස් වෙළෙඳපොළේ ඉන්න විදේශ ආයෝජකයෝ තමන්ගේ කොටස් විකුණන්න පටන් අරගෙන. කොටස් විකුණලා ඩොලර් අරන් ලංකාවෙන් යන්න පටන් අරගෙන. ඔක්තෝබර් 29 වැනිදා ඉඳන් නොවැම්බර් 06 වැනිදා දක්වා කාලසීමාව ගත්තොත්, කොටස් වෙළෙඳපොළේ ආයෝජනය කළ විදේශිකයන් ඩොලර් මිලියන 60ක් වටිනා කොටස් ලාංකිකයන්ට විකුණලා ඩොලර් අරන් ගිහින් තියෙනවා. ඉතින් හරියටම කිව්වොත් මේ කොටස් වෙළෙඳපොළේ ඉහළයෑමෙන් ලංකාවේ රුපියල් පිටරටට යනවා. මේ තත්ත්වය වර්ධනය වෙද්දී රුපියල තව තවත් වැටෙනවා. රුපියල් තවත් වැටෙද්දී රුපියල බේරාගන්නට තව තවත් මුදල් යට කරන්න මහ බැංකුවට සිදුවෙනවා. එතකොට දෙපැත්තකින් අවාසියක් වෙනවා. එක පැත්තකින් ලංකාවේ අඥාන ආයෝජකයෝ නොවටිනා මිලට කොටස් මිලදී අරන් පාඩු ලබනවා. අනෙක් පැත්තෙන් රුපියල බේරා ගන්නට සල්ලි නාස්ති කරන්න සිද්ධවෙනවා.
නීතිවිරෝධී අග‍්‍රාමාත්‍යවරයා සහ ජනාධිපති මෛත‍්‍රීපාල සිරිසේන විසින් සහන මල්ලක් ලබාදෙමින් ගැසට් නිවේදනයක් නිකුත් කළා. අත්‍යවශ්‍ය භාණ්ඩ රැසක් මත තිබුණු බදු කපාහැරියා, සමහර බදු අයකිරීම සඳහා තිබු ණු ආදායම් සීමාවන් වැඩි කළා. මේ කියන සහන මල්ල රටට ආර්ථික වශයෙන් සහනයක් ලෙස සැලකිය හැකිද?
මහින්ද රාජපක්ෂ නිකුත් කළ මාධ්‍ය නිවේදනයට අනුව ඔවුන් සහන ලබාදීම සඳහා තීන්දු කිහිපයක්ම අරගෙන තිබුණා. ඒත් ඒවා දිගුකාලීන සැලසුම් සමඟ, සියුම්ව නිරීක්ෂණය කිරීමෙන් පස්සේ ඒ තීන්දු ගත් බවක් පෙනෙන්නේ නැහැ. විශේෂයෙන් රටේ ආර්ථිකයේ සමබරතාවට, අයවැයට හා බදු ගෙවන්නන්ට ඒ තීන්දු හරහා සිදුවන බලපෑම පිළිබඳ සැලකිල්ලට අරගෙන නැති බව පැහැදිලිව පේන්න තියෙනවා. ඔවුන් ඉදිරිපත් කළ සහන මල්ලේ තිබුණු සහන යෝජනා ෆිස්කල් යෝජනා, අර්ධ ෆිස්කල් යෝජනා සහ ෆිස්කල් නොවන යෝජනා ලෙස වර්ග කිහිපයකට බෙදා දක්වන්න පුළුවන්. ෆිස්කල් යෝජනා කියන්නේ රජයේ වියදමට සහ ආදායමට හෙවත් අයවැයට ඍජුව බලපෑම් කරන යෝජනා. අර්ධ ෆිස්කල් යෝජනාවලින් වියදමට හා ආදායමට වක‍්‍රව බලපෑම් කරනවා. ෆිස්කල් නොවන යෝජනාවලින් එහෙම බලපෑමක් නැහැ. පැකේජ් එක හරහා ක්රියාත්මක කරන ප‍්‍රතිපත්ති අතරින් 12ක් ෆිස්කල් යෝජනා. එකක් අර්ධ ෆිස්කල් යෝජනාවක්. දෙකක් ෆිස්කල් නොවන යෝජනා. මේ යෝජනා අතරින් 10ක් රජයට ලැබෙන බදු මුදල් කැප කරන තීරණ. බදු මුදල් අඩු කිරීම, වියදම් වැඩි කිරීම හරහා ජාතික ආර්ථිකයට නරක බලපෑමක් ඔවුන් ඇති කරගන්නවා.
අයවැය කියලා කීවේ 2018 වර්ෂය වෙනුවෙන් ඉදිරිපත් කළ අයවැය නේද? ඒ අයවැයට මේ තීරණවලින් සිදුවෙන බලපෑම තව ටිකක් පැහැදිලි කළ හැකිද?
ඩිසිප්ලිනරි බජට් කියලා සංකල්පයක් තියෙනවා. මේ වෙද්දී ලංකාව අනුගමනය කළ යුතුම සංකල්පයක් ඒක. මේ වෙද්දී අපි ණයවෙලා තියෙන ණය සංචිතය අඩු කරගැනීම සඳහා අපට අයවැය විනයක් අත්‍යවශ්‍යයි. මේ සහන මල්ල ඒ සංකල්පයෙන් පිට ගිය එකක්. ආර්ථිකයේ සමබරතාව ගිලිහෙන එකක්. 2016 මහ බැංකු වාර්තාවෙන් සහ මුදල් අමාත්‍යාංශයේ 2017 වාර්තාවෙන් ඩිසිප්ලීනින් ද බජට් සංකල්පයේ අවශ්‍යතාව පැහැදිලි කරලා තියෙනවා. බදු ආදායම වැඩි කළ යුතු බව ඒ වාර්තා දෙකෙන්ම යෝජනා කරලා තියෙනවා. රජයේ වියදම් සහ ණය ප‍්‍රමාණය දරා ගන්න බැරි තරම් අධික නිසායි බදු ආදායම වැඩි කරගත යුතුව තියෙන්නේ. දිගින් දිගටම පත්වූ ආණ්ඩුවලින් ණය රෝලකින් රට ඉදිරියට ගෙනයෑම නිසා ණය උගුලක ලංකාව සිරවී ඉන්නවා. ලංකාවේ ආර්ථිකයට තියෙන බදු ආදායමේ දායකත්වය, ආසියාවේ වෙනත් රටවල ආර්ථිකයට බදු ආදායමේ දායකත්වය සාමාන්‍යයක් ලෙස ගත්තොත් ඒකෙන් හරි අඩක් පමණ වෙනවා. ලංකාවේ බදු ආදායම 13.3% ක්. ආසියාවේ සාමාන්‍ය 26.6% ක්.
නූතන ඉතිහාසය පුරාවට මහ බැංකුවේ වාර්තාවලින් නිර්දේශ කර තිබුණා අයවැය විනයගත විය යුතු බව. ඒත් ඒ කාලයේ මුදල් අමාත්‍යාංශයේ වාර්ෂික වාර්තාවලින් ඒකට ප‍්‍රතිවිරුද්ධ දේවල් තමයි කියැවුණේ. ඉතිහාසයේදී මේ වාර්තා දෙක අතර නොනවතින අරගලයක් තිබුණා. දීර්ඝකාලීන ප‍්‍රශ්න ගැන නොසිතා බදු අඩු කරමින් වියදම වැඩි කිරීමත්, වියදම් කිරීම වෙනුවෙන් ණය ගැනීමත් මුදල් අමාත්‍යාංශයේ ප‍්‍රතිපත්තිය වුණා. ඒ ප‍්‍රතිපත්තිය නිසා ඇතිවිය හැකි නරක ප‍්‍රතිඵල පිළිබඳ අවදානම මහබැංකුව විසින් දිගින් දිගටම පෙන්වුවා. 2016 මහබැංකු වාර්තාවෙන් සහ 2017 මුදල් අමාත්‍යාංශයේ වාර්තාව කියන දෙකෙන්ම ඩිසිප්ලිනරි බජට් කියන සංකල්පය පිළිගෙන තිබුණේ පළවැනි වතාවට. 2018 අයවැය හැදුණේ ජනප‍්‍රිය තීන්දු මත පදනම් නොවී විනයකින් යුතු අයවැයක් පිළිබඳ සංකල්පය මත පදනම් වෙලා. දැන් ඉදිරිපත් කරලා තියෙන යෝජනාවලින් ඒ සංකල්පය අත්හැරලා තියෙනවා. ඒක අයවැය පරතරය වැඩි කරවනවා.
අයවැය පරතරය වැඩි වෙද්දී සිදුවෙන්නේ මොකක්ද?
එතකොට මුදල් අච්චු ගහන්න වෙනවා. ඒත් අලූ‍තෙන් මුදල් අච්චු ගැසීමෙන් රටට සිද්ධවෙන්නේ පාඩුවක්. අලූ‍තෙන් රුපියල් සීයක් ලංකාවේ මිනිස්සුන්ට ලැබුනාම ඔවුන් කරන්නෙ පිටරටින් එන භාණ්ඩ මිලදී ගන්න ඒ මුදල් පාවිච්චි කිරීමයි. මේ ගැන උනන්දු වෙමින් මම මගේ ශිෂ්‍යයන්ගෙන් වතාවක් ප‍්‍රශ්නයක් ඇහුවා. ඔබේ අතට එකපාරම රුපියල් මිලියන දහයක් ලැබුණොත් මොකද කරන්නෙ කියලා. එතකොට එයාලා කීවේ කාර් මිලදී ගන්නවා, ගෙවල් හදනවා වගේ කතා. ඒ මුදල් ආයෝජනය කිරීමේ වුවමනාවක් තිබුණේ නැහැ. ඒ වෙනුවට වියදම් කිරීමටයි සැලසුම් කරන්නේ. එහෙම වුණාම ගෙවුම් ශේෂයේ හිඟය වැඩිවෙලා රුපියල අවප‍්‍රමාණය වෙන බර ප‍්‍රමාණය වැඩි වෙනවා. උද්ධමනය අද 0.9යි. ඒක පවත්වාගෙන යන්න බැරිවෙනවා. දැන් රුපියල ඉහළයෑම අඩු කරන්න ණය කපාහරින්න සිද්ධවෙනවා. ඒ නිසා තමයි 2019 අවුරුද්ද කපාහරින්න සිද්ධවෙන බව කියන්නේ.
බැලූබැල්මට භාණ්ඩ මිල අඩුකරලා සහන පැකේජ් ලබා දීම ජනතාවට යහපත් දෙයක් නොවෙයිද?
රජයන් විසින් මිනිස්සුන්ට සහන පැකේජ් ලබාදීම හොඳයි. ඒත් ජනතාවට සහන දෙන්න නම් රජයට ඒ සඳහා හැකියාවක් තියෙන්න ඕනෑ. නිකන්ම සහන දෙන්න බැහැ. රජය ඒක ආදායමක් විදියට කොහෙන් හරි උපයන්න ඕනෑ. එහෙම නැතිව ජනතාවගේ ආකර්ෂණය දිනාගැනීමට හිතුමතේ සහන දීම අදූරදර්ශී ක‍්‍රියාවක්. ලංකාවේ ඉතිහාසය පුරාවට කරලා තියෙන්නෙ ඒ අදූරදර්ශී ක‍්‍රියාව. මේ සහන ලබාදීම තාවකාලිකව යහපත් වේවි. ඒත් දීර්ඝකාලීනව විශාල අර්බුද ඇති කරනවා. එක්සත් ජාතික පක්ෂ ආණ්ඩුව බලයට පත්වෙලා රජයේ නිලධාරීන්ගේ වැටුප රුපියල් දහදාහකින් වැඩ කළ මොහොතේත් වුණේ ඒ වගේ දෙයක්.
තෙල් මිල සූත‍්‍රය ඉවත් කරමින් තෙල් මිල අඩුකිරීම යහපත් තීරණයක් නොවේද?
දැන් තෙල් සඳහා වන වියදම හැම බදු ගෙවන්නාටම දරන්න වෙනවා. මංගල සමරවීරගේ මිල සූත‍්‍රයට බොහෝ දෙනා එරෙහි වුණාට ඒක තියෙද්දී තෙල් පාවිච්චි කරන අය තමයි මිල දැරුවේ. ඒත් දැන් ඛණිජ තෙල් පාවිච්චි නොකරන අයටත් වියදම දරන්න වෙනවා. මොකද අලාභ පිට අඩුවට තෙල් දුන්නාම අවුරුද්දේ අගදී ඛණිජ තෙල් සංස්ථාවේ ගිණුම් විගණනය කරන විගණකයන් විසින් මේ ගිණුම් බාරගත නොහැකියි කියලා සහතිකයක් නිකුත් කරනවා. මේ සහතිකය ලොකු ගැටලූ‍වක් බවට පත්වෙනවා. සාමාන්‍යයෙන් අපි විදෙස් රටවලින් ඛණිජතෙල් ආනයනය කරද්දී සැපයුම්කරුවන්ගේ ණය කියලා මාස තුනක ණයක් ලැබෙනවා. ඒ ණය ලැබෙන්නේ ඛණිජ තෙල් ගෙනල්ලා, ඒක විකුණලා ණය ගෙවීම සඳහා මාස තුනක කාල සීමාවක් ලබාදෙමින්. ඒත් ඒ තෙල් විකුණුවාට පස්සේ වියදමට සරිලන ආදායමක් නොලැබෙන පසුබිමක, ඒ කියන්නේ දැන් තියෙන තත්වය යටතේ මාස තුනේ ණය ලැබෙන්නේත් නැහැ. එතකොට අලාභය පියවන්නේ මුදල් අමාත්‍යාංශය විසින්. එය ගෙවන්නේ බදු ගෙවන ජනතාවගේ මුදල් පාවිච්චි කරලා. මෙහෙම උදාහරණයක් ගනිමු. දුම්රිය සේවය වගේ එකක් ලංකාවේ හැමෝම පාවිච්චි කරන්නේ නැහැනේ. ඒත් දුම්රිය විසින් රුපියල් බිලියන හයක් වාර්ෂිකව පාඩු ලබනවා. ඒ මුදල මහා භාණ්ඩාගාරය විසිනුයි දරන්නේ. භාණ්ඩාගාරය මුදල් උපයන්නේ ජනතාවගෙන්. මීටත් වඩා බරපතළයි ශ‍්‍රී ලංකන් ගුවන් සමාගමේ තත්වය. එය වාර්ෂිකව බිලියන 30කට වැඩි පාඩුවක් ලබනවා. ඒක දරන්න වෙන්නේ ගුවන් සමාගම පාවිච්චි නොකරන බහුතරයක් වූ මහජනතාවට. දැන් මිල සූත‍්‍රය විහිළුවක් විදියට සලකලා මේක ඉවත් කරන බව දේශපාලකයන් විදියට ඔවුන් කියනවා. මිල සූත‍්‍රය හෑල්ලූ‍වට ලක් කරනවා. ඒත් ඉහත කී කාරණා ගැන මුදල් ඇමතිවරයෙක් දන්නේ නැත්නම් එවැන්නෙක් මුදල් ඇමති ධුරය දරන්න සුදුසු නැහැ.
අපි සාමාන්‍යයෙන් ලෝක වෙළෙඳපොළෙන් ඛණිජ තෙල් බොහොම පුංචි ප‍්‍රමාණයක් තමයි ලංකා ඛණිජ තෙල් නීතිගත සංස්ථාවට මිලදී ගන්නේ. මොකද ලංකාව ඉතාම පුංචි රටක්. ඒ නිසා අපට ලෝක වෙළෙඳපොළේ තෙල් මිල කියලා ප‍්‍රසිද්ධ කරලා තියෙන මිලටම තෙල් ගන්න බැහැ. ඒ මිලට ගත හැක්කේ මීට වඩා දැවැන්ත තොග. අයි. ඕ.සී. සමාගම දැවැන්ත සමාගමක් නිසා ඔවුන් ඒ මිලට ගන්නවා. අපි සුළු ප‍්‍රමාණයක් ගන්න නිසා ලෝක වෙළෙඳපොළේ ඛණිජ තෙල් බැරලයක මිල විදියට සඳහන් මිලට වඩා ඩොලර් පහක් විතර වැඩිපුර ගෙවන්න වෙනවා. ලෝක වෙළෙඳපොළේ තෙල් බැරලයක් ඩොලර් 75ක් නම් ලංකාව තෙල් ගන්නේ බැරලයක් ඩොලර් 80 බැගින්. අනෙක් අතට ලංකාවේ ඛණිජ තෙල් නීතිගත සංස්ථාව කියන්නේ ඒකාධිකාරියක්. ඔවුන්ට කිසිම තරගයක් නැහැ. මොන තරම් පාඩු ලැබුවත් භාණ්ඩා ගාරයෙන් ගෙවන බව දන්නවා. ඒ නිසා ඔවුන්ට කිසිම වුවමනාවක් නැහැ ව්‍යාපාරයක් විදියට මේ සමාගම් කාර්යක්ෂම විදියට දුවන්නට. ඒ අකාර්යක්ෂමතාවයේ මිල දරන්න වෙන්නේත් සාමාන්‍ය ජනතාවට. මිල සූත‍්‍රයෙන් මේ තත්ත්වයේ වෙනසක් කරන්න උත්සාහයක් ගෙන තිබුණා.
මේ තීරණ නිසා 2019 අයවැයට සිද්ධවෙන්නේ මොකක්ද?
ඒ ගැන කතා කිරීමෙන් ඵලක් නැහැ. 2019 අයවැය සම්පූර්ණයෙන්ම නැතිවෙනවා. කැලේ යනවා. ඒක කනගාටුවට කාරණයක්. 2019 අයවැය හරහාත් ඉහත කී විනයගත අයවැය ප‍්‍රතිපත්තිය ඉදිරියට ගෙනියන්න සැලසුම් කරලා තිබුණා.
ඒ වුණාට අතුරු සම්මත ගිණුමක් ඉදිරිපත් කරනවා නේද?
අතුරු සම්මත ගිණුමකින් කරන්නේ 2018 අවුරුද්දේ අයවැයට අදාළව තියෙන ආදායම්වලින් තවත් මාස තුනක් රට ගෙනියනවා. අලූ‍ත් අයවැයක් සම්මත වෙන්නේ නැහැ. අලූ‍ත් ප‍්‍රතිපත්තියක් නැහැ.
