අයිඑම්එෆ් මූල්‍ය රෙගුලාසි සපුරන්න ගියොත් ඒක රාජපක්‍ෂ පවුලේ ගැටලුවක් වේවි
මහාචාර්ය
අමින්ද මෙත්සිල

■ ප්‍රබුද්ධ නුවන්

මේ වර්ෂය සඳහා රුපියල් කෝටි 22900ක ආකර්ෂණීය සහන මල්ලක් රජය විසින් වෙන් කරනවා. එසේ නමුත් ඒ සඳහා ප්‍රතිපාදන සොයාගන්නා ආකාරය පිළිබඳව ප්‍රමාණවත් හැඳින්වීමක් නෑ. මේ පිළිබඳ ඔබ හිතන්නේ කොහොමද?

2022ට යෝජනාවෙලා තියෙන අයවැයේදී රජය කියනවා තමන්ගේ ආදායම සහ ණය ගෙවීම් ඇතුළු වියදම අතර පරතරය රුපියල් බිලියන 3200ක් කියලා. ඒ කියන්නේ රජයේ ආදායමට වඩා වියදම කෝටි තුන්ලක්ෂ විසිදාහක් වැඩියි. ඉතින් ඒ විදිහේ විශාල පරතරයක් තියෙද්දී තමයි ආයෙම මේ විදිහේ යෝජනාවක් ගෙනල්ලා තියෙන්නේ.
එතන තියෙන අනික් ගැටලුව තමයි රජය අයවැය යෝජනාවේදී බලාපොරොත්තු වන ආදායම පවා එච්චර යථාර්ථවාදී නෑ. මොකද 2021 වර්ෂයේ බලාපොරොත්තු වුණ ආදායම බිලියන 1561යි. මේ පාර රජයේ යෝජනාව මේ අවුරුද්දේදී ඒ ආදායම 46%කින් වැඩිකරගන්න බව. ඒක වෙන්නේ නැති දෙයක්. මොකද ලංකාවේ සාමාන්‍යයන් ආදායම් වැඩිවෙන්නේ 10.5%කින්. ඉතිං එහෙම තත්ත්වයක් තුළ රජයේ ආදායම මේ අවුරුද්දේ 46%කින් වැඩිකරනවා කියන එක කරන්න පුළුවන් දෙයක් විදිහට දකින්න අමාරුයි. ඒ අනුව ඉතාමත් පැහැදිලියි ආණ්ඩුව අයවැය යෝජනාවේ දී කිව්ව අයවැය පරතරය ඇත්ත වශයෙන්ම රුපියල් බිලියන 3200ටත් වඩා වැඩි වෙන්න ඕනෑ කියන එක.

අපි උපකල්පනය කරමු, මේ වර්ෂය සඳහා බලාපොරොත්තු වන බිලියන දෙදහස් දෙසිය ගාණ නෙමෙයි, අපිට රුපියල් බිලියන 1800ක් විතර හම්බ වුණා කියලා. ඒ අනුව පැහැදිලියි එතනත් තව බිලියන හාරසීයකට වැඩි වෙනසක් තියෙනවා කියලා. ඉතින් අපේ අයවැය පරතරය රුපියල් බිලියන 3700ක් විතර වෙනවා. ඒකට තමයි මේ යෝජනා කරන රුපියල් බිලියන 229 එකතු වෙන්නේ. මෙහෙම බලද්දි පැහැදිලිවම රුපියල් බිලියන හාරදාහක විතර අයවැය පරතරයක් එනවා.

පහුගිය අවුරුද්දේ නොවැම්බර් මාසය විතර වෙනකොට මහබැංකුව රුපියල් ටි්‍රලියන 1.1ක් විතර මුද්‍රණය කළ බව කියැවෙනවා. ඔබ හිතන විදිහට මේ තත්ත්වය උඩ තියෙන මූලිකම විකල්පය තවදුරටත් මුදල් මුද්‍රණය කිරීම කියලාද?

ඒක ඉතාමත් පැහැදිලියි. මොකද අපි දැන් ඉන්නේ ණය ශ්‍රේණිගතකිරීම්වලින් පහතටම වැටුණු තත්ත්වයක. ඉතිං අපිට ජාත්‍යන්තර වෙළඳපොළෙන් ණය ගන්න අමාරුයි.
සල්ලි මුද්‍රණය කිරීම සාධාරණීකරණය කරන්න රජය භාවිත කරන න්‍යාය තමයි නූතන මුදල් න්‍යාය කියන එක. ඒ න්‍යාය සීයට සීයක් වැරදියි කියලා මම කියන්නේ නෑ. නමුත් ඒක ලංකාවේ ක්‍රියාත්මක කරපු විදිහේ වරදක් තියෙනවා. අද රටේ විශාල උද්ධමනයක් ඇතිවෙලා තියෙන්න මූලික හේතුව මේ තරම් විශාල වශයෙන් මුදල් මුද්‍රණය කිරීම තමයි.
ඔබ කියූ විදිහට ගිය අවුරුද්දේ නොවැම්බර් දක්වා මුද්‍රණය කළ මුදල් ප්‍රමාණය ටි්‍රලියන 1.1ක් නම් සහ එයින් ඇතිවෙලා තියෙන උද්ධමනය මෙච්චර විශාල නම්, අපි මේ පාර අපේ ණය ගෙවාගන්න අවශ්‍ය මුදලින් භාගයක් වන ටි්‍රලියන 2ක් මුද්‍රණය කළොත් මේ රටේ භාණ්ඩ හා සේවාවල මිල හිතාගන්න බැරි තරම් ඉහළ යනවා කියලා අමුතුවෙන් කියන්න අවශ්‍ය නෑනේ. මුදල් මුද්‍රණය කරලා ආර්ථිකයක් දුවවන්න පුළුවන් නම් මේ රටට ජාත්‍යන්තර වෙළඳාමක් අවශ්‍ය වෙන්නේ නෑ.

අනික, ඒ නිසා ජනතාව තුළ රුපියලට තියෙන පිළිගැනීම වැටුණොත් දේශීය වශයෙන් ආර්ථිකය බංකොලොත් වන එක නවත්තන්න බෑ. ඒ නිසා මේ සහන මල්ල කියන එක මම දකින්නේ තනිකරම දේශපාලනික වැඩක් කියලා. මොකද අද දේශපාලනඥයෙක්ට පාරට බහින්න බෑ, මිනිස්සු හූ කියනවානේ. ඉතිං මේ මගින් ඒ ආතතිය තුනී කරගන්න ආණ්ඩුව හිතනවා වෙන්න පුළුවන්. නමුත් මේ තාවකාලික විසඳුම තව ප්‍රශ්න ගණනාවක ආරම්භයක් වෙයි කියලා ආණ්ඩුව කල්පනා කරන්නේ නැති එකයි ගැටලුව.

මේ ආණ්ඩුවේ ආර්ථික ප්‍රතිපත්තිය හා වර්තමාන ආර්ථික ගැටලුවට මූලික හේතුවක් විදිහට මේ ආණ්ඩුව බලයට පත් වූ විගස විශාල බදු ප්‍රමාණයක් අඩු කිරීම බොහෝ ආර්ථික විශේෂඥයෝ දකිනවා. එහෙම තියෙද්දි මේ සහන මල්ලේත් තවත් විශාල බදු අඩුකිරීම් රාශියක් තියෙනවා?

ඔව්, ඒක තමයි විශාල ගැටලුව. අපි කලින් කිව්වා වගේ මේ වර්ෂයේ අයවැය පරතරය රුපියල් බිලියන හාරදාහක් විතර වෙද්දී රජය බදුත් අඩු කරලා තියෙනවා. අපිට ඒ ගාණ ණය ගන්නත් බෑ. කවුද අපිට ණය දෙන්නේ.

මේ වෙලාවේ රටේ ඇතිවෙලා තියෙන ප්‍රශ්නේ ගොඩාක් අය ලඝු කරනවා විදේශ සංචිත අඩුවීම කියන එකට. නමුත් සංචිත අඩුවීම කියන්නේ මේ ප්‍රශ්නයේ එක කොටසක් විතරයි. මේ රටේ මූලික වශයෙන් ප්‍රශ්න දෙකක් තියෙනවා. එකක් තමයි ජාතික ආදායම් අඩුවීම. දෙවැන්න සංචිත අඩුවීම.

ඔබ කිව්වා වගේ, මේ ආණ්ඩුව බලයට ආපු ගමන් ඒ අය ඡන්ද පොරොන්දුවක් විදිහට දීලා තිබුණ බදු අඩුකිරීම් කළා. ඒක නිසා දළ වශයෙන් රුපියල් බිලියන පන්සීයත් හයසීයත් අතර ආදායමක් රජය අහිමි කරගත්තා. දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයෙන් සීයට දාහතරක් පහළොවක් තිබුණු ආදායම සීයට 9.2ට බස්සගත්තා. මේ නිසා එක පැත්තකින් රජයට වියදම් කරන්න ආදායම් නැති වුණා.

රජයට ණය ගෙවන්න උනාම ඒ අය කළේ එක පැත්තකින් ණය ගන්නවා අනික් පැත්තෙන් ණය ගෙවනවා වගේ රෝලක්. ඒ අපිට ජාත්‍යන්තරය ණය දුන්න නිසා. නමුත් 2019දී අපේ අපේ ආදායම අඩු වුණ නිසා ණය ගෙවීමේ හැකියාව අතින් අපව පහතට වැටුණා. ඉතින් අපිට වෙනත් රටවලින් ණය ගැනීම ගැටලුවක් වුණා. එතනින් එහාට දිගින් දිගටම සංචිත හා ආදායම් අඩු වුණා. මේ යෝජනාවලියේදී වුණේ ඒ තත්ත්වය තවත් උඩුදුවන එක.

මේ යෝජනාවලියේ මූලිකම යෝජනා අතර රජයේ සේවකයන්ගේ වැටුපට රුපියල් 5000ක දීමනාවක් එකතුකිරීම හා විශ්‍රාම වැටුප් වැඩි කිරීම තියෙනවා. ආණ්ඩුව කියන්නේ මේ සහන මල්ල දෙන්නේ කොවිඩ් හමුවේ ඔවුන්ගේ ආර්ථිකය පසුබෑමට ලක්වුණු නිසා කියලා. කොවිඩ් හමුවේ වැඩිපුරම ආර්ථික අර්බුදයට ලක් වුණේ රජයේ සේවකයින්ද?

මේ සහන දෙන්නේ කොවිඩ් නිසා මිනිස්සු පීඩනයට පත්වීම හේතුවෙන් කියලා තමයි රජය කියන්නේ. නමුත් ඇත්තටම කොවිඩ් නිසා වැඩිපුර පීඩාවට පත් වුණේ රජයේ සේවකයෝ නෙමෙයි. රජයේ සේවකයින්ට සීයට සීයක් පඩි ගෙව්වා. ගුරුවරු වගේ අයට උනත් අවුරුදු ගාණක් ගෙදර හිටියත් සම්පූර්ණයෙන් පඩිය ගෙව්වා.

කොවිඩ් නිසා වැඩිපුරම පීඩාවට පත් වුණේ පෞද්ගලික අංශයේ සේවකයෝ හා එදිනෙදා ආදායම් හොයන මිනිස්සු. ඒ පිරිස් තමයි බිංදුවටම වැටුණේ මේ වෙලාවේ. ඒ නිසා ජනතාව ගැන හිතනවා නම්, රජය කරන්න තිබුණේ ආදායම් නැති වෙච්ච පාර්ශ්වයට ආදායම් වැඩිකරන එක. මේකෙන් උනේ ආදායමක් තිබිච්ච අයට ටිකක් වැඩිපුර හම්බ වෙද්දී නැතිවිච්ච එකාට මොකුත්ම නැතිව යෑම.

රටේ උද්ධමනය ඉතා විශාල වශයෙන් ඉහළ නැගලා. ආහාර උද්ධමනය සීයට 20 ඉක්මවා ගිහිල්ලා කියනවා. ඉතිං එහෙම තියෙද්දි මේ ලබන මුදලින් රජයේ සේවකයන්ට හරි සහනයක් තියෙයිද?

රජයේ සේවකයෙක් වන සාමාන්‍ය පුද්ගලයකුට, තමන්ට රුපියල් පන්දාහක් වැඩිවෙනවා කියන්නේ ලොකු දෙයක් විදිහට දැනෙන්න පුළුවන්. නමුත් ආර්ථිකවේදියෙක් හැටියට මේක මම දකින්නේ කලිනුත් කිව්වා වගේ, නැති ප්‍රශ්න ගොඩක් ඇති කරන වැඩක් කියලා.

රජය කරන්නේ මගේ ඉස්සරහ සාක්කුවට රුපියල් පන්දාහක් දාලා පිටිපස්සේ සාක්කුවෙන් රුපියල් පහළොස්දාහක් විතර ගන්න එක. පෙට්‍රල් ගාස්තුව හා ප්‍රවාහන ගාස්තුවත් ගෑස් හා බඩුවල මිල වැඩිවී ඇති තරමත් මාසසේ දවස් ගාණට ගණනය කරලා ගත්තොත් එතන තියෙනවා පන්දාහ වගේ දෙතුන් ගුණයක්. ඉතින් රුපියල් පන්දාහක් වැටුපට නොදී මේ බඩුවල මිල පාලනය කරලා තිබුණා නම් රජයේ සේවකයින්ට පවා මීට වඩා හොඳයි.
මේ විදිහට රජයේ සේවකයින්ගේ පමණක් පඩි වැඩි කිරීම නිසා පෞද්ගලික අංශය තමන්ගේත් පඩිය වැඩි කරගැනීම වෙනුවෙන් උද්ඝෝෂණය කරන්න පුළුවන්. එතැනදි ව්‍යවසායකයන් කිව්වොත් එහෙම පඩි වැඩි කරන්න බෑ කියලා උද්ඝෝෂණ රැල්ලක් පෞද්ගලික අංශයේ ඇතිවෙන්න පුළුවන්. ඒක රටේ ආර්ථිකය තවදුරටත් කඩාගෙන වැටෙන්න හේතු වෙනවා. මේ විදිහට කඩා වැටෙන්න පුළුවන් එක අංශයක් විදිහට තේ කර්මාන්තය ගන්න පුළුවන්. ඒ අය මේ විදිහේ උද්ඝෝෂණ ව්‍යාපාරයක් කළොත් ඒක රටේ ආර්ථිකයට විශාල පහරක් වදිනවා කියන එක සහතිකයි.

ගෙවුම් ශේෂ අර්බුදය සම්බන්ධව අපිට තියෙන හොඳම විකල්පය ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලට යෑම විදිහටයි බොහෝ ආර්ථික විශේෂඥයින් කියන්නේ. ඒක ඇත්තද?

ඒක නිවැරදියි. නමුත් ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල සම්බන්ධයෙන් අපිට ඇති කරලා තියෙන්නේ මහා වැරදි ප්‍රතිරූපයක්. දැන් බලන්නකෝ අපිට ඇමරිකාව ගැනත් ඒ විදිහේ ප්‍රතිරූපයක්නේ තියෙන්නේ. නමුත් කවුරුත් පැනලා ගිහිල්ලා චීනයේ පදිංචිවෙන්න හිතන්නේ නෑනේ. කොහොම හරි බලන්නේ ඇමරිකාව නැත්තම් ඒ වගේ වෙන බටහිර රටක පදිංචි වෙන්න. ඒ විතරක් නෙමෙයි අපේ රටේ ජනාධිපති, මුදල් ඇමති විදිහට පවා අපි ඇමරිකන්කාරයෙක් පත්කරගන්න කැමතියි. නමුත් උඩින් ඇමරිකාවට විරුද්ධයි. මූල්‍ය අරමුදල සම්බන්ධව අපේ ක්‍රියාවත් ඒ වගේ. මොකද ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලේ වැඩි පාලනයක් තියෙන්නේ බටහිර රටවලට. ඒ නිසා ඔවුන්ගේ ප්‍රතිපත්ති ගොඩක් වෙලාවට විවෘත ආර්ථිකයට සම්බන්ධයි. ඉතින් වැරදි මතයක් අපි නිර්මාණය කරගත්තා මූල්‍ය අරමුදල රටවල් විනාශ කරනවා කියලා.

මහින්ද රාජපක්ෂ මහත්තයා තමයි වැඩිම ණයක් ගන්නේ මූල්‍ය අරමුදලින්. ඒ 2009 දී ගත්තු ඩොලර් බිලියන 2.5ක්. නමුත් ඔහු 2010 ඡන්දෙනුත් දිනනවා. 2016 දී රනිල් වික්‍රමසිංහගේ ආණ්ඩුව ගන්නවා බිලියන 1.5ක ණයක්. නමුත් 2019 ආණ්ඩුව පැරදුණේ මූල්‍ය අරමුදල සම්බන්ධ ගැටලුවක් නිසා නෙමෙයි, රටේ ආරක්ෂාව සම්බන්ධ ගැටලුවක් නිසා. අපි මේ දක්වා මූල්‍ය අරමුදලින් අවස්ථා 16ක ණය අරන් තියෙනවා. ඒ එකක්වත් දේශපාලනික ගැටලුවක් ඇති කළා කියලා මම දකින්නේ නෑ.

ඇත්ත තත්ත්වය එහෙම නම්, ඔබ හිතන විදිහට ඇයි අපි මූල්‍ය අරමුදලට නොයන්නේ?

සාමාන්‍යයෙන් මූල්‍ය අරමුදලින් ණයක් ගනිද්දී ඒ අය අපිට ප්‍රධාන වශයෙන් කොන්දේසි දෙකක් දානවා. එකක් තමයි, ඔවුන් අපිට කියනවා අපේ ගෙවුම් ශේෂය ශක්තිමත් කරන්න වැඩසටහනක් ඉදිරිපත් කරන්න කියලා. දෙවැනියට කියනවා ඒ වැඩසටහනට අපි අනුගත වෙන්නේ කොහොමද පෙන්නන්න කියලා.

ඒ දෙවෙනි එක සඳහා ඔවුන් ආයෙත් උප කොන්දේසි හතරක් දානවා. ඒ එකක් තමයි අපි මිල පාලනයන් ඉවත් කරන්න ඕනෑ කියන එක. ඇත්තටම දැන් අපේ රජය මේක කරලා තියෙන්නේ. දෙවෙනි එකේදී කියනවා රජය ණය සීමාවක් පනවාගන්න ඕනෑ හා දේශීය වෙළඳපොළෙන් ණය ගන්න එක සීමා කරන්න ඕනෑ වගේ දේවල්. තුන්වෙනි එකෙන් කියනවා රාජ්‍ය සේවය පුළුල් කිරීම නවත්තන්න ඕනෑ, සහනාධාර සීමා කරන්න වගේ දේවල්. බලද්දි මේ ඔක්කොම රජය දැනටමත් කරලා තියෙන්නේ. මිල පාලනය අයින් කළා. රාජ්‍ය සේවය බරක්, ඒක පුළුල් කරන්නේ නෑ කියලා බැසිල් කිව්වා. පොහොර සහනාධාර ඇතුළු සහනාධාර අයින් කළා.

නමුත් හතරවෙනි කරුණෙන් කියන්නේ රටේ මූල්‍ය පද්ධතියේ විනිවිදභාවය පැහැදිලිව පෙනිය යුතුයි සහ යහපාලන සංකල්ප එකතුවිය යුතුයි කියලා. මම කල්පනා කරන්නේ රජය මූල්‍ය අරමුදලට යන්නේ නැත්තේ මේ නිසා. මොකද අපිට මූල්‍ය පද්ධතියේ විනිවිදභාවය කියන කොන්දේසිය සපුරාගන්න අමාරුයි. හේතුව තමයි රටේ ජනාධිපති, අගමැති, මුදල් ඇමති ඇතුළු හැමෝම රාජපක්ෂලා. ඒ විතරක් නෙමෙයි අයවැයේ මුළු මුදලින් සීයට 64ක් විතර වෙන්වෙන්නේ රාජපක්ෂලාට. ඒ නිසා ඒ කොන්දේසිය ආරක්ෂා නොකර අපිට මූල්‍ය අරමුදලට යන්න අමාරු වෙයි.

ඒකයි මේ අය මූල්‍ය අරමුදලට නොයන්නේ. කලින් කියූ මූල්‍ය රෙගුලාසි සපුරන්න ගියොත් ඒක මේ අයගේ පවුලේ ගැටලුවක් වෙන්න පුළුවන්.■