■ පුරවැසියා
රටට අවශ්‍ය කරන්නේ මහජන ව්‍යවස්ථාවක්ය යන මතය පසුගිය කාලයේ රටේ තීරණාත්මක දේශපාලන වෙනස්කම් සඳහා සහභාගි නොවූ කණ්ඩායම් හා පුද්ගලයන් අතර ප්‍රබෝධයක් ඇතිකර තිබෙන බව පෙනේ. සූම් තාක්ෂණය ඔස්සේ පැවැත්වෙන ඒ ගැන වූ කතිකාද, සමාජ මාධ්‍ය කණ්ඩායම් ඔස්සේ කරන අදහස් දැක්වීම්ද, හමුවී කරන සාකච්ඡාවලින්ද මෙම මතය යම් සාකච්ඡාවකට බඳුන්වන බව පෙනෙන්නට තිබේ.
මෙම මතයේ සිටින පුද්ගලයන් මහජන ව්‍යවස්ථාවක් ගැන සිදුකරන අදහස් දැක්වීම්වල ‘මහජන ව්‍යවස්ථාවක්’ යන සටන් පාඨය තිබුණද කැපී පෙනෙනම අඩුව වන්නේ එවැනි මහජන ව්‍යවස්ථාවක් නිර්මාණය කර ගැනීමේ ක්‍රමවේදය කුමක්ද යන්න පැහැදිලි නොකිරීමය. මහජන ව්‍යවස්ථාවක් සම්බන්ධයෙන් චිලිය, දකුණු අප්‍රිකාව වැනි රටවල නම් එම අදහස් දැක්වීම්වල සඳහන් කළද ඒ සඳහා ගත් ක්‍රමවේදය මේ බොහෝ ලියන්නන් පැහැදිලි කරන්නේ නැත.
එසේ වුවද මේ බොහෝ ලියන්නන්ගේ ලියවිලි තුළ අපට පෙනෙන්නට තිබෙන එක් පොදු කාරණයක් වන්නේ මහජන ව්‍යවස්ථාවක් යන්නේ තේරුම ව්‍යවස්ථා සම්පාදන ක්‍රියාවලියට සියලු ජනයා සම්බන්ධ කරගැනීම යන්නය. එය ප්‍රායෝගිකව සිදුකරන්නේ කෙසේද යන්න මේ ලියන්නන් කිසිවකු පැහැදිලි කරන්නේ නැත. රටේ මුළු ජනගහනය නොවුණත් ඡන්ද බලය හිමි තරුණ හා වැඩිහිටි ජනගහනය ඒකරාශි කර හෝ මේ කටයුත්ත කරන්නේ කෙසේද යන්න ප්‍රශ්නයකි. එසේම මේ එක් එක් අයගේ අදහස් විමසා මේ කටයුත්ත කළ හැකිද යන්න තවත් ප්‍රශ්නයකි.
බහුවාර්ගික, බහුආගමික හා බහුසංස්කෘතික වටිනාකම්වලට ගරු කරන ව්‍යවස්ථාවක් පොදු මහජන බහුතර කැමැත්තෙන් නිර්මාණය කරගත හැකිද යන්න තවත් ගැටලුවකි. ඒ සඳහා ඇති එක් හොඳම උදාහරණයක් වශයෙන් ආගම රාජ්‍යයෙන් වෙන් කිරීම හෙවත් බුද්ධාගමට ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවෙන් ලබාදී ඇති ප්‍රමුඛතාව ඉවත් කිරීම ගත හැකිය. මේ මහජන ව්‍යවස්ථා ලියන්නන් කියන ආකාරයට ඒ සඳහා අදහස් ගැනීමේදී රටේ සියයට හැටපහක් පමණ වන සිංහල බෞද්ධයින්ගෙන් බහුතරයේ අදහස කුමක් වනු ඇත්ද? සිංහලයන්ට හා බෞද්ධයන්ට මේ රටේ ප්‍රමුඛස්ථානය ලබාදිය යුතු බවට බහුතර මහජනයා අදහස් දැක්වූවහොත් කුමක් වනු ඇත්ද? රටේ බහුතර මතය නිසා, බැහැර කළ යුතු ජාතිය හා ආගම මත පදනම් වන එම අදහස අප ව්‍යවස්ථාවට ගත යුතුද?
බොහෝ විට සාමාන්‍ය මහජනයා සිතන්නේ හා කටයුතු කරන්නේ ඔවුන්ගේ දැනුම් හා කියවීම් පරාසය තුළය. යමක් කිරීමෙන් හෝ නොකිරීමෙන් වර්තමානයේ හෝ අනාගතයේ සිදුවිය හැකි ප්‍රතිඵල ගැන ඔවුන් කිරා මැන බලන්නේ නැත. බොහෝ විට ඔවුන් තීරණ ගන්නේ ඔවුන්ට ඇති ආගම, ජාතිය ආදි ළැදියාවන් මතය. රටේ මූලික නීතිය වන ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවක් සම්බන්ධයෙන් තීරණ ගැනීමේදී පොදු මහජනයාගෙන් ඒ සඳහා අනුමැතිය ලබා ගැනීම අවශ්‍ය වූවත් ඉදිරි දැක්මක් නැති බහුතර පොදු මහජන අදහස්වලින් ව්‍යවස්ථාවක් හැදීම සමහරවිට වඳුරාට දැලි පිහියක් දුන්නාට සමාන විය හැක.
බහුතර කැමැත්තේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය මත නම් අප ව්‍යවස්ථාවක් නිර්මාණය කරන්නේ බොහෝ විට අපට ලැබිය හැක්කේ දැන් තිබෙන ව්‍යවස්ථාවටත් වඩා ඉතා නරක එකකි. එමෙන්ම ජනාධිපතිවරයා විසින් ඔහුගේ නඩුවලට පෙනී සිටි නීතිඥයා මගින් හොර රහසේ හදන ව්‍යවස්ථාවද ඊට වඩා වෙනසක් නොපෙන්වනු ඇත යන්න කිව යුතුය.
ඇත්ත වශයෙන්ම මහජන ව්‍යවස්ථාවක් යන සංකල්පයට හොඳ අත්හදා බැලීමක් කරන ලද්දේ පසුගිය යහපාලන සමයේදීය. එහිදී පාර්ලිමේන්තුව ව්‍යවස්ථාදායක සභාවක් බවට පත්වූ අතර එම මහජන නියෝජිතයන්ගෙන් සමන්විත ඒ ඒ විෂය සම්බන්ධයෙන් යෝජනා සලකා බැලීමේ කමිටු පත්කරනු ලැබීය. ඒ සඳහා පාර්ලිමේන්තුව නියෝජනය කරන සියලු පක්ෂවල අදහස් හා යෝජනා ලබාගන්නා ලදි. එමෙන්ම මෙම මහජන ව්‍යවස්ථාවක් සම්බන්ධ කතිකාවේ සිටින පුද්ගලයන් හා සංවිධානවලිනුත්, ඒ සම්බන්ධයෙන් අදහස් ඉදිරිපත් කිරීමට කැමති වෙනත් අයගෙනුත් අදහස් ලබාගැනීමට නීතිඥ ලාල් විජේනායකගේ ප්‍රධානත්වයෙන් යුත් කමිටුව පත්කරන ලදි. මේ සියලු යෝජනා සලකා බැලීම සඳහා ආචාර්ය ජයම්පති වික්‍රමරත්නගේ ප්‍රධානත්වයෙන් යුත් විශේෂඥ කමිටුවක්ද පත්කරන ලදි. ඊළඟට කළ යුතු හා අනුමැතිය ලබාගත යුතු ලියවිල්ල වශයෙන් ඉදිරිපත් කරන ලද්දේ මේ සියලු ආකාරවලින් ලබාගත් යෝජනාය. උදාහරණයකට බුද්ධාගම සම්බන්ධයෙන් දැනට ව්‍යවස්ථාවේ තිබෙන ප්‍රතිපාදනය හා ඒ සඳහා විකල්පව ඉදිරිපත්වී ඇති යෝජනා වශයෙන්ය.
මීටත් වඩා පොදු මහජන සහභාගිත්වයක් ඇති ව්‍යවස්ථා ක්‍රියාවලියක් මීට පෙර සිදුවී නැත. ඒ නිසා අප යළි මේ කරුණ සම්බන්ධයෙන් බිංදුවට යා යුතු නැත. ජනාධිපතිවරයාගේ නඩුවලට පෙනී සිටි නීතිඥයාගේ ව්‍යවස්ථා යෝජනාවලට එරෙහිව ඒ සා පුළුල් සහභාගිත්වයක් ඇති ලියවිලිවලින් අපට ඉදිරියට යා හැකිය. අවශ්‍ය වන්නේ එතැනින් පටන් ගැනීම මිස ‘මහජන ව්‍යවස්ථාවක්’ නම් වූ හුදු වචන හරඹයකින් තමන්ට අතපසු වූ පෞද්ගලික අභිමතාර්ථ ඉටුකර ගැනීම නොවේ. එසේම චෞර කපටි රාජපක්ෂ පාලකයන්ගේ බලය තවදුරටත් තහවුරු කරන ‘මහජන ව්‍යවස්ථාවක්’ සඳහා ජනමත විචාරණ වැනි බහුතර සිංහල හා බෞද්ධයන්ට අවස්ථාව උදාකර දෙන බොරු වලවල් කැපීම නොවේ.
පහළින් ලිවීම
හිසරදයක් බවට පත්වී ඇති වත්මන් ව්‍යවස්ථාවේ විධායක ජනාධිපති ක්‍රමය අහෝසි කිරීමට අදාළ ව්‍යවස්ථා ප්‍රතිසංස්කරණයක් හිටපු ජනාධිපතිනි චන්ද්‍රිකා බණ්ඩාරනායක කුමාරතුංග සිය දෙවන ධුර කාලය අවසානයේදී ගෙනඑන ලද බවත්, එහි ව්‍යතිරේකයක් ලෙස දක්වා තිබුණේ විධායක ජනාධිපති ධුරය අහෝසි වූ විට ඇයට අගමැති ධුරය යම් කාලයකට ලැබෙන බවත්ය. වත්මන් මහජන ව්‍යවස්ථා මතය ප්‍රබලව මතු කරන්නකු ඔහු නොසලකා හැරීම හෝ වෙනයම් පෞද්ගලික හේතුවක් මත එයට විරුද්ධ වූ බවත්, එම විරුද්ධත්වයට එවක විපක්ෂයද ඈඳාගත් බවත්, ඒ මගින් එම ස්වර්ණමය අවස්ථාව රටට අහිමි වූ බවත් සිහි කටයුතුය.
එමෙන්ම යහපාලන ආණ්ඩුවේ 19 වැනි ව්‍යවස්ථා සංශෝධනයේදී ජනාධිපති ධුරයේ බලතල කප්පාදු කිරීමේදී ජනාධිපති මෛත්‍රීපාල සිරිසේනට ඔහුට පමණක් සීමාවන ජනාධිපතිවරයාට නිශ්චිත අමාත්‍යාංශ තුනක් දැරීමේ ව්‍යතිරේකයක් ලබාදුන් බව මතකයට ගැනීම වටනේය.■
