■ ඇන්තනී වෙරංග පුෂ්පික
යාගහෝම බලිතොවිල් විවිධ ඇදහිලි විශ්වාස අතීතයේ ඉඳන්ම පැවත එන්නක්. අද වෙනකොට ඒ අතීත උරුමයන් කෙමෙන් කෙමෙන් වියැකී යන තැනටම ඇවිත්.
මඩු ශාන්තිකර්ම ගැන කතා කරද්දී දෙවොල් මඩු හැරුණු කොට හල්ලුම් මඩු, කිරි මඩු, පූජා මඩු, පහන් මඩු, තුන් දා ගී මඩු, හත් දා ගම්මඩු, ගරා මඩු වශයෙන් බොහෝ මඩු ශාන්තිකර්ම හඳුනාගන්න පුළුවන්. නමුත් අද වෙනකොට ගම්මඩු සහ දෙවොල්මඩු විතරයි යම් පමණකට හරි දැක බලාගන්න පුළුවන් වෙන්නේ.
බොහොමයක් මඩු ශාන්තිකර්ම පැවැත්වුණේ පත්තිනි සහ දෙවොල් යන දෙවියන් මූලික කරගෙන. පහතරට ශාන්තිකර්මය හා බැඳුණු ප්‍රධානම ශාන්තිකර්මය තමයි දෙවොල්මඩු ශාන්තිකර්මය. දෙවොල්මඩු ශාන්තිකර්මය ලංකාවට එන්නෙ ඉන්දියාවෙන්. සේරමන් කියන ඉන්දියාවෙ රජ කෙනෙකුට ගෝන දෙනකගෙන් වැදුණු ශාපයකින් මිදීමට ලංකාවට ඇවිත් කළ ශාන්තිකර්මය තමයි, දෙවොල්මඩු.
අද දෙවොල්මඩු ශාන්තිකර්මය ලංකාවේ විවිධ ප්‍රදේශවල දකින්න පුළුවන් වුණත් දකුණේ මුහුදුබඩ ප්‍රදේශවල තමයි වඩාත්ම ප්‍රචලිත. වෙනත් ප්‍රදේශවල කරන ශාන්තිකර්මවලට වඩා දකුණේ මුහුදුබඩ ප්‍රදේශවල කරන දෙවොල්මඩුවෙ ප්‍රධාන අරමුණක් තමයි කිසිදු අනතුරක් නොවී ධීවර කර්මාන්තයේ නියැලීමටත් හොඳ මාළු අස්වැන්නක් ලබා ගැනීමටත් දේව ආශීර්වාදය ලබාගැනීම. වර්ෂයකට වතාවක් පවත්වන දෙවොල්මඩු ශාන්තිකර්මය වටා දේව ඇදහිල්ලකට එහා ගිය කලා, සංස්කෘතික හා සමාජමය වටිනාකමක් දකින්න පුළුවන්.
දෙවොල්මඩු ශාන්තිකර්මය කියන්නේම කලා සංස්කෘතික මංගල්‍යයක්. දෙවොල්මඩුවෙ කප් සිටුවීමේ ඉඳන් දෙවොල්මඩුව නටලා, පසු දින ගිනි පාගලා, දේව දානය දීලා මඩු මංගල්‍යය අවසන් වන තුරුම ඒ හා බැඳිච්ච සංස්කෘතියක් සහ කලාවක් ගැබ්වෙලා තියෙනවා.
දෙවොල්මඩු ශාන්තිකර්මය ගාල්ල, මාතර, බෙන්තර වගේ ප්‍රදේශවල පාරම්පරිකව පවත්වාගෙන යන නර්තන සම්ප්‍රදායන් ලෙස හඳුනාගන්න පුළුවන්.
දෙවොල්මඩු ශාන්තිකර්මයේ එන නර්තනාංග, බෙර වාදන, නාට්‍යමය ජවනිකා, කවි ගායනා වගේම එහි එන සැරසිලි මඟින් ප්‍රේක්ෂකයාට උසස් රසවින්දනයක් ලබාදෙනවා. අවුරුදු හතේ අටේ කුඩා නර්තන ශිල්පීන්, තරුණ නර්තන ශිල්පීන් වගේම මුහුකුරා ගිය ජ්‍යෙෂ්ඨ නර්තන ශිල්පීනුත් එකම මඩුවක නර්තනයේ යෙදෙන කොට නර්තනාංගයට ලබාදෙන අපූර්වත්වය වගේම සමාජයට ලබාදෙන ආදර්ශයත් සුළුපටු නැහැ. මේ ගැන කතාකරන්න අම්බලන්ගොඩ ප්‍රදේශයේ තරුණ නර්තන ශිල්පියෙක් වන ඉශාන් ප්‍රමුදිත අපත් සමඟ සම්බන්ධ වුණා.
‘ගුරුන්නාන්සේ කෙනෙක් ළඟට මේ ශිල්පය ඉගෙනගන්න ළමයෙක් භාර දෙන්නෙ යද්දී යන්නේ දෙමව්පියොත් එක්ක බුලත් හුරුළු, කැවිලි පෙවිලි එහෙමත් අරගෙන. ඊට පස්සෙ ගුරුන්නාන්සේ ළමයාගේ කේන්දරය ගෙන්නාගෙන බලනවා මෙයාට මේ ශිල්පය පිහිටනවාද, මෙයා ශිල්පය දෙන්න හොඳ කෙනෙක්ද කියලා. ඊට පස්සෙ නැකතක් බලලා ඒ නැකතට තමයි ඉස්සෙල්ලාම අඩිය තියන්නේ. ඒකත් කාටවත් පෙනෙන්නේ නැතිවෙන්න වටේට පොල්ලතු බැඳලා ඉලංගම් මඩුවෙ තමයි නටවන්නේ. ශිල්පය ඉගෙනගන්න කාලෙ ඉතින් ගුරුන්නාන්සේගේ හැම වැඩේම කරන්න ඕනෑ. ශිල්පය යම් මට්ටමකට ඉගෙනගත්තාට පස්සේ අපිව මඩු බස්සනවා. ඒක ඉතින් මඟුල් ගෙයක් වගේ තමයි. ශිල්පය ඉගෙනගෙන නටන මුල්ම දෙවොල්මඩුව තමයි ‘මඩු බැසීම’ කියන්නේ. දෙවොල් මඩුවෙදී අවුරුදු පහේ හයේ පොඩි ළමයි වගේම කපු මහත්වරු පවා අපිත් එක්ක එකට නටනවා. මඩුවට බැස්සාට පස්සේ කවුරුත් සමානයි. හැබැයි ලොකු කුඩා භේදයක් නැතිව අපි හැමෝටම ගරුකරනවා. කොයි වෙලේ දැක්කත් ආයුබෝං කියලා කියනවා. ඒ වගේම ජ්‍යෙෂ්ඨත්වයටත් ගරු කරනවා.
මඩුවකදී නටන්න යනකොට අපි යන්නෙ ජ්‍යෙෂ්ඨත්වයේ පිළිවෙළට. දෙවොල්මඩුවක් තියෙන දවසකට අපි කන්න ගියත් එහෙමයි, වැඩිමල් කෙනෙක් නැගිටිනකම් නැගිටින්නේ නැහැ. දෙවොල්මඩුවක නම් සුදුපිරුවට එලලා කෙසෙල් කොළවල දාගෙන ඔක්කොම එකට වාඩිවෙලා, ඔක්කොම කාලා ඉවරවුණාට පස්සෙ තමයි නැගිටින්නේ. ඒකට කියන්නෙ ‘පේ බත් දානය’ කියලා. දෙවොල්මඩුවක නැටුම් බලනවා වගේම මේ දේවලුත් මිනිස්සුන්ට ගොඩක් වැදගත් කියලා තමයි මට හිතෙන්නේ.”
දෙවොල්මඩු ශන්තිකර්මය කිරීමේදී එහි ප්‍රධානියා වෙන්නේ ‘පත්තිනි කපු මහත්තයා.’ ඒ වගේම දෙවොල්මඩුවෙ සම්පූර්ණ වගකීම දරන්නේත් පත්තිනි දෙවි කපු මහත්තයාම තමයි.
සේදවත්තේ ජනක කපු මහත්මා අපිත් එක්ක එකතු වුණා.
‘දෙවොල් මඩු ශාන්ති කර්මය අතීතයේ ඉඳලා රජ්ජුරුවන්ගෙන් පටන් ගත්තාම සෑම තරාතිරකම ජන කොට්ඨාසයන් නියෝජනය වුණ තැනක්. පත්තිනි කපු මහත්තයෙක් කියන්නේ උපසම්පදා වෙච්ච හාමුදුරුවන් වහන්සේ කෙනෙක් වගේ එක්කෙනෙක්. ඒ තරමට ම ඔහුට සංවරකමක් සහ ගුණධර්ම රකින්න පුළුවන් වෙන්න ඕනෑ. මස් මාංශවලින් සුරාසූදුවෙන් වැළකිලා ඉන්න ඕනෑ. දැනට අවුරුදු හත් අට සියයකට ඈත ඉඳලා ලංකාවේ හිටපු රජවරු විසින් පත්තිනි දේවාල නිර්මාණය කළා ඒගොල්ලන්ගෙ බිසෝවරුන්ට වැඳුම් පිදුම් කරන්න. පත්තිනි දෙවියන්ගේ ආභරණ ඒ රජු විසින් හදවලා දේවාලවල තැන්පත් කරලා, ඒවාට භාරකාරයෙක් වශයෙන් එදා පත්තිනි කපු මහත්වරු පත්කළා. ඒ විදිහට තමයි පරම්පරාවෙන් පරම්පරාවට පැවත එන්නේ. හැබැයි දැන් නම් පාරතොටේ යනකොටත් ඉන්නවා කපු මහත්වරු. පරම්පරා කපු මහත්තයෙක් ගාව තියෙන්නේ අවුරුදු සිය ගණනක් පැරණි වැඳුම් පිදුම් කළ ආභරණ. පත්තිනි කපු මහත්තයා තමන්ගේ හදවත වගේ තමයි මේ ආභරණ ටික ආරක්ෂා කරන්නේ. පත්තිනි කපු මහත්තයෙක් ඊළඟ පරම්පරාවට මේක භාර දෙන කොට, තමන්ගේ දරුවා හෝ වේවා නැත්නම් තමන්ගෙ ගෝලයෙක් හෝ වේවා ඒ භාර දෙන කෙනා ගැන සෑහෙන පරීක්ෂණ පවත්වනවා. දෙවොල් මඩුවේ මල් යහන් සකසන එකේ ඉඳන් සෑම පද සුරලක්ම පුළුවන් වෙන්න ඕනෑ. ඒකට සුදුසු ගුණධර්ම පිහිටන්නත් ඕනැ. එහෙම නැති කෙනෙකුට මේ වගේ වගකීමක් බාර දෙන්නෙ නෑ.’
දෙවොල්මඩු ශාන්තිකර්මය කරන්නේ ගමේ සියලුදෙනාගේම සහයෝගයෙන්. අතීතයේ නම් ඒ සඳහා දැනුම් තේරුම් තියෙන වැඩිහිටියෙක් මූලිකත්වය අරගෙන තමයි කරන්නේ. ගමේ ඉන්න සියලුදෙනාම තමන්ට පුළුවන් විදිහට සීනි කිලෝ එකකින් හරි උදව් කරනවා. එහෙම නැත්නම් තමන්ගෙ ශ්‍රමයෙන් මේ සඳහා දායක වෙනවා. ඒ වගේම දෙවොල්මඩු ශාන්තිකර්මයත් එක්ක බැඳිච්ච සමාජ සාමූහිකත්වය, අන්‍යොන්‍ය බැඳීම්, එකිනෙක කෙරෙහි දක්වන විශ්වාසය වගේ සමාජ යහපැවැත්මට උපකාරී වන ගොඩක් දේවල් හඳුනා ගන්න පුළුවන්. මේ ගැන අවුරුදු ගානක අත්දැකීමක් තියෙන අම්බලන්ගොඩ ප්‍රදේශයේම ජීවත්වෙන ජීමන් ද සිල්වා එහෙමත් නැත්නම් ජීමන් සීයා ඔහුගේ අත්දැකීම් අපිත් සමඟ බෙදාගත්තා.
‘මට දැන් අවුරුදු අසූහතරක්. මම දෙවොල්මඩු නටන්නේ 1956 ඉඳලා. දැන් නං සල්ලි තියෙන මිනිස්සු තනි තනියමත් කරනවා. හැබැයි මං දන්න කාලේ ඉඳන් දෙවොල්මඩුවක් කළේ ගමේ ඉන්න මිනිස්සු ඔක්කොම එකතුවෙලා. ඒකෙදි දැනුම් තේරුම් තියෙන කවුරුහරි මූලිකත්වය ගන්නවා. දැන් නම් ගමේ ඒකට වෙනම කමිටුවක් පත්කරගෙන තියෙනවා. ඒ වගේම දෙවොල් මඩුව අවසානයේ කිරිබතුත් එක්ක කිරියා දානයක් දෙනවා මුළු ගමටම. ඒක කන්න අහල ගම්වල ඈයෝ පවා එනවා. මඩුව නටන රාත්‍රියේ ඉඳන් එළිවෙනකම්ම වයස් භේදයක් නැතුව කොල්ලෝ කුරුට්ටෝ පවා පොල් ගානවා, කිරි හැඳි ගානවා, මේක ඇතුළේ පරණ බැඳීම් අලුත් වෙනවා. පරණ තරහ මරහකම් ඔක්කොම අමතක කරලා හැමෝම එකා වගේ වැඩ කරනවා. ඒ වාගේම දෙවොල්මඩුව බලන්න යනකොට කවුරුවත් විශේෂ නෑ. ඔක්කොම බිම වාඩිවෙලා පැදුරු එලාගෙන තමයි දෙවොල්මඩුව බලන්නේ.’
දෙවොල්මඩුවේ දැකගන්න පුළුවන් තවත් විශේෂම ලක්ෂණයක් තමයි, එහි එන සැරසිලි සහ යොදාගන්නා උපකරණවල කලාත්මක බව. මකර තොරන්, ගොක්කොල සැරසිලි, මල්යහන් ඒ අතර ප්‍රධාන තැනක් ගන්නවා. අනාදිමත් කාලෙක ඉඳලා මේ ශාන්තිකර්මය සිදුකරමින් පවත්වාගෙන ආවාට තාක්ෂණය අතින් ගත්තත් ඉහළ මට්ටමක තිබෙනවා. දෙවියන්, යකුන් පිදීම සඳහා සිදු කළත් මේ තුළ තිබෙන නර්තනාංග, වර්ණ භාවිතය සහ හාස්‍ය උත්පාදනය මඟින් මනස සුවපත් වෙනවා වගේම මනෝවිද්‍යාත්මක ප්‍රතිකර්මයක් ලෙස ඉතාමත් වැදගත්කමක් තිබෙන බවට දෙවොල්මඩු ශාන්තිකර්මය පිළිබඳ කළ පර්යේෂණවලදී තහවුරු කරගෙන තිබෙනවා. සෞන්දර්ය කලා විශ්වවිද්‍යාලයේ හිටපු බාහිර උපදේශක පාරම්පරික නර්තන ශිල්පී කසුන් පුල්ලප්පෙරුම මහත්මයා මේ ගැන පැහැදිලි කළා.
‘ශාන්තිකර්ම සැරසිලි නිර්මාණය තුළ ගැබ් වී ඇති ඉදිකිරීම් තාක්ෂණය ඉතාමත් සාධනීයයි. දින කීපයක් වුණත් තබා පුළුවන් විදියට කෙසෙල් පතුරුවලින් කරන තොරණ සැරසිලිවල වර්ණ, හැඩතල සහ රූප යොදාගෙන තියෙන්නේ ඒවාටම ආවේණික සහ රසයන් ඉස්මතුවන ආකාරයට. ශාන්ත වර්ණ භාවිතය තුළ මෙහි ඇති පූජාර්ථය ඉතාමත් හොඳින් ප්‍රකාශනය වෙනවා.
සැරසිලිවල ඇති විද්‍යාත්මක ගණිතමය පසුබිම වගේම මිනුම ක්‍රම සහ මෙම ශාන්තිකර්ම ශිල්පයටම ආවේණික වෙච්ච ශිල්පක්‍රම දැකගන්න පුළුවන්. මේ නිසා ශාන්තිකර්ම ශිල්පියා දක්ෂ, ආවේණික තාක්ෂණයක් ප්‍රගුණ කළ ශිල්පියෙක්.
විදුලි ආලෝකකරණය නොතිබිච්ච යුගයක ශාන්තිකර්ම ශිල්පියා රඟමඬල ආලෝක කිරීම සඳහා අවස්ථානුකූලව අත්පන්දම්, කාලපන්දම්, පොල්පන්දම්, විලක්කු, දුම්මල ආදිය යොදාගත්තා.
පවිත්‍රකාරක ගුණයක් සහිත කහදියර ඉසිමින් භූමිය පිරිසිදු කිරීම ශාන්තිකර්ම ආරම්භයට පෙර කරනවා. ඒ වගේම තමයි දුම්මල දහනය, දුම් ඇල්ලීම මඟිනුත් පිරිසිදුකාරක ගුණයක් ඇති බව මේ වෙනකොට සොයාගෙන තිබෙනවා. මේ තුළින් අපිට පේන්නේ සෞඛ්‍යාරක්ෂාව සහ සනීපාරක්ෂාව පිළිබඳ මනා අවධානයක් යොමු කරලා තිබෙන බව.
ගැමි ජනයා තුළ තිබුණු ජනප්‍රවාද, ජනශ්‍රැතිවල මතකයන් හරහා ගොස් මානසික සුවය සහ උත්ප්‍රේරණයන් සිදු කිරීම ශාන්තිකර්ම ශිල්පියා නිරන්තරයෙන්ම කරනවා. කාලයක් තිස්සේ පැවති මතිමතාන්තර තුළ ඇති විස්වාසය නිසා ගැමියන් මේ කෙරෙහි එක්රැස් වීමත්, ඒ තුළින් සාමාන්‍ය දිවි පෙවෙත මඳකට නවතා මානසික සුවය සහ ආශීර්වාදය පතා මෙම කාර්යයන්හි නිරත වීමත් දැකගන්න පුළුවන්.
ඇඳුම් ආයිත්තම්, ආභරණ රංග භාණ්ඩ ආදියෙහි වර්ණ සහ හැඩතල භාවිතය තුළ විවිධ රසයන් මෙන්ම මනෝභාවයන් ඇති කිරීමට හැකියාවක් ඇති බව පෙනෙන්නට තිබෙනවා. දෙවියන් වෙනුවෙන් කරනු ලබන කටයුතුවලදී ඉතාමත් චාම් ආකාරයත්, යකුන් සහ ඒ සමඟ බැඳී යන අවස්ථාවලදී යොදාගන්න එම අදාළ රස නිෂ්පත්තිය සිදුකරන අදාල වර්ණ භාවිතයත් උදාහරණ විදියට පෙන්වා දෙන්න පුළුවන්.’
කොහොම වුණත් අද වෙන කොට මේ වගේ ශාන්තිකර්ම වෙනස්වීම්වලටත් ලක්වෙලා වටිනා කලා සංස්කෘතික උරුමයන් වියැකෙමින් පවතිනවා. අද සමාජයේ තිබෙන කාර්යබහුලත්වය නිසාම මේ වගේ කලා සංස්කෘතික මංගල්‍යයක් බලන්න එන පිරිසත් සැලකිය යුතු ලෙස අඩුවෙලා. එදා මේ ශාන්තිකර්ම තුළින් ගොඩනැගුණු අන්‍යොන්‍ය බැඳීම, සමාජ සාමූහිකත්වය වගේ දේවල් අපෙන් ගොඩක් ඈතට ගිහිල්ලා තිබෙනවා.■
