ඔබ My Name is Red කෘතිය පරිවර්තනය කිරීමට පෙළඹුණේ ඇයි?
ඔර්හාන් පමුක්ගේ කෘති හා මා අතර ගනුදෙනුව පසුගිය වසර 9 පුරාම පැවතුණා. ඇතැම් විට ඉතාම මනස්කාන්ත වන, සුන්දර සහ හාස්‍යජනක පවා වන, තවත් විටෙක බොහොම අමාරු සහ දුරවබෝධ වන My Name is Red පඨිතය මම මුල් කාලේදී හිත ඇතුළෙන් සෙල්ලමට වගේ පරිවර්තනය කරගත්තේ මටමයි. ඒත් වසර ගණනාවක් තිස්සේ අමතක කරන්න බැරිව වරින්වර කියවමින්, මනසින් සිංහලයට නඟමින් හිටපු මේ නවකතාව කියවීමේ චමත්කාරජනක අත්දැකීම සිංහලෙන් කියවන පාඨකයාටත් ලබාදිය යුතුයි කියලා පස්සෙ මට හිතුණා.
මේ කෘතියට මා බැඳීගිය එක ප‍්‍රබල හේතුවක් තමයි, මෙහි ආකෘතිය හෙවත් කතාව ගෙතීමේ ශෛලිය. විවිධාකාර කථකයන් පාඨකයා හමුවට ඇවිත් කියන ආත්ම භාෂණ 59කින් තමයි මෙය සමන්විත වෙන්නේ. ඒ කථකයාගෙන් කථකයාට වෙනස් වන බසේ මනහරකම හා විවිධත්වය, අන්ධකාර මනුෂ්‍ය ස්වභාවයේ අහුමුළුවලට පමුක් එල්ල කරන ආලෝක දහරාවන්ගේ තියුණු බව, ආලය, ලිංගි කත්වය, වෛරය, පාවාදීම, ආගමික මතිමතාන්තර ආදිය ඔහු එකිනෙක වෙලා පටලන විස්මිත ආකාරය වගේම සිත්තරකරණය සමස්ත පඨිතය පසු‍බිමේ සියුම්ව වියන විදිය වැනි හේතු මේ දුෂ්කර පරිවර්තනය කරන්න මා පෙළඹවූවා.
පමුක් හා ඔබ අතර වන සබැඳියාව ඈතට දිවයන්නක් බව ඔබ කියනවා. 2009 ඇරැඹෙනකොටත් ලංකාවේ ජනමාධ්‍ය මර්දනයට එරෙහි කලබලකාරී සටන්බිමේ ක‍්‍රියාශීලී නායකයෙක්ව හිටි ඔබට, ඉන් ටික කාලයක් ගිය තැන මහත් සංයමයෙන් යුතු කියැවීමක් ඉල්ලා සිටින මෙවැනි කෘතියක් හමුවන්නේ කොහොමද?
එදා පැවැති දැඩි ජනමාධ්‍ය මර්දනයට එරෙහි සටනේ නායකත්වය ගත් කිහිප දෙනෙකුට, ජීවිත තර්ජන හේතුවෙන් 2009 ජනවාරියේදී රටෙන් පිටවෙන්න බල කෙරෙනවා. අපි ජීවිත බේරාගෙන ඉන්දියාවට පලාඑන්නේ මාසයක් හමාරකින් අවදානම ටිකක් සමනය වෙලා ආපහු යන්න පුළුවන් වෙයි කියන බලාපොරොත්තුවෙන්. ඒත් අපේ පිටවීමත් එක්ක ආණ්ඩු ගැති, වර්ගවාදී ජනමාධ්‍ය අපට එරෙහි වෛරී ප‍්‍රචාරය තීව‍්‍ර කරනවා, අහළ පහළ මිනිස්සු මුන්ගේ ගෙවල්වලට ගල්ගහන්නේ නැත්තෙ ඇයි කියලා, රාජ්‍ය පාලිත මාධ්‍ය අපේ පවුල්වල සාමාජිකයන් පවා අනතුරට නිරාවරණය කරමින් විසකුරු ප‍්‍රචාර ගෙනියනවා. මේ තත්ත්වය තුළ කෙටි කලකින් ආපසු ඒමේ අපේ හීනය බොඳවෙනවා. ඒ වෙනුවට යම් දිගුකාලීන විසඳුම් සොයා යන්න අපට සිදුවෙනවා. ඒකේ ප‍්‍රතිඵලයක් විදියට මට ජර්මනියේ හැම්බර්ග් නුවරට එන්න සිද්ධ වෙනවා.
ටික කලකට පෙර වෘත්තීය හා සටන් සගයන් ඇතුළු පුළුල් ප‍්‍රගතිශීලී ජනකඳවුරක ක‍්‍රියාශීලීව සිටි අපට හදිසියේම කතාකරන්න භාෂාවක් නැති, දන්න අඳුනන මුහුණක් නැති දරුණු හුදෙකලා විප‍්‍රවාසයකට ඇදවැටෙන්න සිදුවෙනවා. මේ හුදෙකලාවට මගේ පැත්තෙන් මුහුණ දෙන්න මට ලොකු පිටිවහලක් වුණේ හැම්බර්ග් නුවර විශාල පුස්තකාලයයි. මට නොතේරෙන ජර්මානු පොත් කඳු පහුකරගෙන මම එහි ඉංග‍්‍රීසි පොත් සහිත කොටස හා සබඳතාවක් ගොඩනගාගන්නවා. එතැනදී තමයි මට පළමු වතාවට ඔර්හාන් පමුක් හා My Name is Red හමුවන්නේ.
ලංකාවේ සිංහලෙන් කියවන පාඨකයන්ට පමුක් දුරස්ථයි. මේකත් එක හේතුවක්ද?
ඇත්තටම. ඒ වනවිටත් සමකාලීන ජගත් සාහිත්‍යයේ අත්හැර යා නොහැකි මේ ලේඛකයා සිංහලයෙන් පමණක් කියවන පාඨකයා හමුවට ඇවිත් හිටියේ නෑ. ඒත් මා වෙසෙන ජර්මනියේ ඇතුළු යුරෝපයේ රටවල වගේම ලෝකය පුරාමත් ඔහු අතිශයින් ජනප‍්‍රියයි. ඉතින් ඔහු අපේ පාඨකයාට මුණ ගැස්විය යුතුම ලේඛකයෙක්. අනිත් අතට තුර්කි සාහිත්‍යයත් අපට ඒ තරම් හුරුපුරුදු නෑ.
ඔහුගේ කෘති භාෂා 63න් ලෝකය පුරා මිලියන 13ට වැඩි පොත් සංඛ්‍යාවක් අලෙවි වී ඇති බව කියනවා. ඊට හේතු වන්නට ඇත්තේ ඔහුගේ කෘතිවල පවත්නා කුමන විශේෂත්වයද?
80 දශකය ආරම්භයේ ඉඳලා තුර්කි බසින් සාහිත්‍යකරණයේ නියැලූ‍ණත් ඔහුට ජාත්‍යන්තර අවධානය ලැබෙන්නේ 90 දශකය ආරම්භයේ ඉඳලයි. ඉංග‍්‍රීසියටත් පෙර ඔහුගේ නවකතා ප‍්‍රංශ බසට පෙරලී ප‍්‍රංශය තුළ ඒ පරිවර්තන සම්මානයටත් ලක්වෙනවා. එතැන් පටන් ඔහුගේ ජාත්‍යන්තර කීර්තිය ඉහළ නගින්න ගන්නවා.
උදාහරණයකට 1990 වසරේ පළවූ ඔහුගේ The Black Book නවකතාව, හදිසියේ අතුරුදහන් වූ තමන්ගේ බිරිය සොයා යන නීතිඥයෙකුගේ කතාවක් කියන මේ කෘතිය පමුක්ගේ කීර්තිය තුර්කිය තුළ වගේම ජාත්‍යන්තරවත් ඉහළ නංවන්න සමත් වෙනවා. ඒ එකවර ඉතාම ජනප‍්‍රිය එමෙන්ම පර්යේෂණාත්මකද වන කෘති රචනා කිරීමේ හැකියාවත්, ඒ වගේම එකම තීව‍්‍රතාවෙන් අතීතය ගැන වගේම වර්තමානය ගැනත් ලියන්න පුළුවන් ලේඛකයෙක් විදියට. 1994 ඔහු පළකළ The New Life නවකතාව ඒ වෙනකොට තුර්කියේ වඩාත්ම වේගයෙන් අලෙවි වුණු පොත හැටියට වාර්තා වුණා. වසරක් තුළ එහි පිටපත් 164,000ක් අලෙවි වුණා. ඒ වගේම එය තුර්කිය තුළ වැඩියෙන් ම කියවූ පොතක් ලෙස සැලකුම් ලබනවා.
පර්යේෂණාත්මකද වන කතාවක් ලිවීමේ පුදුමාකාර හැකියාවත්, අතීතය හා වර්තමානය යන කාල දෙකම එක සමාන ප‍්‍රබලත්වයකින් නිරූපණය කිරීමේ සමත්කමත් ඔහුගේ ජනප‍්‍රියත්වයට බලවත් හේතුවක්. යුරෝපයේ ඔහුගේ ජනප‍්‍රියත්වය ගත්තොත්, ඉස්තාන්බුල් කියන නගරය සතු භෞමික හා ඓතිහාසික විශේෂත්වය, ඒ නිසාම මේ නගරය ගැන යුරෝපීයයාගේ තියෙන කුතුහලය ඊට බෙහෙවින් බලපානවා. ඒ වගේම ඔහුගේ කතා කලාවේ තියෙන නැවුම් බව, පර්යේෂණශීලී බව, ඔහු සිය පඨිතයට ගෙන එන පශ්චාත් නූතන ප‍්‍රබන්ධ උපක‍්‍රම වගේම ආලය, අන්ධකාර මනුෂ්‍ය ස්වභාවය, දේශපාලනය කියන විවිධ විෂයයන් එක පඨිතයකට ගෙනඑන්න ඔහු දක්වන සමත්කමත් මේ ජනප‍්‍රියත්වය පසුපස තියෙන රහස් කියලා කියන්න පුළුවන්. අනෙක් සුවිශේෂ දේ තමයි ඔහු මුස්ලිම් ආගමික සංස්ථා සම්බන්ධයෙන් වගේම එහි දේශපාලන, සමාජ, සංස්කෘතික මර්මස්ථාන කෙරේ එල්ලකරන තියුණු විවේචනය.
ඔබ මීට පෙරාතුව කෙටිකතා පොත් දෙකක් සහ එක් නවකතාවක් මෙන්ම ජේ.එම් කොඑට්ස්ගේ කෘතියක් පරිවර්තනය කළා. ඒ නිර්මාණ කෙරේ ආපසු හැරී බැලූ‍වාම මොකද හිතෙන්නේ?
එදා පැවැති සමාජ දේශපාලන හැලහැප්පීම්වලින් මුළුමනින් පිටස්තර නොවුණු, ඒවාත් එක්ක ගනුදෙනු කළ මගේ පරම්පරාවෙ බොහෝ් දෙනෙක් වගේ මමත් මගේ ගැටවර වියේදී සාහිත්‍යාභ්‍යාසවල යෙදුණා. අපේ වැඩි ආකර්ෂණය තිබුණේ කවියට. ඒත් වයස විස්ස විසි එක වෙනකොටම පත්තර රස්සාවට ආවාට පස්සෙ ලිවීම අර වගේ අභ්‍යාසයක් වෙනවාට වඩා එදිනෙදා ජීවිතේ සිදුවන, ඩෙඞ්ලයින්වලට කළයුතු රාජකාරියක් වුණාම, අර නිර්මාණාත්මක ලේඛනය වෙත තියෙන අනුරාගය එහෙම්මම තියෙද්දී ඒ කෙරේ වන කැපවීම අඩුවී යාමක් සිදුවුණා කියලා මං හිතනවා. ඉන් පස්සේ ජනමාධ්‍ය සංගම්වල වගකීම් එහෙමත් කරපිට වැටුණාම සාහිත්‍යමය සතතාභ්‍යාසය කියන එක ටිකක් කල් දාන්න සිද්දවුණු තත්ත්වයක් ඇතිවුණා. ඒත් කවදා හරි ඒ හැම කලකෝලාහලයකින්ම මිදිලා ආපහු සාහිත්‍යය දිහාවට හැරෙන්න ඕනැ කියන අදහස මා තුළ දිගටම තිබුණා. හැබැයි අර හැලහැප්පීම් අස්සෙ වුණත් මම මුළුමනින්ම ලියන එක නවත්තලා හිටියේ නෑ.
උදාහරණයකට, ප‍්‍රකාශකයන්ගේ හමස්පෙට්ටිවල පුස්කකා තිබිලා, මං රටෙන් පිටවෙලාත් අවුරුදු කිහිපයකට පස්සෙ එළිදැකපු මගේ දෙවැනි කෙටිකතා එකතුවේ කතා හැම එකක්ම මං ලියල තිබුණෙ අර දරුණු හැලහැප්පීම් තිබුණු කාලෙම තමයි. පිටුවහලෙදී මං කළේ ඒ ටික සුද්දබුද්ද කරලා පෙළගස්වපු එක විතරයි. ඒත් මිතුරු ප‍්‍රකාශකයොම තමන්ගේ හමස්පෙට්ටිවල දාගෙන හිටි නිසා මට ඒ කෙටිකතා එකතුවට දෙන්න අවශ්‍ය වුණු කාල සන්දර්භය ලබාදෙන්න බැරිවුණා. ඒවා එළියට එනකොට පෙනුණෙ හරියට රටෙන් පිටවෙලා ඉන්නකොට ලියපුවා වගේ. මංම ලියපු දේවල් මුද්‍රණයෙන් පිටවුණාට පස්සේ ඒවාට දිගින් දිගටම ඇඟිලි ගහන්න යන එක මගෙ විදිය නෙවෙයි. ඒක අපේ වගේ දුප්පත්, කුඩා සාහිත්‍ය සමාජයකදී ඉතාම අවාසිසහගත ප‍්‍රායෝගික නොවන ප‍්‍රතිපත්තියක් තමයි. ඒක නිසා නිර්මාණවලට සිද්දවෙන අසාධාරණෙත් මං හොඳටම දන්නවා. ඒත් එළියට දාපු මගේ නිර්මාණ කරේ තියාගෙන බෙරිහන් දෙන එකවත්, ඒව මාකට් කරන එකවත් මට හරියන වැඩ නෙවෙයි.
පමුක්ගේ කෘතියට අමතරව පසුගිය සැප්තැම්බරයේ ‘කැෆ්කි යානු වංකගිරිය සහ තවත් සංචාරක කවි‘ නමින් ඔබගේ නවතම කාව්‍ය සංග‍්‍රහයත් ප‍්‍රකාශයට පත්වුණා. කෙරෙමින් පවතින තවත් නිර්මාණ තියෙනවාද?
ඔව්. මගේ කවි පොතේ මුළුමනින්ම සංගෘහිත වෙලා තියෙන්නේ ‘සංචාරක කවි’. මීට පෙර සංගෘහිතයක් විදියට සංචාරක කවි එකතුවක් සිංහලෙන් පළවෙලා තියෙනවාද කියන්නත් මං දන්නෙ නෑ. ඊට අමතරව තවත් කෙටිකතා එකතුවක වැඩ මුළුමනින්ම වගේ අවසන් වෙලා තියෙනවා. නවකතාවක වැඩ කෙරෙමින් පවතිනවා.
ඔබ වඩාත් කැමති පරිවර්තනයටද? ස්වතන්ත‍්‍ර නිර්මාණයන් ටද?
පරිවර්තනයක් කියන්නේ ලොකු බරක්. වගකීමක්. මා මුල්කෘතියට වගකිව යුතුයි, මුල් ලේඛකයාට වගකිව යුතුයි. පිරික්සා බලන්න මුල්කෘතියක් ඇති නිසා බොරුකරන්න බෑ. හැබැයි ඒක ඉතාම අපූරු අභ්‍යාසයක් බවත් කියන්න ඕනෑ. කොහොම වුණත් දිගින් දිගටම පරිවර්තනවල නියැලෙන්න නම් මගේ කිසිම අදහසක් නෑ. මා කළ පරිවර්තන දෙකම කළේ ඒවා කියවීමෙන් ලද කම්පනය හෝ ප‍්‍රහර්ෂය සිංහලයෙන් පමණක් කියවන පාඨකයාට ලබාදීමේ ආසාව නිසා. ඊට අමතරව වෙනත් නිර්මාණකරුවකුගේ සපත්තුවට බැහැලා, ඔහුගේ නිර්මාණකාය එක්ක ඔට්ටුවෙන එක ඉතාම අපූරු අභ්‍යාසයකුත් වෙනවා.
ඒත් ස්වතන්ත‍්‍ර නිර්මාණ කියන්නේ අර වගේ බරක්, වගකීමකට වඩා adventure එකක්, ඒ කියන්නේ ප‍්‍රයාණයක් හැටියටයි මට දැනෙන්නේ. එහිදී ලැබෙන නිදහස වැඩියි. මා අවංක විය යුත්තේ මටම පමණයි. ඒත් කාලයක් නවත්වා තිබූ සාහිත්‍ය අභ්‍යාසය යළි පටන්ගන්නකොට එහි රිද්මය අල්ල ගන්න, නියම මාර්ගයට අවතීර්ණ වෙන්න ටිකක් කල් ගන්න ඕනෑ. අනෙක් අතට මේ හුදෙකලා ජීවිතයේ දී නිර්මාණකාරයෙක්ට තියෙන බලවත්ම බාධකය තමයි සමාජ ජීවිතයේ අහිමිවීම. ලංකාවේ හිටියා නම් අපේ නිර්මාණ සිදුවෙන්නෙ අනෙක් සහෘදයන්ගේ, සගයන්ගේ ප‍්‍රතිපෝෂණයත් එක්ක. එහෙම බලද්දි මේ වගේ හුදෙකලා රික්තයක් ඇතුළෙ ඉඳලා වැඩ කරන එක අභියෝගයක්.
ස්වතන්ත‍්‍ර කෘතිවලට වැඩියෙන් ලංකාවේ පරිවර්තන සාහිත්‍යයට වැඩි ඉල්ලූ‍මක් තියෙනවා. ඒ මන්දැයි ඔබට අදහසක් තියෙනවාද?
අපි පරිවර්තන සාහිත්‍යය ඇසුරේ හැදුණු වැඩුණු උදවිය. අපට ඉහළ පරම්පරා පවා එහෙම නේද? අපි පොඩිකාලේ වැඩිපුරම කියෙව්වෙ සෝවියට් ළමා පොත්. ඒවායේ අපූරු කතන්දරවලට, මනස්කාන්ත සිත්තම්වලට, ඉහළ මුද්‍රණ තත්ත්වයටත් අපි වහවැටුණා. ඊළඟට අපි අතට ආවේ සෝවියට් යොවුන් හා වැඩිහිටි සාහිත්‍යය. මගෙ පරම්පරාව ගැන කියනවා නම්, ජීවිතේ දුෂ්කරම, භයංකරම කාලවල අපි හංගගෙන කියවපු පොත් මේවා නේද? පරිවර්තන සාහිත්‍යයක් නොතිබුණා නම් අපි අද මේ ඉන්න මිනිස්සු බවට ගොඩනැගෙන්නේත් නෑ කියලා මට හිතෙනවා. ඒ සෝවියට් පොත්වලින් වැටුණු ශක්තිමත් අඩිතාලමත් එක්ක, ඊට පස්සෙත් උසස් ජගත් සාහිත්‍ය කෘති පරිවර්තන විදියට ආවා. ඉතින් සෝවියට් ළමාපොත්වලින් අකුරු ගැටගහගත්තු අපි පරිවර්තන සාහිත්‍යය වටා රොදබැඳීමේ පුදුමෙකුත් නෑ.
ප‍්‍රියාන් ආර් විජේබණ්ඩාර
