■ අමන්දිකා කුරේ
‘යු ද්ධය තිබුණු කාලයේ, ඒ කියන්නේ මගේ කුඩා කාලයේ මම ජීවත් වුණේ කොළඹ වැල්ලවත්තේ. නමුත් අපේ අම්මා තාත්තාගේ ගම යාපනය. ඒ හින්දා යුද්ධය ඉවර වුණ ගමන්ම ආපහු අපි යාපනයට ගියා. අපි යනකොට අපේ පරණ ගෙදර අත්තිවාරම විතරයි ඉතිරි වෙලා තිබුණේ. ඒ මම යාපනයට ගිය පළවෙනි අවස්ථාව.”
අද යාපනයේ ජීවත් වන විසිපස් හැවිරිදි තරුණයෙකු වන සිවලක්සන් ගනේෂන්, කොළඹ ආශ්‍රිත නාගරික ප්‍රදේශයක ජීවත් වුණ තමන්ට එක්වරම යාපනයට යන්න ලැබීම විස්තර කරන්න පටන්ගත්තා.
“වැල්ලවත්ත කියන්නේ ඉතාම නාගරික ප්‍රදේශයක්. අපි ජීවත් වුණේ මහල් නිවාස සංකීර්ණයක. සීමිත ඉඩකඩ, කාර්යබහුල පරිසරයට හුරුවෙලා හිටපු මට එක්වරම යාපනයට ගිහින් ජීවත් වෙන එක පුදුමයක් වුණා. මං ඒ වන විට කුඩා දරුවෙක් නිසාත් ඒ දැනුණු නිදහස මට කියාගන්න ඇරි තරම් ලොකුයි”
“ඇත්තෙන්ම යාපනයේ ජීවත් වෙන්න පටන් ගත්ත ගමන්ම කොළඹ ජීවිතයේ නොතිබුණු අමුතු මිත්‍රශීලී ගතියක් හැමතැනම තියෙනවා කියලා දැනුණා. සෙල්ලම් කරන්න යාළුවො ගොඩක් හමුවුණා. ඒ වගේම ගමේම අය සෑම අවස්ථාවකම එකට එකතු වෙලා හිටියා. ඒ වගේ අත්දැකීමක් මට තිබුණේ නෑ. මම අකමැත්තෙන් කොළඹ ඉඳන් ආවත් යාපනට ජීවිතයට මම ඇබ්බැහි වුණා කිව්වොත් නිවැරදියි”
සිවලක්සන් කියන විදිහට ඔහුට ලොකු මිතුරන් ප්‍රමාණයකුත් හමුවෙලා තියෙනවා. ඒ වගේම ළමයින් එකතු වෙමින් පැවති කුඩා රැස්වීම්වලටත් ඔහුට සම්බන්ධ වෙන්න අවස්ථාව ලැබිලා තිබෙණවා.
“මම යාපනයේ ජීවත් වන ගමේ ළමයි එකතු වෙලා හැදුණු පුංචි කණ්ඩායමක් තිබුණා. ළමා සමාජයක් වගේ ව්‍යුහයක්. අපි චිත්‍ර ඇන්දා, සින්දු කීවා, සරුංගල් හැදුවා. ඊට අමතරව අපේ ගමේ කෝවිලෙ අයියර් කෙනෙක් අපට හින්දු ආගම ගැන සතියකට වතාවක් ඉගැන්නුවා.”
කොළඹ කාර්යබහුල ජීවිතයක් ගතකළ ඔවුන්ට දුක සතුට බෙදාගන්නත් විශාල පිරිසක් යාපනයේදී හමුවෙලා. ඔහු මේ විදිහට අපිට ඒ ගැන කිව්වා.
“අම්මාට තාත්තාට ප්‍රශ්නයක් වුණ වෙලාවට අපේ අල්ලපු ගෙවල්වල නැන්දලා මාමලා ඇවිත් ඒ ප්‍රශ්න බෙදාගන්නවා. මට මතකයි මගේ සීයා මියගිය අවස්ථාව. ඒ වෙලාවෙදි මුළු ගමේම අය එකතු වෙලා මළගෙදර වැඩ කරන්න උදවු කළා. ඒ නිසා මම පොඩි කාලේ හිතන් හිටියේ ඒ ගමේ ඉන්න සියලු දෙනාම අපේ පවුලෙ අය කියලා.”
තමන් තරුණ වෙත්ම ඒ පැවති පරිසරයත් තරමක් වෙනස් වුණු බව සිවලක්සන් කියනවා.
‘යුද්ධෙ ඉවර වෙල කාලයක් යනකොට මේ ප්‍රදේශය ගොඩක් දියුණු වුණා. පාරම්පරිකව කරගෙන ආපු ගොවිතැන් වගේ රැකියා වෙනුවට රැකියා අවස්ථා විශාල ප්‍රමාණයක් දැන් ඇතිවෙලා තිබෙනවා. ඒ නිසා තරුණ පිරිස් ඒ රැකියාවලට යනවා. අපි පොඩි කාලේ සමහර ළමයි ඉස්කෝලෙ ගියේ නෑ. නමුත් දැන් ළමයි හැමෝම වගේ ඉස්කෝලෙ යනවා සහ ඔවුන් ඉතා උනන්දුවෙන් අධ්‍යාපන කටයුතුවලට යොමු වෙලා තියෙනවා.’
තමන් ජීවත් වන පරිසරය ගැන තියෙන අත්දැකීම් ගැන අදහස් බෙදාගන්න ‘අනිද්දා’ සමග තවත් යාපනයේ ජීවත්වන තරුණියක් එකතු වුණා. ඇය මධූසා කන්නන්. මධූසා කුඩා කාලයේ සිටම යාපනයේ ජීවත් වුණු තරුණියක්. ඇයට යුද අත්දැකීම්වලටත් මුහුණ දෙන්න සිදුවී තිබෙනවා.
‘යුද්ධය තිබුණේ මම පොඩි කාලෙ. ඒ කාලේ අපේ තාත්ත ඇතුළු ගමේ පිරිස් එකතු වෙලා එකිනෙකාට උදවු කරගත්තා. කාට හරි ප්‍රශ්නයක් වුණාම ඔවුන් උදවු කළා. නමක් යොදාගෙන සංවිධානයක් පිහිටුවලා නොතිබුණත් සුබසාධක සමිතියක් වගේ ව්‍යුහයක් ඇතුළේ තමයි මේ විදිහට එකිනෙකාට උදවු කරගත්තේ.’
යුද්ධය අවසන් වීමත් සමගම තමන්ගේ ජීවිතද වෙනස් වූ බව ඇය කියනවා.
‘යුද්ධය තිබුණු කාලෙ අපි පාවිච්චි කලේ සීමිත භාණ්ඩ ප්‍රමාණයක්. හැබැයි යුද්ධය ඉවර වුණ ගමන් ගොඩක් දේවල් යාපනයට ගලා එන්න පටන්ගත්තා. අපිට භාණ්ඩ මිලදී ගන්නකොට විවිධත්වයක් දකින්න පුළුවන් වුණා.’
යුද්ධය අවසන් වුණ ගමන්ම දකුණේ පිරිස් තමන්ට යන්න නොහැකි වුණු උතුරු පළාත දකින්න චාරිකා යැම රැල්ලක් විදිහට ආරම්භ වුණා. ඒ නිසාම යාපනයේ ජනතාවට රැකියා අවස්ථා රැසක් ඇතිවෙලා තිබුණා. මධූසාගේ පවුලටත් ඒ අවස්ථාව උදා වෙලා තියෙනවා.
‘අපේ ආච්චිට කෑම වර්ග හදන්න පුළුවන්. ඒ නිසා අපි තල් කොළවලින් වටකරලා පොඩි කෑම කඩයක් පටන් ගත්තා. බස්වලින් ටි්‍රප් යා එන අය එතන නැවත්තලා කෑම කනවා. අපේ ගෙදර තියෙන්නේ නාගදීපයට යන පාරෙ. ඒ නිසා ගොඩක් සංචාරය කරන්න එන අය ඒ පැත්තෙන් යනවා. ගමේ හැමෝම මේ විදිහට පුංචි පුංචි ව්‍යාපර පටන් ගත්තා.’
මධූසාගේ ගමේ තිබෙන කෝවිල මිනිසුන් එකමුතු කරන ස්ථානයක් කියලායි ඇය කියන්නේ. ”පවුලෙ හැමෝම සතියකට වතාවක් හරි එකතුවෙලා කෝවිල් යනවා. අසල්වැසියනුත් ඒ විදිහටම යනවා. පවුල්වල හැමෝටම එකතු වෙලා පූජාවට සම්බන්ධ වෙලා කෝවිල් බිමේ කතා කරන්න පුළුවන්. අම්මාට අම්මාගෙ ගමේ යාළුවො එතැනදී මුණ ගැහෙනවා. තාත්තාටත් එහෙමයි. මගෙ යාළුවොත් කෝවිල් එන නිසා මාත් ආසයි කෝවිල් යන්න. කෝවිල් උත්සවය තමයි ගමේ තිබුණ ලොකුම උත්සවය. හැමෝම එකතු වෙලා සැරසිලි කරනවා. තාත්තලා තොරන් බඳිනවා. අම්මලා කෝලම් අඳිනවා. අපිටත් පොඩි පොඩි වැඩ දෙනවා. හැමෝම පරණ තරහ මරහ අමතක කරලා එදාට සතුටින් ඉන්නවා.’
මධූසාගේ මිතුරියක් වන ශනූයාත් අප සමග ඇගේ අත්දැකීම් බෙදාගත්තා.
‘මම ජීවත් වෙන්නේ පේදුරුතුඩුව කිට්ටුව. අපි ජීවත් වන පැත්ත ‘තට්ටු වඩේ’ වලට ප්‍රසිද්ධයි. යාපනයේ හදන රසවත්ම තට්ටු වඩේ හදන්නේ මේ පැත්තේ කියලා තමයි මිනිස්සු කියන්නේ. මගේ ආච්චිත් රසට තට්ටු වඩේ හදනවා. දැන් මගේ අම්මා තට්ටු වඩේ විකුණනනවා ස්වයං රැකියාවක් විදිහට.’
තට්ටු වඩේ තරමක් සැර මුරුක්කු වර්ගයක්. මිරිස් සැර වගේම එනසාල් වගේ කුළුබඩු එකතු කරලා හදන මේ රසකැවිල්ල ඉතාම ප්‍රණීත රසයකින් යුක්ත එකක්.
කොහොම වුණත් දැන් ටික ටික තට්ටු වඩේ හදන එක ගමේ අය කරන්නේ නැති බවක් ශනූයා කිව්වා.
‘අපි ජීවත් වන පැත්ත දියුණු වීමත් එක්කම තරුණ අය මේ ස්වයංරැකියාව කරන්නේ නෑ. ඒ වෙනුවට වෙනත් රැකියා කරනවා. ගමේ ඉන්න වැඩිහිටි පරම්පරාවේ අය තවමත් තට්ටු වඩේ විකුණන්න නිෂ්පාදනය කරනවා. මගේ අම්මා තට්ටු වඩේ ව්‍යාපාරයක් කළත් මගේ අක්කා දැන් කේක් හැදීම තමයි ස්වයං රැකියාවක් හැටියට කරන්නේ.’
යාපනයේත් කුල ක්‍රමය ඉතා තදින් ක්‍රියාත්මක වුණා. සුනිල් ආරියරත්න අධ්‍යක්ෂණය කළ 1979 දී තිරගත වුණු ‘සරුංගලේ’ චිත්‍රපටයේත් යාපනයේ කුල ක්‍රමය කෙතරම් තදින් ක්‍රියාත්මක වුණාද කියලා පැහැදිලි වෙනවා. නමුත් දැන් ඉන්න තරුණ පිරිස් ඒ ගැන තැකීමක් කරන්නේ නෑ කියලා අපි එක්ක අදහස් බෙදාගත්ත තිදෙනාම කියනවා.
“අපි ජීවත් වුණ ගමෙත් පහත් යැයි සම්මත කුලවල අයත් ජීවත් වුණා. මුල් කාලයේ යම් වෙනස් කොට සැලකීමක් තිබුණා. නමුත් දැන් එහෙම වෙනසක් නෑ. තරුණ පිරිස් හැමෝම මේ කුලය කියන දෙය ප්‍රතික්ෂේප කරනවා. ඇතැම් වැඩිහිටියන් තවමත් ඒවා විස්වාස කරනවා. ඒත් අපි ජීවත්වන ප්‍රදේශ දියුණු වීම, රැකියා අවස්ථා, අධ්‍යාපන අවස්ථා වැඩිවීම වගේ හේතු නිසා කුල භේදයකින් තොරවම ඕන කෙනෙක්ට කැමති දෙයක් කරන්න අවස්ථාව ඇතිවෙලා තියෙනවා. දැන් හැමෝම එක විදිහට ජීවත් වෙනවා.’ සිවලක්සන් කියනවා.
තල් ගස්වලින් වටවුණු වියළි නගරයක් වගේ පෙනුණත් යාපනයේ ජීවත් වන මිනිසුන්ගේ හදවතේ ඇති තෙතමනයත්, ඔවුන්ගේ ජීවිතයේ ඇති විවිධත්වයත් හරිම අපූරුයි. දකුණේ ජන සමාජය වගේම උතුරේ ජන සමාජයත් සතුව තිබෙන එකිනෙකාට අනන්‍ය වූ සංස්කෘතික ලක්ෂණ එකට එකතු වෙලා සියලු දෙනාම එකමුතු වෙනවා නම් ඉතාමත් යහපත් සමාජයක් ඉදිරියේදී ගොඩනැගෙනු ඇති.■
