ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාවෙන් ජනාධිපතිට බලයක් පැවරෙනවා අධිකරණය විසින් වරදකරු කරනු ලැබ දඬුවම් විඳින සිරකරුවන්ට පොදු සමාවක් දීමට. එසේ වුවත් ජනාධිපති වරයාට හිතුමනාපයට කළ හැක්කක් නෙවෙයි ඒ නිදහස් කිරීම. එයටත් පිළිගත්, අනුමත ක‍්‍රමවේදයක් තියෙනවා. ඒ පිළිගත් ක‍්‍රමවේදය අනුව නොයමින්, ජනාධිපති පොදු සමාව යටතේ නිදහස් කෙරුණු, නියමිත දඬුවම් කාලය යන්තමින් හෝ ගෙවා නොදැමූ දරුණු අපරාධකරුවන් පිළිබඳ ඕන තරම් අතීත උදාහරණ තියෙනවා. බොහෝ විට එසේ, නිදහස ලැබුණේ ජනාධිපතිට දේශපාලනිකව හිතවත් අපරාධකරුවනට. ජේආර් ජයවර්ධන ජනාධිපති යටතේ පොදු සමාව ලැබ එසේ නිදහස් කෙරුණු ගෝනවල සුනිල් සිරගතව සිටි කුප‍්‍රසිද්ධ මැරයෙක්.
පසුගිය නිදහස් දාත් එසේ ජනාධිපති පොදු සමාව යටතේ බොහෝ දෙනෙකු නිදහස් කෙරුණා. නිදහස් දවසේ ම නොවුණත් ඥානසාර හාමුදුරුවන් නිදහස් වුණෙත් ජනාධිපති පොදු සමාව යටතේ.
ජුනි මාසේ 11 වෙනිදා පළවුණු සිරස්තල වාර්තාවක පළවී තිබුණා, අල්ලස් චෝදනාවකට ලක්ව සිරදඬුවම් නියමවුණු ප‍්‍රාදේශීය-සභා සභාපති කෙනෙකු ද ජනාධිපති පොදු සමාව යටතේ නිදහස් කෙරුණු පුවතක්. එම වාර්තාවට අනුව සභාපති කර තිබු වරද කොන්ත‍්‍රාත්තුවක් ලබාදීම සඳහා කොන්ත‍්‍රාත්කරුවෙකුගෙන් රුපියල් 25,000ක අල්ලසක් ගැනීම. ඔහුට නියමව තිබුණේ, වසර 6 කින් එකවර ගෙවී යන දීර්ඝ සිරදඬුවමක්. රුපියල් මිලියන සිය ගණනින් අල්ලස් හුවමාරු වන අද කාලේ රුපියල් 25,000ක් කියන්නේ සැලකිය යුතු තරම් වටිනාකමක් නෙවෙයි තමයි. එහෙත්, අල්ලස කියන ක‍්‍රියාවේ බරපතළකම මැනෙනුයේ අල්ලසේ වටිනාකමින් නොවෙයි.
දුෂණයට බොහෝ තේරුම් තියෙන්නට පුළුවන්. ලෝක බැංකුව සිය ක‍්‍රියාකාරකම්වලට අදාළ සන්දර්භය තුළ ‘¥ෂණය‘ අර්ථදක්වාගන්නේ ‘රජයේ නිලයක් පුද්ගලික වාසියක් සඳහා අපහරණය කිරීම (එයැ ්ඉමිැ දෙ චමඉකසජ දෙසෙජැ දෙර චරසඩ්එැ ට්සබ* කියලා. අල්ලස (ඊරසඉැ* කියන්නේ ¥ෂණයේ ප‍්‍රධාන උපකරණයක්. මධ්‍යම (හෝ ප‍්‍රාදේශීය* රජය හෝ රාජ්‍ය නිලධාරීන් මගින් සපයන බොහෝ පොදු සේවාවන් ‘මිලදී’ ගැනීමට පුද්ගලයන් හෝ පුද්ගලික අංශය ‘අල්ලස’ යොදා ගන්නවා.
ක‍්‍රිස්තු පූර්ව 1500ක් තරම් පැරණි යැයි විශ්වාස කෙරෙන, මෙසපොතේමියානු කතාවක කොටසක් මේ.
‘..මෙසපොතේමියාවේ නිපුර් නගරයේ දුප්පත් එහෙත් නිදහස් නගරවැසියෙකු හිටියා. ඔහුට වත්කමකට තිබුණේ තමන්ගේ එළුවාත් රත්තරන් මයිනයකුත් විතරයි. (පසබ් – පවුම වගේ බර මනින පැරණි ඒකකයක්. තම වත්කම් වැඩිකරගන්න හිතාගන වම් අතින් එළුවාද දක්කාගන මේ වැසියා ගියා නගරයේ නගරාධිපති හමුවන්නට. ගිහින් නගරාධිපති නිවසේ මෙහෙයට ඉන්න වහලූන්ට කිවුවා නගරාධිපතිතුමාට ‘යම් තෑග්ගක්’ දීමට එතුමා බැහැදකින්නට වුවමනා බව. මේක අහපු නගරාධිපතිතුමාට ටිකක් තරහ ගිහින්, අර මනුස්සයාව තමන් ළඟට කැඳවා ඇහුවා, ‘මගෙන් කුමක් බලාපොරොත්තුවෙන්ද උඹ මට තෑගි දෙන්නේ කියලා?’ ඒ ප‍්‍රශ්නයට පිළිතුරු දෙනවා වෙනුවට වැසියා කළේ දකුණු අත පා නගරාධිපතිට ආචාර කොට, වම් අතින් රඳවාගන සිටි එළුවා තෑගි දීමයි. නගරාධිපති තමන්ට සැලකීමක් කරනු ඇතැයි වැසියා බලාපොරොත්තු වුණා. ‘මේ වෙනුවෙන් අප උඹ පිනවන්න සංග‍්‍රහ කළ යුතුයි’ කී නගරාධිපති තම සේවා වහලූන්ට එය සුදානම් කරන ලෙස අණ කළා. සංග‍්‍රහ භෝජනය ලෙස වැසියාට ලැබුණේ නීරස එළු කටු හොද්දක් සහ පුස් රසැති බීර. මේ අපුල සංග‍්‍රහය වටහා ගත නොහැකිව වැසියා ඇසුවේ, ‘ඔබට තෑගි දුන්නු මට මෙවැනි සංග‍්‍රහයක් කළේ ඇයි?’ කියා යි.
ඊට පිළිතුරු ලෙස නගරාධිපති තම වහලූන්ට අණ කළා ඒ වැසියාට රිදෙන්නට තැලීමට. මින් කිපුණු වැසියා රටේ රජතුමා ළඟට ගිහිං තමන් අතේ තිබුණු පෙට්ටියෙන් රත්තරන් මයිනය ගෙන රජතුමාට දීලා ‘අනුග‍්‍රහයක්’ ලෙස රජුගේ අශ්වකරත්තය දවසකට ඉල්ලා ගත්තා. එසේ ඉල්ලාගත් රජුගේ අශ්වකරත්තයේ නැගී ගියා නගරාධිපති නිවසට. ඔහුව වැදගත් රාජ නිලධාරියෙකු ලෙස වටහාගත් නගරාධිපති ඔහුට වැදගත් ලෙස සංග‍්‍රහ කරන්න ගත්තා. පසුවදා මේ වැසියා තමා ළඟ තිබුණු හිස් පෙට්ටිය දක්වමින් එහි තිබු රන් මයිනය නැතිවී ඇති බවත් එය නගරාධිපති සොරා ගෙන ඇති බවත් චෝදනා කර නගරාධිපතිට පහර දෙන්නට පටන්ගත්තා. බියට පත් නගරාධිපති රාජ පුරුෂ වෙස් ගත් වැසියාට රන් මයින දෙකක් පිරිනැමුවා හිලවුවට.’ ‘අල්ලස්’ සංකල්පයේ ඉතිහාසය එතරම්ම පැරණියි. ආර්ථික විද්‍යාවට අදාලව ‘අල්ලස සහ ¥ෂණය‘ පිළිබඳ කතාබහත් අනාදිමත් කාලයක් ඈතට දිවෙන එකක්. ක‍්‍රිස්තු පූර්ව හතර වෙනි සියවසේ ඉන්දියාවේ රජකම් කළ චන්ද්‍රගුප්ත මෞර්ය රජතුමාගේ ඇමති කෙනෙකු වුණු චාණක්‍ය හෙවත් කෞටිල්‍යත් ‘¥ෂණය‘ ගැන සඳහන් කරලා තියෙනවා ඔහුගේ සුප‍්‍රසිද්ධ ‘අර්ථශාස්ත‍්‍රය‘ කියන කෘතියේ. රාජ්‍ය නිලධාරියෙකු අල්ලසක් ගන්නවාද නැද්ද කියන එක හඳුනා ගැනීමේ අපහසුව කෞටිල්‍ය සමාන කරන්නේ ‘දියේ ඉන්නා මාළුවෙකු වතුර බොනවාද නැද්ද කියන එක හඳුනාගැනීමේ’ අපහසුවට. ‘රාජ පුරුෂයෙකුට රජාගේ ආදායමින් කොටසක් ඩැහැගන්නේ නැතුව ඉන්න එක දිව අග තියෙන පැණි බිඳක් ගිලින්නේ නැතුව ඉන්නා තරම් අපහසු වැඩක්’ කියලා ‘අර්ථශාස්ත‍්‍ර’යේ සඳහන් වෙනවා. පාරේ වාහනයක් යනකොට පිළිපැදිය යුතු මාර්ග නීතිරීති ටිකක් තියෙනවා. තනි ඉර කපලා ඉස්සර කරන එක නීති විරෝධීයි. නීතිය එහෙම වුණාට, මහපාර නීතිය පිළිපදින්න පුළුවන් විදියට හැදිලා නැත්නම්, පොඩි අවුලක් තියෙනවා. හෙමින් යන කෙනාටයි, වේගෙන් යන කෙනාටයි යන්න වෙන්නේ එකම තීරුවක. ඉතිං, සමහර අවස්ථා තියෙනවා ඉර කපාගන හරි ඉදිරියෙන් ‘කොට කොට’ යන වාහනේ ඉස්සර නොකර හිටියොත් අද යන්න ඕන ගමන හෙටවත් යන්න බැරි වෙන. ඒ වෙලාවට අවදානමක් අරගන කෙනෙක් ඉස්සර කරනවා. නීතිය නොකඩාම වාහන එලවන්න බැරි තැන හරියටම දන්නා පොලිසිය තමන්ට පැවරුණු දඩ ‘ටාගට්’ කවර් කරන්න ඉන්නේ ඒ තැන්වල.
වරද කරන කෙනාගෙන් අයවිය යුතු දඩය එසැණින් අය කරගන්න පොලිසියට ක‍්‍රමයක් නැහැ. ආපහු රියදුරු බලපත‍්‍රය නිදහස් කරගන්න වෙන්නේ තැපැල් කන්තෝරුවකට ගිහින් දඩය ගෙවලා ඒ ගෙවපු බවට දෙන කුවිතාන්සිය පොලිසියට ගිහින් දුන්නට පස්සේ. මේ රැුග් එක කන්න බැරි අය දඩ කොලේ ලියන්න කලින් පොලිස් නිලධාරියාගේ අතේ කීයක් හරි මොලවලා වැඬේ ගොඩින් බේරා ගන්නවා. රජයට ගෙවන්න ඕන දඩයෙන් කොටසක් පොලිස් නිලධාරියාගේ සාක්කුවට යනවා. අල්ලස් අවස්ථාවක් නිර්මාණය වෙන, කවුරුත් දන්නා සරල උදාහරණයක් ඒක. මේකෙන් පැහැදිලි වෙන කාරණය තමයි, අල්ලසක් (එනයින් ¥ෂණයක් කියන්නේ වෙන මොකකට වත් නෙවෙයි, ‘අකාර්යක්ෂම තත්වයක’ පිරිවැය (ජදිඑ දෙ සබැෙසෙජසැබජහ* කියලා. මාර්ගය හරියට තිබුණා නම් කෙනෙකුට තනි ඉර කපාගන ඉස්සර කරන්න වෙන්නේ නැහැ. වරදේ දඩය ගෙවන්න පහසු ක‍්‍රමයක් තිබුණා නම් පොලිස් නිලධාරියාට අල්ලසක් දීලා වැඬේ ෂේප් කරගන්න වෙන්නෙත් නැහැ. මේක පුංචි සරල උදාහරණයක් වුණත්, මහා පරිමාණ ¥ෂණයක් වෙන්නෙත් ඔහොම තමයි.
ට‍්‍රාන්ස්පේරන්සි ඉන්ටර්නැෂනල් ආයතනය තමන්ගේ අධ්‍යයන සහ පර්යේෂණ සඳහා ¥ෂණය අර්ථ දක්වන්නේ ‘රාජ්‍ය බලය පුද්ගලික වාසි සඳහා අපහරණය කිරීම (පසිමිැ දෙ චමඉකසජ චදඇර දෙර චරසඩ්එැ ඉැබැසෙඑි* කියලා. ඒ අරුතින් එම ආයතනය ලෝකයේ රට රටවල ¥ෂණය මැනීමට පිළියෙල කරන දර්ශකයක් තමයි ‘¥ෂණ සංජානන දර්ශකය‘ (ක්‍දරරමචඑසදබ ඡුැරජැචඑසදබ ෂබාැං. 2018 මේ දර්ශකයට අනුව රටවල් අනුක‍්‍රමිකව පෙළගැස්වූවාම, ලෝකයේ ¥ෂිතම රටවල් අතරට වැටෙන්නේ, සෝමාලියාව (180, දකුණු සුඩානය (178* සහ සිරියාව(178. අඩුම ¥ෂණයක් තියෙන රටවල් තමයි, ඩෙන්මාර්කය(1, නවසීලන්තය(2. ලංකාවේ අපි ඉන්නේ 89 වෙනියට.
ඉන්දියාවට හිමි 78 වෙනි තැන. අපේ දකුණු ආසියානු කලාපයෙන් දියුණු රටවල් අතර එකට ඉන්නේ භූතානය. ඒ 25 වෙනි තැනට. භූතානය අපි තරම් භෞතික සැප සම්පත් අතින්, පහසුකම් අතින් දියුණු රටක් නෙවෙයි තමයි. ඒත් සතුට අඩු නැති රටක්. ලෝකයට බරක් නැති රටක්. භූතානයේ හමන සුළඟත් සැපයි. ! රටක ¥ෂණ අවස්ථා නිර්මාණය වන එක සම්පූර්ණයෙන්ම වලකාගන්න පුළුවන්කමක් නැහැ. අවුරුදු දහස් ගණනක් තිස්සේ මේ පුරුද්ද පැවත එන්නේ ඒ නිසයි. එහෙත් සමාජයකට පුළුවන් ¥ෂණය අවම කරගන්න. භුතානයම උදාහරණයට ගත්තොත් ¥ෂණය ‘අගහිඟකම’ කියන විචල්‍යයේ ම ශ‍්‍රිතයක් (දෙරපමක් නොවන බව පෙනෙනවා. එය හැදියාවේ ද ශ‍්‍රිතයක්. ¥ෂණ සංජානන දර්ශකයට අනුව පුටින්ගේ රුසියාව ඉන්නේ අපටත් ගොඩක් පහලින්, 138 වෙනි තැන. ඒ කියන්නේ ‘¥ෂණය’, නිදහස සහ ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදයේ ද ශ‍්‍රිතයක්.
රටක දේශපාලකයන් ¥ෂිත වුනාම, නීතිය ක‍්‍රියාත්මක කරන අය සහ ආයතන ¥ෂිත වුණාම, රටක අනාගතය හැඩගස්වන පාසල් පද්ධතිය ¥ෂිත වුණාම, ආගමික සංස්ථා ¥ෂිත වුණාම, ඒ රටේ සමාජයෙන් ¥ෂණය ඉවත් කරනවා කියන එක හීනයක් විතරයි. ‘හිතුමතේ ජීවිතේ’ හිරේ ගියේ තමන්ගේ සහෝදරීව සමූහ ¥ෂණයට ලක්කොට මරා දැමු සල්ලාල මිනීමරුවන් හැම කෙනෙක්ම තමන්ගේම අතින් මරා දමලා. ඒ හැරෙන්නට ඔහු අපරාධයක් කරලා නැහැ. ජීවිතාන්තය දක්වා හිරදඬුවම් විඳිමින් සිටි ඔහුව කාලයකට පස්සේ ජනාධිපති සමාවකින් නිදහස් කරන එකයි පොදු මුදල් වංචාවකට හෝ තමන් දරන රාජ්‍ය නිලයක් පුද්ගලික ප‍්‍රයෝජනයකට අපහරණය කර වරදකරු වී සිරදඬුවම් විඳින දේශපාලන හිතවතෙකුට නිදහස ලබාදෙන එකයි සමාජයට දෙන්නේ පණිවිඩ දෙකක්. ශිෂ්ට සමාජයකට නම් දෙවෙනි පණිවිඩය අතිශය භයානක ඇඟ කිළිපොලා යන එකක්. අපට නම් සුළු දෙයක්.!
x අශෝක හඳගම
