– පෙට්‍රල් හා ඩීසල් බද්ද ආනයන වියදම මෙන් දෙගුණයක්
– අප්‍රේල් 23 ගැසට් මගින් බදු වැඩි කරලා
ලංකා අයිඕසී සමාගම ඔක්ටේන් 92 වර්ගයේ පෙට්‍රල් ලීටරයක මිල රුපියල් 5කින් වැඩකරනු ලැබීය. ඒ සම්බන්ධයෙන් පාරිභෝගිකයන්ගේ පැත්තෙන් පලවුණේ නොසතුටකි. කොවිඩ්-19 තිබුණත් නැතත් මිල වැඩිවීම කිසිදු පාරිභෝගිකයෙකුට දරාගත නොහැකිවීම ඊට හේතුවය. අනෙක කොවිඩ්-19 හේතුවෙන් පසුගිය කාලයේ ලෝක වෙළඳපලේ ඉන්ධන මිල ඉතිහාසයේ නොවූ විරූ ලෙස පහළ යෑමත් එම මිල පහළ යෑමේ වාසිය පාරිභෝගියාට නොදුන් සමයක මෙය සිදුවීමත් සැලකිල්ලට ලක්විය යුත්තකි.
අයිඕසීයේ මෙම මිල වැඩි කිරීම් හමුවේ සීපීසීය හෙවත් ලංකා ඛනිජතෙල් සංස්ථාව නම් කීවේ අපි මිල වැඩි කරන්නේ නැහැ යනුවෙනි. ඉතිහාසය පුරාම අයිඕසීය මිල වැඩිකළ සෑම විටකම සීපීසීය කියා ඇත්තේ මිල වැඩි නොකරනවා යන්නය. එහෙත් එය යථාර්තයක් බවට පත්වී තිබී ඇත්තේ ටික කාලයක් පමණය. අයිඕසීයේ ඉන්ධන මිලටම සීපීසීයේ ඉන්ධන මිලද සමාන කිරීම පසුව සිදුකර ඇත. ඉදිරියේදීත් එම අතීත අත්දැකීම යළි ලබන්නට ඉඩ නොලැබෙන බවට කිසිදු සාක්ෂියක් නැත. ඉන්ධන මිල වැඩිකිරීමේ කසකරුවා වන්නේ අයිඕසීයය. ආණ්ඩුව පෙරහැරේ එන්නේ ඒ පසුපසය.
කොවිඩ්-19 වසංගතයෙන් රටේ කටයුතු අඩපණ වීමට පෙර රට සාමාන්‍ය තත්වයෙන් පවතිද්දී දිනකට පෙට්‍රල් මෙටි්‍රක් ටොන් 4000ක් පමණද ඩීසල් මෙට්‍රික් ටොන් 5000ක් පමණද අලෙවියක් තිබී ඇත. මේ වන විට එම ප්‍රමාණය පෙට්‍රල් මෙට්‍රික් ටොන් 2500ක් පමණ හා ඩීසල් මෙට්‍රික් ටොන් 3500ක් පමණ දක්වා අලෙවිය පහත වැටී ඇත.
අයිඕසී මිල වැඩිකිරීම් හමුවේ විෂයභාර අමාත්‍ය මහින්ද අමරවීර ලබාදුන් ප්‍රකාශවලින්ම අපට කියන්නේ එම යථාර්තයමය. ඔහු කියන්නේ අයිඕසී ඉන්ධන මිල වැඩිකිරීම සම්බන්ධයෙන් ඔහුට කිසිවක් කළ නොහැකි බවය. එය ඇත්තක්ද? නැත. බොරුවකි. අයිඕසීයට ඉන්ධන පිරවුම්හල් සීයකට මඳක් වැඩි සංඛ්‍යාවක් ලබාදුන්නේ ඛනිජතෙල් ක්ෂේත්‍රය ප්‍රතිව්‍යූහගතකරණය කිරීමේ 2000-2003 එජාප ආණ්ඩු සමයේදීය. මේ ගනුදෙනුව සිදුකළේ එවක අමාත්‍ය මිලින්ද මොරගොඩය. එම ගනුදෙනුවේ අවබෝධතා ගිවිසුම අනුව ඉන්ධන පිරවුම්හල් සංඛ්‍යාවෙන් තුනෙන් එකක් අයිඕසීයට විකුණන අතර තුනෙන් එක් කොටසක් ඛනිජතෙල් නීතිගත සංස්ථාව සතු වේ. ඉතිරි තුනෙන් එකේ කොටසද තවත් පාර්ශවයකට විකිණිය යුතු වේ. සීපීඑස්ටීඑල් හෙවත් සිලෝන් පෙට්‍රෝලියම් ස්ටොරේජ් ටර්මිනල් ලිමිටඩ් සමාගම මේ තුන් පාර්ශ්වයටම අයත් ඉන්ධන ගෙන්වීමේ හා බෙදාහැරීමේ සමාගමය. නොවිකුණූ තුනෙන් එකක් කොටස දැන් අයත් වන්නේ භාණ්ඩාගාරයටය. ගිවිසුම් ප්‍රකාරව ඉන්ධන බොදහැරීමේ නියාමනයට නියාමන ආයතනයක් ඇතිකළ යුතුය. එහෙත් එයද සිදුවූයේ නැත. එතෙක් එම බලය ලැබෙන්නේ විෂයභාර අමාත්‍යවරයාටය. එහෙත් විෂයභාර අමාත්‍යවරු අයිඕසීයට විරුද්ධව කවදාවත් කෙවිට අතර නොගන්නේ ඔවුන් පසුපස ගොස් ඉන්ධන මිල වැඩි කිරීමට ඒ ඒ අවස්ථාවල සිටි ආණ්ඩුද සූදානම් වූ නිසාය.
අයිඕසී මිල වැඩිකිරීම් අස්සේ දැන් ආණ්ඩුවට චෝදනා එල්ල වී ඇත්තේ ලෝක වෙළඳපොලේ අඩුවූ තෙල් මිලේ වාසිය ජනතාවට ලබා නොදුන් බව කියමින්ය. විශේෂයෙන්ම ජනතාව කබලෙන් ලිපට වැටී සිටින මේ කොවිඩ්-19 වසංගත කාලයේදීවත් එම වාසිය ජනතාවට ලබා නොදීමට තරම් ආණ්ඩුව සැහැසි වූ බවය. එහෙත් කැබිනට් ප්‍රකාශක අමාත්‍ය බන්දුල ගුනවර්ධන කියන්නේ මේ ආණ්ඩුව ඉන්ධන මිල ස්ථාවරව පවත්වාගෙන යන බවත්, ජනතාවට සහන දීම සඳහා ඉන්ධන මිල ලාභය යොදවන බවත්ය. එහෙත් රුපියල් 5000 දීමනාව පවා ආණ්ඩුව ලබාදුන්නේ හිඳී ඇති භාණ්ඩාගාරයේ මුදල්වලින් නොවන බවත්, දුගී දුප්පත් අහිංසක සමෘද්ධිලාභීන්ගේ ඉතුරුම් ඇතුළු අනෙකුත් අරමුදල් වලින් බවත් ‘අනිද්දා’ පුවත්පත පසුගිය සතියේ පෙන්වා දුනි.
ලංකා ඛණිජතෙල් නීතිගත සංස්ථාවේ වෘත්තිය සමිති නායකයෙකු වන ආනන්ද පාලිත පවසන්නේ රුපියල් 137ක් වන පෙට්‍රල් ලීටරයක රාජ්‍ය ඉහළ රාජ්‍ය බද්දක් ඇති බවයි. එමගින් ඉන්ධන විකිණීම සාමාන්‍ය තත්වයේ තිබුණාටත් වඩා වැඩි ලාභයක් ඉන්ධන විකිණීම අඩු තත්වයකදී ආණ්ඩුව ලබන බව ඔහු කියයි. විපක්ෂයේ දේශපාලඥයන්ද මේ චෝදනාව ආණ්ඩුවට එල්ල කර ඇත. එහෙත් ඉන්ධන මිල සම්බන්ධ එම චෝදනා ආණ්ඩුව තවම ප්‍රතික්ෂේප කර නැත.
මෙම චෝදනාවල සත්‍ය අසත්‍යතාවය විමසා බැලීමට ඒ පිළිබඳව වැඩිමනක් තොරතුරු වෙත යෑමට අපට සිදුවේ. කොවිඩ්-19 වසංගතයෙන් රටේ කටයුතු අඩපණ වීමට පෙර රට සාමාන්‍ය තත්වයෙන් පවතිද්දී දිනකට පෙට්‍රල් මෙටි්‍රක් ටොන් 4000ක් පමණද ඩීසල් මෙට්‍රික් ටොන් 5000ක් පමණද අලෙවියක් තිබී ඇත. මේ වන විට එම ප්‍රමාණය පෙට්‍රල් මෙට්‍රික් ටොන් 2500ක් පමණ හා ඩීසල් මෙට්‍රික් ටොන් 3500ක් පමණ දක්වා අලෙවිය පහත වැටී ඇත. එමෙන්ම ලෝක වෙළඳපොලේ පෙට්‍රල් බැරලයක මිලද ඩොලර් තිස් ගණන දක්වා පහළ බැස ඇත. ඛනිජතෙල් සංස්ථාවේ වෘත්තිය සමිති නායක ආනන්ද පාලිත ප්‍රකාශ කරන ආකාරයට සංස්ථාව පෙට්‍රල් බැරලයක් ඩොලර් 30කටත් ඊට අඩුවෙනුත් පසුගිය කාලයේ මිලදී ගෙන ඇත.
ඩොලරයේ අගය රුපියල් 180ක් යැයි සලකා හා පෙට්‍රල් බැරලයක මිල ඩොලර් 30 යැයි සලකා ගණනය කළහොත් පෙට්‍රල් ලීටරයක ආනයන මිල සාමාන්‍යයෙන් රුපියල් 34ක් පමණ වේ. ඒ අනුව රුපියල් 137කට විකුණන පෙට්‍රල් ලීටරයක රුපියල් සීයකට වඩා බදු ලාභය හා අනෙකුත් වියදම් පවතී.
ගෝඨාභය රාජපක්ෂ ආණ්ඩුව බලයට පත්වීමට පෙර පෙට්‍රල් හා ඩීසල් මත රේගු බද්ද පනවා ඇත්තේ ආනයනික වියදමේ ප්‍රතිශතයක් ලෙසය. ඒ අනුව පෙට්‍රල් සඳහා සීයට 35ක බද්දක්ද, ඩීසල් සඳහා සීයට 15ක බද්දක්ද පනවා තිබී ඇත. එහෙත් මුදල් අමාත්‍යවරයා ලෙස අග්‍රාමාත්‍ය මහින්ද රාජපක්ෂ 2020 මාර්තු 14 දින සිට ක්‍රියාත්මක වන පරිදි එම බදු අනුපාතය පෙට්‍රල් ලීටරයක් සඳහා රුපියල් 15ක් වශයෙන්ද, සුපිරි ඩීසල් ලීටරයක් සඳහා රුපියල් 20ක් වශයෙන්ද, ඩීසල් ලීටරයක් සඳහා රුපියල් 11ක් වශයෙන්ද සංශෝධනය කර තිබේ.
එම ගාස්තු සංශෝධණයන් තවදුරටත් සංශෝධනය කරමින් මුදල් අමාත්‍ය අග්‍රාමාත්‍ය මහින්ද රාජපක්ෂ අප්‍රේල් 23 දින සිට ක්‍රියාත්මක වන පරිදි පෙට්‍රල් ලීටරයක් සඳහා රුපියල් 50ක බද්දක්ද, ඩීසල් ලීටරයක් සඳහා රුපියල් 25ක බද්දක්ද නියම කර තිබේ. එදින සිටම ක්‍රියාත්මක වන පරිදි තවත් අතිවිශේෂ ගැසට් පත්‍රයක් නිකුත් කරමින් ඔක්ටේන් 92 පෙට්‍රල් ලීටරයක් සඳහා රුපියල් 26ක අධිභාරයක්ද, ඔක්ටේන් 95 පෙට්‍රල් ලීටරයක් සඳහා රුපියල් 49ක අධිභාරයක්ද, සුපිරි ඩීසල් ලීටරයක් සඳහා රුපියල් 40ක අධිභාරයක්ද, ඩීසල් ලීටරයක් සඳහා රුපියල් 24ක අධිභාරයක්ද පනවා තිබේ.
ඒ අනුව ඔක්ටේන් 92 පෙට්‍රල් ලීටරයක් සඳහා පනවා ඇති බද්දේ සහ අධිභාරයේ එකතුව ලීටරයකට රුපියල් 76කි. ඔක්ටේන් 95 පෙට්‍රල් ලීටරයක් සඳහා ඒ ආකාරයට පනවා ඇති බද්ද ලීටරයකට රුපියල් 99කි. සුපිරි ඩීසල් ලීටරයකට පනවා ඇති බද්ද රුපියල් 65කි. ඩීසල් ලීටරයකට පනවා ඇති බද්ද රුපියල් 49කි. මේ ගාස්තු වූ කලී ඉන්ධන මත පනවා ඇති පැල් හෙවත් වරාය හා ගුවන් තොටුපොල බද්ද ඇතුළු අනෙකුත් බදු අයකිරීම් නොමැතිවය.
ජනතාවට සහන දීම තම එකම පරමාර්ථය යැයි කියා ගෝඨාභය රාජපක්ෂ ආණ්ඩුව කොවිඩ්-19 වසංගත රෝග සමයේදී ඉන්ධන මිලට බදු පිට බදු පටවා ජනතාවට සහන දී ඇත්තේ ඒ ආකාරයටය. මේ සංඛ්‍යා වැරදි නම් විෂයභාර අමාත්‍යවරයා හෝ ආණ්ඩුවේ වෙනත් නියෝජිතවරයෙකු ඊට පිළිතුරු ලබාදිය යුතුය.
ප්‍රතිචාරයක් නැත
විෂයභාර අමාත්‍ය මහින්ද අමරවීරගෙන් මේ පිළිබඳව විමසීමට ගත් උත්සාහය ව්‍යර්ථ විය. ලංකා ඛනිජතෙල් නීතිගත සංස්ථාවේ කළමණාකාර අධ්‍යක්ෂවරයා මේ ගැන විමසා ඔහුගේ උපදෙස් අනුව එහි නියෝජ්‍ය සාමාන්‍යාධිකාරී (මූල්‍ය)ගෙන් කරන ලද විමසීමේදී ඔහු පිළිතුරු දීම ප්‍රතික්ෂේප කළේය.
