අගමැති මෝදි ඇතුළු ඉන්දියාවේ මධ්‍යම රජය, එහි විදේශ අමාත්‍යාංශය සහ තමිල්නාඩු ප්‍රාන්ත ආණ්ඩුව හා දේශපාලන පක්‍ෂ, 13වැනි සංශෝධනය අහෝසි කිරීමට ආණ්ඩුව ගන්නා පියවරයන්ට තදබල ලෙස විරෝධය පළ කරනු ඇත.
13වැනි සංශෝධනය අහෝසි කිරීම ආණ්ඩුවේ සමහර කොටස් සිතන තරම් පහසු නොවීමට තුඩු දෙන ප්‍රධාන දේශීය සාධක දෙකක් තිබෙන බව පෙනේ.
අලුත් ආණ්ඩුවේ ප්‍රකාශකයන් පසුගිය දිනවල වරින් වර කියා ඇති පරිදි, 13 සහ 19 වැනි සංශෝධන සංශෝධනය හෝ අහෝසි හෝ කිරීමට ආණ්ඩුව අදහස් කරගෙන සිටී. එහෙත් එය ඒ තරම් පහසු නැති දෙයක් බවද පෙනේ. හේතුව එම සංශෝධන දෙකම, එක එකකට නිශ්චිත දේශපාලන සාධක සමග සම්බන්ධ වී තිබීමයි.
13වැනි සංශෝධනය
13වැනි සංශෝධනය පැටලී තිබෙන දේශපාලන සාධක කවරේදැයි පළමුවෙන් සොයා බලමු.
13වැනි සංශෝධනය, පළාත් සභා ක්‍රමය නැති කිරීම හෝ පළාත් සභාවල දැනට තිබෙන බලය අඩුකිරීම හෝ පළාත් සභා සම්බන්ධයෙන් ජනාධිපතිවරයා සහ මධ්‍යම ආණ්ඩුව සතු බලය වැඩිකිරීම, ආණ්ඩුව ඇතුළත සිදුවන සාකච්ඡාවල විමසා බැලෙන විකල්ප පියවර බව සිතන්නට හොඳටම ඉඩ තිබේ. ඒවා පොදු ජන පෙරමුණේ සිටින සිංහල ජාතිකවාදී මතවාදී කණ්ඩායම්වල සහ එහි නායකත්වයත් මතවාදී වශයෙන් කැමැත්ත දක්වන ක්‍රියාමාර්ගයි. එහෙත්, ඒ සඳහා පියවර ගැනීමට පෙර සිතා බැලීම සඳහා ආණ්ඩුවට බල කෙරෙන විරෝධතා මූලාශ්‍ර තුනක් තිබේ. ඒවා පහසුවෙන් නොසලකා හැරිය හැකි විරෝධතා මූලාශ්‍ර නොවේ.
ඉන්දියාව
පළමුවැන්න, ඉන්දියානු ආණ්ඩුවයි. විශේෂයෙන් අගමැති මෝදි ඇතුළු ඉන්දියාවේ මධ්‍යම රජය, එහි විදේශ අමාත්‍යාංශය සහ තමිල්නාඩු ප්‍රාන්ත ආණ්ඩුව හා දේශපාලන පක්‍ෂ, 13වැනි සංශෝධනය අහෝසි කිරීමට ආණ්ඩුව ගන්නා පියවරයන්ට තදබල ලෙස විරෝධය පළ කරනු ඇත. එමන්ම, පළාත් සභාවල බලය අඩුකරන ව්‍යවස්ථා සංශෝධනයක් ඒකපාක්‍ෂිකව සිදුකිරීමට ආණ්ඩුව යන්නේ නම් එයටද තදබල ලෙස විරෝධය පළකරන්නට හොඳටම ඉඩ තිබේ.
එවැනි දැඩි ඉන්දියානු විරෝධයකට තුඩු දෙන ප්‍රධාන හේතුව ලංකාවේ බොහෝ දෙනාට දැන් අමතක වී තිබෙන කරුණකි. එය නම්, ඉන්දියානු ආණ්ඩුව 13වැනි සංශෝධනයේ හවුල් කර්තෘකයකු සහ ප්‍රධාන කර්තෘකයාද වීමයි. ජේ.ආර්. ජයවර්ධන ජනාධිපතිවරයාත්, එජාපයත්, ලංකාවේ පාර්ලිමේන්තුවත් 13වැනි සංශෝධනය සම්මත කළ බව ඇත්තය. එහෙත් එය දේශපාලන යථාර්ථයක් වූයේ ඉන්දියානු රජයේ පුරෝගාමිත්වය සහ මැදිහත්වීම නිසාය. ඒ ඇරත්, ලංකාවේ ජනවාර්ගික ප්‍රශ්නය දේශපාලන වශයෙන් විසඳීම සඳහා ඉන්දියානු ආණ්ඩුව සිදුකළ ඉතාම වියදම්කාරී මැදිහත්වීම්වලින්, යන්තම් හෝ ඉතිරි වී තිබෙන යහපත් ප්‍රතිඵලය ලෙස ඉන්දියාව දකින්නේ 13වැනි සංශෝධනය සහ පළාත් සභා ක්‍රමයයිත ලංකාවේ බලය විමධ්‍යගත කිරීමේ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාමය ව්‍යුහය එය පමණය. නිසි පරිදි ක්‍රියාත්මක නොවූවත්, 13වැනි සංශෝධනය යනු ඉන්දියාවට ඇති ඉතා වැදගත් දේශපාලන සංකේතයකි. ඒ පිළිබඳව ඉන්දියාවේ සෑම දේශපාලන පක්‍ෂයක් අතරත්, දේශපාලන පක්‍ෂ සහ නිලධර තන්ත්‍රය අතරත් තිබෙන්නේ පොදු සම්මුතියකි.
දැන් ප්‍රශ්නය වන්නේ, ඉන්දියාවේ විරෝධය නොතකා, තුනෙන්-දෙකේ පාර්ලිමේන්තු බහුතරයක් ලැබූ ආණ්ඩුවට, 13 සංශෝධනය අහෝසි කිරීමට හෝ එහි බලය අඩු කිරීමට හෝ හැකිවනු ඇත්ද යන්නයි. මෙම ප්‍රශ්නයට දිය හැකි පිළිතුර නම්, එය ලෙහෙසි පහසු දෙයක් නොවන්නේය යන්නයි. ඉන්දියාව තරහ කර ගන්නා ලංකාවේ ආණ්ඩුවක් ඉදිරි කාලයේ පත්වෙනු ඇත්තේ මහත් දුෂ්කරතාවලටය. පසුගිය සති කිහිපය තුළ ලංකාව මුහුණ දුන් අති දරුණු ඩොලර් අර්බුදයෙන් බේරීමට අලුත් ආණ්ඩුවට හැකි වූයේ ඉන්දියාවේ පිහිටෙනි. ඉන්දියාවත් සමග මේ දිනවල සිදුවන මුදල් නෝට්ටු හුවමාරු කරගැනීමේ වැඩපිළිවෙළ ලංකාව මහා මූල්‍ය අර්බුදයෙන් බේරාගැනීමේ එක් ප්‍රධාන පියවරකි. ඉදිරි කාලයේදී ඉන්දියාවේ මූල්‍ය සහ ආර්ථික ආධාර නැතිව නොවැටී සිටින්නට ලංකාවට නොහැකිය යන්න පැහැදිලි කරුණකි.
දේශීය බාධක
13වැනි සංශෝධනය අහෝසි කිරීම ආණ්ඩුවේ සමහර කොටස් සිතන තරම් පහසු නොවීමට තුඩු දෙන ප්‍රධාන දේශීය සාධක දෙකක් තිබෙන බව පෙනේ. පළමුවැන්න, ද්‍රවිඩ සහ මුස්ලිම් පක්‍ෂවලින් එල්ල වන විරෝධයයි. දෙවැන්න සිංහල සමාජයෙන් එල්ල විය හැකි විරෝධයයි.
13වැනි සංශෝධනය අහෝසි කිරීම, ලංකාවේ සුළු ජාතීන් තීරණාත්මක ලෙස රාජ්‍යයෙන්ද, සිංහල දේශපාලන පන්තියෙන්ද වෙන්වීමට තුඩු දෙන තීරණාත්මක වශයෙන් වැරදි දේශපාලන පියවරක් වනු ඇත. එය ලංකාවේ ජනවාර්ගික සම්බන්ධතා බිඳදැමීමට තුඩු දෙන දේශපාලන තීන්දුවක්ද වනු ඇත. එය දෙමළ මෙන්ම මුස්ලිම් සමාජවල දේශපාලන රැඩිකල්කරණයේ නව රැල්ලකට හේතුවන ක්‍රියාවක්ද වනු ඇත. අලුත් ආණ්ඩුවේ නායකයන් එම අවදානම් පියවර ගැනීමට සුදානම් වේද? මෙය තවමත් පැහැදිලි පිළිතුරක් ඉදිරිපත් වී නැති ප්‍රශ්නයකි.
දෙවැනි දේශීය බාධකය නම්, සිංහල සමාජයෙන් එල්ල විය හැකි විරෝධයයි. එය තවමත් කාගේවත් අවධානයට යොමු වී නැති නිසා එය තරමක් පැහැදිලි කළ යුතු වේ.
සිංහල සමාජයේ විරෝධය
13වැනි සශෝධනයත්, පළාත් සභා ක්‍රමයත් අහෝසි කළ යුතුය යන යෝජනාවට පක්‍ෂව සිංහල සමාජයේ තර්ක තුනක් වර්ධනය වී තිබේ. පළමුවැන්න, 13 සංශෝධනය, එල්ටීටීඊය සතුටු කිරීමට, ඉන්දියානු රජය විසින් බලහත්කාරය යොදවා, ලංකාව මත පටවන ලද දෙයක්ය යන්නයි. දෙවැන්න, එය සිංහල ජනතාව කවදාවත් ඉල්ලුවේ නැති, ඔවුන්ගේ ඵලප්‍රයෝජනවලට හානි පමුණුවන, ලංකාවේ ඒකීය රාජ්‍ය ව්‍යුහය දුර්වල කළ ව්‍යවස්ථා සංශෝධනයක්ය යන්නයි. තුන්වැනිව, පළාත් සභා ක්‍රමය, රටේ සංවර්ධනයට කිසිදු වැදගත් දායකත්වයක් නොකරන, රටට බරක් වී තිබෙන සුදු අලියකු වී ඇත යන්නයි. රෑ පුරා රූපවාහිනී ප්‍රවෘත්ති සහ දේශපාලන සාකච්ඡා නැරඹීම තුළින් තම දේශපාලන අවබෝධය සකස් කරගන්නා මගේ භාර්යාවද දැන් මෙම සුදු අලි උපන්‍යාසය පිළිගැනීමට තල්ලුවී තිබේ.
ඕනෑම සුදු අලි උපන්‍යාසයක දෙපැත්තක් තිබේ. එක් පැත්තකින් කියන්නේ, සුදු අලියා විශාල සම්පත් ප්‍රමාණයක්, ආර්ථික හා සමාජ ඵලදායිතාවක් නැතිව ගිල දමනවාය යන්නයි. එහි අනෙක් පැත්ත නම්, එම ‘සම්පත් විනාශයෙන්’ ප්‍රතිලාභ ලබන විශාල පිරිසකගෙන් සුදු අලියා සමන්විත වන බවයි. මෙම පිරිස වනාහි ලංකාවේ සෑම පළාතක්ම සහ දිස්ත්‍රික්කයක්ම ආශ්‍රිතව පළාත් සභා ක්‍රමය හා ප්‍රාදේශීය සභා ක්‍රමය සමග සම්බන්ධවී බිහිව ඇති ප්‍රාදේශීය සහ පළාත්බද දේශපාලන පන්තියයි. පළාත් සභා මහඇමතිවරුන්, ඇමතිවරුන්, මන්ත්‍රීවරුන්, නගරාධිපතිවරුන්, නගරසභා මන්ත්‍රීවරුන්, ප්‍රාදේශීය සභා සභාපතිවරුන් සහ මන්ත්‍රීවරුන් යන අයගෙන් මෙම පළාත්බද සහ ප්‍රාදේශීය දේශපාලන පන්තිය සමන්විත වෙයි. ඔවුන්ට ප්‍රාදේශීය මට්ටමෙන් දේශපාලන බලය, ධනවත් වීමේ අවකාශ සහ ප්‍රාදේශීය ප්‍රභූ තන්ත්‍රයක් ලෙස මතුවීමට හැකියාව ලබාදෙන දේශපාලන සහ ආයතනික ව්‍යුහය ලැබෙන්නේ පළාත් පාලන සහ පළාත් සභා ක්‍රමයෙනි. ‘පළාත් සභා ක්‍රමය නිසා විමධ්‍යගතවී තිබෙන්නේ බලය නොව දූෂණය’යැයි සමහර විචාරකයන් ඉදිරිපත් කර ඇති අදහස වැරදි එකක් නොවේ. බොහෝ දුරට නිවැරදි එකකි.
පළාත් සභා ක්‍රමය, උතුරේ සහ නැගෙනහිරේ අසාර්ථක වුවත්, ඉතිරි පළාත් හතේම ‘සාර්ථක’ වී තිබෙන්නේ 13වැනි සංශෝධනයේත්, පළාත් සභා ක්‍රමයේත් නිර්මාතෘවරුන් අපේක්‍ෂා නොකළ ආකාරයටය. සෑම දේශපාලන ක්‍රියාවකම අනපේක්‍ෂිත ප්‍රතිඵල ඇතිවන බව දේශපාලන විග්‍රහයේ යෙදෙන අය සාමාන්‍යයෙන් දනිති. ලංකාවේ පළාත් සභා ක්‍රමය ගැන කිවයුත්තේද එයයි. එහි අපේක්‍ෂිත අරමුණු ඉටුවී නැත. එහෙත්, අනපේක්‍ෂිත ප්‍රතිඵල නිර්මාණය කිරීම අතින් එය බෙහෙවින් සාර්ථක වී ඇත. දූෂණය, බලය එක්රැස් කර ගැනීම, ධනය රැස් කර ගැනීම, කීර්තිය රැස්කර ගැනීම සහ දේශපාලන සහ වස්තුව රැස්කිරීමේ ඉහළ ගමනේ ඉනිමගක් ලෙස භාවිත කිරීම යන ‘ප්‍රායෝගික’ අරමුණු ඉටුකර ගැනීමට ප්‍රාදේශීය සහ පළාත්බද උප-දේශපාලන පංතියේ ඉහළ ස්තරයට දැනට ඇති ඉතාම සාර්ථක සහ ඵලදායී ආයතනික යාන්ත්‍රණය වන්නේ පළාත් සභා ක්‍රමයයි.
අලුත් ආණ්ඩුවේ නායකයන්ට පළාත් සභා ක්‍රමය නැති කිරීමට ඇත්තටම අවශ්‍ය නම්, එය සිංහල සමාජයේ ප්‍රාදේශීය සහ පළාත්බද උප-දේශපාලන පන්තියේ විරෝධය නැතිව කළ හැකි වනු ඇත්තේ, පළාත් සභා වෙනුවට විකල්ප ආයතනික ව්‍යුහයක්ද ඇතිකරන්නේ නම්ය යනු කෙනකුට එළඹිය හැකි නිගමනයයි. ද්‍රවිඩ සමාජයට එපා වුවත් සිංහල සමාජයට පළාත් සභා ක්‍රමයක් නැතිවම බැරිවීම දැන් නව යථාර්ථයකි.
19 අහෝසි කිරීමේ දුෂ්කරතාව
මේ අතර, 19 සංශෝධනය අහෝසි කිරීමද ඉහත කී ආකාරයේම අභ්‍යන්තර බාධකයකට මුහුණ දෙන්නට ඉඩ තිබෙන බව අනුමානක කළ හැකිය. එම අනුමානය ගොඩනැගෙන්නේ මෙපරිදිය.
19වැනි සංශෝධනයේ තිබෙන ව්‍යවස්ථා සභාවේ බලතල අඩු කිරීම හෝ එය සම්පූර්ණයෙන් අහෝසි කිරීම, ස්වාධීන කොමිෂන් සභා අහෝසි කිරීම හෝ ඒවායේ ස්වාධීනතාව දුර්වල කිරීම, ජනාධිපතිවරයාට ඇමතිධුරයක් හෝ දෙකක් තබා ගැනීමට අවසරය ලබාදීම, ද්විත්ව පුරවැසිභාවය පිළිබඳ වගන්තිය අහෝසි කිරීම යනාදි ප්‍රතිසංස්කරණ සිදුකිරීම ඒ තරම් ප්‍රශ්න ඇතිවන ඒවා නොවේ. එහෙත් දේශපාලන වශයෙන් සංකීර්ණ ප්‍රශ්නය වන්නේ 19 සංශෝධනය යටතේ ඇති ජනාධිපතිවරයා සහ අගමැතිවරයා අතර ඇති බල සම්බන්ධතාව වෙනස් කිරීමේදීය.
19වැනි ව්‍යවස්ථා සංශෝධනයට අනුව දැනට තිබෙන ජනාධිපති ධුරය වනාහි සාපේක්‍ෂ වශයෙන් බල රහිත ධුරයකි. මෛත්‍රීපාල සිරිසේන ජනාධිපතිවරයාගේ ධුර කාලය අවසන් වූ පසු, ඔහුට තිබූ සීමිත විධායක බලතල ද දැන් පවතින්නේ නැත. නව ජනාධිපතිවරයාට ඇත්තේ, රාජ්‍ය නායකයා වශයෙන් ජනාධිපති ධුරයට හිමි බලතලය. කැබිනට් මණ්ඩලය සහ විධායකය සම්බන්ධව පෙරදී ජනාධිපතිවරයා සතු බලතල බොහොමයක්ම දැන් ව්‍යවස්ථාව විසින් අගමැතිවරයාට මාරු කරනු ලැබ ඇත. මේ අතර, පාර්ලිමේන්තුව සම්බන්ධයෙන්ද ජනාධිපතිවරයාට පෙර තිබි බලතල දැන් නැත.
පසුගිය පාර්ලිමේන්තුව විසිරුවාට පසු, ‘කොරෝනා අර්බුදය විසඳීම සඳහාය’ යන තර්කය යටතේ ජනාධිපතිවරයා විශාල බලතල ප්‍රමාණයක් සිය අතට ගත්තේ පාර්ලිමේන්තුවක් ක්‍රියාත්මකව නොතිබුණු තාවකාලික අවකාශයක් තුළය. එහෙත්, එම අවකාශය දැන් නැත. මැතිවරණයකින් ජනතාව තෝරාගත් පාර්ලිමේන්තුවක් තිබේ. එහි මන්ත්‍රීවරුන්ගෙන් තුනෙන්-දෙකක සහාය ලැබෙන අගමැතිවරයෙක්ද සිටී. ඔහු කැබිනට් මණ්ඩලයේ සම-ප්‍රධානියාය. 18වැනි සංශෝධනය හෝ ඊට පෙර 1978 ව්‍යවස්ථා යටතේ තිබුණාක් මෙන්, අගමැතිවරයා දැන් ජනාධිපතිවරයාගේ බල රහිත නියෝජිතයෙක් නොවේ. ව්‍යවස්ථාවට අනුව, කැබිනට් මණ්ඩලයත්, පාර්ලිමේන්තුවත් සම්බන්ධව ‘අභිමතානුසාරීව’, එනම් සිය කැමැත්තට අනුව පමණක් ක්‍රියාකිරීමේ බලයක් ජනාධිපතිවරයාට නැත. ඔහු ක්‍රියාකළ යුත්තේ අගමැතිගේ උපදෙස් පරිදිය. මෙම මූලධර්මය 2018 දෙසැම්බර් මාසයේ ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණ තීන්දුවෙන්ද තහවුරු වී තිබේ.
මාර්තු මාසයේ පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවා හැරීමෙන් පසුව සිදුවූයේ, ක්‍රියාත්මක පාර්ලිමේන්තුවක් නැති තැන, ජනාධිපතිවරයා තමන්ගේ ධුරය වටා, ව්‍යවස්ථාවේ ප්‍රකාශිතව කියා නැති ආකාරයට, බලතල කේන්ද්‍රගත කර ගැනීමයි. එවකට සිටි භාරකාර ආණ්ඩුවේ අගමැතිවරයා ඊට අකැමැති නොවූ බව පෙනුණි. පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණයෙන් පසුවද, ජනාධිපතිවරයාගේ බලය කේන්ද්‍රගත කරගැනීමේ ක්‍රියාවලිය ඉදිරියට යයි. තමන්ට පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රීවරුන් තුනෙන්-දෙකක සහයෝගය ඇති අගමැතිවරයා ඒ ගැන නිහඬව සිටින බවද පෙනේ.
එහෙත්, මෙම අලුත් තත්වය නීත්‍යනුකූල සහ ව්‍යවස්ථාගත කිරීමට නම්, 19වැනි සංශෝධනයේ ඇති ප්‍රධානතම නෛතික සහ සංකල්ප රාමුවත්, ප්‍රධාන වගන්ති ගණනාවකුත් ඉවත් කළ යුතුය.
ජනාධිපතිධුරය සහ අගමැතිධුරය අතර ව්‍යවස්ථාවේ ප්‍රකාශිත බල සම්බන්ධතාවේ එවැනි අතිමූලික වෙනසක් සිදුකිරීම, දේශපාලන වශයෙන් කොතරම් පහසු දෙයක් වනු ඇත්ද?
මෙය ඉදිරි සති-මාස කිහිපය තුළදී ලංකාවේ දේශපාලනයේ නිරීක්‍ෂණය කළ යුතු ඉතාම වැදගත් තේමාව වන බවට නම් සැකයක් නැත.■
