■ නීතිඥ චන්ද්‍රසිරි සෙනෙවිරත්න
තුෂාර උපුල්දෙණිය බන්ධනාගාර කොමසාරිස් ජනරාල්. ඔහු කාගේ කවුරු හෝ වේවා අපට වෙච්ච දේ තේරුම් ගැනීමට හොඳ නිමිත්තකි. බන්ධනාගාරයට ගිනි අවි අතැතිව ගොස් පුවත් නොදැන බමන ගතින් සුරා මතින් නැටූ අපතයෙකු ඇති කළ කාලගෝට්ටිය, 1970දී නැගනෙහිර පකිස්ථානය (වර්තමාන බංගලාදේශය)ට කඩා වැදුණ, බෝලා සුළිසුළඟේ වේගයට දෙවෙනි නැත. මෙය සතියකින් අමතක කරන තවත් සිද්ධියක රට මාරු කරවන සිල්ලර සිද්ධියක් නොවේ. කෙළ වෙච්චාවේ, අනා ගත්තාවේ ආදි ලෙස දේශපාලන දැක්මෙන් විග්‍රහ නොකළ යුතුවේ.
මේ සිද්ධිය මුහුණ් පොතේ විවිධ කෝණයෙන් ඉස්මතු විය. ‘මාධ්‍යවල පළවූ ආකාරයේ සිදුවීමක් එම දිනයේදී වාර්තාවී නැහැ.’ යනුවෙන් දැක්වුණ තුෂාර උපුල්දෙණිය බන්ධනාගාර කොමසාරිස් ජනරාල්ගේ ප්‍රකාශයට යටින්, ප්‍රකාශිත සටහන් පිළිවෙළින් මෙසේය. (1) තනතුර රැක ගන්න රටටම බොරු කියයි. (හිල්ටන්) (2) අයියෝ රාජන්ස්ලා මොකට ටි්‍රනිටියන් කෙනෙකුට කඩේ ගියාද? බලනකොට මේ දේශපාලුවො රකින්නේ නිලධාරින්ද? (ජානකී) (3)Under stress. poor old Rajan like Pujitha (ශාන්ත) මාධ්‍යවේදී හිල්ටන් සිද්ධිය කර මුලින්ම ග්‍රහණය කර ගත්තේය. ජානකී සහ ශාන්ත යන නීතිඥයන් දෙදෙනා සිද්ධිය වලිගය අගින් අල්ලා ගෙන බිග් මැච් ප්‍රශ්නයකට ලඝු කොට අත හරින හැටියකි. මේ සටහන් උපුටා දක්වන්නේ සමාජ මාධ්‍ය ප්‍රශ්නයක් දකින ආකාරය තේරුම් ගැනීමටය.
හතර වෙනි දශකයේ උපන් මට මේ සිද්ධිය වැදගත් වන්නේ රටේ පැත්තෙනි. ගම්වල මිනිස්සු රටක් රාජ්ජයක් වටින මිනිහෙක් යනුවෙන් කෙනෙකුට දුන්, වටිනාකම ජනාධිපති සම්මානයට වඩා ශක්තිමත්ය. ඒ බරසාර ජනශ්‍රැතියේ ආණ්ඩුවක් හෝ පාලකයෙකු ගැන තක්සේරුවක් ඇත්තේම නැත. බොහෝ සමාජ වටිනාකම් නිසා, යම් සමාජ තලයක වර්ණවත්ව සිටි තුෂාර උපුල්දෙණිය දැන් රටක් රාජ්ජයක් වටින මිනිහෙක් නොවේ. ආණ්ඩුවේ පෙන්දෙකි. කඩේ ගොස් ආත්මය කෙළෙසා ගත් එකෙකි. සමහරු අස්වෙයන් යයි බල කරති. සමහරු එළවපන් නින්දා කරති.
බන්ධනාගාර සිද්ධිය ඉහත කී ජනශ්‍රැතියට ගැළපූ විට, රාජ්‍ය ඇමතිවරයා ආණ්ඩුව වේ. බන්ධනාගාර කොමසාරිස් ජනරාල් රාජ්‍යය වේ. පස් වසරකින් ගෙදර යාමට නියමිත, දේශපාලුවෙකුට බන්ධනාගාර කොමසාරිස් ජනරාල් එදා රාත්‍රියේ විවෘත කර දී ඇත්තේ රාජ්‍යයේ දොරකි. පාලන රෙගුලාසි අනුව, රටේ ජනාධිපතිටවත් පිස්තෝලයක් ගෙන මහ රෑ බන්ධනාගාරයකට තබා, තම අමාත්‍යාංශයට හෝ ඇතුල් විය නොහැකිය. එහෙත් ඔහුගේ ආරක්‍ෂකයන්ට අවි ආයුධ ගෙන ඔහුට එවැනි ස්ථානයකදී ආරක්‍ෂාව සැපයිය හැකිය. පස් අවුරුද්දකින් ගෙදර යන දේශපාලකයන්ට, ගිනි අවි බලපත්‍රයක් නිකුත් කළාට, එය ප්‍රසිද්ධ ස්ථානවල එක එකාට දික් කළ නොහැකිය. ඔහුට ඉන් ගත හැකි එකම ප්‍රයෝජනය තම ආරක්‍ෂාව පමණකි. රාත්‍රියේ බී ගත් විට ජන්ම පුරුද්දට තැන් තැන් වලට කඩා වැදී මිනිසුන් බියට පක් කළ නොහැකිය.
1983-05-18 දින පැවති මහර අතුරු මැතිවරණය පැවතියේ විධායක ජනාධිපති යුගයේය. විජය කුමාරතුංගට ජය ගැනීමේ ප්‍රවනතාවක් විය. ඒ අවස්ථාවේ පිස්තෝල රැගෙන ඇමතිවරුන් ඡන්ද ගණන් කරන තැනට පැන්නේ නැත. තත්වය ජනාධිපති ජේ.ආර්.ට වාර්තා කළහ. දුන් උපදෙස කුමක්ද? කමලවර්ණ ජයකොඩි දිනන තෙක්ම නැවත නැවත ඡන්ද ගණන් කරවන ලෙසය. අවසානයේ එජාප අපේක්‍ෂකයා ජය ගත්තේ වැඩි ඡන්ද 45කිනි. 1984-10-25 දින පැවති මින්නේරිය අතුරු මැතිවරණ දිනයේදී ඡන්ද ගණන් කිරීමේ මධ්‍යස්ථානයකට කඩා වැදුණ කැබිනට් අමාත්‍ය ඇම්.ඇස්.
අමරසිරිගේ හැසිරීම යහපත් නොවීය. ගණන් කිරීමේ මධ්‍යස්ථානය භාර පරිපාලන නිලධාරියා සහායකයෙකු ලවා ඇමතිවරයාට නිල වශයෙන් එහි රැඳී සිටිය නොහැකි හෙයින් පිටව යන ලෙස දැන්වීය. ඊට ඇමතිවරයා අනුකූල නොවීය. සිදුවුණේ කුමක්ද? “මිස්ටර් ඇම්.ඇස්. අමරසිරි ගෙටවුට්..” මෙගර්පෝනයෙන් නිකුත් වූ ඒ විධානය සමග ඇමතිවරයා ඉවත්ව ගියේය. එපමණකි. “මේ ඔබගේ විෂය නොවේ. ඔහු මගේ නිලධාරියෙක්. කරුණාකර නිහඬවෙන්න” යනුවෙන් රාජ්‍ය නිලධාරින් ප්‍රබල දේශපාලනඥයන් මෙල්ල කළ අවස්ථා බොහෝය. එපමණක් නොවේ. තම කාර්යාලයේ විෂය ලිපිකරු විසින් තැබූ නිරීක්‍ෂණවලට අනුව නියෝග නිකුත් කිරීමේ ක්‍රමවේදයකින් ඉහළ රාජ්‍ය නිලධාරීහු බැඳී සිටියහ.
යහ පාලන යුගයේ පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රීන් 53 දෙනෙකුට වාහන සැපයීමට කැබිනට් අනුමැතිය ලැබිණ. එය පාර්ලිමේන්තු කටයුතු අමාත්‍යාංශයට අයත් රාජකාරියකි. එහෙත් මුදල් අමාත්‍යාංශය මිලදී ගැනීමේ ක්‍රියාවලිය අතට ගෙන අනුමැතිය සඳහා පාර්ලිමේන්තු කටයුතු අමාත්‍යාංශ ලේකම්ට එවා තිබිණ. මේ ගැන සොයා බැලූ අමාත්‍යාංශ ලේකම් නිමල් බෝපගේ මිලදී ගැනීමේ ක්‍රියාවලියේ අවිධිමත්භාවය නිසා ඊට තම අනුමැතිය දීම ප්‍රතික්‍ෂේප කළේය. අගමැතිවරයා පවා බලපෑම් කළද ලේකම්ගේ ස්ථාවරය වෙනස් වුණේ නැත. වාහන මිලදී ගැනීම නතර විය. මුදල් ඇමතිට අවශ්‍ය ලෙස රේගු විධිවිධාන වෙනස් කිරීමට රේගුව භාරව සිටි ශ්‍රී ලංකා පරිපාලන සේවා නිලධාරිනි පී.එස්.එම්. චාර්ල්ස් ප්‍රතික්‍ෂේප කළාය. කැබිනට් අනුමැතිය යනු සියලු රාජ්‍ය විධිවිධානයන්ගෙන් පාලනය විය යුතු තවත් ක්‍රියාවලියක් මිස, රාජාඥාවක් නියෝගයක් නොවේ. මේ සිද්ධි සියල්ල විධායක ජනාධිපති ක්‍රමය යටතේ පාලනයවූ රටේ සිද්ධිය. රට ජනරජයක් වුණාට රාජ්‍ය පාලනය වෙනස් වුණේ නැත. සිදුවුණේ කුමක්ද? රාජ්‍ය නිලධාරීන් වගකීම් පැහැර හැරීම සහ නෝංජල් වීමය.
රාජ්‍ය නියෝජනය කර මිනිසා වහා කෙළින් සිටගෙන තම වගකීම් ඉටු කළ යුතු කාලය උදාවී ඇත. මිනිසා කෙළින් හිටියා නම්, ජාත්‍යන්තරය හරහා ක`ථ පැල්ලම් වැදෙන රට හෑල්ලුවෙන මේ දුර්භාග්‍ය සිද්ධි අසන්නට ලැබෙන්නේ නැත. පාසලේ 6 පන්තියේ ප්‍රජාචාරය පාඩමේදී මගේ පරම්පරාවේ දරු දැරියන්ට රාජ්‍යයේ සහ ආණ්ඩුවේ වෙනස ඉගෙන ගත්තේ රැජිණ රජ කරයි. එහෙත් ආණ්ඩු නොකරයි යන ප්‍රකාශයෙනි. අදටත් එංගලන්ත රජ පරම්පරාවේ යහතින් විරාජමාන වීමේ රහස රාජ්‍යය සහ ආණ්ඩුව වෙන්ව පවත්නා ගැනීමය. එංගලන්තය මෙසේ පාලනය හඳුනා ගැනීම, එරට ඓතිහාසික සිද්ධින්ගේ ප්‍රතිඵලයකි. ප්‍රංශ රුසියා විප්ලවවලින් රාජාණ්ඩු අහවර කොට, ප්‍රජාන්ත්‍රවාදය සක්‍රිය විය. එංගලන්තයේ ප්‍රජාන්ත්‍රවාදයත් රජ පරම්පරාවත් දෙකම සක්‍රියව පවතී.
1948දී නිදහස සමග ලංකාවට ලැබුණ සෝල්බරි ව්‍යවස්ථාවේ මේ වෙනස්කම් මැනවින් ලකුණු කර තිබිණ. රැජිණ රජ කරයි. එහෙත් ආණ්ඩු නොකරයි යනු එයයි. මේ විභේදනයේ වාසිය, 1960 පසුව මේ රටේ උපන් කිසිදු පරම්පරාවක දරුවෙකු අත් විඳ නැත. 1960 උපන් කෙනෙකු 13 වැනි වියට එළඹෙන විට ලංකාවේ පළමු ජනරජය සම්මතව සෝල්බරි නීතිය අහෝසි වෙලාය. එයින් සමහරු මේ විට, 61 හැවිරිදිව, රස්සාවක් කළා නම් සේවයෙන්ද විශ්‍රාම ගොස්ය. ඒ පරම්පරාවට, සීමිත තරඟ විභාග ගැන යම් මතකයක් තිබෙන්නට පිළිවන. රාජ්‍ය සේවයේ ස්ථීර සියලු තනතුරු සඳහා බඳවා ගත්තේ විවෘත තරග විභාගයකිනි. ඒ කාලේ හතර වරිගේ එකෙකු හිරේ විලංගුවේ වැටුණා නම්, පොලිස් කොස්තාපල්කමකට හෝ සුදුසු නොවේ. සෝල්බරි නීතිය පැවති කාලයේ කන්තෝරුකාරයෝ රාජ්‍ය සේවකයන් මිස කාගේවත් මැති ඇමතීන්ගේ ඉත්තෝ නොවූහ. එහෙත් 2012 වනවිට සිවිල් සේවයට සමාන්තරව පැවති ශ්‍රී ලංකා පරිපාලන සේවයේ සමහරු තනතුරු තණ්හාවෙන් තම වර්ගයාගෙන් වෙන්ව අතුරු සමිති සමාගම් පිහිටුවා ගත්හ.
ප්‍රකට සිවිල් නිලධාරියෙකුවූ එම්.ජේ. පෙරේරා හම්බන්තොට දිස්ත්‍රික්කයේ ගංවතුරෙන් විපතට පත් ජනතාවට සහන සලසමින් සිටියේය. රජයෙන් ලැබුණ අත්‍යවශ්‍ය ආහාර ද්‍රව්‍ය ප්‍රවාහනය කළ යුතුව තිබුණේ ඔරුවෙනි. එදා ගංතොටේ ඔරුවක් තිබුණාට ඔරුකාරයෙකු සිටියේ නැත. ප්‍රදේශවාසීහු ඔරුකාරයෙකු සොයා ගෙන ආහ. අබිං කෑමට හුරුවූ ඔරුකාරයා අබිං නැතිව ඔරුව පැදවිය නොහැකි බව කීය. එම්.ජේ. පෙරේරා වහා සාක්කුවෙන් රුපියල් 10ක් ගෙන ඔරුකාරයාගේ අත තැබීය. ආපදා අවස්ථාවල රාජ්‍ය නිලධාරින් ක්‍රියා කරන්නේ චක්‍රලේඛ අනුව නොවේ. අත්දැකීම් අනුවය. රාජ්‍ය නිලධාරීන්ට නීතිය නැවිය හැකිය. ඒ මහජන යහපත පිණීස මිස, පිස්තෝලකාරයන්ට දොරවල් හැර දීමට නොවේ. තුෂාර උපුල්දෙණිය සම්බන්ධ සිද්ධියේදී එකී අමාත්‍යාංශයේ ලේකම් කළ කාර්යභාරය කුමක්ද? ලංකාවේ ප්‍රකට පිස්තෝලකාරයෙකුට බන්ධනාගාර ඇමතිකම දීම වෙනම කතාවකි. ඉස්සර නම් අයිආර්සීකාරයෙකු තම වසමට පැමිණි විට, ගමේ ග්‍රාමසේවක ඔහු ගැන ඇස ගසා සිටිය යුතුවේ. එයද පැවරුණ නිත්‍ය රාජකාරියකි. එහෙත් වර්තමානයේ මිනීමරුවන් බේරනවා පමණක් නොව, ඔවුන්ට රාජ්‍ය දේපල භාරදීමද සිදු කෙරෙයි. ගිනි අවි ගෙන මහ රෑ හිර ගෙවල්වලට පැන රැඳවියන්ට මරණ බය ඇති කරති. මෙහිදී වැලිකඩ මිනිස් ඝාතන ගැන කතා කරන්නේ නැත. හේතුව බජිරි වපුරා උඳු අපේක්‍ෂා කළ නොහැකි බව රට දන්නා නිසාය.
යම් සමාජ තලයක වර්ණවත්ව සිටි තුෂාර උපුල්දෙණිය නම් රටක් රාජ්ජයක් වටින මිනිහා දැන් ආණ්ඩුවේ පෙන්දෙකි. කඩේ ගොස් ආත්මය කෙළෙසාගත් එකෙකි. සමහරු උපුල්දෙණියට අස්වෙයන් යයි බල කරති. සමහරු එළවපන් නින්දා කරති. එහෙත් රාජ්‍ය සේවකයෙකුට තනතුරෙන් මිස රාජ්‍ය සේවයෙන් ඉවත් විය නොහැකිය. ඒ ඔහුගේ ජීවිකාව වන බැවිනි. මේ අවදානම නිසා, හිරේ වැටුණ ලලිත් වීරතුංග, අනුෂ පැල්පිට අදත් කඩේ යති. මේ තත්වය වෙනස් කළ හැක්කේ රාජ්‍ය සේවයටමය. අර සර් මේ සර් කීවා කීවාට වැඩ කරන හැම රාජ්‍ය සේවකයාම පල් හොරෙකි. දීනයෙකි. ඉහතින් සඳහන් කළ රාජ්‍ය සේවකයන් පිළිබඳ සියලු අභිමානවත් සිද්ධි කියන්නේ කුමක්ද? හැම එකාටම අභිමානවත් මිනිසෙකු විය නොහැකි බව පමණකි. රාජ්‍ය සේවය මේ සිදු කරමින් සිටින ඉල්ලන් කෑම නතර කළ යුතුවේ.■
