‘‘ලෝකයේ හොල්මන් නගර වැඩිපුරම ඇති නගරය චීනය. චීනයේ හොල්මන් නගර 50ක් පමණ ඇති බව කියනවා. තට්ටු 50 ඉක්මවූ දැවැන්ත ගොඩනැඟිලි බොහොමයක් මැද හිස්ව තිබෙනවා. නගර ඉදිකෙරුණේ මිනිසුන් පැමිණේවියැයි බලාපොරොත්තුවෙන්. ඒත් බොහෝ නගර සිතූ අන්දමින් ජනාකීර්ණ වුනේ නැහැ. චීනය ධනවත් රටක්. ඒ නිසා ජනගහනය බලාපොරොත්තුවෙන් මේ වෙද්දීත් දැවැන්ත නගර ඉදිකෙරෙනවා. හොල්මන් නගර සංකල්පය චීනය එක්ක ගැටගැහෙනවා.’’
ඒ චීනය පිළිබඳ කතාවකි. චීනයේ මෙන්ම මියන්මාරයේද හොල්මන් නගර ඇත. දැවැන්ත මාර්ග ව්‍යාපෘතිවලින් පසුව ඒ මාර්ග හිස්ව ඇත. ලංකාවේ ජනතාවගේ පිනට පහළ වූ රාජපක්ෂ ආණ්ඩුව නිසා චීනයේ හෝ මියන්මාරයේ හොල්මන් නගර ගැන කතා අසන්නට අවශ්‍ය නැත. ලංකාවේද අපටම කියා හොල්මන් නගරයක් ඇත.
සම්මන්ත‍්‍රණ ශාලාව
අප සිටියේ හම්බන්තොට මහින්ද රාජපක්ෂ ජාත්‍යන්තර සම්මන්ත‍්‍රණ ශාලාව ඉදිරිපිටය. මංතීරු හයක දැවැන්ත මාර්ගය මැද මංතීරුවෙහි වාහනය නවත්වා අපි සම්මන්ත‍්‍රණ ශාලාවෙහි ඡායාරූප ගත්තෙමු. මාර්ගය මැද වාහනය නැවැත්වුවද බියක් නැත. පාරේ වාහන නැති නිසාය. ඈතින් ට‍්‍රක් රථයක් එනු පෙනේ. අපි පාරේ ඡායාරූප කිහිපයක්ද ගත්තෙමු.
2013 නොවැම්බර් 07 වැනිදා හම්බන්තොට ජාත්‍යන්තර සම්මන්ත‍්‍රණ ශාලාව විවෘත කර තිබුණි. පොදු රාජ්‍ය තරුණ සමුළුව මේ ගොඩනැඟිල්ලෙහි පවත්වා තිබුණි. තවත් උත්සවයක් දෙකක් පවත්වා තිබුණි. එපමණකි. වාහන 400ක් ගාල් කරන්නට ඉඩ පහසුකම් ඇත. ආසන 1500ක් තිබෙන ශාලාවකි. අක්කර 28ක් පුරා සම්මන්ත‍්‍රණ ශාලා මධ්‍යස්ථානය ඇත. ඇමෙරිකන් ඩොලර් මිලියන 3967ක් මෙම ගොඩනැඟිල්ලට වියදම් කර තිබුණි. ඉන් 70%ක වියදම් දරා තිබුණේ ලංකාවේ ආණ්ඩුව විසින්ය.
මාර්ග
රාජපක්ෂලා විසින් හම්බන්තොට ඉදිකර ඇත්තේ සාමාන්‍යයෙන් රථවාහන අධික, ජනාකීර්ණ නගරයකට ගැලපෙන මාර්ග සැලැස්මකි. ඒ අනුව මංසන්ධි නැත. පාරේ දකුණු පැත්තට හැරෙන්නට අවශ්‍ය මංසන්ධියක් වේ නම් වම්පැත්තට තිබෙන පුංචි මාර්ගයකින් පිටව ගොස්, ගුවන් පාලමක් හරහා යන පිවිසුම් මාර්ගයකින් දකුණු පැත්තට යා හැකිය. සරලව කිව්වොත් ලංකාවේම ඇති අධිවේගී මාර්ග මෙනි. හම්බන්තොට, මත්තල, මිරිජ්ජවිල, සූරියවැව ආදී ප‍්‍රදේශවල ගමන් ගත් අප කිහිප තැනකදීම මාර්ගය මැද්දේ වාහනය නැවැත්වූවද පාරේ කිසිවෙකු නොවීය. දැවැන්ත ඉඩක් ගෙන නිර්මාණය කළ මංතීරු හතරේ මාර්ග මේ ප‍්‍රදේශවල හමුවෙයි.
ප‍්‍රධාන මාර්ග එලෙස දැවැන්ත ලෙස ඉදිකර තිබුණත් ප‍්‍රධාන මාර්ගවලින් හැරී සාමාන්‍ය මිනිසුන්ගේ ගම්මාන මැදට යද්දී කොන්ක‍්‍රීට් පාරවල්වත් හමු නොවෙයි. මීගහජඳුරේ, උඩමත්තල, පහළ මත්තල ආදී ප‍්‍රදේශ කිහිපයකම ප‍්‍රධාන මාර්ගවලින් හැරී ගමන් කලෙමු. උඩමත්තල එක් මාර්ගයක් ප‍්‍රධාන මාර්ගයෙන් හැරෙන තැන කොන්ක‍්‍රීට් දමා ඇත. ඒ පාරේ එක් වංගුවක් හැරෙන්නට පෙර කොන්ක‍්‍රීට් නැත. පුංචි පාසල්වල පහසුකම් නැත. අලි ප‍්‍රශ්ණය සියල්ලට එහායින්ය. හම්බන්තොට හොල්මන් නගර විසින් අලි ප‍්‍රශ්නය වර්ධනය කර ඇති අන්දම ඉදිරි ලිපියකින් කතා කරන්නට බලාපොරොත්තු වන්නෙමු.
2012 සිට 2012 ජුලි දක්වා මත්තල ගුවන් තොටුපළ ආශ‍්‍රිත ප‍්‍රදේශය වන ලූ‍ණුගම්වෙහෙර දකුණු කලාප කාර්යාලයේ වාර්තාවක් අනුව වන අලි ප‍්‍රහාරයන් නිසා සිදුව තිබුණු ජීවිත හානි සංඛයාව 26 ක් විය. ශාරීරික හානි සංඛ්‍යාව 22 ක් විය. දේපල හානි සංඛ්‍යාව 300 ක් විය. මේ කුඩා ප‍්‍රදේශයක සිදුවූ සිදුවීම් පමණි.
අත් ට‍්‍රැක්ටර්, සීසී 50 මෝටර් සයිකල් ආදියෙන් ගමන් බිමන්වල යෙදෙන සාමාන්‍ය ජනතාව සිටින ප‍්‍රදේශයකට අවශ්‍ය වන්නේ මෙවැනි දැවැන්ත මාර්ග නොවන බව නැවත නැවතත් ලිවිය යුතු නැත. එසේ වුව යහපාලන ආණ්ඩුවද හම්බන්තොට ප‍්‍රදේශයේ නිරර්ථක මාර්ග ව්‍යාපෘති ඉදි කරමින් සිටියි.
මෑත කාලයේ යහපාලන ආණ්ඩුව විසින්ද හම්බන්තොට මාර්ග සංවර්ධනයට රුපියල් මිලියන 1500කට වැඩි මුදලක් වෙන් කර තිබුණි. අප සූරියවැව දක්වා මංතීරු හතරක පාරේ ගමන් ගනිද්දී මත්තල දෙසට හැරෙන මංසන්ධියේ දැවැන්ත ගුවන් පාලමක් ඉදි කරමින් තිබුණේ යහපාලන ආණ්ඩුව විසින්ය. ගොඩගම සිට හම්බන්තොට දක්වා අධිවේගී මාර්ගය ඉදිකිරීමේ ව්‍යාපෘතිය වෙනුවෙන් වෙන් කර ඇති මුදල රුපියල් බිලියන 53 කි. මේ වෙද්දීත් එම අධිවේගී මාර්ගයේ වැඩකටයුතු සිදු කෙරෙමින් පවතියි. බෙලිඅත්ත දුම්රිය මාර්ගයේ නාස්තිය ගැන අපි පසුගිය සතියක ලිවීමු.
දිස්ත‍්‍රික් මහ රෝහල
අප සිටියේ හම්බන්තොට දිස්ත‍්‍රික් මහ රෝහල අසලය. හම්බන්තොට වරාය අසලින් හැරී. සූරියවැව දක්වා දිවෙන මාර්ගයේ ටික දුරක් ගිය කළ හම්බන්තොට මහ දිස්ත‍්‍රික් මහ රෝහල හමුවෙයි. දිස්ත‍්‍රික් මහ රෝහල වුව තවමත් රෝහලේ ප‍්‍රතිකාර කටයුතු කෙරෙන්නේ නැත. තට්ටු දහයක ගොඩනැඟිල්ලක්, අති දැවැන්ත වාට්ටු සංකීර්ණයක් සම්පූර්ණයෙන්ම පාහේ හිස් ගොඩනැඟිලි ලෙස පවතියි. රෝහල අද්දරම මාර්ගය දෙපස ‘වන අලින්ගේ අනතුරු’ පිළිබඳ අනතුරු හැඟවීම් සහිත පුවරු තිබෙයි.
හම්බන්තොට දිස්ත‍්‍රික් මහ රෝහලේ ඉදිකිරීම් ආරම්භ වී තිබුණේ 2013 ජුනි 30 වැනිදාය. ඉදිකිරීම් වෙනුවෙන් රුපියල් කෝටි 700ක නෙදර්ලන්ත ප‍්‍රතිපාදන වෙන්වී තිබුණි. රෝහල ඇඳන් 850කින් සමන්විත වෙයි. 2015 ජුනි මාසය වෙද්දී මේ ඉදිකිරීම් අවසන් කර තිබුණි. අතිදැවැන්ත රෝහලක් වන හම්බන්තොට දිස්ත‍්‍රික් රෝහලේ ප‍්‍රතිකාර කටයුතු ආරම්භ කළද රෝහලේ දැවැන්ත බවට ගැලපෙන අන්දමට රෝගීන් පැමිණෙන්නේ නැත. මෙය හම්බන්තොට හොල්මන් නගරයේ ඇති දැවැන්තම නාස්තිකාර ඉදිකිරීමකි.
තොරතුරු තාක්ෂණ උද්‍යානය
හම්බන්තොටට තොරතුරු තාක්ෂණ උද්‍යානය නම් ඉදිකිරීමක් රුපියල් මිලියන 2663 ක වියදමින් ඉදිකිරීමටද නාමල් රාජපක්ෂලා සැලසුම් සකස් කර තිබුණි. 2014 අගොස්තු 10 වැනිදා ව්‍යාපෘතිය ආරම්භ කර තිබුනි. මේ ව්‍යාපෘතිය වෙනුවෙන් රුපියල් මිලියන 508ක් ගෙවා ඇත. එතරම් මුදලක් ගෙවීමෙන් පසුව ව්‍යාපෘතිය නවතා තිබුණි. කෙසේ වෙතත් එම ඉදිකිරීම සිදුකරන්නට තවත් රුපියල් මිලියන 2000කට වැඩි මුදලක් මකර කටට දමන්නට සිදුවෙයි. ඉන්පසුව දැන් තිබෙන ඉදිකිරීම් ලෙස අත්හැර දමන්නට සිදුවෙනු ඇත.
මිරිජ්ජවිල උද්භිත උද්‍යානය
මිරිජජවිල උද්‍යානය ඉදිකිරීම වෙනුවෙන් රුපියල් මිලියන 500 ක පමණ මුදලක් වැය කර තිබුණි. මේ වෙද්දී මිරිජ්ජවිල උද්‍යානයේ ඇතැම් ඇතුළුවීමේ දොරටු වසා දමා ඇත. උද්‍යානයේ බොහෝ ශාක මැරී ගොස් ඇත.
සූරියවැව ක‍්‍රීඩාංගනය
සූරියවැව ක‍්‍රීඩාංගනයයැයි කීවත් එය සැබැවින්ම පිහිටා ඇත්තේ මීගහජඳුරේය. අප සමඟ කතාකළ මීගහජඳුරේ මිනිසුන් දැන් සූරියවැව ක‍්‍රීඩාංගණය ගැන කතාකරන්නේ මහා කේන්තියෙනි. ‘ක‍්‍රිකට් මැච් තිබුණු දවස්වල නවාතැන් දීලා, විවිධ කෑම ජාති විකුණලා ආදායමක් ලැබුණා. ඒත් මැච් කිහිපයයි තිබුණෙ.’ මීගහජඳුරේදී හමුවූ එදිරිසිංහ මහතා එසේ කීය.
සූරියවැව ක‍්‍රීඩාංගනය ඉදිකිරීම සඳහා රජයේ ඇස්තමේන්තුවල ඇස්තමේන්තුගතව තිබී ඇති වියදම වන්නේ රුපියල් මිලියන 915 කි. එහෙත් සම්පූර්ණ වියදම ලෙස රුපියල් බිලියන 5.4ක් වැය කරන්නට රජයට සිදුව ඇතැයි කෝප් කමිටු වාර්තාවක කියැවෙයි.
දුප්පත්කම හා සංවර්ධනය
මේ ප‍්‍රදේශය අන්ත දරිද්‍රතාවයෙන් යුතු ජනතාවක් වෙසෙන ප‍්‍රදේශයකි. අතිදැවැන්ත ප‍්‍රධාන පාරවල්වලින් කැඞී ඇතුලට යද්දී පටු පාරවල් සහ කුඹුරු යායවල් හමුවෙයි. ආර්ථික අමාරුකම් මැද අඩක් නිමවූ නිවාස බොහොමයක් ඇත. ඒවායේ ජීවත්වන මිනිසුන්ට හම්බන්තොට බිලියන ගණනක සංවර්ධන ව්‍යාපෘතිවලින් කිසි යහපතක් ලැබී නැත.
‘දැන් ගමේ කොල්ලන්ගෙන් සමහරුන්ට මත්තල ගුවන් තොටුපලේ රස්සා ලැබිලා තියෙනවා. ඒක තමයි එකම ආදායම. ඒත් ගුවන් තොටුපලේ මිනිස්සු නැති නිසා දැන් ඒ රස්සා ලැබෙන්නේත් නැහැ.’ උඩමත්තලදී හමුවූ ගුණසිංහ මහතා එසේ කීය.
මේ ප‍්‍රදේශවලට දියුණු සංවර්ධන ව්‍යාපෘති ගෙන ඒමේ අවශ්‍යතාවය මහින්ද රාජපක්ෂලා පෙන්වාදුන් එකක් නොවේ. ලංකාවේ ඇතිවූ තරුණ කැරළිවලට විශාල වශයෙන් මේ ප‍්‍රදේශවල තරුණයන් එකතු විය. එයට හේතුව වී තිබුණේ ආර්ථික අසහනය සහ පීඩනයයි. මේ ප‍්‍රදේශ සංවර්ධනය කිරීමෙන් එම අසහනය වළක්වාගත හැකිව තිබුණි. ඒ නිසා මේ ප‍්‍රදේශ සංවර්ධනය කිරීම අසූ ගණන්වල සිට තිබුණු යෝජනාවකි. දකුණේ ගුවන් තොටුපළක්, වරායක් පිළිබඳ යෝජනා ආවේ ඒ කාලයේය.
අනෙක් අතට මේ ප‍්‍රදේශවල විශාල වශයෙන් කෘෂිකාර්මික නිෂ්පාදන සිදු කෙරුණි. හම්බන්තොටට ඉහළින් ඇති බණ්ඩාරවෙල, ඇඹිලිපිටිය, මොණරාගල, අම්පාර, වැලිමඩ ආදී ප‍්‍රදේශවල කෘෂිකර්මාන්තය සිදුකෙරුණි. මේ අස්වැන්නට සාධාරණ වෙළෙඳපොළක් සහ මිලක් නියම කිරීමේ අවශ්‍යතාවයක් තිබුණි.
කෘෂිකාර්මික නිෂ්පාදනවලට අමතරව විසිතුරු මල් නිෂ්පාදනයද මේ ප‍්‍රදේශයෙහි දැවැන්ත ලෙස පැවතුණි. එයට වෙළඳපොලක් නිර්මාණය කරගැනීමටද අවස්ථාව තිබුණි. ඊට අමතරව දකුණු පළාතේ විශාල මත්ස්‍ය නිෂ්පාදනයක්ද තිබුණි. ඒ නිෂ්පාදන අපනයනය කිරීමේ හැකියාවද ඇත.
මේ ප‍්‍රදේශයෙහි විශාල වශයෙන් නිදහස් ශ‍්‍රමය තිබුණි. ඉඩම් ඇත. කර්මාන්ත ශාලා ඇති කරමින් ඒ ප‍්‍රදේශවල ශ‍්‍රමයට වටිනාකමක් ලබාදීම හරහාද සංවර්ධනය සිදුකළ හැකිව තිබුණි. රාජ්‍ය මැදිහත්වීමෙන් මේ ප‍්‍රදේශවල ආයෝජන සඳහා දිරිමත්කිරීම් කළ හැකිව තිබුණි.
ඒ සියල්ලට එහායින් මේ ප‍්‍රදේශවලට සංචාරකයන් ආකර්ශණය කරගැනීමේ හැකියාවද තිබුණි. යාල, බූන්දල, හෝර්ටන් තැන්න, ලූ‍ණුගල, කුමන, කතරගම, කිරින්ද, තිස්ස, නුවරඑළිය, බණ්ඩාරවෙල, ආරුගම්බේ ආදී ප‍්‍රදේශ රැුසකට වඩා ඉක්මනින් ළඟාවීමේ හැකියාව හම්බන්තොට සිට ඇත. මේ ප‍්‍රදේශයෙහි සංචාරක හෝටල් ආදී පහසුකම් සංවර්ධනය කරන්නට සැලසුම් කර ඇතිනම් ඒ කටයුතුද කළ හැකිව තිබුණි. ඒ කිසිවක් සිදු කිරීම වෙනුවට දැවැන්ත ඉදිකිරීම් ගැන රාජපක්ෂලා කල්පනා කළේය. ඒ වෙනුවෙන් ගත් ණය කන්දරාවකට රට යට කළේය.
වත්මන් ආණ්ඩුව විසින් සිදු කරන්නේ රාජපක්ෂලා කළ අපරාධය තරම්ම තවත් අපරාධයකි. ඔවුන් හිටපු ආණ්ඩුවේ මේ නාස්තිකාර ඉදිකිරීම් අත්හැර දමා ඇත. එහෙත් කල්පනා කළ යුත්තේ මේ ඉදිකිරීම් ඵලදායී ලෙස යොදාගනිමින් හම්බන්තොට දිස්ත‍්‍රික්කය හා ඒ අවට දිස්ත‍්‍රික්ක සංවර්ධනය කිරීමේ අසීරු කටයුත්ත සිදුකරන ආකාරය පිළිබඳවය.
