මං කියවීමට ඇබ්බැහි වුණේ දර්ශනය සම්බන්ධ පොත් කියවීමෙන්: අනුක් අරුද්ප්‍රගාසම්

■ සුභාෂිණී චතුරිකා

අනුක් අනුද්ප්‍රගාසම් මට මුණ ගැසුණේ නිව්යෝර්ක් නගරයේ පැවති සාදයකදීය. තට්ටු නිවාසය සංගීත නාදයන්ගෙන් තදබද වී තිබුණු නමුත් අපගේ අදහස් හුවමාරුව පැතිරයනසුලු ස්ඵන්දනයකින් යුතු විය. අපි නුතනවාදී නවකතාව, දමිළ පරිකල්පනය සහ හුදෙකලාව පිළිබඳව කතා කළෙමු. එම සංවාදයේ දී අනුක් දර්ශනවාදය පිළිබඳ නව නිම්වළලු විවෘත කළේය, අහිමිවීම, ඇබ්බැහිය සහ සංතුෂ්ටිය ඔහු කියවූ සහ ලියූ දේවල් තුළින් ගලායමින් තිබුණි.

අරුද්ප්‍රගාසම්ගේ පළමුවැනි නවකතාව The Story of a Brief Marriage (2016) තුළින් නිරූපණය වන්නේ ලංකාවේ සිවිල් යුද්ධයේ එක් රැයක් සහ දහවලකි. එම කෘතිය තුළ කාලය ලිස්සනසුලුය, ද්‍රවරූපීය. නවකතාව විසින් අපගේ ජීවිතයේ වඩාත් වියැකී යන නිමේෂයන් විසින්, ඒවාට අනන්‍ය නොවූ කාල සීමාවන් සඳහා කිසියම් අවකාශයක් අත්පත් කරගැනීමේ අදහසක් මතුකරනු ලබයි. The Story of a Brief Marriage කෘතිය තුළ විදාරණය වන මිනිස් ඇගෑලුම්කම්වල සාමාන්‍යත්වය මා තුළ තදබල හැඟීමක් ඇති කළේය- මනුෂ්‍ය ස්පර්ශය, ඇඟ සෝදා ගැනීම, නින්ද, කෑම ගැනීම සහ කතාබහ- මේ සාමාන්‍ය සියල්ල සිදුවෙමින් තිබියදී යුද්ධය විසින් මේ සෑම මොහොතකම අකාලික බව මෙන්ම වටිනාකම ද මතක් කොට දෙයි.

ඔහුගේ පළමු නවකතාවේදී අරුද්ප්‍රගාසම් කාලයේ ලුහුඬුබව පිළිබඳ දැනුවත්භාවයට එදිරිව, එහි ගලා යාම පිළිබඳ විමර්ශනය කරන නමුත් ඔහුගේ අලුත් නව කතාවA Passage North භදරඑය (2021) තුළදී පාඨකයා සම්මුඛ වන්නේ කාල පරාසයත්, දුරත් හරහා දිවෙන කාලයයි. කෘතියේ කතානායකයා වන ක්‍රිශන් කොළඹ සිට උතුරු පළාතට ගමන් කරන්නේ තම ආච්චිඅම්මා රැකබලාගත් තැනැත්තිය වන රාණිගේ මළගමට සහභාගි වීමටය.

ඔහුගේම ජිවිතයේත්, දුපතේත් මෑත ඉතිහාසය අවලෝකනය කරමින් ක්‍රිශන් විරහව සහ දුරක සිට ආශා කිරීම පිළිබඳ මෙනෙහි කරන්නට වන්නේ, එදිනෙදා ජිවිතයේ අප දකින දවල් සිහිනවලට පණ ලැබෙන්නේ නම් කුමක් අප ඉදිරියේ ප්‍රාදූර්භූත වෙනු ඇත්දැයි සිතමිනි.

දමිළ ජාතික ශ්‍රී ලාංකිකයෙකු වූ අරුද්ප්‍රගාසම් ඉන්දියාවේ මෙන්ම ලංකාවේද කාලය ගතකරයි. The Story of a Brief Marriage කෘතිය මේ වන විට භාෂා හතකට පරිවර්තනය වී ඇත. දකුණු ආසියානු සාහිත්‍ය උළෙලකදී සම්මානයට පාත්‍ර වී ඇති අතර ඩිලන් තෝමස් සම්මානය උදෙසා කෙටි ලැයිස්තුගත ද වී ඇත. සාහිත්‍ය පිටු මතත්, පුද්ගලයකු ලෙසත් ඔහු කතාකාරයෙකි, එසේම ඔහුගේ දායාර්ද්‍ර ගුණය විසින් ඔහුගේ පැවැත්ම සාක්ෂාත් කරයි.

ඔබ The Story of a Brief Marriageලීවේ 2011 අතර 2014 කාලය තුළ, කලම්බියා විශ්වවිද්‍යාලයේ දර්ශනය සම්බන්ධ ආචාර්ය උපාධියට සූදානම් වන අතරවාරයේදී. මතක ඇති කාලයක සිට ඔබට ලේඛකයකු වීමේ උවමනාව තිබුණාද?

ලිවීම කියන්නෙ, කෙනෙකුට කරන්න පුළුවන් දෙයක් කියලා මම තේරුම්ගන්න පටන් ගනිද්දිම, ඒ කියන්නෙ මට අවුරුදු 19 හෝ 20 වන විට මට පැහැදිලි අදහසක් තිබුණා, මට ලියන්නෙ ඕනෙයි කියන එක. මම පොත් පත් කියවන වටපිටාවක හැදී වැඩුණු කෙනෙකු නෙමෙයි, ඒත් මට මතකයි අම්මා විශේෂයෙන් මම කුඩා කාලයේදී කියවීමට දිරිමත් කළා. ඒත් යොවුන්වියේදී මට පොත්වල ඇසුර ලැබුණේ අහම්බෙන්, එයත් ප්‍රබන්ධ සාහිත්‍යයෙන් නොවෙයි, දර්ශනය සම්බන්ධ පොත්වලින්. මා කියවීමට ඇබ්බැහි කළ මගේ පළමු දරුණුතම ආශාව තමයි දර්ශනය. මම අවුරුදු පහළොවේ පටන් දර්ශනය සම්බන්ධ පොත් කියවන්න පටන්ගත්තා, එයට එක් හේතුවක් තමයි වදකාර පාසල් වටාපිටාවෙන් දුරස් වෙන්න තිබුණ ඕනෑකම, අනෙක් හේතුව තමයි, යුද්ධෙ කාලෙ කොළඹ ගතකළ සෑම දමිළ පිරිමි ළමයෙකුම වාගේ, අත්අඩංගුවට ගනියි, ප්‍රශ්න කරයි යන බිය නිසා මටත් වැඩිපුරම නිවසේම රැඳෙන්න සිදුවුණ එක. විශ්වවිද්‍යාල සිසුවෙකුව සිටියදී තමයි ජීවිතය ගැන ඉගෙනගැනීමට හැකි සාහිත්‍ය මම ඇසුරු කරන්න පටන්ගත්තෙ. කියවූ නවකතාවලින් මට වැඩි වශයෙන් බලපෑම් කළ කෘතියක් තමයි රොබට් මියුසල්ගේ ඔයැ ඵ්බ උසඑයදමඑ ූම්කසඑසැි. නවකතාව තුළ දර්ශනය සම්බන්ධ දිගු රචනාමය අතුරුකතා බොහොමයක් තිබුණා, නමුත් ඒවා සාහිත්යික සහ ආඛ්‍යානමය සන්දර්භයක් තුළ ස්ථානගතවී තිබුණ නිසා එම අදහස් විසින් අපව හැඟීම්බර කරවනවා, දාර්ශනික කියවීම් සාමාන්‍යයන් නොකරන ආකාරයකින්. එය මට උදව්වක් වුණා, සාම්ප්‍රදායික දර්ශනය සම්බන්ධයෙන් නොව අඩුම තරමේ වෙනස් ආකාරයේ නවකතාවක් ලිවිමේදී එය වඩාත් හොඳින් කරන්නේ කොහොමද කියන එක තේරුම්ගන්න.

ඔබ නවකතා දකින්නෙ දර්ශනවාදයට කරන දායකත්වයක් විදියට. ඒවා යෝජනා කරනවා සමහර අත්දැකීම් දිගහැරෙන්නෙ ප්‍රථම පුරුෂ දෘෂ්ටි කෝණයෙන් පමණයි කියන එක. වියුක්ත ලෙස ආදරය හෝ යුද්ධය ගැන කතා කරනවාට වඩා වෙනස් ඔවුන්ගේ සංජානන සහ ඉන්ද්‍රීය ගෝචර සංරචනය පිළිබඳ දැනුවත් වීම. නවකතා ලිවීමත් දාර්ශනික ලෙස සිතීමත් යන කාරණවල ඇති සම්බන්ධය ගැන ඔබ සලකා බලන්නෙ කෙසේද?

මම පුහුණු වුණේ විශ්ලේෂී සම්ප්‍රදායක් තුළ, එහිදි මම දර්ශනවාදය, විද්‍යාව සමඟ ගමන් කරන දෙයක් ලෙස සලකන අතරම මම දර්ශනය සම්බන්ධ ගැටලු දකින්නෙ ඒවා පැනනැඟුණු සමාජීය, ඓතිහාසික සහ ඓන්ද්‍රීය සන්දර්භයෙන් වෙන්කොට අරගෙන. මෙය අප ළාබාල වියේදී දාර්ශනික ගැටලුවක් දෙස බලන විදියට වඩා වෙනස්. එය අප ජිවත්වන, පවතින තත්වය සම්බන්ධ දෙයක් නම්, එය විසින් අපව පොළඹවනවා, කිසියම් කඩිනම්බවකින් යුක්තව අපේ සීමාමායිම් සහ එහි නොපෙනන ප්‍රාකාර සොයායන්න. ඒවා වර්තමානය සම්බන්ධ සාවධානත්වයේ නිමේෂයන්, ඒත් ඒවා නිතරම පිරී පවතින්නෙ කිසියම් ආකාරයක විස්මය දනවන දෙයකින් හෝ අද්භූතබවකින්, එම අත්දැකීම් වචනවලට පෙරළීමට සහ එය අපව සිරකරගන්නේ කෙසේදැයි විස්තර කිරීමට ඇති අපගේ නොහැකියාවෙන්. අප දර්ශනවාදය නියමාකාරයෙන් ඇසුරු කරන විට, මේ පවතින මොහොත සහ විස්මය පිළිබඳ හැඟීම් අපට අමතක වෙලා යනවා. අපගේ මෙවැනි අත්දැකිම් දාර්ශනික ගැටලු බවට පත් කරගත් විට අප ඒවා විසඳන්න උත්සාහ කරන්නේ තාර්කික කෞශල්‍යය භාවිත කරමින්. මට මුණගැසුණු බොහෝමයක් ශාස්ත්‍රාලයීය දාර්ශනිකයන් ඔවුනට සම්මුඛ වෙන ප්‍රශ්නවලින් සැලෙන්නෙ අවම වශයෙන්.

ඔබගේ නවතම නවකතාව,A Passage North කෘතියේ නිරූපණය වන මනෝභාවය විස්තර කරන්නේ කෙසේද? කෘතිය ගලා යන්නෙ මරණයක සිදුවීමක් ඔස්සේ. එහි කතානායක ක්‍රිශන්, කොළඹ ජිවත්වන දමිළ පුද්ගලයෙක්. කතාවේ ආරම්භයේදීම ඔහුට පණිවිඩයක් ලැබෙනවා ඔහුගේ ආච්චිඅම්මාව රැකබලාගන්නිය වන රාණි නැමැත්තිය මියගිහින් කියන එක. යුද්ධය අවසන් වී ඇති නිසා ඔහු ප්‍රථම වරට උතුරට යන ගමන ආරම්භ කරනවා.A Passage North කෘතිය තුළ අන්තර්ගත වන්නේ මිනිසුන් සහ ස්ථාන සමඟ තිබුණු ක්‍රිශන්ගේ සබඳතාවන් හා බැඳුණු මතක ආවර්ජනයන් සේම සාහිත්යික හා දේශපාලනික ඉතිහාසයයි. මෙම කාරණා සම්බන්ධ කොට ගෙන ඔබ කෘතිය තුළ ආශාව පිළිබඳවද සාකච්ඡා කෙරෙනවා.

කෘතියේ අවසානයේදී ලෝලය සහ ආශාව සම්බන්ධයෙන් දිගු සංවාදයක් පැන නැඟෙනවා. එම තත්වයන් දෙකෙහිම ස්වභාවය විස්තර වන්නේ අපි විරහවේ සංවේදය, ජිවිතය තුළ කිසිවක් අහිමි වීමේ සංවේදය අප හඳුනාගන්නා ආකාරය අනුවයි. මේ දෙවග වෙන් වන්නේ ඇත්තටම, ලෝලය කියන දේ තුළ අපට නැති දේ කුමක්ද සහ අප සොයා යා යුත්තේ කුමක්ද කියන එක ගැන තදබල හැඟීමක් තියෙනවා, එහෙත් ආශාව තුළ අප දන්නවා අපට කිසිවක් අහිමිවෙලා තියෙනවා කියලා, ඒත් අපි දන්නේ නැහැ ඒ මොකක්ද කියලා. මම ආශාවීම කියන අදහස භාවිත කරන්නේ එසේ ආශාවීමේ දෙය කුමක්දැයි කියාපාන්නේ නැතිව, එය කිසිදු දිශාවකට එල්ල වී නැහැ.

නවකතාවේ ප්‍රධාන චරිත කරන දේ තමයි ලොල් වෙනවාට වඩා ආශා කරන එක, ඒත් එයාලා දන්නේ නැහැ ඒ මොකක්ද හෝ එය කෙසේ සොයාගත යුතුද කියලාවත්. ක්‍රිශන් ආශා කරනවා යුද්ධයේ ම්ලේච්ඡත්වයට කළින් උතුර නැගෙනහිර අයත්ව තිබුණ ලෝකයට. ඒත් ඔහු එය මොන වගේද කියලාවත් දන්නේ නැහැ. එසේම එතැන බිහිවීමට නියමිත අනාගත දමිළ ලෝකයට ඔහු ආශා කරනවා, ඔහු ආශා කරන ලෝකය ගැන ඔහු පරිකල්පනය කරන්නවත් ඔහු දන්නෙ නැහැ.

අප්පම්මා, ඔහුගේ ආච්චි අම්මා දිනෙන් දින නරක අතට හැරෙමින් තිබෙන ඇගේ ඇවිදීමේ හැකියාව ඇගේ ලෝකය සංවේදනය වීමේ හැකියාව විනාශකොට දමනවා, ඇයට අහිමිව ඇත්තේ විශේෂිත දෙයක් හෝ කෙනෙකු හෝ නොව ඇයගේ අනාගතයයි, දිනෙන් දින උදාවන අනාගතයයි. ඇයගේ රැකබලාගන්නිය රාණිට යුද්ධයේ අවසාන මාස දෙක තුළ සිය පුතුන් දෙදෙනා අහිමිවෙනවා, ඇය අතීතාවර්ජනයේදී හෝ නපුරු සිහිනවලදී හෝ එදිනෙදා ජිවිතයේදී ඔවුන් ගැන සිතන එක ඇයට නවත්තගන්න බැහැ.

අප්පම්මා දන්නවා හරියටම ඇයට අහිමි වුණේ මොනවාද කියලා, ඒත් ඔවුන් නැති ලෝකයක ඇය තනිවෙලා. හැම චරිතයක්ම කිසියම් අහිමිවීමකින් වේදනා විඳිනවා, ඒත් ඒ සංවේදනය සමඟ හරියාකාර ගනුදෙනුවක් කරගන්න ඒ කාටවත් බැහැ. මේ නවකතාව තුළ මෙවැනි විවිධ ආශාවන්, ඔවුන්ගේ ජිවිත දිශානතීන්, අතීතය සහ අනාගතය තිරස්ව සහ සිරස්ව, ඒ වගේම මේ ආශාවන් විසින් එක් එක් චරිත, ලෝකය සමඟ පවත්වන සබඳතාවන් රාමුගත කරන්නෙ කෙසේදැයි යන්න විමසීමට ලක්කරනවා.

ඔබගේ ප්‍රථම නවකතාවට වඩා A Passage North කෘතිය විසින්, එහි නිරූපණය වන මරණයෙන් පසු ආත්මීය ජිවිතය තුළින් සහ එය නොසිතූ විරූ ස්ථානවලින් නැවත නැවත මතුවීම තුළින් අනියම් ආකාරයෙන් අපව යුද්ධය මැදින් කැඳවාගෙන යනවා: අලුත් අවුරුදු රතිඤ්ඤා ශබ්දය විසින් ෂෙල් ප්‍රහාර සිහිගන්වන්නට ඉඩ ඇති නිසා, එය රාණිට කෙසේ දැනෙනු ඇද්දැයි ක්‍රිශන් හිතන ආකාරය තුළින්, යටත් පිරිසෙයින් සිදුවූ අතිවිශාල ජීවිත හානි ගැන සිතා බලද්දී යුද්ධයෙන් සිදුවූ සුවිසල් විනාශයට භෞතිකව සමීව සිටීමට නොහැකි වීම පිළිබඳ පැනනැගෙන සිතුවිලි තුළින්.

එක් අතකට A Passage North  කෘතිය කියන්නෙ මගේ පළමු නවකතාව ලියද්දි මා තුළ සිදුවුණු දේ නැවත මෙනෙහි කිරීමට ගත් උත්සාහයක්. මගේ පළමු නවකතාව නිර්මාණය වුණේ සමූහඝාතනයක් ගැන කතාබහ මැද්දෙ, එකල පැවැති තීව්රබවත්, හාත්පසින් පැතිරුණු මරණයත් මම ළඟින් ඇසුරු කළා. නවකතාව ලියද්දී ඉන් බැහැර වෙන්න මට හැකියාවක් තිබුණේ නැහැ. ඒ කාලෙ මම නිව්යෝර්ක් නුවර දර්ශනය සම්බන්ධයෙන් ආචාර්ය උපාධියට ඉගෙන ගන්න සිසුවෙක්. මම තරුණයි, සෞඛ්‍යසම්පන්නයි, ශාරීරිකව කිසිම හානියක් වෙලා නැහැ, මගෙ වටාපිටාවෙත් මගේ සිරුරේත් මා ලියමින් සිටින දේ පිළිබඳ කිසිදු ආකාරයක පිළිඹුවක් දකින්නට තිබුණේ නැහැ.

ඒ නවකතාව කියන්නෙ දවසකට පැය කිහිපයක්, ඒ ආකාරයෙන් දිනපතා අවුරුදු තුනක් මා ඇතුළු වූ ලෝකයයි. මම ශාරීරිකව පවතින ලෝකයට නැවත පැමිණි විට මට දැනෙනවා මට සම්පූර්ණයෙන්ම ඒ හා බද්ධ වෙන්න බැහැ වගේ දෙයක්. මට මතකයි උදාහරණයක් විදියට එක් සිකුරාදාවක රාත්‍රී 10.30 ඉඳලා 11 වෙනතුරු මම ලියලා, යාළුවෝත් එක්ක නටන්න යන්න එනවා කියලා ඔවුන්ට පොරොන්දුවෙලා උන්නෙ. මම ඉක්මනින් වැඩ ඉවර කරලා, මගේ යාළුවෝ ඉන්න තැනට මෝටර්සයිසිකලය පදවාගෙන ගියා.

මිනිත්තු හතළිස් පහක් ඇතුළත, මම එතෙක් ගිලී සිටිය සමූහඝාතන සිදුවීම්වල සිට, සිතියමක ලංකාව හොයාගන්නවත් බැරි පිරිසක් ඉන්න නිව්යෝර්ක් නුවර ගොඩනැගිල්ලක් දක්වා මම ගමන් කර තිබුණා. මගෙන් එක් භාගයකට ඕනෑවුණේ එතැනින් පිටවෙලා යන්න, අනික් භාගයට ඕනෑවුණේ යාළුවොත් එක්ක විනෝද වෙන්න, ඒක හරියට මම දමා ආ ලෝකය නැතිකර නොගෙන, එයට අගෞරව නොකර, මගේ වර්තමාන පැවැත්මේ අර්ථය මට සොයාගන්න ඕනෑවුණා වගේ.

මම එදා නැටුවා, ඒත් වෙනදා නටනවාට වඩා වෙනස් විදියකට, කිසිම කෙනෙකුට මුහුණ නොදී, ඇස් දිහා කෙළින් බලන්නේ නැතිම මම නැටුවා. මගේ පළමු නවකතාව ලියද්දි, එය විසින් ඉල්ලා සිටින මනෝභාවය සහ එදිනෙදා ජිවිතයේ ගතිපැවතුම් අතර මේ ස්වභාවයේ ගැටුම් සෑහෙන ප්‍රමාණයකට මම මුහුණ දුන්නා. කලින් එදිනෙදා ජිවිතයේ එතරම් නොහිතා කරපු දේවල්, එනම් එක්තරා ආකාරයක විහිළු, කටකතා හෝ විවිධ ආකාරයේ ප්‍රීතිජනක සැහැල්ලු ක්‍රියාකාරකම් එකවරම නිර්ර්ථක, අනුචිත හෝ අවිනීත දේවල් විදියට මට දැනෙන්න පටන් ගත්තා. වසර තුනක් තිස්සේ මගේ පළමු නවකතාව මගේ ඇතුළාන්ත ජිවිතයේ කේන්ද්‍රීය යමක් බවට පත් වුණා කියන එකේ අර්ථය තමයි, මගේ ජිවිතයේ ඉතිරි කාලය තුළ ජනසංහාරය සම්බන්ධ මගේ සවිඤ්ඤාණකත්වය පිළිබඳ මා සංවාදී සහ විසංවාදී වුණේ කෙසේදැයි යන්න පිළිබඳ නොනවත්වා, ඉතාමත් පරිස්සමින් පිරික්සීම සහ ප්‍රශ්න කිරීම. මගේ දෙවැනි නවකතාව තුළ නිරූපණය වෙන්නෙ. ඒ එදිනෙදා ජිවිතයේ අර කියන සවිඤ්ඤාණකත්වය ප්‍රශ්න කිරීම පිළිබඳවයි.■