■ රුක්‍ෂාන් පරණවිතාන
පොළවේ සිට ඈත පෙනෙන අහස්කුස දෙස නොනිමි කුතුහලයකින් බලා සිටින මිනිස් වර්ගයාගේ ජයග්‍රහණ චාරිකාවේ තවත් සන්ධිස්ථානයක් ලකුණු කරමින් එංගලන්ත ජාතික ප්‍රකෝටිපති, සුප්‍රකට වර්ජින් ව්‍යාපාරික සමූහයේ අයිතිකාර සර් රිචඩ් බ්‍රැන්සන්, තමන්ගේම මුදලින් නිර්මාණය කළ ස්පේස්ෂිප් (ඒ කියන්නේ ගුවන් යානයක් හා අභ්‍යවකාශ යානයක් කියන දෙවිදියටම හැසිරෙන) යානයෙන් අභ්‍යවකාශයේ පහළ දාරය, ඒ කියන්නේ අපේ අහසේ ඉහළ දාරය ස්පර්ශ කර නැවත පොළවට පැමිණියා. ඒ සඳහා ගතවුණු කාලය ආසන්න වශයෙන් පැයක්. දිනය ජුලි 11 වැනිදා.
අමෙරිකානු වේලාවෙන් උදේ 8:40 ට (ග්‍රිනිච් වේලාවෙන් 14.40ට) වර්ජින් ගැලැක්ටික් යුනිටි 22 පරීක්ෂණ පියාසැරියේ කාර්ය මණ්ඩලය අමෙරිකාවේ නිව් මෙක්සිකෝවේ ස්පේස්පෝර්ට් නම් වර්ජින්ටම අයිති අභ්‍යවකාශ මධ්‍යස්ථානයෙන් පිටත් වී පොළවේ සිට අභ්‍යවකාශයේ සීමාවට ටිකක් ඉහළට පියාසර කළා. සීමාව පැන්නාම යානාව ඇතුළේ හිටි කට්ටියගේ ශරීර බර අඩුවුණා. ගුරුත්වාකර්ෂණයෙන් මිදීම නිසා. බර අඩුවීමේ අත්දැකීම මිනිත්තු 4ක් විතර තිබුණු බවයි කියන්නේ. ඒ මිනිත්තු හතරේ කට්ටිය යානය ඇතුළේ හිනා වෙවී පාවෙනවා, දනහිස් නවාගෙන (ලංකාවේ) ධර්මචක්‍ර විලාසිතාවට කැරකෙනවා, සීට් අල්ලගෙන පා නොවී ඉන්න දතකනවා වගේ දේ අපි හැමෝටම දකින්න ලැබුණේ, වර්ජින් සමාගම නිකුත් කළ යානය තුළ සජීවී දර්ශනවලින්.
ඒක ‘ජීවිත කාලෙටම ලැබූ අත්දැකීමක්’ කියන එක අපි කාටවත් අමුතු දෙයක් නෙවෙයි. ඒත්, ‘මේක ජීවිත කාලයටම ලැබූ අත්දැකීමක් යැ’යි රිචඩ් බ්‍රැන්සනුත් කිව්වාලු. ඒ ගුවන් ගමනේ සජීවී විකාශනය අතරතුරදියි. රිචඩ් බ්‍රැන්සන් වගේ කෙනෙකුත් එහෙම කියනවා නම් ඉතින්..ෟ ‘අහා මොන දවසක්ද, මොන දවසක්ද, මොන දවසක්ද’ යනුවෙන් ඔහු තුන්වරක්ම උදාන වාක්‍ය පැවසූ බවත් මාධ්‍ය වාර්තා කරනවා.
යානය ස්පර්ශ කළ අභ්‍යවකාශයේ පහළ දාරය හෙවත්, අපේ අහසේ ඉහළ දාරය හෙවත්, අපේ අහස සහ අභ්‍යවකාශය වෙන්වන දාරය පිහිටා ඇත්තේ කොච්චර උහකින්ද? ‘ඇත්තටම මේ ප්‍රශ්නෙට නිශ්චිත උත්තරයක් නැහැ. ජාත්‍යන්තර වශයෙන් පිළිගත්ත තනි සීමාවක් නැහැ.’ අභ්‍යවකාශ භෞතිකවේදී ජොනතන් මැක්ඩොවල් කියනවා. එහෙත් ඔහු තවදුරටත් කියන්නේ පොළවේ සිට කිලෝමීටර් 80කට ඉහළින් අභ්‍යවකාශය ආරම්භ වන බවයි. ජුලි 11 ඉරිදා අහසට ගිය බ්‍රැන්සන්ගේ වර්ජින් ගැලැක්ටික් යානය කිලෝමීටර් 80කට හෙවත් අඩි 2,62,000කට වඩා ඉහළ ගියා.
මේක ජීවිත කාලෙක දුටු සිහිනයක් හැබෑවීමක් යැයි බ්‍රැන්සන් එදා කිව්වා. ඒක ඇත්ත. මීට අවුරුදු 17කට ඉස්සෙල්ලා ඒ කියන්නේ 2004දී බ්‍රැන්සන් සිය ‘වර්ජින් ගැලැක්ටික්’ සමාගම අරඹන්නේ, මුදලට කට්ටිය අභ්‍යවකාශයට ගිහින් නැවත ගෙනඒමේ ව්‍යාපාරයක් ආරම්භ කිරීමේ අදහසින්. ඒකට කියන්නේ අභ්‍යවකාශ සංචාරක ව්‍යාපාරය හෙවත් ස්පේස් ටුවරිසම් කියලා. ඉන් වසර 17කට පස්සේ ඔහුගේ සිහිනය සැබෑ කරගත්තා. වැඩේ කියන්නේ. මුල්ම සාර්ථක ගමනට බ්‍රැන්සන්ම එකතුවීමයි. තමන්ගේ අනාගත අභ්‍යවකාශ සංචාරක කස්ටමර්ස්ලාගේ බය-හැක දුරුකරන්න ඔහු එසේ කළායැයි කවුරු හරි කියන්නට පුළුවන් නමුත්, ඒ වාගේ අත්දැකීමක් තමාම ලබන්න ඉතින් කවුද අකමැති? අනෙක ‘මයි කාර්, මයි පැට්රල්’ තත්වයක් යටතේ වැඩේ කොහොමටත් පහසුයි. ‘අභ්‍යවකාශය අපි ඔක්කොටම අයිතියි’ කියලා බ්‍රැන්සන් කියූ වාක්‍යයයෙන් ඒ කතාවෙ ඉතිරි ටික සම්පූර්ණ කරන්න පුළුවන්. ඒ කියන්නේ ‘මයි ස්පේස්’ කෑල්ලත් එහි අග්ගිස්සට කළ හැකියි. මයි කාර්,
මයි පැට්රල්, මයි ස්පේස් !
බ්‍රැන්සන්, තමාම මේ චාරිකාවටට සහභාගි වීමේ අනෙක් හේතුව තමයි, සාමාන්‍ය මනුස්සයකු හැටියට තමා විඳි අත්දැකීම තමාම සටහන්කර තබාගැනීම. ඒක අනාගත කස්ටර්මර්ස්ලාට කියාදෙන්නට ඔහු අදහස් කරනවා. ‘මෙන්න සර් බ්‍රැන්සන්ගේ අත්දැකීම’ කිව්වාම කවුද ආස නොහිතන්නේ? සර් රිචඩ් බ්‍රැන්සන්, එංගලන්තයේ ඉපදිච්ච, නවෝත්පාදක ව්‍යාපාර කරන්න හීන දැකපු, වයස අවුරුදු 16දීම පළමුවැනි ව්‍යාපාරය පටන්ගත්ත, මේ වනකොට ඩොලර් බිලියන 5.7ක වත්කමක් තියෙන ප්‍රකෝටිපතියෙක්. ගුවන් යානා සමාගම්, දුම්රිය සමාගම් ඇතුළු විවිධ වර්ගයේ සමාගම් 400ක් විතර ඔහුගේ නමට ලැයිස්තුගත වෙලා තියෙනවා.
‘මගේ සටහන් පොත මා ළඟ තියාගෙන ඉන්නවා. අපි එක්ක අභ්‍යවකාශයට යන ඊළඟ අයට අත්දැකීම් වඩාත් හොඳ කරවන කුඩා දේවල් 30ක් හෝ 40ක් මම ලියා ගත්තා.’ බ්‍රැන්සන් මේ සංචාරය අතරතුරදී කිව්වා. ‘ඔබට මේ කුඩා දේවල් සොයා ගත හැකි එකම ක්‍රමය වන්නේ අභ්‍යවකාශ යානාවකට නැගලා අභ්‍යවකාශයට ගොස් එය ඔබම අත්දැකීමයි.’
ඩොලර් 250,000 ගණනේ වැයවෙන මේ අභ්‍යවකාශ සංචාර සඳහා ආස හිතපු 500ක විතර පිරිසක් මේ වෙනකොටත් ඇඩ්වාන්ස් කරලා තියෙනවාලු. ඉතින්, බ්‍රැන්සන් මේ කට්ටියටත්, පළමු පරීක්ෂණ පියාසැරිය බලන්න ආරාධනා කළා. බ්‍රැන්සන්ගේ එක් මිතුරෙකු වගේම තරගකාරයකුද වන ‘ස්පේස්එක්ස්’ ප්‍රධාන විධායක නිලධාරී සහ නිර්මාතෘ එලොන් මස්ක්ද ප්‍රේක්ෂාගාරයේ සිටි බවයි කියන්නේ. ඔහුත් ගමනෙන් පසු පොළවට ආ බ්‍රැන්සන්ට සුබ පැතුවාලු.
හැබැයි, අහසට ගිය මේ කට්ටිය, අභ්‍යවකාශගාමීන් හැටියට නිල වශයෙන් පිළිගන්නවාද කියලා විවාදයක් තියෙනවා. ඒ කියන්නේ, යානය අභ්‍යවකාශයටම ගියාද කියන එකයි. එක්සත් ජනපද මිලිටරිය, ෆෙඩරල් ගුවන් සේවා පරිපාලනය (එෆ්ඒඒ) සහ නාසා විසින් නියම කරන ලද ප්‍රමිතීන්ට අනුව අභ්‍යවකාශයේ මායිම හැතැප්ම 50ක්. කොහොම වුණත් ඒක හැතැප්ම 62 (කිලෝමීටර 100)ක උසකින් ආරම්භ වන අභ්‍යවකාශයේ තවත් ජනප්‍රිය පිළිගත් මායිමක් වන ‘කර්මන් රේඛාව’ට පහළින් පිහිටා ඇති බවයි කියන්නේ.
වර්ජින් ගැලැක්ටික්ගේ තරගකරුවකු වන ඇමසන්ඩොට්කොම් පවුලට අයත් බ්ලූ ඔරිජින්හි ජෙෆ් බෙසෝස් මේ වගේම ගමනක්, ඊළඟ සතියේ එනම් ජූලි 20 වන දින දියත් කරනවා. ඔහුගේ ගමන කර්මන් රේඛාව පසුකර යනු ඇති බවයි කියන්නේ. ඒත් බ්‍රැන්සන්ගේ ගමන ගැන කී අනාවැකිවල සඳහන් වුණේත්, ඇත්තටම ගිය දුරට වඩා වැඩි දුරක් බව මතක තබාගන්න ඕනෑ. අභ්‍යවකාශ යානය දියත් කිරීම, මුදා හැරීම, අභ්‍යවකාශයට පියාසර කිරීම සහ අභ්‍යවකාශයට ගොඩබෑම සඳහා නැවත පෘථිවිය දෙසට ගමන් කිරීම ඇතුළුව මුළු ගුවන් ගමනට මිනිත්තු 90ක් පමණ ගත වන බව ගමනට කලින් බ්‍රැන්සන් ප්‍රකාශ කළා.
බ්‍රැන්සන් මේ අවස්ථාව තෙක් ආ පරීක්ෂණ ගමන්මග පසුබෑම්වලින්ද, මහා පරිමාණ පාඩුවලින්ද සමන්විත එකක්. 2007දී අත්හදාබැලීමක සිදුවූ මාරාන්තික අනතුරකින් සේවකයින් තිදෙනෙකු මිය ගියා. 2014 දී වර්ජින් ගැලැක්ටික්හි පළමු අභ්‍යවකාශ යානාව වන වීඑස්එස් එන්ටර්ප්‍රයිස් පරීක්ෂණ ගමනකදී නියමු දෝෂයක් නිසා විනාශ වුණා. එක් නියමුවෙක් මියගියා. අනෙකා බලවත් ලෙස තුවාල ලැබුවා. අතිවිශාල මුදල් කන්දරාවක් අහක ගියා. ඒත් එවැනි දේ නැවත සිදුනොවෙන්න නව ආරක්ෂක පද්ධති සංවර්ධනය කරගැනුණා. ජුලි 11 ගමන ඒ බව සනාථ කළා.
ජුලි 11 වැනිදා වර්ජින් ගැලැක්ටික් යුනිටි 22 ගුවන් යානයෙන් හය දෙනෙක් අහසට ගිය නමුත් යානය සැලසුම් කර ඇත්තේ පුද්ගලයන් අටදෙනෙකු (ගුවන් නියමුවන් දෙදෙනෙකු සහ මගීන් හයදෙනෙකු) අනාගතයේ රැගෙන යාම සඳහායි. බ්‍රැන්සන්ට අමතරව ගැහැනුන් දෙදෙනකුගෙන් සහ පුරුෂයකුගෙන් ‘කැබින්’ කණ්ඩායම සමන්විත වුණා. ඔවුන් බ්‍රැන්සන්ගේ වර්ජින් ගැලැක්ටික් සමාගමේ විද්‍යාඥයන්. සාමාන්‍ය මිනිසකුගේ සිරුරෙහි බර අඩුවන විට සිදුවන වෙනස්කම් මැනීම ආදි විද්‍යාත්මක දත්ත ලබාගැනීම ඔවුන්ට පැවරී තිබුණා. ඉන් එක කාන්තාවක්, ඉන්දියානු සම්භවයක් ඇත්තියක්. අනෙක් දෙදෙනා යානයේ නියමුවන්.
ඉන්දියානු සම්භවයක් ඇති කාන්තාවක්, එනම් සිරිෂා බන්ද්ලා, මේ මොහොතේ බ්‍රැන්සන් සමග අභ්‍යවකාශයේ දාරයට ගිහින් පැමිණීම, කොරෝනා වසංගතයෙන් පැත්ත වැටී සිටින ඉන්දියාවට, ජීව වායුවක් පිඹීමක් වැනියි. ඇය ඉන්දියාවේ අන්ද්‍රා ප්‍රදේශ්හි සම්භවය ඇත්තියක්. ඉන්දියාවේ උප ජනාධිපතිගේ පටන් විවිධ දේශපාලනඥයන් ඇයට සුබපැතුම් එකතු කර, ඇගේ ගමන ‘ජාතික මංගල කාරණයක්‘ බවට පත්කළේ, දේශපාලනඥයන් නිසා ඉන්දියාවේ ඇතිවී තිබෙන ව්‍යසනය ටික වෙලාවකට හරි අසරණ මිනිසුන්ට අමතක කරවන්නට වෙන්න ඇති. 2003 දී කොලොම්බියා අභ්‍යවකාශ ෂටලය නැවත ගුරුත්ව බලයට ඇතුල්වීමේදී අනතුරට පත්වීමෙන් ඉන්දීය ජාතික කල්පනා චව්ලා මියගිය පසු අභ්‍යවකාශයට ගිය දෙවන ඉන්දීය කාන්තාව සිරිෂායි. ඉතින් ඒක ඉන්දියාවට ආඩම්බරයක් නොවෙයිද?
යුනිටි ගමන, කොක්කු දෙන්නා කටින් අල්ලාගත් කෝටුව මැදින් අල්ලාගත් ඉබ්බාගේ අහස් ගමන සිහිගන්වන තාලයේ එකක්. හැබැයි මෙදා වෙනස, ඉබ්බා කැමැත්තෙන්ම කොකුන්ගෙන් මිදී වෙන ගමනක් යාමයි. සුදුපාට ගුවන්යානා දෙකක් මැද ඉබ්බෙකු හා මඩු මාළුවකු අතර හැඩයක් ගත් යුනිටි යානය රඳවා තිබුණා. දෙපැත්තේ ඇති නමුත් එකිනෙකට ඈඳුණු වීඑස්එස්-ඊව් නමැති ගුවන් යානා දෙකේ නියමුවන්ගේ කාරිය වුණේ, අඩි 50000කට පමණ ඉහළට ගෙනගොස් ඉබ්බා හෙවත් වීඑස්එස් යුනිටි යානය අහසේදී අතහැරීමයි. (ඔවුන් පළමුව පොළවට ආවා.) ඒ සමගම යුනිටි යානයේ දෙමුහුන් රොකට්ටුව දැවීම ආරම්භ වී එහි ඇති ද්‍රවීකෘත හා ඝනීකෘත ගුවන්යානා ඉන්ධනවල ශක්තියෙන් යානය, අභ්‍යවකාශයේ දාරය පන්නනවා. එවිට එහි වේගය ශබ්දයේ වේගය මෙන් තුන් ගණයක් පමණ වන බවයි කියන්නේ. මිනිත්තු 4ක පමණ ඒ ඇසිල්ලේ, ඇතුළේ හිටි බ්‍රැන්සන් ඇතුළු කට්ටිය පාවෙන්නටත්, ගුවන්යානාවක වීදුරු කවුළුවලට සමාන වූ කවුළුවලින් පොඩි එවුන් මෙන් පොළව හා අභ්‍යවකාශය දෙස බලා අප්‍රමාණ ලෙස සතුටුවන්නටත් පටන්ගත්තා. ඉන්පසු නැවතත් යානය පොළව පැත්තට එන්න පටන් ගන්නවා. ඒ වන විට කට්ටිය නැවතත් ආසනවල තැන්පත් වී හමාරයි. යානයේ තටු දෙක කෙළවරින් ඉහළට එසැවී ගමන පාලනය කරනවා. එය තමන් ඉහළ නැගි ගුවන් පථයටම නැවත ළඟා වුණේ සාමාන්‍ය ගුවන්යානයක් වගේයි.
කතාව කෙටියෙන් මෙහෙමයි. එකට ඈඳුණු ගුවන්යානා යානා දෙකක් මැද සවිකළ යානයක්, ගුවන්යානයක් මෙන් (අභ්‍යවකාශ යානයක් මෙන් විදිනවා නෙවෙයි) ගුවන් පථයක් දිගේ ගොස් ගුවන්ගත වෙනවා. ඒක අඩි 50,000ක් විතර උඩ ගියාම, මැද තියෙන යානය වෙන්වෙලා රොකට්ටුවක ආධාරයෙන් අභ්‍යවකාශයේ සීමාව පන්නනවා. එය ආපසු බිමට එන්නේ, ගුවන්යානයක් වගේමයි. මෙහෙම කිව්වාට මේක ඉතාම සංකීර්ණ විද්‍යාත්මක හා වියදම්කාර වැඩක්. යුනිටි යානය ගිය උස කිලෝමීටර් 85ක් හෙවත් අඩි 282,000ක් හෙවත් සැතපුම් 53ක් බව කියැවෙනවා. මේ විදියට නැවත නැවත අභ්‍යවකාශ සංචාරකයන් අරගෙන ගුවන්ගතවෙලා යළි එන බිස්නස් එක තමයි මෙතන අභ්‍යවකාශ සංචාරය කියන්නේ. ටිකට් එකක් ඩොලර් 250,000ක්.
‘ඒක මැජිකල්!’
අවුරුදු හැත්තෑවක් වයස රිචඩ් බ්‍රැන්සන් ගුවන්ගමන අවසන් කර සන්තෝසෙට ෂැම්පේන් බෝතලයක් කඩන ගමන් කීවා. සර් රිචඩ්ගේ මේ ගමන, අභ්‍යවකාශ සංචාරක ව්‍යාපාරයේ භෞතික දියත්කිරීම හැටියට හැඳින්වීම වරදක් නැහැ. මීට අවුරුදු හැට හැත්තෑවකට පෙර හිතන්නටවත් බැරිව තිබුණු එය, දැන් තරගකාරිව දියුණුවට පත්වෙමින් තියෙනවා. ඊළඟ සතියේ එහි දෙවැනි අවස්ථාව උදාවෙනවා. ■
