ලංකාවේ දේශපාලනයෙහි පසුගිය සති කිහිපය තුළ ප්‍රකාශයට පත්වෙමින් තිබෙන එක් නව ප්‍රවණතාවක් වන්නේ ‘ආණ්ඩුව’ සහ ‘මහජනතාව’ යනුවෙන් හැඳින්විය හැකි කඳවුරු දෙකකට සමාජය බෙදීයාමයි. දෙපැත්තකට ධ්‍රැවීකරණය වීමයි. මෙය වනාහි දේශපාලන වශයෙන් නව විභවතාද විවෘත කරන අවකාශයක්ද නිර්මාණය කරනු ඇති තත්වයක් බවද පෙනේ. එම අවකාශයේ වැදගත්කමද, එහි සීමාවන්ද හඳුනාගැනීම අප රටේ ප්‍රගතිශීලී දේශපාලනයේ යෙදෙන සහ ප්‍රගතිශීලීව දේශපාලනය ගැන සිතන කාහටත් ප්‍රයෝජනවත්ය.
මගේ ගිය සතියේ ලිපියෙන් යෝජනා කළ පරිදි ‘ප්‍රගතිශීලී’ යන සංකල්පය මා යෝජනා කරන්නේ වර්තමාන ලෝක තත්වය තුළ ඉදිරියට එන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී බලවේගවල දේශපාලන ලක්‍ෂණ හැඳින්වීමටය. ‘ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය’ යන දේශපාලන සංකල්පයද එම ප්‍රගතිශීලී බලවේග විසින් නව අර්ථකථනවලට භාජනය කර තිබේ. ‘ප්‍රගතිශීලීත්වය‘ වනාහි වර්තමාන ලෝකයේ ඇති වෙළෙඳපොළ කේන්ද්‍රීය ධනවාදයේ ආර්ථික සාධකවලින් මෙන්ම, දේශපාලන අධිකාරවාදය, මිලිටරිවාදය, ජාතිවාදය, බල ලෝභය, දේශපාලන දූෂණය, ආණ්ඩුකරණයේ අත්තනෝමතිකත්වය යන දේශපාලන- පරිපාලන සාධකවලින්ද බැට කන පුළුල් ජනකොටස් අතර, එම සමාජයේ දේශපාලන පරිවර්තනයක් සඳහා පවත්නා අභිලාෂ තුළ ගැටි ගැසී තිබෙන සමාජ විඥානයකි. සහ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය සහ සමාජ සාධාරණත්වය යන ඉලක්කවල සංයෝජනයකි. ලංකාවේ සමාජය තුළ එය විවිධාකාරයෙන් ප්‍රකාශයට පත්වනු අපට මේ දිනවල දැකිය හැකිය. විරෝධතා ක්‍රියා, පෙළපාලි, විරෝධතා ප්‍රකාශ, දේශපාලන හාස්‍යය යනාදි ක්‍රියා තුළින් පසුගිය කාලය තුළ සිට ප්‍රකාශයට පත්වෙමින් තිබෙන්නේ, දේශපාලන පරිවර්තනයක කර්තෘකයන් වීමට ‘මහජනතාව’ තුළ ඇති කැමැත්තයි. එහෙත් එය දේශපාලන සූදානමක් සහ මැදිහත්වීමක් බවට ස්වයංක්‍රියව පරිවර්තනය වන්නේ නැත. එම පරිවර්තනය සඳහා සංවිධානාත්මක දේශපාලන බලවේගයක සහභාගිත්වය සහ මඟපෙන්වීම අත්‍යවශ්‍ය වේ. එවැන්නක් සඳහා ඇබෑර්තුවක් ලංකාවේ වර්තමාන දේශපාලන නිමේෂය තුළ පවත්නා බවද පෙනේ.
ලක්‍ෂණ
ගුණාත්මක වශයෙන් අලුත් බවක් පෙනෙන මෙම තත්වයේ ප්‍රධාන ලක්‍ෂණ මොනවාද? එයින් කිහිපයක් මෙසේ හඳුනාගත හැකිය. පළමුවැන්න, ආණ්ඩුවේ දේශපාලන සුජාතභාවය අර්බුදයකට පත්වීමයි. දෙවැන්න, ආණ්ඩුවත් එහි නායකත්වයත් පිළිබඳ මහජන විශ්වාසය බිඳවැටී, විශ්වසනීයත්ව අර්බුදයකට ආණ්ඩුව ඇදවැටීමයි. තුන්වැන්න, ආණ්ඩුවත් එහි නායකත්වයත් පිළිබඳ තිබි මහජන ගෞරවය සහ බිය වෙනුවට, ගණන් නොගන්නා තත්වයකට පත්වීමයි. සිව්වැන්න, රට පාලනය කිරීමට ආණ්ඩුවේ නායකයන්ට සදාචාරාත්මක අයිතියක් පවතින්නේද? යන ප්‍රශ්නය සමාජය තුළ දැඩිව මතුවීමයි. මේ සියලු ලක්‍ෂණ එකතුකර කිව හැක්කේ වර්තමාන ආණ්ඩුව ලංකාවේ පෙර ආණ්ඩු පත්වූවාට වඩා ඉක්මනට සුජාතභාවයේ සමස්ත අර්බුදයකට පත්ව ඇති බවයි.
‘සුජාතභාවය’ යන සංකල්පයේ අර්ථ දෙකක් තිබේ. පළමුවැන්න, ‘නීත්‍යනුකූලත්වය’ යන්නයි. දෙවැන්න, ‘සදාචාරාත්මකත්වය’ යි. ආණ්ඩුවට නෛතික වලංගුභාවය තිබේ. පාර්ලිමේන්තුවේ බහුතරයක්ද, ජනාපධිති ධුරයද ආණ්ඩුව සතුව තිබේ. එහෙත් පාලක පන්තියකට, තම කාර්යය කරගෙන යාම සඳහා ‘නෛතික වලංගුභාවය’ පමණක් ප්‍රමාණවත් නැත. ඒ තරම්ම වැදගත් වන්නේ සදාචාරාත්මක වලංගුභාවයයි. පාලකයන් සදාචාරාත්මක වශයෙන් නිවැරදියැයි මහජනතාව විසින් පිළිගනු ලැබීමයි. මේ දෙකෙන් කවරක් නැති වුවත්, ආණ්ඩුවක් පත් වන්නේ සුජාතභාවයේ අර්බුදයකටය.
හුදෙකලා වීම
තමන් තෝරා පත්කරගනු ලැබූ ජනතාව විසින්ම රට පාලනය කිරීමට තමන් සතු සදාචාරාත්මක වලංගුතාව ප්‍රශ්න කරනු ලබන විට, ආණ්ඩුවක් සහ එහි නායකයන් පත්වන්නේ සමාජයෙන් හුදෙකලා තත්වයකට පත්වීමේ ඉරණමටයි. එවැනි පාලන තන්ත්‍ර පත්වන සාමාන්‍ය ඉරණමක් නම්, ‘මහජනතාවට බියවීම’ යන ප්‍රතිචාරය ඔවුන් වෙතින් එල්ල වීමයි. එම භීතියේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙස, අදහස් ප්‍රකාශ කිරීමේ අයිතිය, රැස්වීම් පැවැත්වීමේ නිදහස, මාධ්‍ය නිදහස, විරෝධය පෑමේ නිදහස සහ සංවිධානය වීමේ නිදහස යන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී අයිතිවාසිකම්වලට සීමා පනවා, එම අයිතිවාසිකම් නිදහසේ භූක්ති විඳීමෙන් පුරවැසියන් වැළැක්වීමයි. ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය සීමා කිරීමත්, පුරවැසියන් සිරකරුවන් ලෙස සලකනු ලැබීමත් එවැනි පාලන තන්ත්‍රවලින් සාමාන්‍යයෙන් ලැබෙන ප්‍රතික්‍රියාවකි. අප රටේ වර්තමාන පාලන තන්ත්‍රය මෙම ප්‍රතිචාර අවධියට එළඹී තිබෙන බවට සාක්‍ෂි දිනපතාම අසන්නට ලැබේ.
ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය සමග ඇති සම්බන්ධයේදී වර්තමාන ආණ්ඩුවේ විශේෂ ලක්‍ෂණයක් තිබේ. එය නම්, පාර්ලිමේන්තු ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය පිළිබඳව ආණ්ඩුවේ නායකයන් වැඩි දෙනා සතු නොකැමැත්ත සහ විරුද්ධත්වයයි. එය පොදු ජන පෙරමුණු ආණ්ඩුවේ කේන්ද්‍රයේ සිටින දේශපාලන ප්‍රභූ කණ්ඩායමේ සුවිශේෂ සහ නිර්ණායක ලක්‍ෂණයක් වන බවද පෙනේ. ඔවුන් සිතන්නේ, යුරෝපීය මාදිලියේ පාර්ලිමේන්තු ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ලංකාවට නොගැළපෙන බවයි.
අවුරුදු පහෙන් පහට ආණ්ඩු මාරු කරන නියෝජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයට ඔවුහු අවඥාව දක්වති. ඔවුන්ගේ ප්‍රවේශය නම් ආර්ථික වශයෙන් අවවර්ධිත ලංකාවට ශීඝ්‍ර ආර්ථික දියුණුවක් අත්පත් කර ගැනීමට නම් අවුරුදු පහළොවක්-විස්සක් පමණ කාලයක්වත්, වෙනස් නොවන දේශපාලන නායකත්වයක් සහ එකම ආණ්ඩුවක් තිබිය යුතුය යන්නයි. සිංගප්පූරුව සහ චීනය මෙම පාලක ස්තරයේ ආදර්ශ මාදිලීන් දෙකයි. ඉන්දියාවේ බී.ජේ.පී. ආණ්ඩුව සිතන්නේද ඒ ආකාරයටය. එහෙත් බීජේපීය සහ පොදු ජන පෙරමුණ අතර වෙනසක් තිබේ. පාර්ලිමේන්තු ක්‍රමය අතහැර දැමීමට බීජේපී නායකත්වය දැනට සූදානම් නැත. පාර්ලිමේන්තු ක්‍රමය තමන්ට අවශ්‍ය පරිදි පාලනය කරමින්, හසුරුවා ගනිමින්, ඉන්දියානු මහජනයා වාර්ගික වශයෙන් බෙදා පාලනය කරමින්, දිගටම බලයේ සිටීමේ ‘දක්‍ෂතාව’ තමන් සතුව ඇතැයි බීජේපී නායකයෝ සිතති. එහෙත් අපේ අය සිතන්නේ ඊට වෙනස්ව බව පෙනේ. පාර්ලිමේන්තු ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය තමන්ටත් රටටත් නොගැළපෙන යල් පැන ගිය දේශපාලන මාදිලියක් යැයිද එය විශ්‍රාම යැවිය යුතු යැයිද ඔවුන් සිතන බව පෙනේ.
අනතුර
මෙම පසුබිම තුළ ලංකාවේ දේශපාලනය මුහුණ පාන බරපතළ අනතුරක් ඉදිරි කාලයේ, වැඩිකල් නොගොස්, මතුවීමේ හැකියාව දැනට තිබේ. එය නම් ආණ්ඩුව සහ මහජනතාව අතර ඍජු ඝට්ටන මාලාවක් ඇතිවී, දේශපාලන ‘ව්‍යාකුලත්වයක්’ යැයි පාලක පන්තිය සිතන තත්වයක් රටේ ඇතිවීමයි. එය රටේ දැනටම නිර්මාණය වී තිබෙන දරුණු ආර්ථික අර්බුදයේ ඍජු ප්‍රතිඵලයකි. නියම අනතුර තිබෙන්නේ ආණ්ඩුව සහ මහජනයා අතර ඇතිවිය හැකි විවෘත ඝට්ටනයේ නොවේ. ආණ්ඩුව විවෘත මර්දනයේ මාවත තෝරා ගැනීමෙහිය. මර්දනය සහ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී පාලනය යන දෙකෙන් එකක් තෝරා ගැනීමට සිදුවූ විට, වර්තමාන ආණ්ඩුවේ පළමු තෝරාගැනීම වනු ඇත්තේ මර්දනකාරී පාලන ක්‍රමයයි. දැනට ලංකාවේ දේශපාලන ක්‍රියාවලියේ තර්කණය ගමන් කරන්නේ එම දිසාවට බර වන පරිදිය. එයට පුද්ගලබද්ධ හේතුද, දේශපාලන ව්‍යුහයට සම්බන්ධ හේතුද තිබේ.
ප්‍රධාන පුද්ගලබද්ධ හේතුව නම්, ආණ්ඩුවේ නායකයන්ද, ඔවුන්ට සම්බන්ධ සමහර කොටස්වල නියෝජිතයන්ද සතු රාජ්‍යය අත්පත්කර ගැනීමේ අභිලාෂයයි. මෙතෙක් කල් ලංකාවේ සිටි පාලක කණ්ඩායම්වල අභිලාෂය වූයේ ආණ්ඩුව සහ ආණ්ඩු බලය අත්පත් කර ගැනීමයි. එය සීමිත කාලයකට සිදුවන, තාවකාලික දෙයක් බවද ඔවුහු දැනසිටියහ. එහෙත් පොදුජන පෙරමුණ තුළ සංවිධානය වී සිටින සමාජ ස්තරය උනන්දු වන්නේ ආණ්ඩු බලය ලබාගැනීම තුළින් රාජ්‍යය අත්පත් කරගැනීමයි. එම සමාජ ස්තරය වනාහි නව ලිබරල්වාදී ප්‍රතිසංස්කරණ යටතේ ලංකාවේ බිහිවූ ව්‍යාපාරික-වෘත්තීය-දේශපාලන පංතියකි. බලය සහ දේපළ අත්පත්කර ගැනීමේත්, බලයේ සහ ධනයේ හිමිකාරත්වයේ ඒකාධිකාරය තමන් සහ තම සගයන්ද ඥාතීන්ද අතර පවත්වා ගැනීමේත් අසීමිත ආශාව මෙම පන්තියේ එක් ගති ලක්‍ෂණයකි. රාජ්‍යය අත්පත් කර ගැනීමේ දේශපාලන ඉලක්කය ඒ වෙතින් ව්‍යුපත්පන්න වූවකි. මෙතෙක් අප දැන සිටි ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය මෙම පුද්ගලබද්ධ අභිලාෂ සමග ගැටේ. ඒකබලවාදී අධිකාරවාදය එලෙස නොගැටේ.
ප්‍රධාන දේශපාලන ව්‍යුහාත්මක කාරණය නම් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී දේශපාලන ඉරණම, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ක්‍රියාවලියේම පරිහාණිය තුළ සිරවී තිබීමයි. ලංකාවේ ඇත්ත වශයෙන්ම පවතින්නේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයට හිතවත් නැති දේශපාලන ව්‍යුහයන්ය. ඒවා මහජන සහයෝගයෙන්ද, පාර්ලිමේන්තුවේ සහබාගිත්වය සහ බහුතර කැමැත්ත සහිතව නිර්මාණය කරන ලද නිර්-ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී දේශපාලන ව්‍යුහයන්ය. කොරෝනා වසංගයේ පසුබිම තුළ සිදුවූයේ මෙම අධිකාරවාදී ව්‍යුහයන් තවත් ශක්තිමත් කිරීමට ආණ්ඩුවේ නායකයන් පියවර ගැනීමයි. මේ දිනවල සාමකාමී විරෝධතා පෙළපාලි සහ රැස්වීම් සංවිධානය කරන වෘත්තීය සමිති ක්‍රියාකාරිකයන්ට සහ නායකයන්ට විරුද්ධව දියත් කර ඇති රාජ්‍ය මර්දනය වනාහි ලංකාවේ රාජ්‍යය පත් වෙමින් සිටින එම අධිකාරවාදී පරිවර්තනයේම එක් අංගයකි.
පුළුල් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී සන්ධානයක්
මෙම පසුබිම තුළ ලංකාවේ දේශපාලනයේ පසුබෑම් මැද්දේ සිදුවන සාධනීය වර්ධනයක් තිබේ. එය නම් රාජ්‍ය මර්දනයට සාමාන්‍ය සහ දුගී පුරවැසියන්ද වෘත්තීය සමිතිද, මහජන සංවිධානද දක්වන ප්‍රසිද්ධ විරෝධයයි. ඒ වෙතින් ප්‍රකාශ වන දෙය හැඳින්විය හැකි වචනයක් නම්, සමාජ අලුත් දේශපාලනීයකරණ අවධියකට පත්වී සිටින්නේය යන්නයි. මහජන පරිමණ්ඩලයේ දේශපාලන පිබිදීමක්ද, අවදිවීමක්ද සිදුවෙමින් තිබෙන බවයි. එහෙත් මෙම පුරවැසි දේශපාලන පිබිදීමට එරෙහිව රාජ්‍ය මර්දනය දියත්වීමද අනිවාර්ය වනු ඇත. ලංකාවේ දේශපාලනය ක්‍රමානුකූලව ගමන් කරමින් තිබෙන්නේ ගැටුම් සහ ප්‍රචණ්ඩත්වය දෛනික දෙයක් බවට පත්වන අවධියක් වෙත බව පැහැදිලිය.
මෙම ප්‍රවණතාවේ පසුබිම තුළ, විරුද්ධ පක්‍ෂවල කාර්යභාරයද යළි අර්ථකථනයකට පාත්‍රවීමද අනිවාර්යයෙන් සිදුවනු ඇත. මෙම තත්වයෙන් තම පක්‍ෂවලට තනිව සහ වෙන වෙනම දේශපාලන වාසි ලබාගැනීමේ දේශපාලනයක යෙදීමෙන් වැළකීමේ පරිණතභාවය විරුද්ධ පක්‍ෂවලට නැතිනම්, එම තත්වය සාධනීය ප්‍රතිඵල කරා යොමු නොවීමට ඇති ඉඩකඩ බොහෝය. විරුද්ධ පක්‍ෂ බෙදා තබාගැනීම, විරුද්ධ පක්‍ෂ පාලනය කිරීමට ආණ්ඩු පක්‍ෂ සාමාන්‍යයෙන් ගන්නා උපායකි. වර්තමාන ආණ්ඩුව ඒ සඳහා විශේෂ දක්‍ෂතා ඇති පිරිසකගෙන් සමන්විත එකකි.
එබැවින්, දේශපාලන පක්‍ෂ, පුරවැසි කණ්ඩායම් සහ පුරවැසි කොටස්වලටද සහභාගිවිය හැකි පුළුල් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී සන්ධානයක්, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී අයිතීන් රැකගැනීමේ අරගලයක් තුළින් ගොඩනැගීමට ප්‍රමුඛත්වය දිය යුතුව තිබේ. එය වනාහි අනාගත ආණ්ඩු සෑදීම අරමුණු කරගත් සන්ධානයක් නොව, ලංකාවේ දේශපාලනයට ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදීකරණයේ න්‍යාය පත්‍රයක් නැවත සකස්කරගෙන ඒම අරමුණු කරගත් ‘පරිවර්තනවාදී සන්ධානයක්’ විය යුතුය. තමන්ද ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී පරිවර්තනයකට භාජනය කරන පියවරක් විය යුතුය. ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදීන්ටත්, ප්‍රගතිශීලීන්ටත්, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී සහ ප්‍රගතිශීලී පුරවැසියන්ටත් නව දේශපාලන සක්‍රියත්වයක් ලබා ගැනීමට ඉඩ සපයන පොදු දේශපාලන වේදිකාවක් විය යුතුය. එවැනි පියවරක් ‘නව දේශපාලන ආරම්භයක්’ බවට පත් කළ හැක්කේ කෙසේද යන්න අද හෙටම සාකච්ඡාවට භාජනය කළ යුතු තේමාවක් වන්නේ එබැවිනි.■
