ඛනිජ තෙල් අමාත්‍ය උදය ගම්මන්පිලට එරෙහි විශ්වාස භංග යෝජනාව විපක්ෂය කතානායකවරයාට බාරදී තිබේ. ඉන්ධන මිල වැඩි කිරීම එම විශ්වාස භංගයට හේතු වී තිබේ.
ඛනිජ තෙල් මිල සම්බන්ධ එම කතාව එසේ තිබියදී ඛනිජ තෙල් සම්බන්ධයෙන් රට ලොක්ඩවුන් සමයේ මතුවූ තීරණාත්මක කතාවක් දැන් යට ගොස් තිබේ. ඒ 1961 අංක 28 දරන ඛනිජ තෙල් නීතිගත සංස්ථා පනත සංශෝධනය කිරීම සඳහා විෂය භාර අමාත්‍ය උදය ගම්මන්පිල කැබිනට් මණ්ඩලයට ඉදිරිපත් කර ඇති යෝජනාවය.
‘ප්‍රෙටල්, ඩීසල්, භූමිතෙල් හා දැවි තෙල් ආදි ඛනිජ තෙල් නිෂ්පාදන හා විකල්ප ඉන්ධන ආනයනය, අපනයනය, පිරිපහදු කිරීම, විකිණීම, සැපයීම, නිෂ්පාදනය කිරීම, මිශ්‍ර කිරීම හා බෙදා හැරීම සඳහා විධිමත් තෝරා ගැනීමේ ක්‍රමවේදයක් යටතේ සුදුසුකම් ලබන ඕනෑම පාර්ශ්වයක් වෙත අමාත්‍ය මණ්ඩල අනුමැතිය මත අවසර ලබාදීම සඳහා විෂය භාර අමාත්‍යවරයාට බලතල ලබාදීමට’ හා
‘ඛනිජ තෙල් පිළිබඳ නූතන නිර්වචනය ඇතුළත් කිරීමට’ එම කැබිනට් යෝජනාවෙන් බලය ඉල්ලා තිබේ.
මෙම යෝජනාවට ඛනිජ තෙල් නීතිගත සංස්ථාවේ විපක්ෂ දේශපාලන පක්ෂවල වෘත්තීය සමිති පමණක් නොව ආණ්ඩු පක්ෂයේ වෘත්තීය සමිතියද විරුද්ධය. එම යෝජනා ක්‍රියාත්මක වුවහොත් දැනට මේ තත්වයේ හෝ පවතින ඛනිජ තෙල් සංස්ථාව නැත්තටම නැතිවී යන බව එහි වෘත්තීය සමිතිවල අදහසයි. එම යෝජනාව ක්‍රියාත්මක වුවහොත් රටේ ආර්ථිකය සම්බන්ධයෙන් මෙන්ම ජාතික ආරක්ෂාව සම්බන්ධයෙන්ද භයානක අනතුරක් මතුවන බව එම වෘත්තීය සමිතිවල අදහසයි. ඊට හේතුව ලංකා විදුලි බල මණ්ඩලය, ශ්‍රී ලන්කන් ගුවන් සේවය ඇතුළු රාජ්‍ය ආයතනවලට අඛණ්ඩ ඉන්ධන සැපයීමක් පෞද්ගලික සැපයුම්කරුවන් මගින් සහතික කළ නොහැකි වීමය. දැනට ඛනිජ තෙල් නීතිගත සංස්ථාව රාජ්‍ය බැංකුවලට රුපියල් බිලියන ගණනින් ණය වී ඇත්තේ ඔවුන්ට ලංවිම, ශ්‍රී ලන්කන් ඇතුළු රාජ්‍ය ආයතන රුපියල් බිලියන ගණනින් ණය නිසාය.
ඛනිජ තෙල් හා සෘජු ඉන්ධන ගෙන්වීම, පිරිපහදු කිරීම, නිෂ්පාදනය, බෙදාහැරීම ආදි සියලු බලතල තිබුණේ ඛනිජ තෙල් සංස්ථාව සතුවය. ඒ 1961 අංක 28 දරන පනත අනුවය. එය වෙනසකට ලක්කරනු ලැබුයේ 2002 අංක 33 දරන ඛනිජ තෙල් නිෂ්පාදන විශේෂ විධිවිධාන පනත මගින්ය. එම පනත මගින් සිදුකළේ අයිඕසී හෙවත් ඉන්දියානු ඔයිල් සමාගමට ඉන්ධන පිරවුම්හල් ඇතුළු ඛනිජ තෙල් සංස්ථාවේ තුනෙන් එකක කොටසක් ලබාදීමය. ඊට අමතරව සිදුවූයේ ත්‍රිකුණාමලයේ තෙල් ටැංකි 99ක් හා චීන වරායේ ජැටිය අවුරුදු 35ක කාලයකට අයිඕසීයට ලබාදීමය. එම 2002 විශේෂ විධිවිධාන පනතේ බලතල දැන් දැන් බලාත්මක නැතැයි උදය ගම්මන්පිල අමාත්‍යවරයා සිය කැබිනට් පත්‍රිකාවේ අවධාරණය කරයි. එහි තේරුම වන්නේ කුමක්ද? ඛනිජ තෙල් සංස්ථාව සතු ඉන්ධන ගෙන්වීම, පිරිපහදුව, බෙදාහැරීම ඇතුළු බලතල ඉදිරියේදී කිසිවකුට ලබාදීමට අවශ්‍ය බවයි.
අයිඕසී සමාගමේ ඉන්ධන පිරවුම්හල් ගිවිසුම 2023 වර්ෂයේදී අවසන් වේ. පනත සංශෝධනයේ එක් අරමුණක් බව පෙනෙන්නේ, ඉන්දීය අයිඕසී සමගමටම එම කොටස නැවත ලබාදීමය. එමෙන්ම අයිඕසීයට එම කොටස ලබාදීමේදී තවත් පාර්ශ්වයකට ලබාදීම සඳහා වෙන්කර මේ වනවිට ඛනිජ තෙල් සංස්ථාවටම ලබාදී ඇති තුනෙන් එකක කොටස යළි වෙනත් පාර්ශ්වයකට ලබාදීමද මෙහි අරමුණක් විය හැකිය. විදේශයන්ට හෝ සමාගම්වලට ලබාදී ඇති ජාතික සම්පත් නැවත ලබා ගන්නවා යැයි කියා බලයට පැමිණි මේ ආණ්ඩුව ක්‍රියාකරන්නේ ඊට හාත්පසින්ම විරුද්ධ ලෙස බව දැනටත් බොහෝ උදාහරණවලින් පෙන්නුම් කර ඇත.
දැනට ඛනිජ තෙල් සංස්ථාව සතුව පවතින බොරතෙල් පිරිපහදු කිරීමේ බලතල වෙනත් පාර්ශ්වයකට ලබාදීමට අවශ්‍ය බව මෙම කැබිනට් පත්‍රිකාවේම සඳහන් කරයි. එහි සඳහන් කරන්නේ දෛනික නිෂ්පාදන ධාරිතාව බැරල් 100,000ක් වන නව පිරිපහදුවක් ගොඩනැඟීම, ක්‍රියාත්මක කිරීම හා පැවරීමේ පදනමින් (ඊධඔ) ස්ථාපිත කිරීමට කටයුතු කරමින් පවතින බවත් ඊට 1961 පනත බාධාවක් බවය. මේ ආකාරයටම ගුවන් යානා ඉන්ධන සම්බන්ධයෙන් ඛනිජ තෙල් සංස්ථාව සතු බලයද නව පනත තුළින් අහෝසි නොවේ යැයි කිසිදු සහතිකයක් නැත. එහි අවසන් ප්‍රතිඵලය විය හැක්කේ රාජ්‍ය ආයතනවලට ණයට ඉන්ධන දී හා ආණ්ඩුවේ ප්‍රතිපත්ති තීරණ මත භූමිතෙල් අලාභයට දීම සඳහා උපකාර කරගත් ගුවන් යානා ඉන්ධන විකිණීමද නැතිවීමෙන් ඛනිජ තෙල් සංස්ථාව නැත්තටම නැති වීමය.
මේ අවස්ථාවේ ජන ජීවිතය පවත්වා ගැනීම සඳහා අත්‍යවශ්‍ය නොවන අධිවේගී මාර්ග ඇතුළු ගුවන් පාලම් ඉදිකිරීම සඳහා දැනට තිබෙන ණය ගෙවා ගැනීමට බැරි තත්වය යටතේත් අතිවිශාල ණය ලබා ගන්නා ආණ්ඩුව එම ණය පියවීම සඳහා රාජ්‍ය සම්පත් හා දේපළ නොවිකුණාවි යැයි සහතිකයක් ලබාදීමට බැරිය. ඒ එවැන්නක් මෙතෙක් ඔවුන් පෙන්නුම් කර නැති නිසාය.
ඒ සම්බන්ධයෙන් තවත් උදාහරණයක් අපට පෙන්වන්නේ ඛනිජ තෙල් ක්ෂේත්‍රයෙන්මය. ඛනිජ තෙල් විෂය භාර අමාත්‍ය උදය ගම්මන්පිල ඊට අදාළ යෝජනාවක් කැබිනට් මණ්ඩලයට ඉදිරිපත් කරන්නේ 2021 ජනවාරි 25 වැනිදාය. ඊට අදාළ කැබිනට් මණ්ඩල තීරණයේ එය ‘නව ඛනිජ තෙල් සම්පත් පනතක් පැනවීම’ මැයෙන් දැක්වෙන්නේ මේ ආකාරයටය.
‘2003 අංක 26 දරන ඛනිජ තෙල් සම්පත් පනත මගින් ශ්‍රී ලංකාවේ දේශීය ඛනිජ තෙල් හා වායු ගවේෂණ සහ නිෂ්පාදන කර්මාන්ත සංවර්ධනය කිරීමේ අරමුණ පුළුල් වශයෙන් හඳුනාගෙන ඇති නමුත් එම අංශයන් කළමනාකරණය කිරීම සඳහා යෝග්‍ය අයුරින් අර්ථ නිරූපණය කර නොමැති බව පෙනී ගොස් ඇත. ඒ අනුව අදාල පාර්ශ්වයන් සමඟ පැවති සාකච්ඡාවලදී එම පනත අවලංගු කර අවශ්‍ය අර්ථදැක්වීම්, නියාමනය, ප්‍රතිපත්තිය හා ජාතික මෙහෙයුම්කරු වෙන්කොට දැක්වීම සඳහා නව පනතක් සකස් කිරීමේ අවශ්‍යතාව හඳුනා ගනු ලැබ ඇත. ඒ අනුව, 2003 අංක 26 දරන ඛනිජ තෙල් සංවර්ධන පනත අවලංගු කර නව පනතක් කෙටුම්පත් කිරීම පිණිස බලශක්ති අමාත්‍යතුමා ඉදිරිපත් කළ යෝජනාව අමාත්‍ය මණ්ඩලය විසින් අනුමත කරන ලදි.’
2
003 අංක 26 දරන පනතින් සිදුකර ඇත්තේ ඛනිජ තෙල් ගවේෂණයට අදාළ වාතාවරණය සැකසීමය. එම පනතේ ගවේෂණ කටයුතුවලට අදාළ බාධා පැවති බව මෙම කැබිනට් යෝජනාව එනතෙක්ම කිසිම සාකච්ඡාවක් තිබුණේ නැත. ගවේෂණ කටයුතු සඳහා ක්‍රියාකිරීමට එම පනත යටතේ ඛනිජ සම්පත් සංවර්ධන ලේකම් කාර්යාලයක්ද පිහිටුවා තිබේ.
දැනට හඳුනාගෙන ඇති මන්නාරම් ද්‍රෝණියේ තෙල් හා ගෑස් කැණීම් හා ගවේෂණයන් බදුදීම හෝ ආයෝජනය වැනි නමකින් විකිණීමට නොහැකිකමේ යම් අවුලක් එම පනත තුළත් ඇතිවාට සැක නැත. මේ පනත් සංශෝධන ගෙනඑන්නේ එම විකිණීම් සඳහා විය හැකිය.■
