■ අරුණ ජයවර්ධන
කෝවිඩ් එන්නත්කරණය දේශපාලනීකරණය වී ඇතැ’යි හැම පැත්තෙන්ම චෝදනා නැගේ. එහෙත්, වැඩිදුර කරුණු සොයා බලන කෙනකුට පෙනෙනු ඇත්තේ එය දේශපාලනීකරණයෙන්ද ඔබ්බට ගොස්, පාදඩකරණයද වී ඇති බවයි.
මැයි 27 වැනි බ්‍රහස්පතින්දා, මොරටුවේ එන්නත්කරන වැඩසටහනට මැදිහත්වූ මොරටුවේ නගරාධිපතිවරයා පෙන්වූයේ එකී පාදඩකරණයේ නිර්වස්ත්‍ර ඇත්තයි. ‘අපේ ටෝකන්වලට ගහන්නේ නැතිනම්, මෙතන ගහන්න දෙන්නේ නෑ. ඩොක්ටර් හැරිලා යන්න.’ යැයි සෞඛ්‍ය වෛද්‍ය නිලධාරිනියට නගරාධිපතිවරයා තර්ජනය කරන තරමට මේ පාදඩකරණය බලවත් වී තිබිණ. එහෙත්, කනගාටුදායක ලෙස පාන්දර හතරේ සිට පෝලිමට එකතුවී සිටි මිනිසුන්ගෙන් පස් හය දෙනකුට වඩා නගරාධිපතිවරයාගේ ක්‍රියාවට විරුද්ධ වන බවක්ද නොපෙනිණ. ඊටත් වඩා කනගාටුදායක ලෙස, මහජනතාවගේ අයිතිය ආරක්‍ෂා කිරීමේ වගකීම පැවරී ඇති පොලිසියද නගරාධිපතිවරයාටම කීකරු වෙමින් කුඩා කෙඳිරියක් පමණක් නගනු පෙනිණ. අවසානයේ සිදුවූයේ, සෞඛ්‍ය වෛද්‍ය නිලධාරිනියගේ පිළිවෙළට උඩින් නගරාධිපතිගේ පිළිවෙළ බලවත් වී, නගරාධිපතිගේ ‘ටෝකන්’ ලබාගත් කණ්ඩායමටත්, උදේ හතරේ සිට පෝලිමේ සිටි කණ්ඩායමටත් පෝලිම් දෙකකින් සමෝසමේ එන්නත ලබාදීමය.
පිළියන්දලදී අඩුවැඩි වශයෙන් සිදුවූයේද මෙයයි. සෞඛ්‍ය වෛද්‍ය නිලධාරිනියගේ උපදෙස් මත වසා දමන ලද පිළියන්දල පොදු වෙළඳසල ඇතුළත් ප්‍රදේශය, ඇමති ගාමිණී ලොකුගේගේ බලහත්කාරය මත විවෘත කිරීමෙන් පසුව, කැස්බෑවේ කොරෝනා ව්‍යාප්ති මධ්‍යස්ථානය බවට පත්වූයේ පිළියන්දල පොදු වෙළඳපොළයි. අවසානයේ මුළු වෙළඳපොළම වසා දැමීමට සෞඛ්‍ය අංශවලට සිදුවිය. සෞඛ්‍ය වෛද්‍ය නිලධාරිනිය කීවේ, වසා දමන්නට නියම කළ පොදු වෙළඳපොල හා නගර සීමාව, නැවත විවෘත කළේ තමාද නොදැනුවත්ව බවයි. මේ ගැන රූපවාහිනී සාකච්ඡාවකදී සෞඛ්‍ය වෛද්‍ය අධ්‍යක්‍ෂ ජෙනරාල්වරයාගෙන් ප්‍රශ්න කළ විට, ඔහු කීවේ එවැන්නක් සිදුවී නම් වරදක් බවත්, වහාම පරීක්‍ෂණයක් කරන බවත්ය. ඔහු පරීක්‍ෂණයක් කළාද, එහි නිගමන මොනවාද යන්න තවමත් කිසිවෙක් දන්නේ නැත.
මේවා හුදෙක් පොහොට්ටුවේ ප්‍රාදේශීය දේශපාලකයන්ගේ චින්තනය නිසා ඇතිවන සිදුවීම් නොවේ. ඇත්ත වශයෙන්ම නම් මේ සිදුවීම් ජනාධිපතිවරයා ප්‍රමුඛ මුළු ආණ්ඩුවේම කොරෝනා මර්දන පිළිවෙතේ පිළිබිඹුය. කුරුණෑගලදී ජොන්ස්ටන් ප්‍රනාන්දු ඇමතිවරයාගේද, මාතරදී මාතර නගරාධිපතිවරයාගේද, ගම්පහදී ප්‍රසන්න රණතුංග ඇමතිවරයාගේද මැදිහත්වීමෙන් සිදුවන්නේද මේ වැඩපිළිවෙළමය. ඊට අමතරව, බන්දුල ගුණවර්ධන ඇමතිවරයා කලාකරුවන් වෙනුවෙන් එන්නත් වෙන්කර ගැනීමෙන්ද, කෙහෙළිය රඹුක්වැල්ල ඇමතිවරයා ජනමාධ්‍යවේදීන් වෙනුවෙන් එන්නත් වෙන්කර ගැනීමෙන්ද, දිලුම් අමුණුගම ඇමතිවරයා ලංගම සේවකයන්ට එන්නත් ලබාදීමෙන්ද, රජයේ වෛද්‍ය නිලධාරීන්ගේ සංගමයේ සාමාජිකයන්ගේ පවුල්වල ගෘහ සේවිකාවන් ඇතුළු සියලු දෙනාටම එන්නත් ලබාගැනීමෙන්ද, මේ අපිළිවෙළ හැම පැත්තටම දිගුවී තිබේ. ඊට අමතරව, සෑම එන්නත්කරණ මධ්‍යස්ථානයකදීම, පැය හය හතක සිට මහජනතාව එකතුවී සිටින පෝලිම්වලට පිටතින් ගොස්, විවිධ වරප්‍රසාද හා දැනහැඳුනුම්කම්, බලවත්කම් මත විශාල පිරිසක් එන්නත් ලබාගනු දැකීම සාමාන්‍ය දර්ශනයක් වී තිබේ.
ෆේස්බුක් වෙත සටහනක් ලියූ මාතර ප්‍රදේශයේ අප මිතුරකු දක්වා තිබුණේ, හිත්තැටිය නැගෙනහිර සහ සුදර්ශී පෙදෙස යන ප්‍රදේශවලට එන්නත් ලබාදීමට නියමිතව තිබූ මධ්‍යස්ථානයේ පෝලිමට උදේ 10.30ට එකතු වූ තමන්ට, සවස 3ට පමණ, එන්නත් අවසානයැයි දන්වනු ලැබූ බවයි. එහෙත්, එන්නත් ලබාගත් විට ලැබෙන තම නම ගම සහිත කාඩ්පතක් තමාට ලැබුණු බවත්, එනිසා තමා එන්නත් නොලබා වුණත් එන්නත් ලද නාමලේඛනයට ඇතුළත් වනු ඇත්දැයි බියක් තමාට ඇති බවත් ඔහු ලියා තිබේ. ඒ අතර, රජයේ වෛද්‍ය නිලධාරීන්ගේ ලැයිස්තුව තුළින් තමාටත් බිරිඳටත් ඇස්ට්‍රාසෙනෙකා දෙවැනි මාත්‍රාව ලබාගත හැකිවූ බව නීතිඥවරයෙක් අපට කීය.
විහිළුව නම්, ‘එක රටක් එක නීතියක්’ හා ‘විනයගරුක රටක්’ හදන්නට ආ ගෝඨාභය රාජපක්‍ෂ ජනාධිපතිවරයාගේ ආණ්ඩුව යටතේම මෙවැනි අකටයුතුකම් සිදුවීමය. 2019 නොවැම්බරයේ සිට එක දිගට හැම තීරණාත්මක සමාජ ආර්ථික හා දේශපාලනික කාරණයකදීම සමස්තයක් හැටියට අසමත්බව පෙන්වූ ගෝඨාභය රාජපක්‍ෂ මහතාගේ ආණ්ඩුව, එන්නත්කරණ වැඩසටහනේදීද පෙන්වමින් සිටින්නේ ඒ අසමත්කමමය.
එන්නත්කරණ වැඩසටහනේදී ආණ්ඩුව අසමත්වූ ආකාරය තේරුම් ගැනීමට පහත කරුණු සැකෙවින් සැලකීම සුදුසුය.
1. වසංගතය පැතිරෙමින් තිබියදී හා ඊට මුහුණ දිය හැකි එකම ආකාරය රටේ සියයට හැත්තෑවක් පමණවත් ජනතාවට එන්නත් ලබාදීම යැයි සෞඛ්‍ය අංශ විසින් පුන පුනා කියද්දී, දුර දිග බලා එන්නත් ඇණවුම් කරනවා වෙනුවට, ආණ්ඩුව මුල් කාලයේ කලේ ධම්මික පැණිය, සුදර්ශන පැණිය වැනි මිථ්‍යා දෘෂ්ටිකයන්ගේ ප්‍රෝඩාවලට රාජ්‍ය අනුග්‍රහය සපයමින් ඒවා ප්‍රවර්ධනය කිරීමය.
2. එන්නත් මිලදී ගැනීමට ගිය සතියේ ඇමති මණ්ඩල අනුමැතිය ලබාගන්නා තෙක්ම, ආණ්ඩුව බලාපොරොත්තුව තැබුවේ විවිධ රටවලින් හා සංවිධානවලින් නොමිලේ ලැබෙන එන්නත් ගැන පමණකි. මේ සතිය වන තුරුම ජනතාවට එන්නත් කළේ, ඉන්දියාව, චීනය, රුසියාව හා ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානයේ කොවැක්ස් ව්‍යාපෘතිය යටතේ නොමිලේ ලැබුණු එන්නත්ය.
3. ඉන්දියාවෙන් ලද ඇස්ට්‍රාසෙනෙකා කොවිෂීල්ඩ් එන්නතේ පළමු මාත්‍රා ලක්‍ෂ හය එන්නත් කළ පසුව, දෙවැනි මාත්‍රාව ලබාගැනීමට ඉන්දියාවේ විශේෂ තත්වය නිසා නොහැකි විය. ඒ නිසා අදත්, කොවිෂීල්ඩ් එන්නතේ පළමු මාත්‍රාව ලබාගත් පිරිස සිටින්නේ දෙවැනි මාත්‍රාව ගැන අවිනිශ්චිත අදහසකය. තමන්ට ලැබුණු එන්නත කොතරම් කාලයකට බලපවත්වන්නේද, ඊට පෙර දෙවැනි මාත්‍රාව ලැබෙයිද කියන අවිනිශ්චිතතාව විසින් ලක්‍ෂ ගණනක මහජනතාවක් බලවත් පීඩාවකට ලක්කරනු ලැබ තිබේ. එය භයානක අසහනකාරී තත්වයකි.
3. නොමිලේ ලැබුණු එන්නත් පවා බෙදාහැරීමේදී ප්‍රමුඛතාව පිළිබඳ බරපතළ අක්‍රමිකතා හැම තැනින්ම වාර්තා විය. එන්නත් ලබාගත් සමාජයේ බලවත් අයකුගෙන් ඇසුවොත්, තමන් එන්නත ලබාගත් ‘හොර පාරක්’ ගැන කියන්නට ඒ හැම කෙනකුටම පාහේ කතාවක් තිබේ. ඊට අමතරව, ආරක්‍ෂක අංශවල, විශේෂයෙන්ම හමුදා අංශවල අයට මුලින්ම එන්නත ලැබෙද්දී, ඉහළ හමුදා නිලධාරීන්ගේ පවුල්වල අයටද නිතැතින්ම එය ලැබිණ. රජයේ වෛද්‍ය නිලධාරීන්ගේ සංගමයේ වෛද්‍යවරුන්ගේ පවුල්වල අයටද එය ලැබිණ. එහෙත්, සෞඛ්‍ය ක්‍ෂෙත්‍රවලත්, ග්‍රාම නිලධාරීන්, සමෘද්ධි නිලධාරීන් වැනි ක්‍ෂෙත්‍ර රාජකාරිවල යෙදෙන අයට අදටත් ඒවා නැත. වෙනකක් තියා, 80,000ක් පමණ වන පොලිසියේ නිලධාරීන්ගෙන් තවමත් එන්නත ලැබී ඇත්තේ 38,000කට පමණක් බව මාධ්‍ය වාර්තා කියයි. මිනිසුන් සමග සමීපව වැඩකරන පෞද්ගලික බස් කොන්දොස්තරවරුන්ට, රජයේ සහ පෞද්ගලික අංශයේ සමහර විශේෂ තීරුවල සේවකයන්ට එන්නත ලැබෙන විදියක් තවමත් නැත.
4. කිසිම ප්‍රමුඛතා අනුපිළිවෙළක් නැතිව, ප්‍රාදේශීය දේශපාලකයන්ට හිතෙන හිතෙන විදියට අනුව සකසන ලද පිළිවෙළට එන්නත ලබාදෙන ලදි. ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානයේ තබා ලංකාවේ සෞඛ්‍ය අමාත්‍යාංශය විසින් සකසන ලද ප්‍රමුඛතා පිළිවෙළවත් ඒ කිසි තැනක දකින්නට නොලැබිණ. ජොන්ස්ටන් ප්‍රනාන්දු ඇමතිවරයා, ‘කුරුණෑගල ජනතාවට එන්නත ලබාදීමට මුල්වූ ජනාධිපතිවරයාටත්, අගමැතිවරයාටත් ස්තුති කරමින්’ ෆේස්බුක් පෝස්ටු දැමීමෙන්, දැන් පවත්වාගෙන යන එන්නත්කරණ ක්‍රමය ගැන පැහැදිලි වෙයි.
5. එන්නත ලබාගැනීමට නම්, දන්නා කියන කෙනෙකු හරහා යායුතුයැයි අදහසක් මහජනතාව තුළ ඇතිවන අන්දමට විවිධාකාර අකටයුතුකම් බහුලය. කිසිම ශක්තියක් නැති පහළ හා මධ්‍යම පන්තික ජනතාවට සිදුවූයේ අවම වශයෙන් පැය හය හතක් අනෝරා වැස්සට තෙමෙමින් අව්වට වේලෙමින් පෝලිම්වල ගතකර එන්නත ලබාගැනීමටය. එවැනි කාලයක් ගතකර මධ්‍යස්ථානය අසළට පැමිණි විට, එන්නත් තොග අවසානයැයි යන පණිවුඩය ලැබ හැරී යාමට සිදුවූ පිරිසද ලක්‍ෂ ගණනකි. එන්නත ලැබීම පුරවැසි අයිතිවාසිකමක්ය යන අදහස එහිදී මුළුමනින්ම බිඳවැටුණු අතර, මානව ගරුත්වය බිංදුවටම වැටී තිබිණ.
6. ඒ අතර, රුපියල් 5000කට එන්නත් විකිණීමේ ජාවාරමක් ගැන පරීක්‍ෂණ පවත්වන ලෙස ඉල්ලා සිටියේ රජයේ වෛද්‍ය නිලධාරින්ගේ සංගමයමය. තම ව්‍යාපාර හෝ කර්මාන්තශාලාවල සේවකයන්ට අවශ්‍ය එන්නත් ලබාගැනීම සඳහා රුපියල් 5000 බැගින් ගෙවා ලියාපදිංචි වන ලෙස දැන්වීම් පළකර ඇති වාණිජ මණ්ඩලයක් ගැනද ඒ අතර වාර්තා විය.
7. දෙවැනි මාත්‍රාවට ලක්‍ෂ හයක හිඟයක් පවතින ඇස්ට්‍රාසෙනෙකා එන්නත ඇතුළු එන්නත් ලබාගැනීම සඳහා නිසි කලට ඇණවුම් කිරීම ගැන රාජ්‍ය ඖෂධ නීතිගත සංස්ථාවේ සභාපතිවරයා ඇතුළු මැති ඇමතිවරුන් කියන කිසිවක් ගැන, නියම කරන දින වකවානු ගැන, කිසිම විශ්වාසයක් මේ වන විට ජනතාවට නැත. මේ මැති ඇමතිවරුන් හා නිලධාරීන් කියන එකිනෙකට පරස්පර කාරණාකාරණ මෙන්ම සංඛ්‍යාලේඛනද නිසා, ආණ්ඩුව එන්නත් ආනයනය ගැන අඳුරේ අතපත ගාන බව පමණක් නොව, මහජනතාවට අලි බොරුද කියන බව මැනැවින් පැහැදිලි වෙයි. ඒ හරහා ආණ්ඩුව තමන්ගේ විශ්වාසවන්තභාවය මුළුමනින්ම අහිමිකොට ගෙන තිබේ.
8. එන්නත් ගෙන්වීමට විදේශ විනිමය හිඟයක් තිබෙන තත්වයක් යටතේ, හැකි හැම ආකාරයකින්ම රජයේ රෝහල්වලට ආධාර කරන ලෙස ඇමතිනියක ධනවතුන්ට බැගෑපත්වන අතරේ, මන්ත්‍රීවරුන්ට සුඛෝපභෝගී ජීප්රථ 227ක් ආනයනයට අගමැතිවරයා ඇමති මණ්ඩල පත්‍රිකාවක් ඉදිරිපත් කිරීමත්, පසුව එම ඇණවුම අවලංගු කළ බව ඔහු විසින්ම ප්‍රෝඩාකාරී ලෙස ප්‍රචාරය කිරීමත්, රූපවාහිනි සාකච්ඡා කිහිපයකදීම රජයේ මැති ඇමතිවරුන්, ‘දෙනවා නම් එම වාහන ගැනීමට’ තම කැමැත්ත ප්‍රකාශ කිරීමත් හරහා, ආණ්ඩුවේ ප්‍රමුඛතාව ඇත්තේ තමන් වසංගතයෙන් බේරාගැනීමට නොව තමන්ගේ පක්‍ෂ දේශපාලකයන්ට වරප්‍රසාද දීමට බව මහජනතාවට පැහැදිලිව පෙනීගොස් තිබේ.
හැම කෙනකුම සිටින්නේ වසංගතයට බියෙනි. ඉන් ගැලවීමට, එන්නත ලබාගැනීමට හැම පුරවැසියකුටම අයිතියක් තිබේ. රටේ කිසි පිළිවෙළක් නැතිව එන්නත්කරණය ක්‍රියාත්මක වෙද්දී, ජීවිතාශාව නිසාම ඒ අපිළිවෙළ තුළ තමන්ටද අවස්ථාවක් තිබේදැයි මිනිසුන් කල්පනා කිරීම ස්වාභාවිකය. එය වැළැක්විය හැක්කේ නිශ්චිත වැඩපිළිවෙළකට අනුව එන්නත්කරණය ක්‍රියාත්මක කිරීමෙනි. ආණ්ඩුවෙන් මේ තාක් සිදුවී නැත්තේද එයමය. එපමණක් නොවේ. එන්නත්කරණය මුළුමනින්ම දේශපාලනීකරණයද, පාදඩකරණයද වන්නට ඉඩ හැර තිබේ. එන්නත සියලු මහජනතාවගේ අයිතියක් කරනවා වෙනුවට බලය හා ශක්තිය ඇත්තන්ගේ වරප්‍රසාදයක් බවට පත්වන්නට ඉඩදීමෙන් නැවත පෙන්වා ඇත්තේ රාජපක්‍ෂ ආණ්ඩුවේ අනවරත අසමත්කමමය.■
