ශ්‍රී ලංකාවට සයිනොෆාම් එන්නත් ලක්ෂ 140ක් ගෙන්වීමට කැබිනට් මණ්ඩලය තීරණය කළද, ලෝකයේ ප්‍රමිතියෙන් යුතු එන්නත් වෙළඳනාම කිහිපයකට සාපේක්ෂව සයිනොෆාම් එන්නත මිල අධිකය. රජය සයිනොෆාම් එන්නත වැඩි මිලට ලබා ගන්නේ ෆයිසර්, ඔක්ස්ෆර්ඩ්-ඇස්ට්‍රාසෙනෙකා, ලෝකයේ වෙනත් එන්නත් වර්ග අඩු මිලට මිලදී ගැනීමේ හැකියාව තිබියදීය.
කැබිනට් මණ්ඩලය මැයි 24 වැනිදා සයිනොෆාම් එන්නත් ලක්ෂ 140ක් සහ ඔක්ස්ෆර්ඩ් ඇස්ට්‍රාසෙනෙකා එන්නත් ලක්ෂ 10ක් ගෙන්වාගැනීමට අනුමැතිය ලබාගත්තේය. සයිනොෆාම් එන්නත් තොගය සඳහා රුපියල් බිලියන 42ක් හෙවත් ඇමෙරිකන් ඩොලර් මිලියන 210ක් වැය වන බව කැබිනට් තීරණවල සඳහන්ය. ඒ අනුව සයිනොෆාම් එන්නතක් ඩොලර් 15ක් වේ. එහෙත් ෆයිසර්-බයෝඑන්ටෙක් එන්නත ඩොලර් 6.75ක මිලට ගත හැක.
අප මිලෙන් අඩුම එන්නතට යොමු වන්නේ නම් යොමු විය යුත්තේ ඔක්ස්ෆර්ඩ් ඇස්ට්‍රාසෙනෙකා එන්නතටය. ඔක්ස්ෆර්ඩ් ඇස්ට්‍රාසෙනෙකා කාර්යක්ෂමතාව සීයට 70කි. මාත්‍රාවක් ඩොලර් දෙකක සිට එය මිලට ගත හැක.
මිලෙන් වැඩි නමුත් ප්‍රමිතියෙන් ඉහළ එන්නතක් මිලට ගන්නේ නම් යොමු විය යුත්තේ ෆයිසර්-බයෝඑන්ටෙක් එන්නතට සහ මොඩේනා සමාගමේ එන්නතටය. මිලෙන් වැඩි වුණත් ඒවායේ කාර්යක්ෂමතාව සීයට 95ක් පමණ වේ.
සයිනොෆාම් එන්නත මිලෙන් ෆයිසර් එන්නතට වඩා වැඩිය. කාර්යක්ෂමතාව අතින් සීයට 79කි. එනම්, ඇස්ට්‍රාසෙනෙකා එන්නතේ කාර්යක්ෂමතාවට ආසන්නය. ඒ අනුව විශාල වශයෙන් චීනයෙන් එන්නත් ආනයනය කිරීමෙන් ආණ්ඩුව ලබා ගන්නට උත්සාහ කරන්නේ කුමක්දැයි පැහැදිලි නැත.
ඒවාටත් වඩා සාපේක්ෂව මිලෙන් වැඩි, සාපේක්ෂව ප්‍රමිතියෙන් වඩා අඩු එන්නත් තොග ගණන් අප මිලට ගන්නේ ඇයිදැයි අපැහැදිලිය.
මීට පෙර රාජ්‍ය ඖෂධ සංස්ථාවේ සභාපති වෛද්‍ය ප්‍රසන්න ගුණසේන කළ ප්‍රකාශයක් අනුව ශ්‍රී ලංකාව සයිනොෆාම්, ස්පුට්නික් සහ ෆයිසර් එන්නත් ගෙන්වීම සඳහා සාකච්ඡා පවත්වා ඇත. ඒ අනුව සයිනොෆාම් එන්නත් මාත්‍රා මිලියන 14ක් (ලක්ෂ 140ක්), ස්පුට්නික් එන්නත් මිලියන 13ක් හා ෆයිසර් එන්නත් මිලියන 5ක් මිලට ගැනීමට සැලසුම් කර ඇත. කැබිනට් අනුමැතිය ලැබී ඇත්තේ ඉන් පළමු වර්ගය ගෙන්වීමටය. (ඇස්ට්‍රාසෙනෙකා ලක්ෂ 10 තොගය ගෙන්වන්නේ දෙවැනි මාත්‍රාව ලබාදීම වෙනුවෙන්ය.)
ලෝකයේ කාර්යක්ෂමතාව අතින් හොඳම එන්නත වන ෆයිසර් එන්නතෙන් මිලියන 5ක තොගයක් ගෙන ඒමට බලාපාරොත්තු වීම යහපත් තත්වයකි. එහෙත්, අප අනෙක් එන්නත්වලට සාපේක්ෂව ෆයිසර් එන්නත් අඩු සංඛ්‍යාවක් ඇණවුම් කරන්නේ ඇයි? මිලෙන් අඩු නිසාද? එක් ෆයිසර් එන්නතක් ඇමෙරිකන් ඩොලර් 6.75ක මිලට ලබාගැනීමට බලාපොරොත්තු වේ.
අනෙක් අතට අප වෙනත් සමාගම්වලින් නිපදවන ප්‍රමිතිය සහ විශ්වාසය අතින් ඉහළ එන්නත් මිලට නොගෙන චීන එන්නතම මිලට ගන්නේ ඇයිදැයි විමසිය යුතුය. ඒ එන්නත් වර්ග කිහිපයක්ම චීන එන්නතට වඩා අඩු මිලට ලබා ගත හැක.
ෆයිසර් එන්නත් ලබා නොගැනීමට සාධාරණ හේතුවක් ඉදිරිපත් කරන්නේ නම් ඒ ෆයිසර් එන්නත ශීතකරණවල ගබඩා කළ යුතු වීමය. එහෙත්, ෆයිසර් එන්නතේ සීයට 95ක කාර්යක්ෂමතාව නිසා එවැනි උපකරණ සඳහා කරන ආයෝජනය පාඩුවක් නැත. විශේෂයෙන් දැනටමත් එන්නත් මිලියන 5ක් ලබා ගන්නේ නම්, ඒවා ගබඩා කරන්නට ශීතකරණ අවශ්‍ය වේ.
බි්‍රතාන්‍ය වෛද්‍ය සංගමයේ සතිපතා නිකුත් කරන බීඑම්ජේ සඟරාව අනුව එක් එක් එන්නත් වර්ග ලබා ගැනීමේදී විවිධ රටවලින් අය කර ඇත්තේ විවිධ මිල ගණන්ය. ලොව බලවත් රටවල් ජොන්සන් ඇන්ඩ් ජොන්සන් එන්නත ඩොලර් 8 පමණ මිලට ලබාගෙන තිබේ. ජොන්සන් ඇන්ඩ් ජොන්සන් යනු මිලෙන් අඩු, කාර්යක්ෂමතාව අතින් සිනොෆාම් එන්නතට ආසන්න වශයෙන් සමාන එන්නතකි.
කාර්යක්ෂමතාව අතින් ෆයිසර්ට පමණක් දෙවැනි වන මොඩේනා එන්නත ඩොලර් 25ක පමණ මිලට ලබා ගෙන තිබේ. කෙසේ වෙතත් ඉහත කී මිල ගණන් ලොව බලවත් රටවල් මුල් අදියරේදී ලබාගත් මිල ගණන්ය.
එම බලවත් රටවල් ෆයිසර් එන්නත ලබාගෙන තිබුණේ ඩොලර් 19ක පමණ මිලකටය. එන්නත් වර්ග වැඩි ප්‍රමාණයකට අනුමැතිය ලැබෙද්දී, නිෂ්පාදනය පුළුල් වෙද්දී මිල අඩු වීමට පටන්ගෙන තිබේ. ෆයිසර් එන්නත ඩොලර් 6ක පමණ අඩු මිලට ලබා ගැනීමට හැකි නම් ජොන්සන් ඇන්ඩ් ජොන්සන් හා මොඩේනා එන්නත්ද අප සඳහන් කළ මිලට වඩා අඩු මිලට ලබා ගැනීමට ඉඩක් ඇත.
ඉහත කී එන්නත් වර්ග පාවිච්චි කරන තාක්ෂණයන් අප සංසන්දනය කළේ නැත. එන්නත් ලබාගත නොහැකි බවට ආණ්ඩුව කියන තර්කය ගැන අප විමසා බැලිය යුතුය.
සිනොෆාම් එන්නත මිලදී ගන්නේ වෙනත් රටවලින් එන්නත් ලබාගැනීමේ හැකියාවක් නොමැති නිසාදැයි ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානයේ සේවය කර ඇති ප්‍රජා විශේෂඥ වෛද්‍ය නිහාල් අබේසිංහගෙන් කළ විමසීමකදී ඔහු මෙසේ කීය. ‘වෙනත් එන්නත් ලබාගන්න බැරිකම තියෙන්නේ අපේ අඩුපාඩුවක් නිසා. අපි ඇණවුම් කරලා නැහැ. ඒගොල්ලන්ගේත් නිෂ්පාදන ධාරිතාවක් තියෙනවා. ඇණවුම් අනුව ලබා දෙනවා. වෙනත් පිරිස් වැඩිපුරත් ඇණවුම් කරලා තියෙනවා. අපි ප්‍රමාද වෙලා තමයි කතා කරන්න පටන්ගත්තේත්. අපි මුලින් බැලුවේම ආධාර ගන්න. මිලදී ගන්න හිතුවේම නැහැ.
මුල් අවස්ථාවේ සීරම් ආයතනයට මම කතා කරලා සුදර්ශනී ප්‍රනාන්දුපුල්ලේ රාජ්‍ය ඇමතිනියට දැනුම් දුන්නා. ඇය පෞද්ගලික වෘත්තිය සම්බන්ධයක් තිබුණ නිසා. එහෙත් පෙබරවාරි වනතුරුම එන්නත් මිලදී ගැනීමේ වුවමනාවක් තිබුණේ නැහැ. ඉන්දියාවේ ආධාරය ලැබුණේත් ප්‍රමාද වෙලා. ඒ දිනවලත් නැගෙනහිර ජැටිය ගැන ඉන්දියාව කේවල් කරමින් හිටියා. දේශපාලන පසුබිමත් එක්ක තමයි මේක වුණේ.’
ෆයිසර්, මොඩේනා ආදී සමාගම්වල එන්නත් වර්ග ලබා ගැනීමේ අපහසුවක් තිබේදැයි ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානයට අනුයුක්ත කලාපයීය විශේෂඥයෙකු වන කරන විශේෂඥ වෛද්‍ය පාලිත අබේකෝන්ගෙන් කළ විමසීමකදී ඔහු මෙසේ පැවසීය. ‘දැන් තත්වය වෙනස් වෙමින් යනවා. දැන් හැම රටකම නිෂ්පාදනය වැඩි කරලා. ඊට අමතරව දැන් එන්නත් හැදීමේ පේටන්ට් අයිතිය වෙනත් පාර්ශ්වවලට දෙන්න ලෑස්ති වෙනවා. තවම ඒක වෙලා නැහැ. ඊළඟ මාසය, දෙක යනකොට කැපෑසිටි එක වැඩි වෙනවා. එන්නත් වැඩි වේවි. හිතන සංඛ්‍යාවම එක පාර එන එකක් නැහැ. එහෙත් දැනට තියෙන ප්‍රශ්න ලිහිල් වේවි.’
දැන් ඇණවුම් කිරීමේ හැකියාව තිබේදැයි අප කළ විමසීමේදී ඔහු මෙසේ කීය. ‘ඔව්, ඕඩර් කරන්න පුළුවන්. මුළු ලෝකයම දැන් ඉක්මනින් ඇණවුම් කරනවා. පුළුවන් ඉක්මනට දෙයි.’
ලෝකයේ බලවත් රටවල් එන්නත්කරණය අවසන් කරමින් සිටින නිසා ඉදිරියේදී එන්නත් ලබාගැනීම සඳහා ඇති තදබදය අවම වනු ඇතිදැයි විමසීමේදී ඔහු මෙසේ කීය. ‘දැන් රටවල් 15ක් සීයට 60කට විතර ගහලා තියෙනවා. සමහර රටවල් පළමු මාත්‍රාව සීයට අසූවක් විතර ගහලා. එයාලා මුලින් එන්නත් ගොඩගසාගත්තා මදිවේවි කියලා. දැන් ටිකෙන් ටික ඒවා නිදහස් කරනවා. දැන් අපි දෙවැනි මාත්‍රාව දෙන්න ඇස්ට්‍රාසෙනෙකා එන්නත ලබා ගන්නේ වැඩිපුර ඇනවුම් කරලා ඉතිරි වුණ ඒවා. දැන් මාසයක් දෙකක් යනකොට චිත්‍රය වෙනස් වේවි.’
ඒ අනුව අප ඉදිරියේදී ප්‍රමිතියෙන් වැඩි එන්නත් වර්ග ලබාගැනීමට යොමු වීම සුදුසු බව තේරුම් ගැනීමට විශේෂඥ දැනුමක් අවැසි නොවේ. එවැනි එන්නත් වර්ග නිෂ්පාදන කටයුතු, පර්යේෂණ කටයුතු විනිවිදභාවයෙන් යුතුව මුල සිට සිදු කළේය. තුන්වැනි අදියරේ පර්යේෂණවලින් පසු ලෝකයේ බලවත්ම රටවල් තමන්ගේ රටේ මිලියන ගණනක පුරවැසියන්ට එම එන්නත් ලබාදුන් පසු එම දත්තද දැන් පවතී. ඒ අනුව වඩා ආරක්ෂිත, කාර්යක්ෂම සහ විශ්වාසදායී පියවර වන්නේ එම එන්නත් ලබාදීමය.
රජයට චීනය සමඟ මිත්‍රත්වයක් පවතින බව සැබෑය. චීනය අවස්ථා දෙකකදී එන්නත් ලක්ෂ 11ක් ත්‍යාග කළ බවත් සැබෑය. එහෙත් ඒ මිත්‍රත්වයට පිළිතුරු ලෙස එන්නත් ලක්ෂ 140ක් මිලට ගැනීම සුදුසු පියවරක් නොවේ.■
