■ ඉඳුවර බණ්ඩාර
ශ්‍රී ලංකාවේ ශ්‍රම බලකාය පිළිබඳ වාර්තාවක් ජන හා සංඛ්‍යාලේඛන දෙපාර්තමේන්තුව 1990 වර්ෂයේ පළමු කාර්තුවේ සිට නිකුත් කරන අතර එම වාර්තාව මගින් අරමුණු කරන්නේ ශ්‍රී ලංකාවේ ශ්‍රම බලකායේ රැකියා නියුක්තියේ හා රැකියා වියුක්තියේ මට්ටම සහ දිශානතිය පිළිබඳ කරුණු දැක්වීමය.
රටේ ශ්‍රම බලකාය ලෙස, ‘ජනගහනයේ අවුරුදු 15ට වැඩි ආර්ථික වශයෙන් ක්‍රියාකාරි පිරිස’ හඳුනාගැනෙන අතර 2020 සිව්වැනි කාර්තු වාර්තාව අනුව ශ්‍රම බලකාය මුළු ජනගහනයෙන් සියයට 50.1කි. ඉන් පිරිමි දායකත්වය සියයට 70.9ක් වන අතර කාන්තා දායකත්වය සියයට 31.7කි. ඒ යටතේ සියයට 69ක් වූ වැඩිම ශ්‍රම බලකාය අවුරුදු 45ත් 49ත් අතර වයස් කාණ්ඩයෙන් හමුවේ. පිරිමි පාර්ශ්වයේ වැඩිම පිරිස අවුරුදු 35ත් 39ත් අතර කාණ්ඩයෙන් හමුවන අතර එය සියයට 96.8කි. කාන්තාවන්ගේ වැඩිම දායකත්වය අවුරුදු 25ත් 29ත් අතර කාණ්ඩයෙන් හමුවන අතර එය සියයට 46.6කි.
ඒ අනුව 2020 වර්ෂයේ 4 වෙනි කාර්තුවේ ආර්ථික වශයෙන් ක්‍රියාකාරි ශ්‍රම බලකාය මිලියන 8.5කි. ඉන් සියයට 66.3ක් පුරුෂ පාර්ශ්වය වන අතර සියයට 33.7ක් කාන්තා පාර්ශ්වය වේ. ඒ අතරින් ක්‍රියාකාරි නාගරික ශ්‍රම බලකාය මිලියන 1.3ක් වන අතර ඉන් සියයට 67.6ක් පිරිමි වන අතර 32.4ක් කාන්තාවෝය. ක්‍රියාකාරී ග්‍රාමීය ශ්‍රම බලකාය මිලියන 6.7ක් වන අතර ඉන් 66.6ක් පිරිමිය. කාන්තා දායකත්වය සියයට 33.4කි. ක්‍රියාකාරි ශ්‍රම බලකායේ වතු අංශයේ දායකත්වය 419095ක් වන අතර ඉන් පිරිමි දායකත්වය සියයට 56.7කි. වැඩිම කාන්තා දායකත්වය වතුකරයෙන් වාර්තා වන අතර එය සියයට 42.4කි.
ආර්ථික වශයෙන් ක්‍රියාකාරි නොවන ශ්‍රම බලකාය මිලියන 8.4කි. ඉන් සියයට 27.3ක් පුරුෂ පාර්ශ්වය වන අතර කාන්තා පාර්ශ්වය සියයට 72.7කි. එම වර්ගීකරණයට අයත් නාගරික ශ්‍රම බලකාය මිලියන 1.6ක් වේ. ඒ අතරින් සියයට 29.4ක් පිරිමි වන අතර සියයට 70.6ක් කාන්තාවෝ වෙති. එහි ග්‍රාමීය ශ්‍රම බලකාය මිලියන 6.5කි. ඉන් සියයට 26.4ක් පිරිමි වන අතර සියයට 73.6ක් කාන්තාවෝ වෙති. එහි වතුකරයේ පංගුව 278203කි. එහි පිරිමි දායකත්වය සියයට 36.3ක් වන අතර කාන්තා දායකත්වය සියයට 63.7කි. සේවා නියුක්තයන් වශයෙන් ශ්‍රමය ලබාදෙන, ශ්‍රමය ලබාගන්නා, පවුලේ කටයුතුවලට ශ්‍රම දායකත්වය දෙන හා තමාගේම කටයුත්තක යෙදෙන පිරිස අදහස් වන බව එම වාර්තාව සඳහන් කරයි. ඒ අනුව එම කාර්තුවේ මුළු සේවා නියුක්තිය 8,031,233ක් වන අතර ඉන් සියයට 29ක් කෘෂි ක්ෂේත්‍රයේ යෙදේ. කර්මාන්ත ක්ෂේත්‍රයේ යෙදෙන සංඛ්‍යාව 26.2කි. සේවා කර්මාන්තයේ යෙදෙන සංඛ්‍යාව සියයට 44.8කි.
රැකියා විරහිත අයගේ ප්‍රමාණය 2020 වර්ෂයේ 4 වන කාර්තුවේදී 441,997ක් වී ඇති අතර එය ප්‍රතිශතයක් වශයෙන් සියයට 5.2කි. ඒ අතරින් වයස අවුරුදු 15-24 පිරිස සියයට 25.7ක් වන විට වයස අවුරුදු 25-29 අතර පිරිස සියයට 12.4කි. වයස 30ට වැඩි අයගේ එම ප්‍රතිශතය සියයට 1.6කි. රැකියා විරහිතභාවයේ ඉහළම අගය අපොස උසස් පෙළ හා ඊට වඩා අධ්‍යාපන සුදුසුකම් ඇති අයගෙන් වාර්තා වන අතර එහි ප්‍රතිශතය සියයට 9.3කි. අපොස සාමාන්‍ය පෙළ අධ්‍යාපන සුදුසුකම් ඇති අයගේ ප්‍රතිශතය සියයට 7.3ක් වන විට අඩුම අගය ගන්නේ අපොස සාමාන්‍ය පෙළට වඩා අඩු අධ්‍යාපන සුදුසුකම් ඇති පිරිසය. ඔවුන්ගේ විරැකියා ප්‍රතිශතය සියයට 2.9කි.
මෙම ශ්‍රම බලකායෙන් සියයට 1.8ක් සතියකට පැය 1-9ත් අතර සේවා කාලයක යෙදෙන අතර සියයට 28.5ක් පැය 10-39ත් අතර සේවා කාලයක යෙදෙති. පැය 40කට වඩා සේවයේ යෙදෙන්නන්ගේ ප්‍රතිශතය සියයට 61කි.■
