ජන සංහාර, සංක්‍රාන්ති ලිංගිකයෝ, ජනවර්ග.. විහිළුවක් කරගන්න බැරිද?

ඕනෑ විහිළුවකට ඉලක්කයක් තියෙනවා. විහිළුවකදී අපි හිනා වෙන්නේ කුමන හෝ පුද්ගලයෙකුට, භාණ්ඩයකට, සංකල්පයකට, අදහසකට.
‘සිකුරු හතේ’ චිත්‍රපටිය 2008 දී තිරගත වූ අතිසාර්ථක හාස්‍යමය චිත්‍රපටියක්. ඒ වෙද්දී බන්දු-ටෙනී දෙදෙනාගේ ‘ස්ලැප්ස්ටික්’ විහිළු රසවිඳ හෙම්බත් වෙමින් සිටි ප්‍රේක්ෂකයන්ට සිකුරු හතේ වෙනස් අත්දැකීමක් වෙන්නට ඇති. දෙබස්වලින් සහ චරිතවලින් උපදින හාස්‍යය නිසා සිකුරු හතේ වැඩිම ආදායමක් ලැබූ සිංහල චිත්‍රපටියක් වුණා.
සිකුරු හතේ චිත්‍රපටියෙන් ලංකාවේ තරුණ ප්‍රජාවේ මුවගට එක් වූ වචන, ජනප්‍රිය සංස්කෘතියට එක් වූ යෙදුම් බොහොමයි. ඒ අතරේ ඇන්ටන් ජූඩ් සහ ප්‍රියන්ත සෙනෙවිරත්න රඟපෑ කාන්තා හැසිරීමක් පෙන්වන පිරිමි චරිත දෙක අතිශය ජනප්‍රිය වුණා. ‘සිරිමල් අයියා’ කියමින් ඔවුන් රොඩ්නි වර්ණකුල රඟපෑ සිරිමල් පසුපස යන හැටි ප්‍රකට වුණා.
උදයකාන්ත වර්ණකුලසූරියගේ ‘බහුබූතයෝ’ චිත්‍රපටියේත් සමකාමී චරිතයක් ඉන්නවා. ලංකාවේ ජනප්‍රිය චිත්‍රපටි බොහොමයක එවැනි චරිත දැකගන්න පුළුවන්. සමකාමී, සංක්‍රාන්ති ලිංගික ප්‍රජාවගේ අයිතිවාසිකම් ගැන උනන්දු, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයට ගරු කරන ඇතැම් උදවිය මෙවැනි විහිළු පිළිකුලෙන් හෙළා දැක්කා. අදටත් ඒවා විවේචනය කෙරෙනවා.
පසුගාමී අදහස් විවේචනය කරන, ප්‍රතිගාමී විහිළු ගැන සමාජ මාධ්‍ය සංවාද ඕනෑ තරම්. උදාහරණයක් කීවොත් බිරින්දෑවරුන් ඉලක්ක කරගත් විහිළු කාන්තාවන් ගර්හාවට ලක් කරන බව, පුරුෂ මූලික බව එවැනි සංවාදවලදී කියැවෙනවා.
තවත් උදාහරණයක් මෙහෙමයි. පසුගිය සතියක උපුල් ශාන්ත සන්නස්ගලගේ රොයල් තැප්‍රොබේනියන් ආයතනයේ මීම් ටීවී නම් යූටියුබ් නාළිකාවෙහි ‘ලොන්ඩරිය’ යන නමින් සතිපතා දේශපාලන විහිළු වැඩසටහනක් අරඹා තිබුණා. මේ වැඩසටහනේ ප්‍රමිතිය ගැන විමසුවොත් හාස්‍ය ගුණය අතින් දුර්වල, දේශපාලනය විනිවිද දකින්නට අසමත් වැඩසටහනක් යැයි කියන්න සිදු වෙනවා. ඒ අතින් වැඩසටහනේ අඩුපාඩු සහිතයි.
මේ වැඩසටහන ඉදිරිපත් කරන පිරිමි නිවේදකයන් දෙදෙනා, සංක්‍රාන්ති ලිංගිකයන් අනුකරණය කරමින් සාරි ඇඳ, තොල් පාට කර වැඩසටහන ඉදිරිපත් කිරීම දරුණු විවේචනවල ඉලක්කය වුණා. සංක්‍රාන්ති ලිංගිකයන්ට විහිළු කරන ප්‍රතිගාමී වැඩක් ලෙස මෙය ලේබල් කර තිබුණා.
රසවත් කාරණාව වන්නේ, ඒ වැඩසටහනේ පුංචි වීඩියෝවක් ෆේස්බුක්හි පළ කර තිබියදී, එයට ප්‍රතිචාරයක් දක්වමින් නීතිඥ විසාකේස චන්ද්‍රසේකරම් ඉංග්‍රීසියෙන් ‘හාස්‍යජනකයි’ යැයි කියා තිබීම. සමකාමීන්ගේ ප්‍රේමය වෙනුවෙන් චිත්‍රපටියක් පවා තනා ඔවුන්ගේ අයිතිවාසිකම් වෙනුවෙන් පෙනී සිටින විසාකේස චන්ද්‍රසේකරම්, ප්‍රතිගාමී ලෙස ලේබල් වූ නිර්මාණයක් හාස්‍යජනක බව කීවේ ඇයි?
එය කතා කරන්නට වටිනා දෙයක්. අපේ රටේ නිර්මාණවල නිතරම සිංහල භාෂාව වරද්දන දෙමළ සහ මුස්ලිම් ජාතිකයන් ගැන විහිළු තිබුණා. පිරිමින් පසුපස යන සංක්‍රාන්ති ලිංගිකයන් හා සමකාමීන් විහිළුවට ලක් කෙරුණා. යූටියුබ් අඩවියේ පවා එවැනි හාස්‍යජනක වීඩියෝ බොහොමයක එවැනි විහිළු තිබෙනවා.
බි්‍රතාන්‍ය සම්භවයක් ඇති, අතිශය ජනප්‍රිය හාස්‍යජනක රංගන ශිල්පියෙකු සහ ස්ටෑන්ඩ් අප් කොමඩි ශිල්පියෙකු වන රිකී ජර්වේස්ගේ ‘හියුමැනිටි’ නම් ස්ටෑන්ඩ් අප් කොමඩි වැඩසටහනේදී ඔහු සංවේදී මාතෘකා ගැන විහිළු කිරීම විස්තර කළා.
‘අදහස් ප්‍රකාශනයේ නිදහස කියන්නේ මොකක්ද? විශේෂයෙන්ම හාස්‍යය, විහිළු ඇතුළේ. නරක දෙයක් ගැන විහිළුවක්, ඒ නරක දේට සමාන නෑ. ඒක නිසගයෙන්ම ඒ නරක දේ ප්‍රවර්ධනය කරනවා වෙන්න බෑ. සමහර විට ඒක ඒ නරක දේට විරුද්ධව වෙන්න ඇති. ඒක ඒ ඒ විහිළුව මත පදනම් වෙනවා.’
ඇතැම් මාතෘකා අතිශය සංවේදීයි. උදාහරණයක් හැටියට යුද්ධයේදී ජීවිත නැති වන නිසා ඒ මාතෘකාව සංවේදීයි. බරපතළ රෝගී තත්වයන් සංවේදීයි. ඉතිහාසය පුරා සමකාමීන්, සංක්‍රාන්ති ලිංගිකයන් අසීමිත පීඩාවලට මුහුණ දී තියෙන නිසා ඔවුන් සංවේදීයි. මානසික රෝග, ලිංගික අපරාධවල වින්දිතයන් ආදි බොහෝ අය ගැන කතා කරද්දී අතිශය සංවේදී වෙන්න ඕනෑ.
ලිංගික දූෂණය විහිළුවක් විය නොහැකිද? ‘කාටවත් ලිංගික දූෂණය විහිළුවක් වෙන්නේ නෑ. කාටවත් දූෂණය කිරීම කියන්නේ විහිළුවක් නෙවෙයි.’ යැයි වතාවක් ජර්වේස් ඉලක්ක කරගෙන ට්විටර් පෝස්ටුවක් දැමූ කාන්තාවක් කීවාලු.
ජර්වේස් ඒ සිදුවීම මෙහෙම විස්තර කළා.
‘මම ඇහුවා ඔයා අහන්නේ ලිංගික දූෂණය ගැන විහිළුවක් ගැනද කියලා. ඇය කීවා ඔව් කියලා.
මම උත්තර දුන්නා, ඒක විහිළුව අනුව වෙනස් වෙනවා කියලා.’ ජර්වේස් එහෙම කීවාට පස්සේ ඒ කාන්තාව දරුණු විවාදයක පැටලුණාලු. එහෙත්, ඔහු අදහස් කළේ මේකයි. ලිංගික හිංසනය ගැන වුණත් විහිළුවක් කළ හැකියි. එහෙත්, වින්දිතයා ඉලක්ක නොකර.
ජර්වේස් එසේ කියද්දී ඇමෙරිකානු හාස්‍ය ශිල්පියෙක් වන ඩේව් චැපෙල් ඉන්නේ ජර්වේස්ටත් එහා ගිය අදහසක. ඔහු වින්දිතයා ඉලක්ක වූ විහිළුවක් කරන්නත් පසුබට වෙන්නේ නෑ. ‘පීඩා විඳින්නේ තමන් නොවන තාක්, ඕනෑ දේකට හිනා වෙන්න පුළුවන්.’ බව ඔහුගේ තර්කයේ එක් කොටසක්. ‘ඇතැම්විට තමන්ම විඳින පීඩනයට පවා හිනා වෙන්න පුළුවන්.’ දෙවැනි කොටස ඒකයි.
ඔහුගේම අදහස් ඇසුරෙන් කියමු. සියදිවි නසාගැනීම බරපතළ ප්‍රශ්නයක්. ඇත්ත, එය සැහැල්ලුවට ගන්න හොඳ නැහැ. එහෙත්, හාස්‍ය නිර්මාණයකදී සියදිවි නසාගැනීම වුව විහිළුවක් විය හැකියි. ඕනෑම ඛේදවාචකයක් විහිළුවක් විය හැකියි.
‘ස්ටික්ස් ඇන්ඩ් ස්ටෝන්ස්’ නම් ස්ටෑන්ඩ් අප් කොමඩි වැඩසටහනේදී ඩේව් චැපෙල් සියදිවි නසාගැනීමේ සිදුවීමක් පවා විහිළුවට ගත්තා. ඔහු මුලින් කීවේ ඇන්තනි බෝඩේන් ගැන. බෝඩේන් කෝකියෙක්, ආහාර වර්ග පිළිබඳ ලියන්නෙක්, ධනවතෙක්. එහෙත්, ඔහු 2018 දී හෝටල් කාමරයක එල්ලී සියදිවි නසා ගත්තා. බෝඩේන් ගැන විස්තර කළාට පසු චැපෙල් තමන්ගේ පාසලේ සිටි දක්ෂතම ශිෂ්‍යයා ගැන කීවා. ඔහු ශිෂ්‍යත්වයකුත් ලබා නගරයට ගියාලු. නීතිය ඉගෙනගන්නට. ඒ අතරේ ඒ යාළුවා පෙම් සබඳතාවක පැටලුණාලු. අන්තිමේ ඒ පෙම්වතිය එක්ක විවාහ වුණාලු. ඉතා ටික කාලයකින් පෙම්වතිය වෙන් වුණාලු. අර කොල්ලාට කිසිවක් තිබුණේ නෑ. තිබුණ ටිකෙන් බාගයකුත් ඒ පෙම්වතිය අරන් ගියාලු. වසර ගණනක් ගෙවුණාට පස්සේ චැපෙල්ට අර යාළුවා මුණගැහුණාලු. 45 හැවිරිදි වෙළඳ සහායකයෙකු ලෙස.
ඔහු කතාව ඉවර කළේ මෙහෙමයි.
‘මේ කතාවේ වැදගත් කෑල්ල මේකයි. මගේ යාළුවාට ජීවිතේට මැරෙන්න හිතුණේ නෑ. මිනිහා හොඳට පණපිටින් හිටියා. මම මිනිහාට යෝජනාත් කළා ඒක කරලා බලන්න කියලා. ඒත් උනන්දුවක් දැක්වුවේ නෑ.’
බැලූ බැල්මට චැපෙල්ගේ කතාවේදී ඔහු කියන්නේ තමන් තව කෙනෙක්ට සියදිවි නසාගන්න යෝජනා කළා කියලයි. විහිළුවටවත් එහෙම දෙයක් කියන්න පුළුවන්ද? අනෙක සියදිවි නසාගැනීම මානසික ප්‍රතිකාර ලැබිය යුතු තත්වයක්. සංවේදී තත්වයක්. ධනවත් වුණත්, දිළිඳු වුණත් ඒ මානසික තත්වයට මුහුණ දෙන්න ඉඩ තියෙනවා. ඩේව් චැපෙල් අසංවේදීද? ඒ ගැන හිතන්නේ නැද්ද? ඒ ගැන සමාජ, දේශපාලන වගකීමක් ඔහුට නැද්ද?
එතැනින් එහාට චැපෙල් මයිකල් ජැක්සන් බාල වයස්කාරයන් අපයෝජනයට වීමේ චෝදනා ගැනත් ඔහු විහිළු කළා. වින්දිතයන් එල්ල කළ චෝදනා පිළි නොගන්නා බවත් ඔහු කීවා. එක් අවස්ථාවක දරුවන් අපයෝජනයට ලක් වුණාට කමක් නැතැයි වැනි හැඟීමක් ඔහු ගෙනාවා.
‘මම දන්නවා මේ කාමරයේ ඉන්න ගොඩක් අය අපයෝජනයට ලක් වෙලා තියෙනවා. ඒත්, මයිකල් ජැක්සන්ගෙන් නෙවෙයි.’යැයි කියමින් ඔහු මයිකල් ජැක්සන්ගෙන් අපයෝජනය වීම එතරම් නරක නැතිය යන අදහස පවා මතු කළා.
ඔහු ඒ සියල්ල කළේ වියළි, අසාර්ථක අයුරින් නෙවෙයි. ඒ විතරක් නෙවෙයි, බැලූ බැල්මට ඉතා නරක අදහස් ඔහු කීවේ හාස්‍යජනක ආකාරයට. සජීවී ප්‍රේක්ෂාගාරය සිනහ සයුරේ ගිල්වමින්.
‘හෝම් අලෝන්’ චිත්‍රපටි මාලාවේ ප්‍රධාන චරිතය රඟපෑ මැකාලේ කල්කින් මයිකල් ජැක්සන්ට සමීපව සිටියා. එහෙත්, ජැක්සන් කිසිදා තමන් ලිංගික හිංසාවකට ලක් කළේ නැතැයි මැකාලේ කල්කින් කියා තිබුණා.
ස්ටික්ස් ඇන්ඩ් ස්ටෝන්ස් වැඩසටහනේදී ඩේව් චැපෙල් මැකාලේ කල්කින් ගැන මෙසේ කීවා. ‘මම ළමා අපයෝජකයෙක් නෙවෙයි. ඒත් මම එහෙම කෙනෙක් වුණොත්, මැකාලේ කල්කින් තමයි මම මුලින්ම අපයෝජනයට ලක් කරන්නේ.’
ඔහු මේ සියල්ල කළේ, ‘මිනිසුන්ට හිනා වෙන්න බැරි මොනවාටද?’ යන ප්‍රශ්නයට උත්තර හොයන්නට මෙන්. යම් විහිළුවකට මිනිසුන් හිනා වෙනවා නම්, ඒ හිනා වෙන තරමට විහිළු කරන්නට බැරි ඇයි? එය තහනම් කළ යුතුද? එහෙම තහනම් කළොත්, ඒ තහනම විහිළුවක් නොවේවිද?
චැපෙල් උත්සාහ කරන්නේ ඕනෑ එකක් ගැන විහිළු කරන්නට ඇති අයිතිය දිනා ගන්නටයි. විශේෂයෙන් සංක්‍රාන්ති ලිංගිකයන් ගැන විහිළු කිරීමට ඇති බාධාවලට ඔහු විරුද්ධයි.
ස්ටික්ස් ඇන්ඩ් ස්ටෝන්ස් වැඩසටහනේදීම ඔහු ලිඛිත නොවූ මුත් කලා ක්ෂේත්‍රයේ රහසින් ලියැවී තිබුණු නීතියක් ගැන කතා කළා.
‘ඔබ මොන තරම් සීමා මායිම් කඩමින් කලා ක්ෂේත්‍රයේ වැඩ කළත්, ඔබ කිසිදාක, කිසි වෙලාවක ඉංග්‍රීසි හෝඩියේ කට්ටිය කේන්ති ගස්සන්න තහනම්. කවුරු ගැනද මම කතා කරන්නෙ කියා ඔබ දන්නවා. ඔවුන් ඉංග්‍රීසි හෝඩියෙන් සීයට විස්සක් අල්ලගෙන ඉන්නේ. මම ඒ අකුරු ටික කියන්න කැමති නෑ. ඒකෙන් ඔවුන්ට කේන්ති යයි.
ම්හ්… කොහොමටත් දැන් පරක්කු වැඩියි.
මම කතා කරන්නේ එල්බීජීටී ගැන. (ඔහු හිතා මතා එදිනෙදා ඒ නම් පාවිච්චි කරන පිළිවෙළ මාරු කරලා.) මට ඔය හැම අකුරටම අයිති ජාතියේ යාළුවන් ඉන්නවා. ඒත් ටී (සංක්‍රාන්ති ලිංගික) අයට මාව පේන්න බෑ. ඒක එයාලාගේ වරදක් නෙවෙයි. මගේ වැරැද්දක්. මට එයාලා ගැන විහිළු නොලියා ඉන්න බෑ. මට නවත්තන්න බෑ.’
ඒ වැඩසටහනේ එතැනින් ඉදිරියට විනාඩි ගණනාවක් ඔහු එක දිගට සමකාමී, සංක්‍රාන්ති ලිංගික ප්‍රජාව හාස්‍යයට ලක් කළා. යම් කෙනෙකු තමන්ට හිමි නැති සිරුරකට උරුමකම් කියා උපත ලැබීමම හාස්‍යජනක සංකල්පයක් බව ඔහු කීවා. තමන් කළු ඇමෙරිකන් සිරුරකට ඉපදුණු ආසියානු ජාතිකයෙක් යැයි කියන්න ගත්තොත්, ආසියානුවෙක් වගේ හැසිරෙන්න ගත්තොත් මොනවා වේවිදැයි ඔහු ප්‍රශ්න කළා.
හාස්‍ය ශිල්පීන්ට විහිළු කරන්නට පුළුවන් හෝ බැරි මාතෘකා ගැන, කියන්නට පුළුවන් හෝ බැරි විහිළු ගැන වාද විවාද බොහෝ පැවතිය හැකියි. එහෙත් ප්‍රකාශනයේ නිදහස කියන්නේ, ඕනෑ දෙයක් කීමට ඇති අයිතිය නොවෙයිද? එය සීමා කරනවා නම් සීමා කරන්නේ කොතැනින්ද. අන්තිමේ කියන්නට විහිළුවක් ඉතිරි වේවිද?
නැවත අපි සිකුරු හතේ චිත්‍රපටියේ චරිත දෙක දෙසට හැරෙමු. ඇත්තටම පෙර කී චරිත දෙක විහිළුසහගතයි. සංක්‍රාන්ති ලිංගිකයෙකුට පවා ඒ විහිළුවකට හිනා වෙන්න බැරි ඇයි, හිනා යනවා නම්. ඇන්ටන් ජූඩ් සහ ප්‍රියන්ත සිරිකුමාරගේ රංගනයත් රසවත්.
තව බොහෝ අවස්ථාවල එවැනි චරිත හිටියාට හාස්‍යයක් උපදින්නේ නෑ. හිනා යන්නේ නැති නම්, හිනා වෙන්න ඕනෑ නැහැ. ඉතින් සැබෑ ප්‍රශ්නය ඒ විහිළුවල ඉලක්කය කවුද යන ප්‍රශ්නයටත් වඩා ඒ විහිළු සැබෑවට හාස්‍යජනකද යන්න.
අදහස් ප්‍රකාශනයේ පැත්තෙන් හිටගත්තොත් කලාවේ වෙන ඕනෑ තැනකදී නොලැබෙන නිදහසක් හාස්‍ය ශිල්පීන්ට ලැබෙන්න ඕනෑ. දේශප්‍රේමය, ආගම ගැන පවා කතා කරන්නට ඒ නිදහස හිමි වෙන්න ඕනෑ. කවුරුත්, කිසිම හේතුවක් මත විහිළුකාරයන්ට අවි අමෝරාගන්න ඕනෑ නැහැ.
රිකී ජර්වේස් කීවා වගේ සැබෑ ප්‍රශ්නයක් සහ එවැන්නක් ගැන විහිළුවක් එක හා සමාන නැහැ.
හාස්‍ය ශිල්පීන් අපේ ජීවිතවල අඳුරු තැන් ස්පර්ශ කරන තරමට එවැනි මාතෘකා ගැන කතා කරන්නට අවස්ථාව ලැබෙනවා. අදහස් ප්‍රකාශනයේ අයිතියට, විශේෂයෙන්ම විහිළු කිරීමට තියෙන අයිතිය රැකෙන්නේ ඒ විහිළු දරා ගැනීමට තිබෙන හැකියාව මත. විහිළුවලට ඔරොත්තු දෙන විදියට සමාජය හැඩ ගැසෙන්නත් ඕනෑ.
විහිළු දරන්න බැරිව අදහස් මර්දනය කරන ඒකාධිපතියන් මෙන්ම, විහිළු දරන්න බැරි සමාජ ක්‍රියාකාරීනුත් අදහස් ප්‍රකාශනයට බාධාවක් විය හැකියි.■