‘අජිත් අයියා වාහනේ ස්ටාට් පන්න නේර බේස්ලයින් වන්ද, පාක්ලයින් පෝට්ට, තුම්මුල්ල වන්ද, බෞද්ධාලෝක පට්ටු මරුව බේස්ලයින් වන්ද….’ මේ කිං රත්නම් අධ්‍යක්ෂණය කළ ‘කෝමාලි කිංග්ස්’ චිත්‍රපටියේ දෙබසකින් උපුටාගත් කොටසකි.
එහි ඇත්තේ අපේ රටේ නාගරික වචන, අයියා වැනි සිංහල වචන සහ දෙමළ වචන මුසුවකි. කෝමාලි කිංග්ස් චිත්‍රපටියේ තැන් ගණනාවක කොළඹ නාගරික දෙමළ චරිත කතා කරන්නේ සිංහල, දෙමළ සහ ඉංග්‍රීසි වචන තදින් මුහු වූ භාෂාවකි. සමහර වාක්‍ය සිංහල භාෂාවටත් නැත. දෙමළ භාෂාවටත් නැත.
අපි උඩරට ප්‍රාදේශීය භාෂාව, දකුණේ ප්‍රාදේශීය භාෂාව මෙන්ම රජරට ප්‍රාදේශීය භාෂාව ගැනත් ඕනෑ තරම් කතා කර ඇත්තෙමු. ‘කෑවයි? බීවයි?’ ආදි වචන දකුණට ප්‍රසිද්ධය. ‘අප්පච්චි’ ආදි වචන උඩරටට ප්‍රසිද්ධය. ‘තමුසෙ’ යන වචනය තවත් කෙනෙකුට අපහාස කිරීමට නොව මිත්‍රශීලී ආමන්ත්‍රණයට යොදා ගන්නේ රජරටදීය.
මේ සටහන් කළේ, ඒ ඒ ප්‍රාදේශීය භාෂාවල ආවේණික ලක්ෂණ කිහිපයකි. මේවා ගැන අධ්‍යයන බොහෝය. එහෙත්, සාපේක්ෂව කොළඹ නාගරික භාෂාව ගැන කතාබහ අඩුය. ඒ ගැන විද්වත් සංවාද දුලබය. පෙළපොත්වල ප්‍රාදේශීය ව්‍යවහාර උගන්වද්දී එන්නේත් නැත. එහෙත් ලංකාවේ සංස්කෘතීන් එකට මුහු වූ අපූරු භාෂා විලාසයක් කොළඹ නාගරිකයන්ට ඇත.
කොළඹ භාෂාව ගැන සිංහලෙන් කතා කරන උදවියත්, වැඩි අවධානය යොමු වන්නේ සිංහලට එකතු වූ වචන ගොන්නක් ගැනය. එහෙත්, එය ඊට එහා ගිය භාෂා දෙකක මුහුවකි. විශේෂයෙන් කොළඹදී දෙමළෙන් සංවාදයකට ගියොත් දක්නට ලැබෙන්නේ භාෂා එකිනෙක මුහු වූ, වෛවර්ණ කතාබහකි.
මේ භාෂා මුහුව අපූරුවට අධ්‍යයනය කොට සවිඥානිකව තම චිත්‍රපටියට එකතු කළ, පෙර කී කෝමාලි කිංග්ස් චිත්‍රපටියේ අධ්‍යක්ෂවරයා කිං රත්නම්ය. ඔහු කොළඹ සිංහල භාෂාව මෙන්ම දෙමළ භාෂාවත් හොඳින් හඳුනන කෙනෙකි. මේ සටහනට පිවිසුම ගත යුත්තේ කිං රත්නම්ගේ කතාවෙනි.
‘ඔය භාෂා මිශ්‍ර වීම ගොඩක් සිද්ධ වෙලා තියෙන්නේ මැද කොළඹදී. ජනප්‍රවාදයක් තියෙනවා, දෙමළ ගොඩ තමයි දෙමටගොඩ වුණේ කියලා. දෙමළ ගොඩට සිංහල අයත් ගෙනත් දැම්මාලු. එතකොට මිශ්‍ර වෙලා. ඉබේම මේ දෙපිරිසේ භාෂාවත් මිශ්‍ර වුණාලු. දෙමටගොඩ, කොටහේන, මාලිගාවත්ත වගේ මැද කොළඹ තියෙන්නේ ඒ මිශ්‍ර භාෂාව. කොටහේනේ කතා කරන අය ‘අවන් මාර මරිසි ඩා’ කියනවා. ඒක මොන භාෂාවේ වචනයක්ද කියන එකත් ප්‍රශ්නයක්. අන්තිමේ භාෂා මිශ්‍ර වීමට වඩා වෙනම එකක් හැදුණා. සමහරවිට යාපනයේ දෙමළ අය මේ භාෂාවට බනිනවා. මගේ චිත්‍රපටියටත් බැන්නා. පහළ දෙමළ භාෂාව ගේන්නේ ඇයි, දෙමළ කියන්නේ ඕක නෙවෙයි කියන ප්‍රශ්නය මතු වුණා. සිංහල අයත් මේක දෙමළ හෝ සිංහල කියලා පිළිගන්නේ නෑ. අමුතු භාෂාවක් විදියට බලනවා. ඇත්තටම වුණේ දෙමළ සිංහල මිශ්‍ර වෙලා අලුත් එකක් බිහි වෙලා තියෙන්නේ. ඒක හරි ප්‍රයෝජනවත් සන්නිවේදනයකට පාවිච්චි කරනවා.
පාස්කු ඉරිදා බෝම්බ ප්‍රහාරයෙන් පස්සේ මම නිර්මාණාත්මක වැඩක් කළා. ඒකෙදී මුස්ලිම් හාදයෙක් මට මුණගැහුණා. ඔහු කොච්චිකඩේ. අන්තිමේදී මළසිරුරු පිරිසිදු කළේ ඔහු. ඔහු එක්ක කතා කළොත්, ඔහු වචනයෙන් වචනයට මාරු කරමින් කතා කරන හැටි දකින්න පුළුවන්. ඒක වෙනම එකක්.
මම දකින විදියට දෙමළ ගොඩේදී සිංහල මිශ්‍ර වීමෙන් ආ එකක් තමයි ඔය කියන භාෂාව. අපේ බාහිර සමාජයේ නැති සමහර ප්‍රශ්නවලට උත්තර තියෙනවා මේ කලාපයේ. දේශපාලන, සමාජ, සංස්කෘතික ප්‍රශ්නවලට උත්තර තියෙනවා මේ කලාපයේ.’
රත්නම් කී, ‘අවන් මාර මරිසි ඩා’ යන වාක්‍යය භාෂා මිශ්‍ර වීම හැඟවෙන මනා උදාහරණයකි. අනෙක් පැත්තෙන් ඔහු සිහිපත් කළේ එකිනෙකාගෙන් ඈත් වෙමින්, බෙදුම් ඉරි ලකුණු කරමින් ලංකාවේ බාහිර සමාජය හැසිරෙන විදියට සම්පූර්ණයෙන් වෙනස්ව එකිනෙකාට කොළඹ වැසියන් සමීප වී සිටින බවය. සංහිඳියාවේ සැබෑ ආකෘතියක් ඒ භාෂාවෙන් සංකේතවත් වන බවය.
කොළඹ භාෂා විලාසයට අයත් සමහර වචන සිංහල හා දෙමළ භාෂා භේදයක් නැතිව පාවිච්චි කරයි.
‘පාට් දාන්න එපා, ගේමද ඉල්ලන්නේ, ගැන්සිය, පෝරියල් එකක් දුන්නා, නඩුවක් වැටිලා’ ආදි යෙදුම් කොළඹ පාවිච්චි වෙන එවැනි උදාහරණය. දැන් නිතරම සිංහල අය පාවිච්චි කරන ‘මචං’ යන වචනය දෙමළෙන් ආ එකකි. එය කොළඹදී නිතර පාවිච්චි වෙයි.
‘පදිරි වෙනවා, මරිසි දානවා’ ආදි වචන බොහොමයක් කොළඹ නගරයේ දෙමළ සහ සිංහල අය නිතර පාවිච්චි කරන්නේය.
පදිරි වීම යන වචනය විවිධ පරම්පරාවල අය, විවිධ තැන්වල අය පාවිච්චි කරන්නේ විවිධාකාරයෙන්ය. සමහර අය යම් දෙයක් ‘පදිරි ඩෝ’ කියන්නේ ඉතා විශිෂ්ට බව හඟවන්නටය. තවත් අය ‘පදිරි වෙනවා’ කියන්නේ ලැජ්ජා වීම හෙවත් පීචං වීම අර්ථවත් කරන්නටය. ඊටත් අමතරව යම් කෙනෙක් තවත් කෙනෙකුට බය වීම යන අර්ථය දෙන්නටත් ‘අහවලා අහවලාට පදිරි වුණා’ කියයි.
සිංහලත්, දෙමළත් දෙපිරිසම ‘පාඩුවේ ඉටාං’ කියන බව නිතර දකින්නට හැක. ඒ තමන්ට තවත් කෙනෙකු අනවශ්‍ය ලෙස කරදර කරන මොහොතකය.
අනුරසිරි හෙට්ටිගේ කොළඹ හැදී වැඩුණු ලේඛකයෙකි. ඔහුගේ ‘කළුවරයි පුරහඳ’ ආදි නවකතාවල එම භාෂා විලාසය අපූරුවට සඳහන් වී තිබේ. මේ භාෂා විලාසය ගැන විශේෂ විමසුමක් කරමින් විචාරක සේන තෝරදෙණිය ලිපියක් ද ලියා තිබුණි.
ලේඛක අනුරසිරි හෙට්ටිගේ කොළඹ භාෂාව ගැන කීවේ මෙලෙසය.
‘මගේ භාවිතයේ ප්‍රාදේශීය වචන ගොඩක් තිබුණා. පෞද්ගලිකව මම නම් ඒ වචන පාවිච්චි කළේ අඩුවෙන්. මම සාමාන්‍යයෙන් යාළුවෙක්ට උඹ කියලාවත් කියන්නේ නෑ. මම වතාවක් ආච්චිගේ තට්ටුවේ මැනිං මාකට් එකේ එළවළු විකුණන්න ගියා. නාටාමිටත් මම කිව්වේ ඔයා කියලයි. මගේ භාවිතයේදී ඒ භාෂා ශෛලිය නැති වුණාට, ලියද්දී ඒවා මතු වුණා. යම් චරිතයක් නිර්මාණය කළාම ඉබේම ඒ භාෂාව ආවා. ‘පහට එන්න’ වෙනුවට කියන්නේ ‘පාට එන්ඩ’ කියලා. ‘එන්න’ වෙනුවට ‘එන්ඩ’ කියන එකත් ඒකේ කොටසක්.
‘හ’ ශබ්දය ලොප් වෙලා ‘අ’ ශබ්දය එන එක විශේෂ ලකුණක්. ‘හතර’ වෙනුවට ‘අතර’. ඒ හැරුණාම තවත් සමහර වචන එකිනෙකට සන්ධි වෙනවා.
පොදුවේ දෙමළ මිශ්‍ර වීම තියෙනවා. ‘එන්න’ වෙනුවට ‘වා ඩා’ කියලාත් කියනවා. ‘අඩේ ඉක්මනට වා ඩා’ වගේ.
තවත් හොඳ උදාහරණයක් තමයි ‘කාරයා’ කියන එක. දැන් ඒක ලංකාව පුරාම පැතිරුණ එකක්නේ. දෙමළ භාෂාවේ තමයි ‘ටැක්සිකාරන්, චායිකාරන්’ වගේ වචන තියෙන්නේ.
කොළඹ කීවාට කොළඹ නගරයේත් සමහර තැන්වල ඒ භාෂාව නෑ. කොළඹ නගරාසන්නයේත් නෑ. මේක කොළඹ 10, 11, 12, 13, 14, 15 ප්‍රදේශවල තමයි තියෙන්නේ. උතුරු කොළඹ, මැද කොළඹ ආදි ප්‍රදේශවල තමා හොඳම. ඊට අමතරව බොරැල්ලේ වනාතමුල්ල ආදි ප්‍රදේශ කිහිපයක තියෙනවා. ඒකට ප්‍රධාන හේතුව තමයි ජන සංයුතියේ මිශ්‍ර වීම.’
කොළඹ නගරයේ භාෂාව මිශ්‍ර වීමත්, ජනවාර්ගික අනන්‍යතා මිශ්‍ර වීමත් ඒ කතාවේම දිගුවකි. මේ කලාපයේ නම් යෙදෙන්නේත් ඒ මිශ්‍ර වීම නිසාය. එතැනදී නම් සිංහල හා දෙමළ භාෂා දෙකට අමතරව මුස්ලිම් ජනවර්ගයේ වාර්ගික අනන්‍යතාත් එකතු වී තිබේ.
සිංහල, දෙමළ, මුස්ලිම් නම් එකට මුහු වෙයි. ‘මොහොමඩ් කනිෂ්ක මාරිමුත්තු’ යන අනන්‍යතා තුනක නම ඇති සැබෑ අය සිටිති. භාෂා මාධ්‍ය කිහිපයකින් උගන්වන පාසල්වලට එන ඇතැම් සිසුන්ගේ පවුල්වල වැඩිමලා සිංහල මාධ්‍යයෙනුත් බාලයා දෙමළ මාධ්‍යයෙනුත් අධ්‍යාපනය ලබන බව දැකගත හැක. නැත්නම් එකම පවුලේ අයෙක් සිංහල පාසලටත්, තවත් අයෙක් දෙමළ පාසලටත් යයි.
දැන්වීම් ක්ෂේත්‍රයේ රැකියාවක යෙදෙන, වේදිකා නාට්‍ය අධ්‍යක්ෂවරයෙකු සහ ගී පද රචකයෙකු වන චාමර ගුරුගේ කොළඹ හැදී වැඩුණු කෙනෙකි. මෑතක් වන තුරුම වනාතමුල්ලේ පදිංචිව සිටි කෙනෙකි. ඔහු මේ භාෂා විලාසය ගැන වෙනස් අයුරින් දකින්නට උත්සාහ කරමින් මෙසේ කීය.
‘හොඳටම සිංහල කතා කරන්න පුළුවන් දෙමළ අයත්, දෙමළ කතා කරන්න පුළුවන් සිංහල අයත් ඉන්නවා. සමහර අය දෙමළ සම්භවයක් තිබුණාට අපි එක්කම දහම් පාසල් පවා ගිහින්, අපි එක්කම හැදී වැඩුණු අය. සමහරවිට එයා තමන් දෙමළ වෙන්නේ කොහොමද කියලාවත් හරියට දන්නේ නැහැ වගේ. දෙමළ අය එක්ක වැඩිපුරම හිටපු සිංහල ජාතික අයගේ තත්වයත් එහෙමයි.
භාෂාව මාර ඉක්මනට පුරුදු වෙන්න පුළුවන් දෙයක්. ඕක දකුණේ භාෂාවෙන් ලේසියෙන් අල්ලාගන්න පුළුවන්. කවුරුහරි මාසයක් මාතර ගිහින් ඉඳලා ආවත්, ඒ භාෂාවෙන් කෑල්ලක් දෙකක් අල්ලා ගනීවි.
කොළඹ භාෂාවත් හුරු කොළඹදී අහු වුණාම තමයි. කොළඹ ඉන්නකොට ඒ භාෂා පාවිච්චි කරනවා. එළියට ගියාම අත්හැරෙනවා. කොළඹ ඉන්න කෙනෙක් වුණත් කැම්පස් එකට ගියොත්, ඉස්කෝලෙට ගියොත්, වෙනත් වෘත්තිමය සමාජයකට ගියොත් ඒ භාෂා විලාසය නැති වෙනවා. ඒ තමයි භාෂාවේ ස්වභාවය. ඒක හරි සජීවී දෙයක්.’
ඔහු තම අදහසේ ආකර්ෂණීයම කොටස කීවේ ඉන් පසුය. මේ භාෂා රටාව පරම්පරාවෙන් පරම්පරාවට ආ එකක් නොවේ. ඒ වෙනුවට කොළඹ නාගරික සමාජයේම පවතින, ඒ ඒ කාලවල ඒ සමාජයේ ජීවත් වන උදවිය පාවිච්චි කරන භාෂාවකි.
‘ඔය භාෂාව කතා කරන සමහර අය කාලාන්තරයක් තිස්සේ කොළඹ හිටපු අය නෙවෙයි. ඒක තමයි ලස්සනම දේ. ඇත්තටම කොළඹ හිටපු සමහරුන් කොළඹ අත්හැරලා ගිහින්. තව සමහරුන් රට ගිහින්. තවත් සමහරුන්ගේ ජීවිත විනාස වෙලා. දැන් මුල් පදිංචිකාරයන් පිටමං වෙලා. ගම්මානවලින් රට අල්ලන්න වගේ කොළඹට ආපු පිරිස්වලින් තමයි හැදිලා තියෙන්නේ. සිංහල බහුතරයක් ඉන්න ගම්මානයක කුඹුරු කොටපු පවුලකිනුත්, යාපනයේ යුද්ධයෙන් අනාථ වූ කෙනෙකුයි, කඳුරට දෙමළ කෙනෙකුයි ආදි විදියට විවිධ ව්‍යාපෘතිවලට ඇවිත් අතරමං වූ පිරිස්වලින් කොළඹ සමන්විතයි. කොළඹට ඇවිත් ඔවුන් අලුත් ජීවිත පටන්ගන්නවා. අලුත් සම්බන්ධතා පටන් ගන්නවා. තමන් ළඟින්ම ආශ්‍රය කරන තව කෙනෙකුගේ මුල් අනෙකා දන්නේ නෑ. ඒ වගේ පරිසරයක භාෂාවට ඕනෑම දෙයක් වෙන්න පුළුවන්.’
ඔහු කී උදාහරණය පිටින් කොළඹට එන අයට පමණක් නොව වෙනත් සන්දර්භවලටත් අදාළය.
‘ඕස්ටේ්‍රලියාවට (ඇමෙරිකාවට / කැනඩාවට / ඉතාලියට) ගිය එකී, අවුරුද්දයි හිටියෙ. දැං හරියට සිංහල කතා කරන්නත් බෑ’
එවැනි නුරුස්නා අදහසක් වැඩිහිටියෙකුගේ කටෙන් අසන්නට ලැබිය හැක. ඒ විස්තෘත පවුලක දානයකට වාගේ එකතු වූ මොහොතකය.
වෙනත් රටකට ගොස් එන විට භාෂාවේ උච්චාරණ විලාසය වෙනස් වන, කතාබහට ඉංග්‍රීසි වචන නිතර එකතු කරන අයගේ චරිත ලංකාවේ කලාවේ හාස්‍යමය චරිත ලෙස නිතර මතු වේ. එවැනි අය ගැන බොහෝ අයට තිබෙන අදහස නරක එකකි. විදේශගත වී එන විට බොරුවට ඉංග්‍රීසි වචන අටවන, බොරුවට උච්චාරණය වෙනස් කරගත් අය ලෙස එවැනි අයට විහිළු කරයි.
‘භාෂාව අමතක කිරීම වරදක්, භාෂාව විකෘති කිරීමේ වරදක් කියලා ඔය කාරණා හිතන්න හොඳ නැහැ. තරහ අරන් තේරුමක් නෑ. අලුත් ඕනෑ එකක් බාර ගන්න, අලුතෙන් එන ඒවා අලුත් විදියට බාරගන්න වගේම යමක් වඳ වෙන්න නියමිත නම් වඳ වෙන්න ඉඩ දෙන්නත් ඕනෑ. කුණුහරුපවලට පවා. කුණුහරුප හැදෙන්නත් අයිතියක් තියෙනවා.’ ඒ චාමර ගුරුගේ භාෂාව වෙනස් වීම ගැන කී අදහසය.
කුණුහරුප යැයි සම්මත, අසභ්‍ය වචන නිතර පාවිච්චි වීමත් කොළඹ නගරයේ භාෂාව ගැන කතා කරන විට අමතක කළ නොහැකි තවත් කාරණයකි.
‘පාර්ලිමේන්තුවේදී ‘පකයා’ කියන වචනය කීම මට අනුව හොඳයි. ඒ වචනයේ හැබෑ තේරුම මේකයි කියලා, භාෂාවේ සෙල්ලම් දාලා ඒ ගැන විස්තර කරලා වැඩක් නෑ. වචනය කුමක් වුණත් ඒකෙන් සන්නිවේදනය කළ අදහස අපි දන්නවානේ. මේ වගේ සමහර වචන ප්‍රසිද්ධ සමාජයෙන් තහනම් වූ ඒවා. ඒත්, පාර්ලිමේන්තුවේදී ඒ වචන කීවාම තත්වය වෙනස් වෙනවා.’ චාමර කීය.
ඔහු අවසානයේදී සිහිපත් කළේ පෙර කී විවිධාකාර භාෂා අනන්‍යතා සමාජ මාධ්‍ය යුගයේ එකට මුහු වෙන ආකාරය ගැනය.
‘දැන් නම් කුණුහරුපෙන් අපිත් සමාජ මාධ්‍යවල සංවාද කරන තැනට පත් වෙලා. භාෂා අනන්‍යතා මිශ්‍ර වෙලා. නීතිඥවරුන්, වෛද්‍යවරුන්, විශ්වවිද්‍යාල ආචාර්යවරුන් ආදි සමාජයේ පුංචි පුංචි කව ඇතුළේ භාෂාව පුංචි කාමරවලට බෙදිලා තියෙනවා. මාළුකාරයන්ට එයාලාගේ භාෂාවෙන් පාවිච්චි කරපුවාවේ කියලා වෙන් කරන්න සමාජ මාධ්‍යවල බෑ. හැමෝම එක භාෂාවක් හදා ගන්න ඕනෑ. ඒ භාෂාවෙන් සංවාද කරන්න ඕනෑ.’
ඒවා කෙසේ වෙතත්, සිංහල, දෙමළ, මුස්ලිම් සංහිඳියා ලකුණක් වූ කොළඹ භාෂාව තව කාලාන්තරයක් වෙනස් නොවනු ඇත. අලුතින් කොළඹට එන අය ඒ භාෂාවට හුරු වනු ඇත. වෙනත් සමාජවලට යන අය ඒ භාෂාව අත්හරිනු ඇත.■
ප්‍රාදේශීය ව්‍යවහාර කෙමෙන් යටපත් වෙනවා
ශ්‍රී ජයවර්ධනපුර විශ්වවිද්‍යාලයේ සිංහල අධ්‍යයනාංශයේ මහාචාර්ය රත්නසිරි අරංගල
භාෂාවක් යනු සමාජීය නිර්මාණයක් මෙන් ම සමාජීය සමස්තයක් ද වනවා. සමාජයෙහි ඇති විවිධාකාර විභේදන හා ප්‍රභේදන භාෂාවෙන් නිරූපණය වීම සාමාන්‍ය තත්ත්වය යි. මනුෂ්‍යයා භාෂාව භාවිත කරන්නේ තනි තනි ව බැවින් එක් එක් භාෂකයාගේ භාෂා ව්‍යවහාරය පවා වෙන් වෙන් ව හඳුනා ගත හැකි වනවා. මෙය පුද්ගල භාෂණය -සාසදකැජඑ – යනුවෙන් හැඳින්වෙනවා. භාෂාවක් ව්‍යවහාර කරන ජන සමාජය විශාල භූමි ප්‍රදේශයක පැතිර පවත්නා විට ප්‍රදේශයෙන් ප්‍රදේශයට භාෂා ව්‍යවහාරය පිළිබඳ වෙනස්කම් මතු විය හැකි යි. මෙසේ ඇති වූ වෙනස්කම් ක්‍රමයෙන් එකිනෙකින් ඈත් වී දිගු කලක් පැවතීමේ ප්‍රතිඵලය වන්නේ ඒ වෙන් වෙන් ව්‍යවහාර කල් යාමෙන් වෙනස් වෙනස් භාෂා බවට පත් වීම යි. එසේ වෙනස් භාෂා බවට පත් නො වූවත් ජන කොටස් භූගෝලීය වසයෙන් හෝ සමාජීය වසයෙන් දූරස්ථභාවයක් පවත්වා ගෙන යන්නේ නම් එම වෙනස්කම් එක ම බසෙහි ප්‍රදේශීය හෝ සමාජීය හෝ උපභාෂා සේ හඳුනා ගැනෙනවා. සිංහලය සම්බන්ධයෙන් සලකත හොත්, සිංහලයේ ප්‍රභවයට මුල් වූයේ ඉන්දියාවේ ව්‍යවහාර කෙරුණු භාෂා කිහිපයක් මුල් බිමෙන් වෙන් ව මෙහි පැළපදියම් වීමෙන් කල් යාමේ දී ඒවා සම්මිශ්‍රණයෙන් නව භාෂාවක් බිහි වීම යි. නව වන – දස වන සියවස් පමණ කාලයේ ලංකාවෙන් ගොස් මාලදිවයින්හි පදිංචි වූ සිංහලයන්ගේ ‘සිංහලය‘ දිගු කලක් මවු බිමේ සිංහලයෙන් ඈත් වී තිබීම මෙන් ම අරාබි, දෙමළ ආදි භාෂා සමඟ මිශ්‍ර වීමත් නිසා ‘දිවෙහි බස‘ ඇති වූයෙත් මේ ආකාරයට බව භාෂා ඉතිහාසඥයන් අපට කියා දෙනවා.
සිංහල භාෂකයන් රටේ විවිධ ප්‍රදේශවල වාසය කිරීමත් ඔවුන් භූගෝලීය බාධක විසින් එකිනෙකාගෙන් වෙන් කරනු ලැබීමත් නිසා ඇති වන වෙනස් කම් සිංහලයේ ප්‍රාදේශික වෙනස්කම් ලෙස සැලකෙනවා. මෙවැනි වෙනස්කම් ශබ්ද මාලාව හා උච්චාරණය අතින්, වාක් කෝෂය අතින් සිංහලයේ විවිධ පළාත්වල ව්‍යවහාරයෙහි මෙවැනි වෙනස්කම් දැක ගත හැකි යි. බස්නාහිර පළාතේ ‘ඔයා/ඔබ‘ යන ව්‍යවහාරය දකුණු පළාතේ දී ‘ඔහෙ’ වීම මේ සඳහා දැක්විය හැකි සරල ම නිදසුනක්. දකුණේ ඇත්තන් ‘දොඩද්දී‘ බස්නාහිර වෙසෙන අප ‘කතා කරනවා’. වියපත් වූවන්ට බස්නාහිර පළාතේ මෙන් ම දකුණ හා මධ්‍යම පළාතේ දී ‘නාකියා’ කියද්දී ඌව පළාතේ මොනරාගල ආදි ප්‍රදේශවල ‘බුඩා’ යනුවෙන් ව්‍යවහාර කෙරෙනවා. වයඹ, ඌව හා උතුරු මැද ‘පිඩිය’ යනුවෙන් හඳුන්වන්නේ බස්නාහිර, දකුණ හා මධ්‍යම පළාත්වල ‘තට්ටම’ යි. ‘තාත්තා’, ‘අප්පච්චි’ හා ‘අපුච්චා’ මෙවැනි ප්‍රදේශීය වෙනස්කම් සම්බන්ධයෙන් දැක්විය හැකි තවත් නිදසුනක්. මේ අන්දමේ වාක් කෝෂ වෙනස්කම් ඔබට විවිධ පළාත්වලින් පැමිණි අය සමඟ කතාබහ කරද්දී හඳුනා ගත හැකි වනු ඇති. පොදු අධ්‍යාපනය, සන්නිවේදන මාධ්‍යයන්හි ව්‍යාප්තිය ආදි හේතු නිසා ප්‍රාදේශීය ව්‍යවහාර කෙමෙන් යටපත් වීමක් සිදු වෙනවා.
ප්‍රදේශීය වසයෙන් ඇති විභේදන මෙන් ම සමාජ කොටස් අනුව භාෂාවේ විභේදන පැවතීමත් නිරීක්ෂණය කළ හැකි යි. මෙවැනි වහර සමාජීය උපභාෂා ව්‍යවහාර යනුවෙන් හැඳින්වෙනවා. රැකියා අනුව, ගැමි-නාගරික භේදය අනුව, දුප්පත්-පොහොසත්, ගොවි-කම්කරු ආදි සමාජීය විභේදන මත මෙවැනි ව්‍යවහාර ප්‍රභේද සැකසෙනවා. එකිනෙකින් වෙනස් භාෂා ව්‍යවහාර කරන පළාත්වල හෝ රටවල එකිනෙක භාෂක සමාජයන්හි මායිම්වල භාෂා මිශ්‍ර වීමක් සිදු වී තිබෙනවා. ලංකාවේ දෙමළ භාෂකයන් වෙසෙන වතුකරයා ආශ්‍රිත සිංහල ගම්වල ව්‍යවහාරයේ දෙමළ සම්මිශ්‍රණයක් මෙන් ම සිංහල ගම්වලට යාබද දෙමළ භාෂක කලාපවල සිංහල සම්මිශ්‍රණයත් මෙසේ ඇති වූවක් බව හඳුනා ගත හැකි යි. අද කොළඹ නගර සීමාවේ බස් වහර ගත් කල එය දෙමළ ජනයාගේ ව්‍යවහාරය හා මුස්ලිම් ජනයාගේ විවිධ ව්‍යවහාර ප්‍රභේදත් මිශ්‍ර වී සැකසී තිබෙන බව පෙනී යනවා. මේ තත්ත්වය ලොව හැම භාෂාවක ම දැක ගත හැකි යි. එමෙන් ම මෙය අද වර්තමානයේ ඇති වූ තත්ත්වයක් නො වෙයි. විවිධ භාෂාවන්හි අතීත ව්‍යවහාරවලත් මෙවැනි විභේදන පැවති බවට විවිධ සාධක හමු වෙනවා. මෙවැනි ව්‍යවහාර සම්බන්ධයෙන් මහාචාර්ය විමල් ජී. බලගල්ලේ, මහාචාර්ය කේ. එන්. ඕ. ධර්මදාස හා මහාචාර්ය ජේ. බී. දිසානායක යන විද්වතුන් දීර්ඝ වසයෙන් සාකච්ඡා කොට තිබෙනවා.
මෙවැනි වෙනස්කම් නිරවුල් හා අබාධිත සන්නිවේදනයට බාධා පමුණුවන නිසා හැම බසක ම සම්මත ව්‍යවහාරයක් සකසා ගෙන තිබෙනවා. ලොව හැම භාෂාවක ම අධ්‍යාපනය, අධිකරණය, සන්නිවේදනය, පරිපාලනය ආදි කටයුතු කෙරෙන්නේ ප්‍රදේශීය ව්‍යවහාර මඟින් නො ව සම්මත ව්‍යවහාරය මඟිනුයි.
වත්මන් නාගරික ව්‍යවහාරයෙහි මීට අමතර ව තවත් තත්ත්වයක් දැක ගත හැකි යි. චාටර්, පදිරි වෙනවා, පට්ට, පොර, කෑල්ල වැනි යෙදුම් අද විවිධ මට්ටමේ භාෂකයන් අතරේ ව්‍යවහාර වෙනවා. ඒවා සැලකිය හැක්කේ ස්ලැන්ග්ස් – අපභාෂණ/ අවවහර යනුවෙනුයි. ප්‍රදේශීය ව්‍යවහාර ඒවා කතා කරන ප්‍රදේශයන්හි සැම දෙනාගේ ම පිළිගැනීමට ලක් වුවත් මේ ස්ලැන්ග්ස් එවැනි සම්මුතියකට අනුකූල නො වන බව නම් කිව යුතු වෙනවා.■
