අනිද්දා සමඟ අදහස් දැක්වූ මුදල් රාජ්‍ය අමාත්‍ය ඉරාන් වික‍්‍රමරත්න ප‍්‍රකාශ කළේ අමෙරිකාවේ සම්බාධක පිළිගත්තද ඉරානයෙන් තෙල් ගැනීම නැවැත්විය නොහැකි බවය.
අමෙරිකාව විසින් ඉරාන න්‍යෂ්ටික ගිවිසුම අහෝසි කරන ලද්දේ අමෙරිකානු දේශපාලනඥයන් අතර තිබුණු විරෝධය මැද්දේය. ඉරාන ගිවිසුම අහෝසි කිරීමට දැඩි වුවමනාවක් තිබුණේ ට‍්‍රම්ප් පරිපාලනයටයි. යුරෝපීය රටවල් පවා ඉරාන ගිවිසුම අහෝසි කිරීමට විරෝධය දැක්වීය. කෙසේ වෙතත් ඉරාන ගිවිසුම අහෝසි කරන්නට ඇමෙරිකාව කටයුතු කළේය. ඒ අනුව ඉරානයට අපනයනය කරන සහ ඉරානයෙන් ආනයනය කරන භාණ්ඩ රැුසකට සම්බාධක වැටුණි. අමෙරිකන් ඩොලර්වලින් ඉරානය සමඟ ගනුදෙනු කිරීමටද සම්බාධක වැටුණි. ඒ නිසාම මේ වෙද්දී ඉරානයෙන් තෙල් ආනයනය කරන රටවල් රැුසක් විශාල අර්බුදයකට මුහුණ දී සිටින්නේය.
අමෙරිකාවේ සම්බාධක නොතකා ඉරානය සමඟ ගනුදෙනු කරන බව පෙනෙන්නේ චීනය පමණි. පසුගි ය සඳුදා පමණ වෙද්දී චීනය තමන් ආනයනය කරන බොරතෙල් ප‍්‍රමාණය වැඩි කරමින් සිටින්නේය. චීනය ඉරානයේ දැවැන්තම තෙල් ආනයනකරුවාය. අමෙරිකාව චීනයේ විශාල වෙළෙඳපොලක් බවට පත්ව තිබුණි. එහෙත් ට‍්‍රම්ප් පරිපාලනය චීනය සමඟ වෙළෙඳ යුද්ධයක පැටලී සිටින්නේය. එයත් ට‍්‍රම්ප් පරිපාලනය විසින්ම ආරම්භ කළ එකකි. ඒ නිසා මේ වෙද්දී චීනය අමෙරිකාව සමඟ ඍජුව ගැටෙන ආර්ථික ක‍්‍රියාවලට කැමැත්තක් දක්වමින් සිටින්නේය.
අමෙරිකාව ලෝකයේ රටවලින් ඉල්ලූ‍ම් කර ඇත්තේ නොවැම්බර් වෙද්දී ඉරානයෙන් තෙල් මිලට ගැනීම නතර කරන ලෙසය. ඒ හේතුවෙන් චීනය හැරුණුකොට ඉරානයේ තෙල් ආයනකරුවන් අතර ඉදිරියෙන්ම සිටින ජපානය, දකුණු කොරියාව, ඉන්දියාව සහ යුරෝපා සංගමය ගැටලූ‍වකට මුහුණදෙමින් සිටින්නේය. රොයිටර්ස් වෙත අමෙරිකානු රාජ්‍ය නිලධාරියෙකු ප‍්‍රකාශ කළේ, මේ තත්වයට විසඳුම් සෙවීම සඳහා අමෙරිකානු රජය චීනය සමඟ උපරිම සාකච්ඡුා සිදුකරන බවයි. මේ වන විට ප‍්‍රංශයේ සමාගම් ඉරානයෙන් බොරෙතල් මිලදී ගැනීම් නවත්වා ඇත. ඉන්දියාවද ආනයනය කරන බොරතෙල් ප‍්‍රමාණය විශාල ප‍්‍රමාණයකින් අඩු කර ඇත.
ලංකාව, ඉරානයේ තෙල් මිලදි ගැනීම සම්බන්ධ කටයුතුවලට තේ අපනයන ආදායම හිලව් කිරීම සඳහා සැලසුම් සකස් කරමින් සිටියේය. ශ‍්‍රී ලංකා තේ මණ්ඩලය ඉදිරිපත් කළ යෝජනාවක් මත ඒ යෝජනාව සාකච්ඡුාවට ගැනුණි. එහෙත් මේ වෙද්දී මුහුණදී සිටින ගැටලූ‍ව වන්නේ ඉරානයට ගෙවීමට ඇති ණය සහ ඉරානයෙන් මිලදී ගතයුතු බොරතෙල් ප‍්‍රමාණයට සෑහෙන ප‍්‍රමාණයට ලංකාව ඉරානයෙන් තෙල් ආනයනය නොකිරීමයි.
ලංකා ඛණිජ තෙල් සංස්ථාව විසින් ඉරානයට ඇමෙරිකන් ඩොලර් මිලියන 250ක් දැනටමත් ණය වී සිටින්නේය. ඩොලරයක් රුපියල් 160ක් ලෙස සැලකුවහොත් එහි අගය රුපියල් මිලියන 40,000කි. ලංකාව ඉරානයට අපනයනය කරන තේ ප‍්‍රමාණයට වඩා එය විශාල අගයකි.
ශ‍්‍රී ලංකාව 2016දී ඉරානයට අපනයනය කර ඇති සමස්ත ද්‍රව්‍යවල වටිනාකම රුපියල් මිලියන 16,253ක වටිනාකමින් යුතුය. එය 2012-16 අතරතුර කාලයේදී වැඩිම අපනයනයක් සිදුකළ වර්ෂයයි. මේ බව සඳහන් වන්නේ 2017 ශ‍්‍රී ලංකාවේ ආර්ථික හා සමාජ සංඛ්‍යාන වාර්තාවෙහිය. සාමාන්‍යයෙන් ලංකාව වාර්ෂිකව ඉරානයට අපනයනය කරන තේ ආදායමට වඩා ආනයනය කරන තෙල් වියදම ඉතා ඉහළ අගයක් ගනියි.
ලංකාවට ඉරානයෙන් තෙල් ආනයනය කිරීම නැවැත්වීමත් කළ නොහැක්කකි. එක් අතකින් ලෝකයේ වෙනත් රටවල් ඉරානය අත්හැර වෙනත් විකල්ප වෙතට යොමුවෙද්දී ඒ විකල්ප වෙතට යොමුවීමේ අවස්ථාව ලංකාවට සීමා වෙයි.
අනෙක් අතට ලංකාවේ ප‍්‍රධාන අපනයන වෙළෙඳපොල වන්නේ අමෙරිකාවය. අමෙරිකාවේ සම්බාධක නොතකා සිටීමද ලංකාවට පහසු කටයුත්තක් නොවේ. යුරෝපීය රටවල් ඇතුළු ලෝකයේ රටවල් රැුසක් ඉරාන න්‍යෂ්ටික ගිවිසුමෙන් අමෙරිකාව ඉවත්වීම සම්බන්ධයෙන් විරෝධය පා තිබුණි. ඔවුන් අමෙරිකාව පනවන සම්බාධක නොතකා හැර ඉරානය සමඟ ගනුදෙනු කරන බවට තර්ජනය කර තිබුණි. එහෙත් එවැනි රටවල ආර්ථික ගනුදෙනු පිළිබඳ තීරණ ගන්නේ රජයන් විසින් නොව දැවැන්ත සමාගම් විසින්ය. සමාගම්වලට අමෙරිකානු බැංකු පද්ධතිය, අමෙරිකානු වෙළෙඳපොල සම්බන්ධයෙන් තර්ජනයක් පැමිණි විගස අඩිය පසුපසට ගැනීමට සිදුවන්නේය.
එහෙත් අනිද්දා සමඟ අදහස් දැක්වූ ආණ්ඩුවේ අමාත්‍යවරයෙකු ප‍්‍රකාශ කළේ, අමෙරිකාව සමඟ සාකච්ඡුා කොට අමෙරිකානු වෙළෙඳපොළට හානි නොවී ඉරානයෙන් තෙල් ආනයනය කිරීම සඳහා අවස්ථාව ලබාගත හැකි බවයි. ඩොනල්ඞ් ට‍්‍රම්ප්ගේ අමෙරිකාව එවැනි එකඟතාවලට පැමිණේවිදැයි තවමත් විශ්වාස නැත.
ලංකාව මේ වෙද්දී සිටින ස්ථාවරය ඇත්තෙන්ම අස්ථාවර එකකි. කැබිනට් මණ්ඩලය පසුගිය සතියේ සරත් අමුණුගම අමාත්‍යවරයාගේ ප‍්‍රධානත්වයෙන් කමිටුවක් පත්කර තිබුණි. මුදල් අමාත්‍යාංශයද මේ පිළිබඳව කටයුතු සොයාබලමින් සිටියි. අනිද්දා සමඟ අදහස් දැක්වූ මුදල් රාජ්‍ය අමාත්‍ය ඉරාන් වික‍්‍රමරත්න ප‍්‍රකාශ කළේ අමෙරිකාවේ වෙනත් සම්බාධක පිළිගත්තද තෙල් මිලට ගැනීම නැවැත්විය නොහැකි බවය. එක් අතකින් ලංකාව ඉරානයට දැනටමත් ගෙවිය යුතු මුදල් තිබෙන නිසා ඉරානය සමඟ ගනුදෙනු කිරීම සම්පූර්ණයෙන් නතර කළ නොහැකි බවත් ඔහු පෙන්වීය.
කෙසේ වෙතත් තේවලට තෙල් හිලව් කිරීම කළ නොහැකි බව ඔහු පෙන්වාදුන්නේය. ඒ අප ඉහත දැක්වූ හේතු නිසාය. රුපියල්වලින් ගනුදෙනු කිරීමද කළ නොහැක්කේ අප ඉරානයට රුපියල්වලින් මුදල් ගෙව්වහොත් ඉරානයට ඒ මුදල් වියදම් කොට මිලදී ගැනීම් කළ යුතු වෙන්නේ ලංකාව සමඟම වන නිසාය. වික‍්‍රමරත්න අමාත්‍යවරයා පෙන්වාදුන් ආකාරයට ආණ්ඩුවේ බලාපොරොත්තුව ඉදිරියටත් ඉරානය සමඟ ගනුදෙනු කිරීමය.
