මානව අයිතිවාසිකම් අයිති කාටද?

• ඒවායින් ඇතිකරන ප්‍රධාන දේශපාලන තර්කය ලෙස පෙනෙන්නේ, ලංකාව යනු මානව අයිතිවාසිකම් අවශ්‍ය නැති, මානව අයිතිවාසිකම්වලට ගරු නොකරන රටක්ය යන්නයි.

මානව අයිතිවාසිකම් පිළිබඳව වාර්ෂිකව සිදුවන විවාදයක් මේ දිනවල ලංකාවේද සිදුවෙමින් පවතී. එය සිදුවන්නේ ජිනීවා නුවර පැවැත්වෙන එක්සත් ජාතීන්ගේ මානව අයිතිවාසිකම් කවුන්සිලයේ වාර්ෂික රැස්වීමට සමගාමීවය.
මෙම විවාදය දෙස බලා සිටින කෙනකුට ‘මානව අයිතිවාසිකම්’ යන අදහසම පත්වී තිබෙන ඉරණම ගැන මහත් සංවේගයක් ඇතිවීම වැළැක්විය නොහැකිය. එයට හේතුව, ‘මානව අයිතිවාසිකම්’ යන අදහස කෙතරම් පටු ලෙස දේශපාලනීකරණයට ලක්කරනු ලැබ තිබෙන්නේද යන කරුණ මෙම විවාදයෙන් පැහැදිලි වන නිසාය. ජිනීවා නුවරදී සිදුවන්නේ, එය ගෝලීය දේශපාලනයේ න්‍යාය පත්‍රවලට අනුව දේශපාලනීකරණයට පාත්‍රවීමකි. ලංකාවේ සිදුවන්නේ, එය මේ රටේ ආණ්ඩුවේ ජාතික දේශපාලන න්‍යාය පත්‍රයට ගැළපෙන ලෙස දේශපාලනීකරණයට භාජනය කිරීමකි. ලංකාවේ ආණ්ඩුවේ ප්‍රකාශන සහ ජනමාධ්‍ය වාර්තා සහ සාකච්ඡා දෙස බලන විට ඒවායින් ඇතිකරන ප්‍රධාන දේශපාලන තර්කය ලෙස පෙනෙන්නේ, ලංකාව යනු මානව අයිතිවාසිකම් අවශ්‍ය නැති, මානව අයිතිවාසිකම්වලට ගරු නොකරන රටක්ය යන්නයි.
මෙය වනාහි 2010 වසරේ සිට වසරක් පාසා ලංකාවේ සිදුවන දෙයකි. එහි සුළු වෙනසක් වූයේ, 2015 සහ 2019 යන වසර හතරේදීය. එකල සිටි ආණ්ඩුව මානව අයිතිවාසිකම් යන සංකල්පයට ගරු කළ එකක් වීම එයට හේතුවයි. එහෙත්, එම කාලයේද එකල සිටි විරුද්ධ පක්‍ෂය විවාදය තුළ ඉදිරිපත් කෙළේ මානව අයිතිවාසිකම් පිළිබඳ නිෂේධනාත්මක ස්ථාවරයකි. විදේශ ඇමතිතුමා, මානව අයිතිවාසිකම් කවුන්සිලයට කොළඹ සිට කළ දේශනයේදී එම ස්ථාවරය වඩාත් විස්තරාත්මක ලෙස පැහැදිලි කෙළ්ය.

පැරණි විරෝධයක්
මානව අයිතිවාසිකම් විරෝධය සහ මානව අයිතිවාසිකම් අප රටට අවශ්‍ය නැත යන අදහස අලුත් එකක් නොවේ. එය 1970 ගණන්වල මුල් භාගයේ පටන් අප රටේ ආණ්ඩු පක්‍ෂ සහ ඒවායේ මැති ඇමතිවරුන් නිරන්තරව ඉදිරිපත් කළ තර්කයකි. 1972 පළමු ජනරජ ව්‍යවස්ථාවේ, මූලික අයිතිවාසිකම් පරිච්ඡේදයක් ඇතුළත් කළ නමුත්, එය අධිකරණමය වශයෙන් බලාත්මක නොකිරීමට එහ ව්‍යවස්ථාවේ නිර්මාතෘවරයා වූ වාමාංශික නායකයකු වූ කොල්වින් ආර් ද සිල්වා මහතා වග බලා ගත්තේ මෙම පසුබිම තුළය. ‘රාජ්‍යයට එරෙහිව අයිතිවාසිකම් කියාපෑමට පුරවැසියන්ට අයිතියක් නැත. රාජ්‍යයේ කැමැත්ත හා බලය ප්‍රශ්න කිරීම පුරවැසියන් නොකළ යුතුය.’ යන රාජාණ්ඩුවාදී සහ යටත්විජිතවාදී සංකල්පය, ප්‍රශ්න කිරීම වැරදි යැයි අප රටේ ඇතැම් සමාජවාදීහුද අදත් සිතති. මානව අයිතිවාසිකම් යනු බටහිර සංකල්පයකි, අපේ සම්ප්‍රදායට නොගැළපෙන දෙයකි, බටහිර බලවතුන්ගේ කුමන්ත්‍රණයකි, ආණ්ඩු විරෝධී කුමන්ත්‍රණයක කොටසකි වැනි අදහස් අප රටේ පැතිරෙන්නට පටන් ගත්තේද 1970 ගණන්වල සිටය. එජාපය, ශ්‍රීලනිපය සහ පොදුජන පෙරමුණ යන ප්‍රධාන පක්‍ෂ තුනත්, ඒවාට සම්බන්ධ කුඩා දේශපාලන පක්‍ෂත් මෙම අදහස් දරා ඇත.

විකල්ප වටහා ගැනීමක්
එහෙත් ඊට වෙනස්ව මානව අයිතිවාසිකම් පිළිබඳව සාධනීය විකල්ප වටහාගැනීමක්ද ප්‍රවේශයක්ද අප රටේ තිබේ. එය බහුලව තිබෙන්නේ සාමාන්‍ය පුරවැසියන් අතරය. රාජ්‍ය නිලධාරීන්ගෙන් හිරිහැරයට, වෙනස්කම් කරනු ලැබීමට, වධහිංසාවලට, අසාධාරණයන්ට ගොදුරු වන සාමාන්‍ය පුරවැසියන් අතර මානව අයිතිවාසිකම් පිළිබඳව ප්‍රබල සවිඥානකත්වයක් තිබේ. ඔවුන්ගෙන් ටික දෙනකුවත්, තම අයිතිවාසිකම් උල්ලංඝනය වූ විට අධිකරණයේ පිහිට පතා ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය ඉදිරියට යති. පොලිස් දෙපාර්තමේන්තුවේ නිලධාරීන්ද ඇතුළු බොහෝ රජයේ සේවකයෝද තම අයිතිවාසිකම් උල්ලංඝනය වී ඇතැයි සිතෙන විට, මූලික අයිතිවාසිකම් නඩුවල පිහිට පතති. යුද්ධය කාලයේ අතුරුදහන් වූ සාමාජිකයන් සිටින පවුල්වල සාමාජිකයන්, විශේෂයෙන් මව්වරුන්, පසුගිය අවුරුදු ගණනාව තුළ උද්ඝෝෂණය කරන්නේද, මානව අයිතිවාසිකම් පිළිබඳ ඔවුන් සතු එම සවිඥානකත්වය ප්‍රදර්ශනය කරමිනි.
මේ වෙතින් මතු කළ හැකි කරුණක් නම්, දේශපාලනඥයන් සහ පුරවැසියන් අතර, මානව අයිතිවාසිකම් සම්බන්ධව ඇත්තේ එකිනෙකට වෙනස් අවබෝධයක් සහ උවමනාවක් බවයි. දේශපාලනඥයෝ සාමාන්‍යයෙන් තම පුද්ගල / පුරවැසි අයිතිවාසිකම් උල්ලංඝනය කරනු ලැබීමට පත් නොවෙති. එසේ පත්වුවත්, එම උල්ලංඝනවලට ප්‍රතිකාර ලබාගැනීමට දේශපාලනඥයන්ට පහසුය. ඔවුන්ට ඒ සඳහා පහසු මාර්ගද තිබේ.
දේශපාලනඥයන්ගේ ලක්‍ෂණයක් නම් ඔවුන් සෑම විටම පාහේ මානව අයිතිවාසිකම් පිළිබඳ ප්‍රශ්නවලදී පුරවැසියන්ගේ නොව රාජ්‍යයේ දෘෂ්ටිකෝණයෙන් බැලීමයි. මෙය දේශපාලනඥයන්ට පමණක් නොව, රාජ්‍ය නිලධාරීන්, පොලිසිය, හමුදාව ඇතුළු රාජ්‍ය යාන්ත්‍රණයේ සාමාජිකයන්, වරප්‍රසාද ලත් සමාජ පංතීන් සහ බොහෝ ජනමාධ්‍යවේදීන් මෙන්ම අධිකරණ ක්‍ෂෙත්‍රයේ සමහර අයද සතු පොදු ලක්‍ෂණයකි. ආණ්ඩුවල සාමාජිකයන් වූ විට, දේශපාලනඥයන් රාජ්‍යයේ වරදක් කිසිසේත්ම නොදකිති. රාජ්‍යයේ හිතුවක්කාර, අත්තනෝමතික සහ මර්දනකාරී ක්‍රියා සාධාරණය කිරීම, සිදුවූ බව ප්‍රතික්‍ෂෙප කිරීම, එසේ සිදුව ඇතැයි කියන අය හෙළාදැකීම දේශපාලනඥයන්ගේ වෘත්තීය දක්‍ෂතාවකි. දේශපාලනඥයන්ට මානව අයිතිවාසිකම් මතක් වන බවද කිව යුතුව තිබේ. ඒ තමන්ට බලය නැතිව විපක්‍ෂයේ සිටින විටය. එමෙන්ම තම බලයට ඒමේ න්‍යාය පත්‍රය සඳහා මානව අයිතිවාසිකම් සටන් පාඨයක් ලෙස යොදාගැනීම ප්‍රයෝජනවත් වූ විටය.
මේ වෙතින් පුරවැසියන්ට ඉගෙන ගත යුතු තවත් පාඩමක් තිබේ. එය නම්, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය මෙන්ම මානව අයිතිවාසිකම්ද, පීඩිත, දුගී, බල රහිත සහ සාමාන්‍ය ජනතාව සතු මහාර්ඝ දේශපාලන සහ සමාජීය හිමිකම් දෙක වන බවයි. ඒ දෙක අහිමි වූ විට, සාමාන්‍ය ජනතාවට ජීවත් වන්නට සිදුවන්නේ බියෙනි. වහලුන් ලෙසය. එහෙත් වරප්‍රසාද ලත් පංතිවලට එම බිය දැනෙන්නේ නැත. හේතුව නීතිය, අධිකරණ සහ පරිපාලන ක්‍රියාවලිය මෙන්ම සමාජයේ ඇති බල ව්‍යුහයන්ද තමන්ට වාසි වන පරිදි හසුරුවා ගැනීමට ඔවුන්ට සෑම විටම හැකිවන නිසාය. පසුගිය දින කිහිපය තුළ මෙවැනි ක්‍රියාවලීන් සිදුවනු බලාසිටීමට අප සියලු දෙනාටම බල කෙරුණු බව අප අමතක නොකළ යුතුය. එය අපගේ වැනි රටවල සාමාන්‍ය ජනතාව මුහුණ දෙන පොදු ඉරණමකි.
මෙම පසුබිම තුළ මානව අයිතිවාසිකම් ආරක්‍ෂා කිරීම සඳහා කැපවන ලංකාවේ දේශපාලන සහ සමාජ ක්‍රියාකාරිකයන්ද, මානව අයිතිවාසිකම් පිළිබඳව කැක්කුමක් ඇති පුරවැසියන්ද ඉදිරියේ පවත්නා අභියෝගයක් ගැන බැරෑරුම් ලෙස සිතීමට බල කෙරී තිබේ. එම අභියෝගය නම් මානව අයිතිවාසිකම් යන සංකල්පය, මූලධර්ම සහ භාවිත සම්බන්ධයෙන් අප රටේ ඇති පසමිතුරු දේශපාලනීකරණයෙන්ද, එක්සත් ජාතීන්ගේ මානව අයිතිවාසිකම් කවුන්සිලයේ ක්‍රියාකාරකම් නියෝජනය කරන යුරෝපීය සහ අමෙරිකානු ලෝකයේ බලවතුන්ගේ බල දේශපාලන දේශපාලනීකරණයෙන්ද, මානව අයිතිවාසිකම් පිළිබඳ කතිකාව වෙන් කර ආරක්‍ෂා කරගනිමින් එය පොදුජන පුරවැසියන්ගේ කතිකාවක් බවට පත්කර ගැනීමයි. එය ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී, රැඩිකල් සහ දේශපාලන වශයෙන් පරිවර්තනීය සහ මෙරට පුරවැසියන්ගේ ස්වායත්ත කතිකාවක් බවට අත්පත් කර ගැනීමයි. වාර්ෂිකව ජිනීවා වටා සිදුවන ජාතික රාජ්‍ය බල අරගල න්‍යාය පත්‍රවල බලපෑමෙන් එම කතිකාව මුදවා ගැනීමයි.
එසේ කිරීමේ පළමු පියවරක් ලෙස, අප රටේ දේශපාලන සාකච්ඡා අතර ප්‍රධාන තේමාවක් ලෙස මානව අයිතිවාසිකම්ද ගෙන ආ යුතුව තිබේ. එහෙත් මෙම නව සාකච්ඡාව ගෙන යා යුතුව තිබෙන්නේ, මානව අයිතිවාසිකම් කවුන්සිලය සහ අප රටේ ආණ්ඩුව යන බලවේග දෙක විසින් තීරණය කරනු ලැබ ඇති විවාද රාමුව සහ පරිකල්පන රාමුවෙන් සම්පූර්ණයෙන් කැඩී වෙන්වෙමිනි. මානව අයිතිවාසිකම් කතිකාව ස්වායත්ත දේශපාලන කතිකාවක් බවටද පරිවර්තනය කරමිනි.
මේ අතර ඉදිරි කාලයේදී මානව අයිතිවාසිකම් පිළිබඳව අලුත් ‘නිල න්‍යායක්’ ලංකාවේ ආණ්ඩුව පැත්තෙන් ඉදිරිපත් වන්නටද ඉඩ තිබේ. එම නව න්‍යාය ලංකාවේ ආණ්ඩුව ලබාගන්නට ඉඩ තිබෙන්නේ චීන ආණ්ඩුවෙනි. එය නම්, ආර්ථික සංවර්ධනය සහ ජාතික ආරක්‍ෂාවට, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයට සහ මානව අයිතිවාසිකම්වලට වඩා ප්‍රමුඛත්වය ලැබෙන බවයි. ගිය සතියේ ජිනීවා නුවර මානව අයිතිවාසිකම් කවුන්සිලයේ සැසිවාරය අමතා චීන තානාපතිවරයා පැවැත්වූ දේශනයෙහිදී මෙම ‘චීන න්‍යාය’ ප්‍රථම වරට ඉදිරිපත් කර තිබිණ.
චීනය, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය සහ මානව අයිතිවාසිකම් පිළිබඳව ‘බටහිර නොවන’ න්‍යායක් ඉදිරිපත් කරමින් සිටී. එය සාම්ප්‍රදායික කොන්ෆියුසියානු ධර්මයේත්, මාවෝවාදයේත්, දැනට සිටින ජනාධිපති ක්සිගේත් චින්තනවල මිශ්‍රණයක් වන අතර, එහි මූලික අංගවල එතරම් අලුත් දෙයක් නැත. සිංගප්පූරුව, මැලේසියාව, දකුණු කොරියාව, ඉන්දුනීසියාව වැනි ගිනිකොණදිග සහ නැගෙනහිර ආසියාතික අධිකාරවාදී රටවල 1970 ගණන්වල ඉදිරිපත් කරන ලද ‘සංවර්ධනය’ පිළිබඳ ‘ආසියාතික ප්‍රවේශය’ යැයි හඳුන්වන ලද මතවාදයේ මූලික වශයෙන්ම තිබුණේ මෙම අදහස්ය. 1977න් පසුව ජේ.ආර්. ජයවර්දන සහ ලලිත් ඇතුලත්මුදලි යන එ.ජා.ප. නායකයෝද මෙම ගිනිකොණදිග සහ නැගෙනහිර ආසියාතික අධිකාරවාදී සංවර්ධන දේශපාලන දෘෂ්ටිය ලංකාවටද හඳුන්වාදීමට උත්සාහ ගත්හ. ලංකාවේ ඉදිරි කාලයේ වර්ධනය වීමට ඉඩ තිබෙන මෙම නිර්-ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී දේශපාලන චින්තනයේ අංග තුනක් මුල් තැන ගන්නට ඉඩ තිබේ. ඒවා නම්, ආර්ථික සංවර්ධනය, ජාතික ආරක්‍ෂාව සහ සිංහල බෞද්ධ ජාතිකත්වයයි.
බටහිර විරෝධය මෙම නව දේශපාලන මතවාදයට සුජාතභාවය ලබාගැනීමට චීනය මෙන්ම ලංකාවද විසින් භාවිත කිරීමට බොහෝ විට ඉඩ තිබෙන මතවාදී උපක්‍රමයකි. එම බටහිර විරෝධය තුළ මානව අයිතිවාසිකම් සහ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය යන දෙකම සතු දේශපාලන සුජාතභාවයට ප්‍රහාර එල්ලවීමට ද බොහෝ විට ඉඩ තිබේ. ලංකාවේ සිංහල සමාජයේ දේශපාලන ප්‍රභූ කණ්ඩායම් අතර මේ කරුණ පිළිබඳ බැරෑරුම් සාකච්ඡාවක්, විවාදයක් හෝ විසම්මුතියක් හෝ ඇතිවෙතැයි සිතන්නටද නොහැකිය. ප්‍රධාන විරුද්ධ පක්‍ෂය වන සමගි ජන බලවේගයෙහිද ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය හා මානව අයිතිවාසිකම් යන තේමා ගැන ඇත්තේ මතුපිට දේශපාලන අවබෝධයක් සහ උවමනාවකි. ජවිපෙහිද මෑත කාලයේ මතුවී ඇති බටහිර විරෝධී මතවාදය මෙම කරුණ ගැන බැරෑරුම් සිතා බැලීමකට එළඹීමට බාධාවක් විය හැකිය.
මෙම පසුබිම තුළ කළ යුතුව තිබෙන්නේ මානව අයිතිවාසිකම් සහ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය පිළිබඳ සාකච්ඡාවක් විරුද්ධ පක්‍ෂයේ දේශපාලන පක්‍ෂත්, සිවිල් සමාජයේ ක්‍රියාකාරී කණ්ඩායම් අතරත් අලුතෙන් ආරම්භ කිරීමයි. ■