කොවිඩ් වෛරසය රට තුළ ව්‍යාප්ත වීමත් සමග රටේ ආර්ථික ක්‍රියාවලිය අඩපණ වෙන්නට පටන් ගත්තේ 2020 මාර්තු මාසයේ අග පටන්ය. වෛරසයේ ව්‍යාප්තිය පාලනය සඳහා ජන ජීවිතයට විවිධ සීමා පනවන්නට රජය කටයුතු කළේය. ඒ සීමා රටේ ආර්ථිකයත්, පුද්ගල ආර්ථිකයත් දුර්වල කළේය. ගැටලු අති විය හැකි විවිධ ක්ෂේත්‍රවලින් ඉදිරිපත් කළ ගැටලු සලකා බලා රජය විසින් විවිධ විසඳුම් යෝජනා කළේය. ඒ අතර බැංකු ණය, ලීසිං වාරික ගෙවා ගැනීමට අපොහොසත්ව සිටින මහජනයාට සහන කාලයක් ලබා දෙන්නැයි මහ බැංකුවේ ලියාපදිංචි මුල්‍ය ආයතනවලට රජය නියෝග කළේය.
ජනාධිපති ලේකම්වරයාගේ අත්සනින් යුතුව 2020 මාර්තු 23 වන දා නිකුත් කළ පීඑස්/සීඑස්ඒ/16/2000 චක්‍රලේඛයෙන් ත්‍රී රෝද රථ සඳහා ගෙවිය යුතු ලීසිං වාරක සඳහා මාස හයක සහන කාලයක් ලබා දී තිබිණි. 2020 මාර්තු 30 වන දා ජනාධිපති ලේකම්වරයාගේ අත්සනින් නිකුත් කළ පීඑස්/සීඑස්ඒ/18/2020 චක්‍රලේඛයෙන් ත්‍රී රෝද රථ, ට්‍රක් රථ පාසල් ළමුන් ප්‍රවාහනය කරන බස් සහ වෑන් රථ හා ස්වයං රැකියා සඳහා යොදා ගන්නා මෝටර් රථ සඳහා සහන කාලයක් ලබා දී තිබිණි. එම චක්‍රලේඛයෙන් පහලොස් ලක්ෂයකට ආසන්න පිරිසකට සහන සැලසෙන බව ද රජය සඳහන් කළේය.
චක්‍රලේඛ නිකුත් කළද ඇතැම් මුල්‍ය සමාගම් ණය වාරික අය කිරීම හා ණය වාරිකයට පොලී මුදල් එක් කිරීම හා වාහන වාරික් නොගෙවූ වාහන අත්පත් කර ගැනීම අඛණ්ඩව සිදු කිරීම නිසා මාස හයක කාලයක් යන තුරු ලීසිං වාරික හෝ ණය වාරික නොගෙවීම් ගැන මුල්‍ය සමාගම්වලින් පොලිසියට කරන පැමිණිලි හා වාහන අත්පත් කර ගැනීමෙන් පසු කරන පැමිණිලි බාර ගැනීමෙන් වැලකී සිටින්නැයි 2020 ජුනි 12 වන දා ජනාධිපතිවරයා වැඩ බලන පොලිස්පති සී.ඩී. වික්‍රමරත්නට උපදෙස් දුන්නේය.
2020 ජූලි මාසයේදී සංචාරක කර්මාන්තයේ නියැලෙන මග පෙන්වන්නන්ගේ වාහන සඳහා එම සහන කාලය වසරක් දක්වා දීර්ඝ කළ බව සංචාරක අමාත්‍ය ප්‍රසන්න රණතුංග ප්‍රකාශ කළේය.
මාර්තු 30 වනදායින් ආරම්භ වූ සහන කාලය 2020 සැප්තැම්බර් 30 වනදායින් අවසන් විය. ඉන් පසු එම සහන කාලය 2021 මාර්තු 31 දක්වා දීර්ඝ කළේය.
කොවිඩ් වෛරසයෙන් රටේ ඇති වූ තත්වය නිසා සංචාරක මග පෙන්වන්නන්ට, පාසල් බස් රථ හා වෑන් රථ හිමියන්ට, ත්‍රී රෝධ රථ හිමියන්ට, මගී ප්‍රවාහන බස් රථ හා වෙනත් ව්‍යාපාර කටයු සඳහා ලබාගත් වාහන හිමියන්ට තම වෘත්තිය කරගෙන යාමට නොහැකි තත්වයක් උදා වීය. ඔවුන් ආදායම් උත්පාදනය කළේ ලීසිං හෝ බැංකු ණය මත ලබා ගත් මේ වාහනවලින් සේවා සැපයීමෙනි. කොළඹ දිස්ත්‍රික්කයේ පාසල් සේවයේ නිරත බස් හා වෑන් රථ හිමියන් මින් වඩාත් පීඩාවට පත් වූයේ සෙසු පළාත්වල පාසල් ආරම්ඹ කළත් බස්නාහිර පළාතේ පාසල් ආරම්භ නොකළ නිසාය.
ලීසිං හෙවත් කල් බදු සහන යටතේ වාහන හිමියන් මුහුණ දී ඇති ප්‍රශ්නය පිළිබඳව මැදිහත් කරවකු සේ කටයුතු කරන නීතිඥ සඳරුවන් සේනානායක කියන්නේ මෙවැනි කතාවකි.
‘ලීසිං සමාගම්වල ගිවිසුමේ මෙවැනි වෛරසයක් නිසා රටක ආර්ථිකය කඩා වැටුණු විට මොකද කරන්නේ කියලා සඳහන් වෙන්නේ නෑ. ඒ නිසා සමාගම් යම් තරමක පසුබෑමක් එක්කයි වාහන හිමියන්ගෙන් වාරික අය කරගන්න බලන්නේ. ඒ අයට අය කිරීම් කරන්න වෙන්නේ ආණ්ඩුවේ චක්‍රලේඛවලට යටත්වයි. චක්‍රලේඛයකින් මාස ගාණ සඳහන් කරලා සහනයක් දුන්නා කියලා තියනවා නම් ඒ මාස සඳහා පොලී අය කරන්න සමාගමට බෑ. 2020 මාර්තුවල ඉඳලා වාරික ගෙවලා නෑ. ඒ නිසා වාහනේ අත්පත් කරගන්නවා කියලා සමහර සමාගම් වාහන හිමියන්ට කියලා තියනවා. සහන කාලයක් දීලා තියෙන්නේ. ඒ නිසා සමාගම්වලට එහෙම කියන්න අයිතියක් නෑ.
මේ වෙනකොට ඇති වෙලා තියන ප්‍රශ්න අතර වාහන අත්පත්කරගැනීමේ ප්‍රශ්නය තියනවා. ඉදිරියට ගෙවන්න තියන පොලිය අය කිරීම පිළිබඳ ප්‍රශ්න තියනවා. දඩ පොලී එකතු කරලා ලෝන් දෙකක් දීලා ඒ ලෝන්වලටත් පොලිය එකතු කරපු ප්‍රශ්න තියනවා. හිඟ වාරික තියනවා කියලා වාර්ශිකව වාහනේ ආදායම් බලපත්‍රය ගන්න වාහනේ පොතේ කොපියක් නිකුත් නොකිරීම පිළිබඳ ප්‍රශ්න තියනවා. මුල්‍ය සමාගම් වාරික හිඟ හිටපු ඒ අයගේ මුදලයි පොලියයි ආවරණය වෙන්න ගෙවලා තියන වාහන අත්පත් කරගන්න පටන් අරන් තියනවා. ඒ වාහන විකුණලා සමාගම්වලට සැලකිය යුතු ලාභයක් ලබන්න පුළුවන්.’
දීර්ඝ කළ සහන කාලය අවසන් වන්නේ 2021 මාර්තු 31 වන දාය. සමස්ථ ලංකා පාසල් ළමුන් ප්‍රවාහන සංගමයේ ලේකම් ලලිත් චන්ද්‍රසිරි සඳහන් කළේ තම සංගමයේ සාමාජික පාසල් ළමුන් ප්‍රවාහනය කළ බස් රථ තුනක් ලීසිං සමාගම් රැගෙන ගොස් ඇති බවය.
කොළඹ පාසල් ආරම්භ නොකිරීම නිසා පාසල් ළමුන් ප්‍රවාහනය කළ බස් රථ හා වෑන් රථවල ආදායම සම්පූර්ණයෙන්ම ඇහිරී තිබේ. පාසල් ළමුන් ප්‍රවාහනය සඳහා ලීසිං ක්‍රමයට ලබා ගත් වෑන් රථයක් හිමි නම සඳහන් කරන්නට අකමැකි දෙහිවල ප්‍රදේශයේ කාන්තාවක් තම අත්දැකීම ප්‍රකාශ කළේ මෙලෙසය.
‘මම හරි අමාරුවෙන් මූලික මුදල හොයාගෙන, ඉතිරි මුදල ලීසිං කරලා වාහනයක් අරන් පාසල් ළමුන් ප්‍රවාහනය කළ කෙනෙක්. මගේ මහත්තයා තමයි වාහනේ එලෙව්වේ. ඒකෙන් ලැබෙන ආදායමින් තමයි වාහනේ වාරිකේ ගෙවලා අපි දෙන්නා කාලා ඇඳලා හිටියේ. කොළඹ දි්ත්‍රික්කයේ පාසල් විවෘත නොකළ නිසා අපට ආදායම් නැතුව ගියා. අපි ගෙවන්න අපහසු බව කියලා සහන කාලයට පොලී හදන්න එපා කියලා ලීසිං සමාගමට ලිඛිතව දැන්ම් දීමක් කළා. ඒකට උත්තරයක් ලැබුණේ නෑ. පහුගිය දාක සමාගම අපට වාරික හා පොලී ගැන සඳහන් කරලා දැනුම් දීමක් කළා. අපි කිව්වා සහන කාලය ඉල්ලලා අපි ලියුමක් දුන්නානේ කියලා. එහෙම ලියුමක් දීලා නෑ කියලා ඒ අය කියනවා. වාහනේ ආදායම් බලපත්‍රය කල් ඉකුත් වෙලා. ඒක ගන්න දුම් සහතිකේ ගන්න ඕනෑ. ඒකට පොතේ කොපියක් ඉල්ලුවා, වාහනේ වාරික හිඟයි කියලා දුන්නේ නෑ.’
ආදායම් බලපත්‍රය යාවත්කාලීන කර ගැනීම සඳහා ලීසිං සමාගම් විසින් පොතේ කොපියක් නිකුත් නොකිරීම පැන නැගී ඇති මූලික ගැටළුවකි. සංචාරක කර්මාන්තයේ හෝ පාසල් ළමුන් ප්‍රවාහනයේ යෙදුණු බොහෝ වාහන හිමියන් පසුගිය කාලය පුරා ජීවත් වූයේ පාර අයිනේ වාහනය නවත්වා පොල්, බිත්තර, කරෝල එළවළු, සැනිටයිසර් වැනි දේ අලෙවි කිරීමෙනි. ආදායම් බලපත්‍රය යාවත් කාලීන කර ගැනීමට නොහැකි වීමෙන් ඔවුන්ගේ ඒ අදායම් මාර්ගයද ඇහිරී යයි.
සමස්ථ ලංකා ලීසිං සහ ණය වාරික ගෙවන්නන්ගේ එකමුතුවේ ලේකම් දිමිත්‍රි නාලක පවසන්නේ මෙවැනි අදහසකි.
‘මාර්තුවල ඉඳන් අපිත් එක්ක ලීසිං ගෙවාගන්න නොහැකි අය 120000 ක් විතර එකතු වෙලා ඉන්නවා. අපි දැනට විරෝධතා දෙකක් කරලා තියනවා. වාරික ගෙව්වේ නෑ කියලා වාහන අත්පත්කරගන්න එක නවත්වන්න, සහන කාලයට හදලා තියන දඩ පොලිය අයින් කරන්න, 2022 පෙබරවාරි වෙනකන් මේ සහන කාලය දීර්ඝ කරන්න කියලා අපි ඉල්ලන්නේ.
අවුරදු ගණනාවක් මිනිස්සුන්ගෙන් අධික පොළියක් අය කරලා ලබාගත් අධික ලාභයක් මේ සමාගම් සතුයි. ඒ නිසා මුලු ලෝකයේම, මුලු රටේම මිනිස්සු දුෂ්කර අවස්ථාවකට මුහුණපාලා ඉන්න මේ වෙලාවේ අපිට මේ සහනය ලබා දෙන්න කියලා අපි ඉල්ලනවා. මේ මුදල් අනිවර්්‍යයෙන් ගෙවන්න ඕනෑ බව අපි පිළි ගන්නවා. ඒකට වෙලාව මේක නෙමෙයි. මිනිසුසු ඉන්න දැඩි ආර්ථික පීඩනයක.’■
