■ අමිල රත්නායක
‘බටහිර විද්යාව’ යන යෙදුම ලංකාවේ හරි ජනප්රියයි. විද්යාව අයිති බටහිරට බව ඒ යෙදුමෙන් ඉඟි කරනවා. ඒත්, විද්යාව අප හැමෝටම අයිතියි. විද්යාවේ ඓතිහාසික සොයාගැනීම් රැසක් පසුපස පෙරදිග පුද්ගලයන් ඉන්නවා.
ඔය බටහිර විද්යාව යන යෙදුම පුංචි දරුවන්ට ඇහෙන්න ඉඩ දෙන්න හොඳ නෑ. විද්යාවේ පෙරමුණට යන්නට, විද්යාවේ නව සොයාගැනීම් කරන්නට, මානව සංහතිය ඉදිරියට ගෙනයන්නට ඒ දරුවන් සිහින දකින්න ඕනෑ. විද්යාව අප හැමෝටම අයිති බව ඔවුන් තේරුම් ගන්න ඕනෑ. හිරණ්යා පීරිස් විද්යාව අප හැමෝටම අයිති බව තහවුරු කරන සංකේතයක්.
ශ්රී ලංකාවේ ඉපදුණ, ලොව ප්රමුඛතම තාරකා විද්යාඥවරියක් වන මහාචාර්ය හිරණ්යා පීරිස්ට මෑතකදී විශේෂ ගෞරවයක් හිමි වුණා. ඒ බි්රතාන්ය රාජකීය තාරකා විද්යා සංගමයේ එඩිංටන් පදක්කම.
‘විශ්වවිද්යා විෂය සංකල්ප මත පදනම් වූ විෂයක සිට දත්ත මත පදනම් වූ විෂයක් දක්වා ගෙනයෑම’ ඇයට පදක්කම ලබාදීමට හේතුව ලෙස සඳහන් කෙරෙනවා.
මෙම පදක්කම ලබාදෙන්නේ අභ්යවකාශ භෞතික විද්යාවේ තීරණාත්මක අධ්යයනයන් සඳහායි. මෙම සම්මානය සඳහා නිර්දේශ කරන ලද කෙනෙකු පිළිබඳ විශේෂ අධ්යයනයක් කිරීමෙන් පසු එය ලබා දෙනවා.
විශ්වයේ ආරම්භය පිළිබඳ කළ ඓතිහාසික අධ්යයනයන් මත පදනම් වෙමින් ඇයට එම පදක්කම ලබා දුන්නා. මීට කලින් ඇය ඇතුළු විද්යාඥයන් 27 දෙනෙකුට මුල්කාලීන විශ්වයේ විස්තර සහිත සිතියමක් සකස් කිරීම නිසා විශේෂ සම්මානයක් හිමි වුණා. 2021 දී ඇයට මැක්ස් බෝන් සම්මානයත් ලැබුණා.
47 හැවිරිදි මෙම ලාංකික විද්යාඥවරිය ලංකාවේ උපත ලබා බි්රතාන්යයට සංක්රමණය වී කේම්බි්රජ් විශ්වවිද්යාලයෙන් අධ්යාපනය ලැබුවා.
හිරණ්යා පීරිස් කියන විදියට 1980 දශකයේ විකාශය වූ කාල් සේගන්ගේ ‘කොස්මොස්’ වාර්තා වැඩසටහන් මාලාව විශ්වය පිළිබඳ ඇගේ කුතුහලය වර්ධනය කරන්නට සමත් වුණාලු. අවුරුදු නවයේදී ඇය මුලින්ම කොස්මොස් නරඹා තිබුණා. අහස සහ තාරකා ගැන විවිධාකාර මිථ්යා වැඩසටහන් වෙනුවට අභ්යවකාශය ගැන එවැනි වැඩසටහන් අපේ රූපවාහිනී නාලිකාවලින් බලන්නට නොහැකි වීම කනගාටුවට කාරණයක්.
කොළඹ හැදී වැඩුණු හිරණ්යා කුඩා කල සිට තාරකා ගැන උනන්දු වෙන්නට පටන්ගත්තාලු. ඒ අතර ‘2001- අභ්යවකාශ වීර චාරිකාව’ කෘතිය ඈ අතට පත්වෙලා. ආතර් සී ක්ලාර්ක් ලියා, සිංහලට පරිවර්තනය වූ කෘතිය. ඒ අතරතුරේ ඇගේ දෙමාපියන් දුරේක්ෂයක් තෑගි දීලා. ඇය විශාකා විද්යාලයේ ඇය ඉගෙනුම ලැබුවාලු.
ශ්රී ලංකාවේ තරුණ අභ්යවකාශ විද්යාඥයන්ගේ සංගමයේ ඇය සාමාජිකාවක් වුණාලු. ඒ කාලයේදී ස්ටීවන් හෝකින් ලියූ ‘බී්රෆ් හිස්ටි්ර ඔෆ් ටයිම්’ කෘතිය ඈ අතට පත්වෙලා. අභ්යවකාශ භෞතික විද්යාව පිළිබඳ උනන්දුව එයින් පත්තුවෙන්නට ඇති.
අප අද දකින යථාර්ථය පිළිබඳ මූලික ප්රශ්න ඇයට නැගෙන්නට ඇති. විශ්වය හැදී තියෙන්නේ මොනවායින්ද, විශ්වය බිහිවුණේ කොහොමද? විශ්වයේ අවසානය මොකක්ද? වැනි ප්රශ්න ඇයට මතුවෙන්නට ඇති.
හිරණ්යාට වයස අවුරුදු 16ක් වෙද්දී පවුලේ උදවිය ලංකාව හැර ගියා. ඇය කේම්බි්රජ් වෙත ගියේ ඊට පසු.
හිරණ්යාගේ විෂය කොස්මොලොජි හෙවත් විශ්වවේදය ලෙස හඳුන්වනවා. ඒ අතරින් ඇගේ කුලකයට අයත් විද්යාඥයන් හා විද්යාඥවරියන්ගේ මූලික අරමුණ විශ්වයේ ආරම්භය ගැනත්, ඊට පෙර කාලය ගැනත් සෙවීම. එය එක්තරා විදියක අභ්යවකාශයේ පුරාවිද්යාත්මක වැඩක්. ඇය පෞරාණික මයික්රෝවේව් තරංග අධ්යයනය කරනවා. මහා පිපිරුමත්, ඊට පෙර කාලයත් ගැන හොයනවා.
විශ්වයේ බිහිවීම ගැනත්, ඉන්පසු කාලය ගැනත් මෑත ඉතිහාසයේ සංකල්ප, න්යායන් බොහොමයක් තිබුණා. එහෙත් ඒ න්යායන් අතරින් නුසුදුසු ඒවා බැහැර කරන්නට අවශ්ය දත්ත තිබුණේ අඩුවෙන්. හිරණ්යා ඇතුළු විද්යාඥයන්ගේ වෙහෙසකර අධ්යයනයන් ඒ අඩුපාඩු සම්පූර්ණ කරන්නට සමත්.
මේ වන විට අවුරුදු බිලියන 14ක විශ්වයේ ඉතිහාසය පිළිබඳ මූලික මොඩලයක් තිබෙනවා. ඒ මොඩලය සකස් කිරීමට ඇගේ දායකත්වය අති දැවැන්තයි.
ඇගේ කතාව ලෙහෙසි පහසු එකක් නෙවෙයි. සුදු හමක් ඇති පිරිමින් බහුල වූ ක්ෂේත්රයකටයි ඈ අඳුරු සමක් ඇති කාන්තාවක ලෙස පා තබන්නේ. ‘මා ප්රතික්ෂේප වීමේ අත්දැකීම් ගණනාවකට මුහුණ දුන් කෙනෙක්. මම සිටින බොහෝ තැන්වල මා වගේ පෙනුමක් ඇති වෙන කවුරුත් නෑ. ඒ නිසාම මට පිටස්තර හැඟීමක් දැනෙන අවස්ථා බොහොමයි.’
එහෙත් හිරණ්යා තමන් ඉදිරියේ ඇති අභියෝග එකිනෙක ජයගනිමින් ලෝකයේ ඉදිරිපෙළ විද්යාඥවරියක ලෙස කටයුතු කරනවා.
ඇගේ අම්මා ශ්රී ලංකාවේ පළමු කාන්තා සිවිල් ඉංජිනේරුවරියලු. විශ්වයේ රහස් හොයන්නට හීන දකින තමන්ගේ දියණියට අවශ්ය නිදහස අම්මාගෙන් ලැබෙන්න ඇති.
සන්ඩේ ටයිම්ස් පුවත්පතේ පළ වූ ඇගේ අදහස් දැක්වීමක් අවසන් වන්නේ මෙලෙසයි. ‘කවුරුහරි තරුණ කෙනෙක් මෙය කියවනවා නම්, විද්යාව ගැන උනන්දු නම්, හීන පස්සේ යන්න බයවෙන්න එපා. විද්යාව කියන්නේ ක්ෂිතිජ අනන්තයක් විවර වෙන විෂයක්. වීරක්රියාවකට සූදානමෙන් ඒ විෂයට ආවොත්, හොඳ අත්දැකීම් ලබන්න පුළුවන්.’■
