■ ප්‍රියන්ජිත් ආලෝකබණ්ඩාර
‘නවසිය විස්ස දශකයේ අග කාලයේ මිනිස්සු දෙන්නෙක් බාර් එකකට ගියා. ජේ.බී.එම්. පෙරේරා සහ ඩබ්ලිව්.ඩී. මාර්ටින්. අනිවාර්යයෙන්ම දෙන්නා බාර් එකට ගියේ ඩි්‍රන්ක් එකක් ගන්න. මේ දෙන්නා අරක්කු පෙරන සමාගමක් හැදුවා විතරයි. සමාගමේ නම රොක්ලන්ඩ්. (අහලා පුරුදු ඇති.) සමාගමට ලාංඡනයක් හදාගන්න දෙන්නාට ඕනෑ වුණා. රවුම් කිහිපයක්ම ගියා. දිගටම බොන අතරේ, අලුත් ලාංඡනේ ගැන කල්පනා කළා. එකපාරම දෙන්නාට තේරුණා, මෙච්චර වෙලා එයාලා හොයපු ප්‍රශ්නෙට උත්තරේ තියෙනවා කියලා. දෙන්නෙක් බාර් එකක මේසයකට බරවෙලා මත්පැන් බොනවා. ස්කාගාර සමාගමකට ඊට වඩා හොඳ ලාංඡනයක් කොහෙන්ද? එදා සිට අද දක්වා රොක්ලන්ඩ් සමාගම පාවිච්චි කරන්නේ අර පරණ ලාංඡනයමයි. දැන් අර බාර් එකට ගිය දෙන්නාගෙන් පස්සේ පරම්පරා හතරක් ගිහින්. ඒ අයගේ පවුල්වල අය සමාගම අදටත් පවත්වාගෙන යනවා. එදා තිබුණු රසයත්, ඒ විදියටම අද දක්වා ඉදිරියට එනවා. අද දක්වා අර ලාංඡනය වෙනස් කරලා නෑ.’ මේ රොක්ලන්ඩ් සමාගමේ ලාංඡනයේ කතාවය.
අරක්කු ගැන කතාකරන විට දෙපැත්තකින් පරෙස්සම් වෙන්නට සිදුවෙයි. එක පැත්තකින් නීතියෙනි. අරක්කුවලින් බදු පිට බදු අයකර ආණ්ඩුව දිවෙව්වත්, අරක්කු පිටරටට විකුණා ලැබෙන මුදල් ‘අපනයන ආදායම්’ හැටියට වසරේ අයවැයේ දැක්වූවත්, ලංකාවේ නීතියෙන් අරක්කු ප්‍රචාරණය තහනම්ය. ඒ නිසා ප්‍රචාරණය නොවන පරිදි කතා කරන්නට සිදුවෙයි. අනෙක් පැත්තෙන්, පරෙස්සම් විය යුත්තේ හොඳට බොන්නන්ගෙනි. ලියන කියන දෙයකින් අරක්කු ගැන පොඩි හෝ වරදක්, අඩුපාඩුවක් වුණොත්, හොඳට බොන්නන්ගෙන් අපට අසන්නට වන කතා ගැන අටුවා ටීකා අවශ්‍ය නැත. ඒ නිසා මේ ලියන්නේ ඒ දෙපැත්තෙන්ම බේරෙන්නට හැකිවන අන්දමටය.
මේ අරක්කු ගැනම නොවේ. ලංකාවේ අරක්කු ගැන කියන විට, අවුරුදු සීයකට ආසන්න කාලයක් ඒ සමග බැඳී තිබුණු හා බොන්නන්ගේ මනදොළ සපුරාලන අන්දමේ රෙසිපියක් වගේම, ප්‍රමිතියක් ඒ මුළු කාලය තුළම පවත්වාගෙන ආ රොක්ලන්ඩ් ගැනද කතාවකි.
‘ලංකාවේ අරක්කු, බර්බන් විස්කි සහ අරක්කු කසාද බැන්දා වාගෙයි. ඒත්, ඊට වඩා සැරයි. ඇවිළෙනසුලුයි. පුදුම හිතෙන සුවඳක්.’ ඇමෙරිකාවේ අතිශය ජනප්‍රිය ලේඛකයෙකු, සංචාරකයෙකු, ආහාර පිළිබඳ විශේෂඥයෙකු සහ කෝකියෙකු වූ ඇන්තනි බෝඩෙන් අරක්කු ගැන එසේ කියා ඇත. දකුණු ආසියාවේ, විශේෂයෙන් දකුණු ඉන්දියාවත් ඇතුළුව, අරක්කු නිෂ්පාදනයට හා පරිභෝජනයට අවුරුදු 1500ක පමණ ඉතිහාසයක් තිබෙන බව කියනු ලැබේ. ඉන්දුනීසියාවේද අරක්කු තිබේ. පෙරන්නේ මොලෑෂස්වලිනි. අප්‍රිකාවේදී ්ර්ු පෙරන්නේ පලතුරුවලිනි.
2018 වසරේ විවිධ රටවලින් ලංකාවට සංචාරක මාධ්‍යවේදීහු සහ ව්ලොග්කරුවෝ පිරිසක් ආවෝය. ඒ කට්ටිය ලංකාව පිළිබඳ අත්දැකීම් විස්තර කරන විට දළදා පෙරහැර, ඇල්ල, අලි, කොත්තු රොටී වාගේම මතක් කළ තවත් දෙයක් තිබිණ. ඒ ලංකාවේ අරක්කුය.
‘අද අපට අපේම කියා මත්පැන් වර්ගයක් තියෙනවා. ජපනුන් සකෙ ගැන කියන විට, මෙක්සිකානුවන් ටිකිලා ගැන කියන විට, රුසියානුවන් වොඩ්කා ගැන කියන විට, ස්කොට්ලන්ත ජාතිකයන් ස්කොච් ගැන කියන විට අපට අරක්කු ගැන කියන්න පුළුවන්.’ රොක්ලන්ඩ් අරක්කු සමාගමේ ඉතිහාසය ගැන කෙටියෙන් කිව හැක්කේ එලෙසය.
අවුරුදු සීයකට පෙර, එනම් 1921 අවුරුද්ද වන විට ලංකාවේ අරක්කු යනු විධිමත්ව පෙරන ලද පානයක් නොවේ. ඒ පෙරුවේද ‘සිලෝන්’ ආණ්ඩුවෙන් පමණි. ආණ්ඩුවේ බඩුවල ප්‍රමිතියට අභියෝගයක් තිබුණේ නැත. ඒ නිසාම ව්‍යාපාරික තරගකාරීත්වයක් නැත. එහෙත් 1924 අවුරුද්දේ තරගකාරයා ආවේය.
1923දී සිලෝන් ආණ්ඩුව, වසරකට ගැලුම් 60,000කට වැඩි මත්පැන් නිෂ්පාදනය සඳහා අවසර දුන්නේය. පෙරකදෝරුවකු වූ ජේ.බී.එම්. පෙරේරා හෙවත් ජෝසෆ් බොනිපස් මයිකල් පෙරේරා (ඉපදුණේ 1878) මේ අවසරයෙන් මහා පරිමාණ ස්කාගාරයක් හදන්නට කල්පනා කළේය. ‘අංක එකේ විස්කියි බ්‍රැන්ඩියි මහා පරිමාණයෙන් නිෂ්පාදනය කරන්න පුළුවන් නම් අරක්කු බැරි ඇයි?’ පෙරේරාගේ කල්පනාවයි. ජේබීඑම්ගේ මුල්ම ස්කාගාරයේ නිෂ්පාදනය වසරකට ගැලුම් 185,000කි. ආණ්ඩුවේ අවමය වගේ තුන් ගුණයකි. 1924 අගෝස්තු 24 වැනිදා ‘මෝනිං ලීඩර්’ පුවත්පතේ රොක්ලන්ඩ් සමාගමේ බිහිවීම ගැන ලිපියක් පළ වී තිබුණි. එහි තිබුණේ, යුරෝපීය තාක්ෂණය පාවිච්චි කරමින් අරක්කු සමාගමක් ලංකාවේ බිහිවෙන බවත්, එයින් මද්‍යසාර ප්‍රමිතිය වැඩි වන බවත්ය. අවුරුදු 97කට පෙර අරක්කු පෙරන්නට එසේ අලුතෙන් එකතු වුණු රොක්ලන්ඩ් නිසා, අද ලෝකයේ ලොකුම අරක්කු නිෂ්පාදකයා ශ්‍රී ලංකාවය. රොක්ලන්ඩ්, ආණ්ඩුව නොවුණු නිසා, ලාභ සෙවුවේ ඉහළ ප්‍රමිතියෙන් යුත් අරක්කු වර්ග නිෂ්පාදනය කරමිනි.
ලංකාවෙ ලාබෙට ඇති, වැඩිපුරම බොන අරක්කු ජාතිය ‘ගල්’ ය. ඒත්, ආදරණීයම ජාතිය ‘පොල්’ වෙන්නට ඇත. එදිනෙදා බොන අයට, ඉතා අඩු මිලට ‘ගල්’ යැයි එදිනෙදා හඳුන්වන ඩීසීඑස්එල් සමාගමේ (ශ්‍රී ලංකා ස්කාගාර සංස්ථාවේ) ස්පෙෂල් ඇරැක් බෝතලය ගත හැක. එහෙත්, බොහෝ අය ‘ගල් නම් එපා’ කියා අඩු මිලට බොන්නේ ‘පොල්’ හෙවත් රොක්ලන්ඩ් ඕල්ඩ් ඇරැක් බෝතලයය. ඊටත් වඩා ඕනෑ නම් ‘වැට් 9’, ‘වීඑක්ස්’ වැනි අරක්කු වර්ගයක් පානය කළ හැක. ‘ගවනර්’ස් චොයිස්’ වැනි විස්කිවලට සමීපකම් දක්වන අරක්කු වර්ගයක් වුණත් ඉතින් ඕනෑ නම් සොයාගත හැක.
අරක්කු පානය කරන්නේ ‘අතේ සල්ලි නැති නිසා’ යැයි කෙනෙකු කියනු ඇත. ‘සල්ලි තිබුණා නම් අපිත් බොන්නේ විස්කි, බ්‍රැන්ඩි, වොඩ්කා තමයි’ කියා කියනු ඇත. එහෙත්, අතේ සල්ලි තිබෙන අය ඕනෑ තරම් අරක්කු බොන හැටි අප දැක ඇත. අරක්කු බෝතලයක ඇති මිහිර එයටම ආවේණික බව එවැනි කෙනෙකු කියනු ඇත. ලෝකයේ ඕනෑ කෙළවරක මත්පැන් වර්ගයක් පානය කළත් ලාංකිකයෙකුට පොල්වලින් පෙරූ අරක්කු බෝතලයක් බොන්නට ආසාව තිබෙන බව ඇතැම්හු කියති. රොක්ලන්ඩ් ලංකාවේ සාමාන්‍ය මත්පැන් පාරිභෝගිකයන් අතර ‘ප්‍රමිතියෙන් යුත්’ අරක්කු ගැන විශ්වාසයක් දිනාගෙන සිටී. ඉන් එහාට ගොස්, අරක්කු මිනිස් හැසිරීමේ ඓන්ද්‍රිය අංගයක් බවට පත්ව ඇති බව අලුතෙන් කිවයුතු නොවේ.
ජේ.බී.එම්. පෙරේරාට අමතරව කළුතර ඩබ්ලිව්.ඩී. මාර්ටින්ද රොක්ලන්ඩ් ආරම්භයට පදනම් සැකසීය. මුලින් කී පරිදි එකට බිව්වේ ඒ දෙන්නාය. අරක්කුවල ප්‍රමිතිය වෙනුවෙන් විද්‍යාගාර තැනුණු අතර යුරෝපයෙන් ඒ සඳහා විද්‍යාඥයෝ ද ආවෝය. ඉදිකිරීම් වෙනුවෙන් ෆර්ඩිනන්ඩ් ගුයිලෑන්ඩ් නම් ඉංජිනේරුවා ආවේය. ඔහු ඊට පෙර උතුරු ප්‍රංශයේ ස්කාගාරයක් ඉදිකිරීමේ කටයුතු අවසන් කර තිබුණි. ෆර්ඩිනන්ඩ් ලෝකයේ රටවල් ගණනාවක වැඩ කර තිබුණු අයෙකි. බේරුවල රොක්ලන්ඩ් වතුයායේ සමාගම ආරම්භ කෙරිණ. රොක්ලන්ඩ්ට තට්ටු හතරක දැවැන්ත ගොඩනැගිල්ලක් ඇති බව එදා පුවත්පත් වාර්තා කර තිබුණි. මුළු ආසියාවේම දැවැන්තම මත්පැන් නිෂ්පාදකයන් අතරට රොක්ලන්ඩ් එක්වන බව එහි සඳහන්ය.
මාර්කෝ පොලෝගේ ගමන් විස්තරවල ලංකාවේ පොල් ගැනද සටහන් ඇත. අපේ වචනවලින් එය මෙසේය. ‘එය මිනිසකුගේ හිසක් තරම් ලොකුය. අමුවෙන් කන්නට හොඳය. රසවත්ය. කිරි මෙන් සුදු පාටය. ගෙඩිය ඇතුළත පිරී තිබෙන්නේ මද්‍යසාර වැනි පැහැදිලි නැවුම් වතුරෙනි. රසවිඳින්නට කියාපු දේකි. වයින් හෝ අප විස්ම ගන්වන වෙනත් පානයකට වඩා එය රසවත්ය.’
අරක්කු පෙරීමට පාවිච්චි කරන්නේ රාය. රොක්ලන්ඩ් අරක්කු සඳහා රා පෙරාගන්නේ රොක්ලන්ඩ් සතු පොල් වතුවලිනි. පොල් රාවලින් ආසවනය කරන ලද ස්ප්‍රීතු 60%ක පමණ මද්‍යසාර ප්‍රතිශතයකින් යුක්තය. 60%ක මද්‍යසාර ප්‍රතිශතය 40% දක්වා අඩු කරගන්නේ පිරිසිදු ජලය සමග මිශ්‍ර කිරීමෙනි. කෙටියෙන් කිවහොත්, අරක්කුවල අඩංගු වන්නේ ජාති දෙකකි. පොල් රා සහ වතුරය. (ඉතින්, එය ශරීරයට අයෝග්‍ය වන්නේ කෙසේදැයි නොඅසනු මැන.) පෙරාගත් ගමන් රා, පැණි රසැති සුදුපාට දියරයකි. එහෙත් එය පැසීමේ ක්‍රියාවලිය වේගවත්ය. පැයකට 6%කින් එහි ඇල්කොහොල් ප්‍රතිශතය වැඩි වෙයි. කාලයක්, ගබඩා කිරීමෙන් නියම ප්‍රමිතිය දක්වා පැසවාගත හැකිය.
ලංකාවේ ප්‍රධාන මද්‍යසාර නිෂ්පාදකයෝ සිව්දෙනෙකි. ඩීසීඑස්එල්, අයිඩීඑල්, මෙන්ඩිස් හා රොක්ලන්ඩ්ය. මේ හතර දෙනා වසරකට විවිධ ශ්‍රේණියේ සහ මිශ්‍රණවල මද්‍යසාර ලීටර් මිලියන 6ක් පමණ නිපදවයි.
රොක්ලන්ඩ් අරක්කු දීර්ඝ කාලයක් පුරා පදම් කරන්නේ ලංකාවට ආවේණික ශාකයක් වන හල්මිල්ල ලීයෙන් නිමවන ලද ගුදම්වල අසුරා තැබීමෙනි. එහි ශ්‍රී ලංකාවට ආවේණික රසය රැකෙන්නේ ලංකාවේ බහුලව වැවෙන පොල් හා හල්මිල්ල ගස්වලින් මේ සුමිහිරි පානයට ලැබෙන ප්‍රියමනාප රසය නිසාය.
සියවසක් පුරා ශ්‍රී ලංකාවේ පැවත එන එකම පාරම්පරික ස්කාගාරය වන්නේ රොක්ලන්ඩ්ය. මහා බි්‍රතාන්‍යය, ප්‍රංශය, ජර්මනිය, ජපානය හා ඔස්ටේ්‍රලියාව ඇතුළු රටවල් කිහිපයක ශ්‍රී ලංකාවේ රොක්ලන්ඩ් අරක්කු ප්‍රචලිතය. බි්‍රතාන්‍යයේ ඉහළම මට්ටමේ අවහන්හල්වලත් ලංකාවේ අරක්කු තිබෙන බව බීබීසී වෙබ් අඩවියේ 2018 දී පළ වූ ලිපියක සඳහන්ය. සැන් ප්‍රැන්සිස්කෝ ලෝක මද්‍යසාර තරගයේදී(San Francisco World Spirits Competition) ලංකාවේ අරක්කු තඹ පදක්කම් තුන් වරක්ම දිනාගන්නට සමත්විය. ඒ ‘ඩබල් ගෝල්ඩ්’ සම්මාන දිනූ රොක්ලන්ඩ් වෙනත් නිෂ්පාදනවලට අමතරවය. 2002දී එක්සත් රාජධානියට හඳුන්වා දෙන ලදුව, (එය හැඳින්වෙන්නේ ලෝකයේ අමාරුම මද්‍යසාර වෙළඳපළ හැටියටය.) අද වන විට ලංකාවේ විකිණෙනවාට වැඩි ප්‍රමාණයක් ‘සිලෝන් ඇරැක්’ එංගලන්තයේ විකිණෙන බවද කියැවෙයි. එංගලන්තයේ ‘හොපර්ස් ඉන් ලන්ඩන්’, ‘ඩිෂුම්’ රෙස්ටොරන්ට් ජාලයේ මෙනු පතෙහි ලංකාවේ අරක්කුවලටද අංකයක් තිබේ. ‘හාවි නිකොල්ස්’ සිල්ලර වෙළඳසැල් ජාලයේත් ලංකාවේ අරක්කු ජනප්‍රියය. ජර්මනිය, ජපානය මෙන්ම සිංගප්පූරුවද අපේ අරක්කුවල ගැනුම්කරුවෝය.
රොක්ලන්ඩ් සමාගමේ මෙතෙක් කතාවට අවුල් පැත්තක් ඇත. හැමදාම බලයේ සිටි ආණ්ඩු අරක්කු සමඟ තරහට වාගේ බදු පිට බදු ගසමින්, අරක්කු කර්මාන්තයට කෙණෙහිලිකම් කළේය. ආණ්ඩුවට බදු උපයාගැනීමේ සමෘද්ධිමත් මාර්ගයක් හැටියට හැම ආණ්ඩුවක්ම මද්‍යසාර නිෂ්පාදනය සැලකූ නිසාය. මේ දැඩි බදු නිසා නොවන්නට, මීටත් වඩා ප්‍රමිතියෙන් යුත් මීටත් වඩා දියුණු කර්මාන්තයක් බවට අරක්කු පත් වෙන්නට ඉඩ තිබෙන්නට ඇත. ඒ අතරේ මද්‍යසාර දැන්වීම් පළකිරීමද, වෙළඳ ස්ථානවල ප්‍රදර්ශනය කිරීමද නීතියෙන් තහනම්ය. පුදුමය ඇත්තේ රොක්ලන්ඩ් වැනි සමාගම් ඒ සියලු කෙණෙහිලිකම් මැද්දේ තම අනන්‍යතාව රැකගන්නට, ප්‍රමිතියෙන් යුත් පාන වර්ග හඳුන්වාදෙන්නට සමත්වීමය.■
