නිරෝධායන නීති නොතකා හිතුමතේ කටයුතු කරන උදයංග වීරතුංගත්, ඔහුගේ මැදිහත්වීමෙන් ක්‍රියාත්මක කළ සංචාරක ව්‍යාපෘතිය නිසා හෝටල් ක්ෂේත්‍රයේ සේවකයන්ට වූ බලපෑමත් ගැන සටහනකි.
උදයංග වීරතුංග අපූරු චරිතයකි. ඔහුට රජයේ කිසිදු වගකීම් සහගත තනතුරක් නැත. එහෙත් ඔහුගේ ලිපිනය අරලියගහ මන්දිරයේ ලිපිනය වේ. නිරෝධායන නීති ඔහුට අදාළ නැත. යුක්‍රේන සංචාරකයන් මුණගැසී මුහුණු ආවරණත් නැතිව ඡායාරූප ගත් ඔහු, ඉන්පසු කොළඹ හෝටලයකට වී මාධ්‍ය සාකච්ඡා පැවැත්වීය.
දැන් ඔහු සංචාරක බුබුළු පිළිබඳ නීති තඹේකට නොතකමින් තමන්ට හිතෙන හිතෙන තැන්වලට යන්නට පටන්ගෙන තිබේ. නීතියේ හැටියට එක් සංචාරක කණ්ඩායමක් සිටිය යුත්තේ එක් බුබුළකය. එහි සිටින අය සංචාරක කණ්ඩායම ගියාට පසු නිරෝධායනය විය යුතුය. එහෙත්, උදයංග වීරතුංගට ඒ නීතිය අදාළ නැත. ඔහු අත්තෙන් අත්තට පනින කුරුල්ලා වාගේ, බුබුළෙන් බුබුළට පනිමින් සිටී. මාධ්‍යවලට කතා කරමින් සිටී. ඔහුට නිරෝධායන නීති අදාල නැත.
ඒ අතරතුරේ ඔහු සීගිරියට ගොස්, ඡායාරූප ගන්නට එපායැයි සඳහන් පුවරුවක් ඉදිරිපිට සංචාරකයන් සමග ඡායාරූපයක් ගත් අවස්ථාවක්ද විය. සීගිරි චිත්‍රවලට හානි වීමේ අවදානම නිසා ඡායාරූප ගැනීමෙන් වළකින ලෙසට පුවරු ගසා ඇත.
එක රටක් වුණත්, ජනාධිපති ගෝඨාභය නන්දසේන රාජපක්ෂ සහ අගමැති මහින්ද රාජපක්ෂ දෙන්නාගේ පවුලේ අයට වෙනම නීතියක් වී තිබෙන බව එවැනි සිදුවීම්වලින් පෙනෙයි.
එච්චර හයියක්
උදයංග වීරතුංග කර ඇති ඇතැම් ප්‍රකාශ, ඇතැම් සිදුවීම් සලකා බලන විට ඔහුට එතරම් හයියක් කොහෙන්දැයි පැනයක් ඇති වේ. යුක්‍රේනයේ කොවිඩ්-19 වසංගත තත්වය වැඩිවෙද්දී, එරට ලොක්ඩවුන් කර තිබියදීත් සංචාරකයන් ගෙන්වීමට තරම් ඔහුට හයියක් ඇත. ‘ඉදිරියේදී තවත් සංචාරකයන් ගේනවා’ කියා හිතුවක්කාර සහ තර්ජනාත්මක ස්වරූපයෙන් කියන්නට තරම් ඔහුට හයියක් ඇත. කිසිදු විධිමත් ගණනයක් නොකර, සංචාරකයන්ගෙන් රටට මෙච්චර ආදායමක් ආවා කියා පවසන්නත් ඔහුට හයියක් ඇත. හයිය කොහෙන්දැයි පුදුම විය යුතු නැත. ඒ ජනාධිපති සහ අගමැති පවුලේ සාමාජිකයෙකු වීමේ හයියය.
සේවකයන්ගේ දුක
මෙලෙස සංචාරකයන් ගෙන්වීමෙන් විශාල ලාභයක් ලැබුණු බව උදයංග වීරතුංග කියා තිබුණි. ඔහු කියා තිබුණු ආකාරයට රුපියල් කෝටි 42ක ආදායමක් යුක්‍රේන සංචාරකයන් 1500ක් ගෙන්වීමෙන් ලැබී තිබුණි. මෙතරම් අවදානම් සහගත ව්‍යාපෘතියකින් පසු ලැබුණේ රුපියල් කෝටි 42ක් බව කීම ආඩම්බරයට කාරණයක් නොවේ. රටක ආර්ථිකයේ හැටියට ඒ මුදල ඉතා සුළු මුදලකි. අනෙක උදයංග වීරතුංග අරුණ පත්තරයට කටින් කියා තිබුණා මිස, ඒ කෝටි 42 ලැබුණු හැටි පිළිගත් ආයතනයකින් ගණනය කොට, ඒ මුදල් ලැබුණේ කාටද කියා පැහැදිලි කර තිබුණේත් නැත.
එහෙත් අනෙක් පැත්තෙන් ඒ මුදල ලැබුණේ කාටද යන්න වෙනම විමසිය යුතු පැනයකි. සැබෑ ජනතා හිතකාමී අරමුණකින් මෙය කළා නම් හෝටල්වල සේවකයන්ට, සංචාරක ක්ෂේත්‍රයේ වෙනත් රැකියා කරන උදවියට ලාභ ලැබිය යුතුය. එහෙත් ප්‍රායෝගික අත්දැකීම් එසේ නොවේ.
අලුත්ගම ප්‍රදේශයේ හෝටලයක සේවකයෙකු මෙසේ පැවසීය. ‘හෝටල්වල ඔය කියන තරමේ ආරක්ෂාවකුත් නෑ. හෝටලයක සේවකයන් සහ කලාප දෙවර්ගයකට කඩලා තියෙනවා. එක් පිරිසක් සංචාරකයන් එක්ක ඍජුව ගනුදෙනු කරනවා. ඔවුන් ඉන්නේ රතු කලාපයේ. දෙවැනි පිරිස හෝටල්වල අනෙකුත් අංශවල වැඩ කරන අය. ගිණුම් අංශ, විධායක අංශ ආදී අය. දෙවැනි පිරිස ගෙදර ගිහින් එනවා. ඒ දෙපිරිස එකිනෙකා අතර සම්බන්ධතා පවත්වන්න බැරි වුණත්, ප්‍රායෝගිකව ඒක වෙන්නේ නැහැ. සේවකයන් එකිනෙකා මුහු වෙනවා. එතකොට ගෙදර ගිහින් එන නිල් කලාපයේ අයගෙන් වසංගතය එළියට යන අවදානමක් තියෙනවා. මේවා නිරීක්ෂණය කරන්නට හමුදාව හිටියත් එයාලා ඇවිත් පරීක්ෂා කරලා යනවා විතරයි. එයාලාට මේවා අහුවෙන්නේ නැහැ.
අනෙක මේ සංචාරකයන් හෝටලය ඇතුළේදී කිසිම නිරෝධායන නීතියක් අනුව කටයුතු කරන්නේ නෑ. අපි දන්නේ නැහැ, දැන් ඔවුන් ගුවන් තොටුපළේදී මුහුණු ආවරණ දානවාද කියලා. ඒත්, හෝටලයේදී නම් මුහුණු ආවරණ දාන්නේ නෑ. වැඩේ කියන්නේ ඔවුන් එක්ක ගනුදෙනු කරන මඟ පෙන්වන අයත් ඒවා දාන්නේ නැති වීම.
අනෙක් පැත්තෙන් අපේ ශ්‍රමය සූරාකන එක නවත්වන්න බෑ. හෝටලයේ වැඩට ඇවිත්, දවස් ගාණක් නිරෝධායනය වෙනකොට, සේවක සංඛ්‍යාව වැඩි කරන්නේ නෑ. ඒ වෙනුවට ඉන්න සේවක කණ්ඩායම දෙකට බෙදනවා. එතකොට හෝටලයේ නැවතිලා ඉන්න සේවකයන්ගේ ශ්‍රමය පැය විසිහතරේ සූරාකනවා.
සේවකයන්ට සේවා ගාස්තුවක් ලැබෙන්නේත් නෑ. හෝටල්වල කාමර ගාස්තු විශාල වශයෙන් පහල දාලා. රුපියල් 40,000ට තිබුණ කාමරයක් දැන් 14,000කට යනවා. කලින් 80,000ට විතර දුන්න ඒවා 21,000ට විතර. එතකොට හෝටලයේ සේවකයන්ට අමතර දීමනාවක් දෙන්නවත් ලාභයක් නෑ. ඒ නිසා හෝටලයට ඔය කියන තරමේ ආදායමක් එනවා කියා හිතන්න බෑ.’
හෝටල්වලට විවිධ දේවල් අලෙවි කරමින් ලාභ ලැබූ උදවියටත් දැන් ලැබෙන දෙයක් නැත. බුබුළෙන් පිටට යන්නට බැරි නිසා, ස්වයං රැකියා කළ අය කොහොමත් අනතුරේය. කුඩා පරිමාණ හෝටල් සහ නිවාසවල නවාතැන් පහසුකම් දුන් අයට ලැබෙන දෙයක් නැත.
ඒ අනුව උදයංග කියන කෝටි 42 හෝටල් සේවකයන්ට, ස්වයං රැකියා කරන උදවියට සහ කුඩා පරිමාණයේ රැකියා කරන අයට නොලැබේ.
ඒ නිසා සැබෑ ලෙස සංචාරක කර්මාන්තය ‘ගොඩදමන්නට’ කල්පනා කරන්නේ නම් හැකි ඉක්මනින් එන්නත ගෙන්වාගෙන සංචාරක කර්මාන්තය ඇරඹීම මිස අන් විසඳුමක් නැත.
‘මේ විදියට ගියොත් මේ රස්සාව කරන අය රස්සාව අත්හැරලා ගෙදර යාවි.’ අප සමඟ අදහස් දැක් වූ හෝටල් සේවකයා කීය.
සේවක ඉල්ලීම්
පොදුවේ හෝටල් සේවකයන්ගේ ඉල්ලීම් ගැන අන්තර් සමාගම් සේවක සංගමයේ හෝටල් සේවක මධ්‍යස්ථානයේ ජාතික සංවිධායක ජයතිලක රණසිංහ මෙසේ පැවසීය.
‘අපට සංචාරක කර්මාන්තය දියුණු කරන්නට උත්සාහ කිරීම ගැන විරෝධයක් නෑ. ඒත්, සංචාරකයන් සම්බන්ධයෙන් රටේ අවදානමක් තියෙනවා. සේවකයන්ට ඒ ගැන බයක් තියෙනවා. මේ වෙනකොට බටහිර කොවිඩ්-19 ව්‍යාප්ත වෙලා තියෙන වේගය, වෛරසයේ අලුත් ප්‍රභේදය දැක්කාම සේවකයන්ට තියෙන බය වැඩියි.
යුක්‍රේන ජාතිකයන් ගේනකොට හෝටල්වලටත් කලින් සමාජයේ අනෙකුත් බලවේගවල විරෝධය ඇති වුණා. ස්වෙච්ඡා සංවිධාන, පක්ෂ සහ වෘත්තිය සමිති විරුද්ධ වුණා. ඒත් ආණ්ඩුව අත්හරින්නේ නැහැ. ව්‍යාපෘතිය කළා. ඒත්, එතකොට හෝටල් සේවකයන්ට හොඳ දැනුවත් කිරීමක් කරලා නෑ. මෙවැනි වෙලාවක වැඩක් කරනකොට සේවකයන්, සේව්‍යයන්, වෘත්තිය සමිති සහ ආණ්ඩුව අතර හොඳ අවබෝධයක් තියෙන්න ඕනෑ. ඒ වෙනුවට ආණ්ඩුවේ ඉල්ලීම පරිදි උදයංග වීරතුංගගේ මෙහෙයවීමෙන් තමයි මේක කරන්නේ. සේවකයන්ගේ ඉල්ලීම් අදාල නැහැ.
ලංකාවට එන අයට පීසීආර් කරනවාද. අවදානමක් අරගෙන රස්සාව කරන අයට ලැබෙන දීමනා මොනවාද. ඒ අය කොච්චර දුරට නිරෝධායනය වෙන්න ඕනෑද. පෞද්ගලික ජීවිතයට බලපාන්නේ කොහොමද. ආදී ප්‍රශ්න එනවා. ඒ ප්‍රශ්නවලට විසඳුම් නොවී තනි තනි පුද්ගලයන්ගේ හිතුමතේට ව්‍යාපෘති ක්‍රියාත්මක කරලා සංචාරක ව්‍යාපාරය ගොඩදාන්න බෑ.
අපි දැන් සිනමන් බේ, බෙන්තොට බීච්, සෙන්ටාරා කියන හෝටල්වල සේවක ඉල්ලීම් ගැන සොයා බැලුවා. දැනටමත් සේවකයන්ට දින 28ක් හෝටලයේ ඉන්න සිදුවෙලා. ඒ කියන්නේ සංචාරකයන්ට සේවා සපයමින් දින 14ක් සහ ඉන්පසු නිරෝධායනයට දින 14ක් වශයෙන්. එහෙම ඉන්නකොට, එයාලාගේ පෞද්ගලික ජීවිතයේ තියෙන අනෙක් ප්‍රශ්න විසඳාගන්නේ කොහොමද. සරල උදාහරණයක් කීවොත් ගෙදර අසනීපයක් තියෙන කෙනෙකුට බෙහෙත් ගන්න, ගෙදර බඩු ගන්න එළියට යන්න ගෙදර තියෙන මෝටර් සයිකල් එක අරගෙන ගිය කෙනා දැන් දවස් විසිඅටක් නිරෝධායනයේ හිරවෙලා. එතකොට ගෙදර වැඩකට එළියට යන අය ත්‍රීවීල්වල යන්න ඕනෑ. ගෙදර හදිසියකට යන්න විදියක් නෑ. එච්චර අවදානමක් අරගෙන සේවයේ යෙදෙන අයට ලැබෙන්නේ මොනවාද.
ඔවුන් ජීවිත අවදානමකුත් එක්ක වැඩ කරන්න සූදානම්. ඒත්, ඔවුන් ඉල්ලන්නේ සාධාරණ ඉල්ලීමක්. අඩු තරමේ ඒ සඳහා සාධාරණ ගෙවීමක් කරන්න කියලයි ඔවුන් ඉල්ලන්නේ. මොකද, මේ විදියට කළොත් ඔවුන්ට ලැබෙන වැටුපට වඩා වැඩි මුදලක්, කාලයක් සහ ශ්‍රමයක් වැය වෙනවා.
මේ තත්වය නිසා සේවකයන් ඉල්ලුවා බුබුළ ඇතුළේ ඉන්න දවසකට රුපියල් දාහක අමතර ගෙවීමක් කරන්න කියලා. පසුව ඔවුන් සාකච්ඡා කරලා, සම්පූර්ණ දවස් 28ට රුපියල් 15,000ක මුදලක් දෙන්න කියන ඉල්ලීමට එකඟ වුණා. ඒ මුදල ප්‍රමාණවත් නැතත්, තියෙන තත්වය තේරුම් අරගෙන ඒ මුදලින් සෑහීමට පත්වෙන්න පුළුවන්.’
අවසානයේ පෙනී යන හැටියට, මේ ව්‍යාපෘතියෙන් සංචාරක ක්ෂේත්‍රයේ රැකියා කරන අයටත් අත් වූ සෙතක් නැත. ස්වයං රැකියා කරන අයට ලැබුණ දේකුත් නැත. උදයංග කටින් කී කෝටි 42 ලැබුණේ කාටද කියා දන්නේත් නැත. හෝටල් සේවකයන්ගේ ආතතිය, නිවෙස්වල ප්‍රශ්න සහ කොවිඩ්-19 අවදානම පමණක් ඇත.■
