මගේ අම්මාට කෝවිඞ් හැදීගෙන එන බවට සැකයක් ඇති විය. මට බිරිඳක් සහ දරුවන් තිදෙනෙකු සිටී. මටත් මගේ බිරිඳටත් දරුවන්ටත් අම්මාගෙන් කෝවිඞ් බෝ වීමට ඇති ඉඩකඩ බොහෝ ය. මේ ගැන මම දස අතේ කල්පනා කෙළෙමි. අවසානයේ මගේ මිතුරෙකුට කතා කෙළෙමි. මගේ ප්‍රශ්නය ඔහුට පැහැදිලි කෙළෙමි. අප දීර්ඝකාලීන මිතුරන් වන නිසා සති දෙක තුනක් මගේ අම්මා ඔහුගේ නිවසේ නතර කරගත හැකිදැයි මම ඔහුගෙන් විමසුවෙමි. ඔහු විවාහකයි. මගේ දරුවන්ටත් වඩා වයසින් බාල දරුවන් දෙදෙනෙකු ඔහුටත් සිටී. ඔහු මගේ ප්‍රශ්නයට උත්තරයක් නොදී ටෙලිෆෝනය තිබ්බේය. ඉන්පසු අද වන තෙක් ඔහු මට කතා කෙළේ නැත.
“ගෙදර බුදුන් අම්මා” කියා මගේ ත්‍රීවිලරය පිටපැත්තේ ලියා ඇති බව ඔහු දැක ඇතිවාට සැක නැත.
මගේ තව මිතුරෙක් සිටී. මා මෙන් නොව, ඔහු පොහොසත් ය. ඔහුගේ වත්තේ කුණු කසල එකතු වෙමින් තිබුණි. නගර සභාවෙන් ඒවා එකතු කරගෙන යාමට නොඑන නිසා දිනෙන් දින ඔහුගේ වත්තේ මැසිමදුරු ආදී වසංගත බෝ වී ඩෙංගු රෝගයේ අවදානමක් ඇතිවෙමින් තිබුණි. දවසින් දවස ඔහුගේ දරුවන් ලෙඩ වූහ. දවසක් ඔහු මට කතා කෙළේය. මේ ප්‍රශ්නය විස්තර කොට, තමාට උපකාරයක් වශයෙන් ඔහුගේ කුණු මගේ වත්තේ ගොඩ කළ හැකිදැයි විමසා සිටියේය. ඒ සඳහා මාසයකට සෑහෙන මුදලක් ගෙවීමට ඔහු පොරොන්දු විය. මම ‘හා’ කීවෙමි. දරු තිදෙනා සමග එදා වේල ගැටගසා ගන්නා මට මාසිකව ඔහුගේ කුණු සඳහා ලැබෙන දීමනාවට ඇත්තෙන්ම විශාල වටිනාකමක් තිබුණි.
සංචාරක ව්‍යාපාරිකයෙකු වන ඔහුගේ පෞද්ගලික බස් රථය පිටිපස්සේ “සිරිලක දේ සිරිසැප දේ” කියා ගසා නැත.
මීට වසර කිහිපයකට පෙර දියුණු ලෝකයේ අපද්‍රව්‍ය කන්ටේනර් වගයක් ලංකාවේ ගොඩගැසීමට ගෙනා පුවත ඔබට මතක ඇති. ලංකාවේ මහා ව්‍යාපාරිකයෙකු ලාභ අපේක්ෂාවෙන් අරඹා තිබූ මේ ව්‍යාපෘතියට එරෙහිව එදා සමාජයේ විවිධ තරාතිරමේ විරෝධතා මතු විය. ඊට පසු මේ මෑතකදී, එසේ අප එදා ගෙන්වා ගත් අපද්‍රව්‍ය ආපසු එම රටවලටම පටවා යැවීමට තීරණය කළ බව මාධ්‍ය වාර්තා කෙළේය.
මේ සියල්ල මගේ කල්පනාවට ආවේ, ලංකාවේ කෝවිඞ් වැලඳුණු මුස්ලිම් ජාතිකයන්ගේ මෘතදේහ පුච්චනවා මිස වැළලිය නොහැකි බවට ආණ්ඩුව තීරණයක් ගෙන තිබීම ගැන සිතන්නට යාමේදී ය. දවස් 20 ක් වයසැති මුස්ලිම් ජාතික කෝවිඞ් රෝගී බිළිඳෙකුගේ මෘතදේහයක් පවා බලධාරීන් විසින් පසුගිය දා ආදාහනය කොට තිබූ අතර දිනෙන් දින ඊට එරෙහි විරෝධතා රට ඇතුළෙන් මෙන්ම පිටතින්ද එන්නට පටන්ගෙන තිබේ. ඒ තත්වය තුළ, ආණ්ඩුව තමන්ට උපකාරයක් වශයෙන් මේ මුස්ලිම් මළසිරුරු භාරගත හැකිදැයි මුස්ලිම් රාජ්‍යයක් වන මාලදිවයිනෙන් පසුගිය දා විමසා සිටියේය. ඒ ගැන සලකා බැලීමට සතියක පමණ කාලයක් ගත් මාලදිවයින, තමන්ට ඒ උපකාරය කළ නොහැකි බව මේ සතියේ අපේ ආණ්ඩුවට දන්වා එවා ඇති බව වාර්තා විය. එය මගේ අම්මා සම්බන්ධයෙන් මගේ පළමු මිතුරාගේ ප්‍රතිචාරයට සමාන ය.
වළලනවාද පුච්චනවාද යන්න මළගිය පරාණකාරයාට ප්‍රශ්නයක් නොවේ. ‘මං මළාට පස්සෙ තොපි මාව මරාගෙන කෑවත් කමක් නැතැ’ යි සමහරුන් කියන කතාවේ එක අරුතක් එයයි. සෑම ප්‍රශ්නයක්ම තිබෙන්නේ ජීවිතය සමගයි. ජීවිතය නැති තැන ප්‍රශ්නයක් නැත. ඒ නිසා, වැළලීම හෝ පිච්චීම මිනියට අදාළ නැත. එහෙත් එය, ජීවත්ව සිටින මනුෂ්‍යයාට කෙළින්ම අදාළ ය. මුලින්ම, මියගිය තැනැත්තාගේ පවුලට සහ නෑ-හිතවතුන්ට එය අදාළ ය. ඊළඟට, පොදුවේ සමාජයට එය අදාළ ය.
අද ඒ කාරණය අරභයා කඳවුරු දෙකක් බෙදී පවතී. කෝවිඞ් මිනියක් වළලෑම මගින් ජීවතුන් අතර සිටින නිරෝගී මිනිසුන්ගේ ජීවිතවලට තර්ජනයක් වන බව එක පාර්ශ්වයක් කියයි. මේ පාර්ශ්වය නියෝජනය කරන්නේ, පස සහ පොළොවත්, ඊට අදාළ භෞතික පද්ධතියත් පිළිබඳ දැනුම ඇති භූ-විද්‍යා විශේෂඥයන් ය. කෝවිඞ් රෝගියෙකුගේ මිනියක් වළලෑමෙන් පස හරහා සහ පසට යටින් ඇති ජල පද්ධති හරහා එම වයිරසය සමාජයට පැතිරෙන බව එක් භූ-විද්‍යා මහාචාර්යවරියක් ප්‍රකාශ කොට සිටීමත් සමග, කෝවිඞ් මිනී කිසිසේත් වැළලිය යුතු නැතැයි යන මතය සමාජගත විය. මෙය සැබෑවක් නම්, කෝවිඞ් රෝගීන්ගේ මලමූත්‍ර ආදියත් භූ-ගත ජලයට එක්වන නිසා ළිං ආදියත් අනාරක්ෂිත විය යුතුය. බීමට සහ නෑමට වතුර ගන්නා සියලු ළිං වසා දැමීමටත් අපට සිදුවනු ඇත. කෙසේ වෙතත්, බලධාරීන් ‘ආදාහන පමණයි’ යන දැඩි තීන්දුවට පැමිණියේ එවැනි මතවාදයක් මත පිහිටා ය.
අනිත් කඳවුර වන්නේ, වසංගත රෝග විශේෂඥයන් සහ වයිරස පිළිබඳ විශේෂඥයන් ය. කෝවිඞ් යනු වයිරසයකි. වසංගත ඇති කරන වාහකයකි. වයිරසයක් පැවතිය හැක්කේ කුමන තත්වයන් යටතේද, එය සංසරණය වන්නේ කෙසේද සහ එය මැඩලිය හැක්කේ කෙසේද ආදී කාරණා පිළිබඳ විශේෂඥවරුන් වන්නේ වයිරසවේදීන් ය. සබන් යොදා සේදීමෙන් සම මතුපිටදී වයිරසය ඉවත් කළ හැකි බව අපට පෙන්වා දුන්නේ ඔවුන් ය. එක ශරීරයකින් තවත් ශරීරයකට වයිරසය ගමන් කළ හැකි දින පරාසය අපට කියා දුන්නේ ඔවුන් ය. කට නාසය ආදී තැන් ආවරණය කරගෙන, එකිනෙකා අතර මීටරයක දුරක් පවත්වා ගැනීමෙන් රෝගය වළක්වාගත හැකි බව අපට කියා දුන්නේ ඔවුන් ය. ඒ සියල්ල, ජීවතුන් අතර සිටින මනුෂ්‍යයන්ට අදාළ අධ්‍යාපනික කාරණා ය.
එහෙත් දැන් අප ඉදිරියේ ඇත්තේ මිනියක් පිළිබඳ ප්‍රශ්නයකි.
මළගෙවල්වල ‘කිලි’ ඇති බව ඉස්සර අපේ අම්මලා කීවේ, මිනියේ විෂබීජ පිළිබඳව විය යුතුය. එය විද්‍යාත්මක ය. මිනී කුණුවීම හේතුකොටගෙනම වසංගත පැතිරෙන හැටි, ඉතිහාසයෙනුත් ලෝක සාහිත්‍යයෙනුත් පෙන්නුම් කෙරේ. එහෙත් අප දැන් මේ කතා කරන්නේ, පෙට්ටියක දාගෙන ගෙදර කුණු කරන මිනියක් හෝ බල්ලන්ට කන්නට මහපාරේ මාස ගණන් තියෙන මළ සිරුරු ගැන හෝ නොවේ. පැය විසිහතරක් ඇතුළත, පෙට්ටියක දමා, අවශ්‍ය නම් තවත් ආවරණයකින් ඔතා, අඩි හයක් පමණ යටට පොළොවේ වළලන මිනියක් ගැන ය. කෙසේ වෙතත්, කෝවිඞ් වයිරසයට දැන් මුළු ලෝකයම යට වී සිටින නිසා, මිනියක් සම්බන්ධයෙන් පවා විශේෂ ආරක්ෂණ ක්‍රමවේද අනුගමනය කිරීමට සෑම රටකටම සිදුවෙයි. එසේ තිබියදීත්, මේ වන විට ලෝකයේ රටවල් 198 ක් මිනී වළලෑම තුළ අවදානමක් නැතැයි පිළිගෙන, ආදාහනය සහ භූමදානය යන ක්‍රම දෙකෙන් ඕනෑම එකක් තෝරාගැනීමට අවසර දී තිබේ. ලංකාව සහ චීනය පමණක් වළලෑම තහනම් කොට තිබේ.
සාකච්ඡාව ඉදිරියට ගෙන යාමට කලින්, අප මේ කතා කරන මරණ සංඛ්‍යාවේ දිග පළල ගැන වැටහීමක් ඇති කරගැනීමත් ප්‍රයෝජනවත් ය. ඊයේ (23) වන විට කෝවිඞ් ආසාදනයෙන් ලෝකය පුරා සිදුව තිබූ මුළු මරණ සංඛ්‍යාව 1,738,000 (දහහත් ලක්ෂ තිස්අට දහස) ඉක්මවීය. ඒ අතරින් වැඩිම මරණ ප්‍රමාණයක් සිදු වී ඇති ප්‍රධාන රටවල් කිහිපය පමණක් සැලකිල්ලට ගතහොත්, ඇමරිකාවේ මරණ 327,000 කි. බ්‍රසීලයේ 187,000 කි. ඉන්දියාවේ 146,000 කි. මෙක්සිකෝවේ 118,000 කි. ඉතාලිය, එක්සත් රාජධානිය, ප්‍රංශය, ඉරානය සහ රුසියාව මරණ 50,000 ඉක්මවා ගොසිනි. දැන්, සැසඳීමක් වශයෙන් ගතහොත්, ලංකාවේ මේ රෝගයෙන් මියගොස් ඇත්තේ 184 දෙනෙකි. එයින් 150 ක් පමණ මුස්ලිම් ජාතිකයන් බව සැළයි. ඉහතින් කී, මරණ ලක්ෂය ඉක්මවූ රටවල් හතරෙන් කිසිවකට හෝ මරණ පනස් දහස ඉක්මවූ රටවල් හතරෙන් එකකට හෝ තමන්ගේ රටේ මළසිරුරු භූමදානය කිරීම ප්‍රශ්නයක් වී නැතත්, මුස්ලිම් මළසිරුරු 150 ක් අපේ රfටේ භූමදානය කිරීම අපට ප්‍රශ්නයක් වී තිබේ.
2020 මාර්තු මාසය වන තෙක් ලංකාවේ කෝවිඞ් ආසාදිත මළසිරුරු ආදාහනය කිරීමට සේම භූමදානය කිරීමටත් ඉඩ ලබා දී තිබුණි. මේ ක්‍රමය අප්‍රේල් මාසයේදී වෙනස් කෙරුණි. එය වෙනස් කෙරුණේ පළමු මුස්ලිම් ජාතිකයාගේ මරණයත් සමග යැයි කියැවේ. එහි සත්‍යාසත්‍යතාව මම නොදනිමි. කෙසේ වෙතත්, ඉහතින් කී භූ-විද්‍යා මහාචාර්යවරිය ඇතුළු පිරිසකගේ අදහස් ඊට බලපාන්නට ඇත. ඉතිං, මේ කාරණය ගැන සොයා බැලීමට ආණ්ඩුව කමිටුවක් පත්කෙළේය. එහෙත් ඒ පත්කළ කමිටුවේ කිසි වයිරසවේදියෙකු නැති බව, වයිරසවේදය පිළිබඳ මහාචාර්යවරයෙකු වන තිස්ස විතාරණ දැන් පෙන්වා දී තිබේ.
(පුංචි පැහැදිලි කිරීමක්: මෙවැනි පරණ වාමාංශිකයන් කියන දේවල් එක කනකින් අසා අනිත් කනෙන් පිට කිරීම මගේ දැන් සිරිතයි. මොහු, මේ ආණ්ඩුවේ කැබිනට් ඇමති පදවියක අද සිටියේ නම්, මීට ඉඳුරා වෙනස් කතාවක් කියන බවට මට කිසි සැකයක් නොමැත. අනිත් අතට, ආණ්ඩුවේ කැබිනට් ඇමතිවරයෙකු වන මුස්ලිම් ජාතික අලි සබ්රි භූමදානය වෙනුවෙන් මේ දිනවල තදින් පෙනී සිටී. භූමදානයට/ආදාහනයට අදාළව අලි සබි්‍ර ඉදිරිපත් කරන කරුණු ඉතා තාර්කිකයි. සාධාරණයි. විද්‍යාත්මකයි. එහෙත්, ඔහුගේ ඒ තාර්කිකත්වය, සාධාරණත්වය සහ විද්‍යාත්මකත්වය, මුස්ලිම් ආගමට පිටස්තර වෙනත් කාරණාවලදී, උදාහරණයක් වශයෙන්, 20 වැනි සංශෝධනය හරහා ජනාධිපතිවරයා විසින් අධිකරණයේ ස්වාධීනත්වය දුර්වල කරනු ලබන්නේ කෙසේද යන කාරණය ගැන කතා කිරීමේදී ඔහුගෙන් දැකගැනීමට නැත. විද්‍යාත්මක චින්තනය යනු, මුස්ලිම් භූමදානයේ වාසියට පමණක් පාවිච්චියට ගත යුතු දෙයක් නොවේ. තුන්වැනි මහලේ සිටියදී ගුරුත්වාකර්ෂණය පිළිගන්නා තැනැත්තාට, සිව්වැනි මහලේදී ගුරුත්වාකර්ෂණය නොපෙනීමට හේතුවක් නැත. මෙවැනි පුද්ගලයන් ප්‍රශ්න දෙස බලන්නේ, යම් නිශ්චිත මොහොතක ‘තමන්ට’ එය බලපාන ආකාරය මත පිහිටා මිස, රටට බලපාන ආකාරය මත පිහිටා නොවේ. මොවුන් දෙන්නාගේම අද ස්ථාවරය මා දකින්නේ එලෙස ය).
කෝවිඞ් මළසිරුරු භූමදානය කිරීමේ කිසි අවදානමක් නැති බව ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානය මේ වසරේ අප්‍රේල් මාසයේ සිට ප්‍රකාශයට පත්කොට තිබේ. ලෝකයාගේ සෞඛ්‍ය පිළිබඳ ඉහළම බලාධිකාරිය එයයි. යුරෝපා සංගමයත් ඒ මතයම ප්‍රකාශ කොට තිබේ. මේ සියල්ල, ‘බටහිර’, ‘අධිරාජ්‍යවාදී’ සහ ‘විදේශික’ යැයි ලංකාවේ ‘දේශප්‍රේමියෙකු’ ප්‍රතික්ෂේප කිරීමට ඉඩ තිබේ. ඒ නිසා අපි ලංකාවෙන් ගමු. ලංකාවේ විශිෂ්ටතම වසංගත රෝග පිළිබඳ විශේෂඥවරියක් වන පබා පලිහවඩන, මළසිරුරු භූමදානය කිරීමෙන් වයිරසය පැතිරෙන්නේ නැති බව මේ වන විට පැහැදිලිව පෙන්වා දී ඇත. ඒ අංශයෙන් දැනට ලංකාවේ සිටින විශිෂ්ඨතම විද්‍යාඥවරිය ඇය බව කියති. රජයේ හිටපු ප්‍රධාන වයිරසවේදී වෛද්‍ය නිහාල් අබේසිංහත් ඒ මතයම පවසා තිබේ. මේ කාරණය තවදුරටත් පැහැදිලි කරන, හොංකොං විශ්ව විද්‍යාලයේ වෛද්‍ය පීඨයේ ක්ෂුද්‍ර ජීවවිද්‍යාව පිළිබඳ වර්තමාන මහාචාර්ය මලික් පීරිස්, මළ සෛලවල කෝවිඞ් වයිරසයට පැවතිය නොහැකි බව අවධාරණයෙන් පෙන්වා දී ඇත. මළකඳක් යනු සෛල මැරුණු ස්කන්ධයකි.
ඉහතින් කී භූ-විද්‍යා මහාචාර්යවරිය කියා ඇත්තේ යම් මාර්ගයක් (භූ-ගත ජලය) ගැන ය. ඒ මාර්ගයේ යමක් ප්‍රවාහණය විය හැකි ආකාරයක් ගැන ය. එහෙත්, ඒ මාර්ගයෙන් ප්‍රවාහණය කෙරෙනවා යැයි කියන, අප මේ දැන් කතා කරන දෙය (වයිරසය) පිළිබඳ විශේෂඥතාව ඇත්තේ වෛද්‍ය පබා පලිහවඩන, වෛද්‍ය නිහාල් අබේසිංහ සහ මහාචාර්ය මලික් පිරීස් වැනි විශේෂඥවරුන්ට ය. මේ කාරණයේදී රටට අවශ්‍ය කරන්නේ ඔවුන්ගේ දැනුම මිස, පස හෝ ජල පද්ධති පිළිබඳ ඥානයක් නොවේ.
තව එක පුංචි කාරණයක් වෙත ඔබගේ අවධානය යොමු කරවීමට කැමැත්තෙමි: 150 ක් මළකඳන්වල ඇති මළගිය කෝවිඞ් වයිරසයක්, පොළොව යට තිබෙන ජල පද්ධතියක් හරහා සමාජයට බෝ වීමට ඉඩ ඇතැයි අද කියන බලධාරීන්, මීට මාස කිහිපයකට කලින්, දහස් ගණන් සජීවී මිනිසුන්, කිසි සෞඛ්‍ය ආරක්ෂණයක් නොපිළිපදිමින්, තොන්ඩමන්ගේ මිනිය අරගෙන දින ගණනක් සජීවීව පෙරහර පාද්දී කිසිවක් නොකී බව සිහිපත් කරගන්න. මළගිය වයිරසයක් සහිත එක් අයෙකු හෝ ඒ පෙරහරේ සිටියේ නම් ඒ තොන්ඩමන් පමණි. අනිත් සියල්ලන් සජීවී වාහක විය හැකිව තිබුණි.
අපේ මුස්ලිම් ජනතාවගේ මළසිරුරු මාලදිවයිනේ භූමදානය කිරීමට ඉඩ දෙන්නැයි ලංකාවේ ආණ්ඩුව මාලදිවයිනෙන් ඉල්ලා සිටීම ඔබ තේරුම්ගන්නේ කෙසේද? එක ආකාරයක්, මේ ලිපියේ මගේ අම්මා උදාහරණයට ගනිමින් දක්වා තිබේ. එය ඉතා ආත්මාර්ථකාමී, මාතෘත්වය හෑල්ලුවට ලක්කරන, විළිලැජ්ජා නැති පුතෙකුගේ ඉල්ලීමකි. දෙවැනි කාරණය වන්නේ, මාලදිවයින මුස්ලිම් රටක් නිසා, ලංකාවේ මුස්ලිම් ජනතාවගේ මළමිනී එම රටේ භූමදානය කිරීමේ සමාජ ප්‍රශ්නයක් එරටේ ඇති වීමට ඉඩක් නැති බවට අපේ රටේ නායකයන් තුළ තිබූ විශ්වාසයයි. එම විශ්වාසයේම (කාසියේම) අනිත් පැත්ත වන්නේ කුමක්ද? ලංකාව සිංහල-බෞද්ධ රටක් වශයෙන් හිසින් ගැනීම නිසා මේ ප්‍රශ්නය ඇති වී තිබෙන බව නොවේද? ඒ නිසාම මිස, වෙනත් විද්‍යාත්මක කිසි හේතුවක් මේ තීරණයට පදනම්ව නැති බව පිළිගැනීමක් නොවේද එය? සරලව කිවහොත්, “අපේ මිනිස්සු මේකට විරුද්ධයි” යන අදහසයි.
මෙය, මිනිය පිළිබඳව නොව, මොළය පිළිබඳ ප්‍රශ්නයකැයි මා කීවේ එබැවිනි.■
(ප.ලි.) මගේ මිතුරන් සහ අම්මා පිළිබඳ කතාව, කාරණය පැහැදිලි කිරීම සඳහා යොදාගත් කල්පිතයක් පමණි.
