■ ප්‍රියන්ජිත් ආලෝකබණ්ඩාර
ලාල් හරින්ද්‍රනාත් සිංහල චිත්‍රපට 53 කට පමණ සිය නිර්මාණ දායකත්වය සැපයූ චිත්‍රපට නිෂ්පාදන නිර්මාණ සැලසුම් ශිල්පියෙකි. විදේශීය සිනමා නිර්මාණ 32කට පමණ ඔහු දායක වී තිබේ. දීපා මෙහ්තාගේ ‘වෝටර්’ චිත්‍රපටයේ පසුතල අලංකරණ ශිල්පියාද හරින්ද්‍රනාත්ය. ඔහු සෞන්දර්ය විශ්වවිද්‍යාලයේ චිත්‍ර කලාව පිළිබඳ උපාධිධරයෙකි. කැලණිය විශ්වවිද්‍යාලය, ජාතික චිත්‍රපට සංස්ථාව ආදි ආයතනවල සිනමා පාඨමාලා බොහෝමයක කථිකාචාර්යවරයෙකු ලෙස කටයුතු කරයි.
මෙරට සිනමාවේ නිෂ්පාදන සැලසුම්කරණය විෂයේ න්‍යාය හා භාවිතාව කොහොමද ඔබ දකින්නේ?
මෑතක් වෙන තුරු ලංකාවේ ‘නිෂ්පාදන සැලසුම් ශිල්පී’ කියලා නමක් තිබුණේ නෑ. කලා අධ්‍යක්ෂවරයා කියලා කෙනෙක් තමයි ඒ වැඩ ටික කළේ. ඔහු ඒ නම යටතේ කරන්නේ ඊට වඩා ලොකු වැඩක්. ඒ කියන්නෙ නිෂ්පාදන සැලසුම් ශිල්පියාගේ වැඬේ.
අනෙක් පැත්තෙන් නිෂ්පාදන කියන වචනය මුලට ආවාම මේ කර්මාන්තය ගැන තරමක් දන්න කෙනෙකුට වුණත් තේරෙන්නේ මේක චිත්‍රපටයක නිෂ්පාදන අංශයේ වැඩක් වගේ. ඒ කියන්නේ චිත්‍රපටයේ වැඩ කරන ශිල්පීන්ට, ශිල්පිනියන්ට කෑම බීම, නවාතැන්, ගමනාගමන ආදි පහසුකම් සලසන අංශය. ඒ අය නිර්මාණයට උදව් කරන කණ්ඩායමක් විතරයි. සමහර ටෙලිනාට්‍යවලත් නිෂ්පාදන සැලසුම කියන නාමකරණය ඒ වැඬේට භාවිත කරනවා මම දැකලා තියෙනවා. ඒක වැරදියි.
ගිය අවුරුද්දේ ගෝවේ චිත්‍රපට උළෙලට ගිය වෙලාවේ මම එතැන පැවැත්වුණු දේශනයකට සහභාගි වුණා. දේශනය තිබුණේ නිෂ්පාදන සැලසුම්කරණය ගැන. ඒ දේශනය කළේ සාබු සිරිල් කියන ප්‍රකට ඉන්දියානු චිත්‍රපට නිෂ්පාදන නිර්මාණ සැලසුම් ශිල්පියා. බාහුබලී, රා-වන්, ඕම් ශාන්ති ඕම්, එන්දිරන් වගේ දැවැන්ත ඉන්දියානු චිත්‍රපට සීයකට ආසන්න ප්‍රමාණයක නිෂ්පාදන සැලසුම් ශිල්පියා ඔහු. ඔහු කියනවා නිෂ්පාදන සැලසුම්කරු කිව්වාම මිනිස්සු ගණන් ගන්නේ නෑ, හැබැයි කලා අධ්‍යක්ෂවරයා කිව්වොත් මාර පිළිගැනීමක් තියෙනවා කියලා. මොකද ඒ නමේ අධ්‍යක්ෂවරයා කියලා තියෙනවානේ කියලා. කලා අධ්‍යක්ෂ කියන්නේ නිෂ්පාදන සැලසුම් ශිල්පියා යටතේ එන අංශ කිහිපයෙන් එකක ප්‍රධානියෙක්. ඒ නිසා අපි ලංකාවේ ‘ප්‍රොඩක්ෂන් ඩිසයිනර්’ කියන ඉංග්‍රීසි වචනයේ සෘජු පරිවර්තනයම ගන්නේ නැතුව ‘නිෂ්පාදන නිර්මාණ සැලසුම්කරණය’ කියන වචනය මේ විෂය ක්ෂේත්‍රයට භාවිත කරනවා. මොකද මේක නිර්මාණාත්මක කටයුත්තක්.
නිෂ්පාදන නිර්මාණ සැලසුම්කරණය කියන්නේ මොකක්ද?
චිත්‍රපටයේ සමස්ත සෞන්දර්යයට වගකියන පුද්ගලයා තමයි නිෂ්පාදන නිර්මාණ සැලසුම් ශිල්පියා. මේ විෂයේ නිරත වීමට අවශ්‍ය ශාස්ත්‍රාලයීය දැනුම තියෙන අය ලංකාවේ සිනමා කර්මාන්තය තුළ ඉතාම අල්පයි. චිත්‍ර කලාව, ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පය, ඉතිහාසය වගේ ක්ෂේත්‍ර ගණනාවක් පිළිබඳ දැනුමක් මේ වැඬේට අවශ්‍ය වෙනවා. මේ ක්ෂේත්‍රයේ නියැලෙන අපේ රටේ බොහෝමයක් අත්දැකීමෙන් මේ වැඬේ කරන අය. කලින් කළ කෙනා කළේ මේ විදිහට කියලා බලාගෙන ඊට තව අලුත් යමක් එක් කරලා කරගෙන යනවා. හැබැයි මේ වැඬේ හරියට කරන්න නම් ශාස්ත්‍රාලයීය දැනුමක් අවශ්‍යයි.
චිත්‍රපටියේ තේමාවේ සමාජ, ආර්ථික, දේශපාලන, සංස්කෘතික පසුබිම ගැන දැනුමක් ඔුහුට තිබිය යුතුයි. චිත්‍රපටයේ චරිතවල ස්වභාවය, ඔවුන්ගේ මානසිතක තත්වයන් පිළිබඳව අවබෝධයක් ඔහුට තිබිය යුතුයි. තිරනාටකය බලලා අධ්‍යක්ෂවරයා මවා ගන්න රූපවලට පර්යේෂණාත්මක හා නිර්මාණාත්මක සත්කාරය කරන්නේ මේ නිෂ්පාදන නිර්මාණ සැලසුම් ශිල්පියා.
ගම්පෙරළියේ ජිනදාස ගැන අධ්‍යක්ෂවරයාට අදහසක් තියෙන්න පුළුවන්. ඒ කාලයට අනුව ජිනදාස වගේ අය කමිසය ඇන්දේ මෙහෙමයි. ඔහු ගෙට ඇතුල් වෙනකොට කකුල් පිහදාන්නේ නෑ වගේ දේවල්වලින් මේ චරිතයේ රූපමය පැත්ත නිර්මාණාත්මකව වර්ධනය කරන්න විශාල මැදිහත්වීමක් කරන්නේ නිෂ්පාදන නිර්මාණ සැලසුම් ශිල්පියා. සමහර විට ඒක කරන්නේ ජිනදාස වගේ අය ඉන්න පළාතකට ගිහිල්ලා ඒ වගේ අය හඳුනාගෙන, සමහර විට ඡායාරූප අරගෙන, පරණ ඡායාරූප හොයාගෙන, පැන්සලෙන් දළ රූප සටහන් ඇඳගෙන. ඒ අනුව ජිනදාසට ජීවිතේ ප්‍රශ්න එනකොට කොහොමද එයාගේ රැවුල වැවෙන්නේ, කොණ්ඬේ වැවෙන්නේ, එයා රෑට නිදාගන්නකොට මොන වගේ ඇඳුමක්ද අඳින්නේ, ගමේ ඇවිදිනකොට හා කෙල්ලෙක් බලන්න යනකොට කොහොමද අඳින්නේ වගේ කාරණා හොයනවා.
ඒ වගේ චිත්‍රපටයේ සියලු චරිත විශ්ලේෂණය කරන්නේ ඔහු. එක් එක් චරිතයේ ආදායම් මට්ටම මොකක්ද? එයාගේ අනෙක් සාමාජිකයන් කොහොමද? බිරිඳ කොහොමද? ඒ අය සතුටින්ද ඉන්නේ? ස්වාමියා අරක්කු බොනවද නැද්ද? කියන කාරණා තීරණය වෙන්නේ ඔහුගේ පර්යේෂණ දැනුම පදනම් කරගෙන. ලංකාවේ දකුණු පළාතේ මිනිස්සු අඳින විදිහ වෙනස්. නුවර අය තවත් විදිහක්. කතාකරන විදිහ වෙනස්. හැසිරීම වෙනස්. එකම පළාතේ වුණත් ඒ ඒ කාලයට අනුව තවත් වෙනස්කම් හමුවෙනවා. තිරකතාකරුවා හා අධ්‍යක්ෂවරයා තිරකතාවට අනුව මේ රූප නිර්වචනය කරගන්නා ආකාරයෙන් තවත් ගැඹුරට ගිහින් සිනමාත්මකව කෙරෙන මැදිහත්වීමක් ඒක. මූලිකව සමස්ත චිත්‍රපටයේ තේමාව, චරිත හා චිත්‍රපටය නරඹලා ප්‍රේක්ෂකයා තුළ හටගන්නා හැඟීම පිළිබඳ ඔහුට පැහැදිලි දැක්මක් තිබිය යුතයි.
එක් එක් චරිතවලට ඔබින ආකාරයෙන් පසුතල රංඟ භාණ්ඩ ආදිය තෝරාගන්නේ කොහොමද?
නිවසක්, වාහනයක් තෝරා ගැනීම හෝ ඒ ඒ චරිත භාවිත තරන දේවල් තෝරා ගැනීම කරන්නේ නිෂ්පාදන නිර්මාණ සැලසුම්කරුවා තමයි.
එක් එක් චරිත විශ්ලේෂණය කරගත්තාට පස්සේ ඒ ඒ චරිත නියෝජනය කරන කාලයට හා චරිතයේ ආදායම් මට්ටමට අනුව ඒවා තෝරාගන්න අවශ්‍යයි. මේකෙදි පසුතල අලංකරණය ඉතාම වැදගත්. පසුතලයක් තිබුණාට වැඩක් නෑ. ඒකට ජීවය දෙන්න එපැයි. එසේ රූප රාමුවට ජීවය දෙන්නේ පසුතල අලංකරණයෙන්. චරිතයේ ආදායම හා හැසිරීම් නිරූපණය වන ආකාරයෙන් ඒ පසුතල අලංකරණය කරන්න ඕනෑ. ඊළඟට පසුතල රංග භාණ්ඩ. ඒ කියන්නේ චරිතය පරිහරණය කරන භාණ්ඩ. චරිතය වඩු බාස් කෙනෙක් නම්, ඔහු සාමාන්‍ය බයිසිකලයක් පාවිච්චි කරනවා වෙන්න පුළුවන්. කියතක්, කියත අරන් යන මල්ලක් තියෙන්න පුළුවන්. එයාගේ වඩුමඩුව කොයි වගේද? වඩු පෙට්ටිය කොයි වගේද? කියලා ඔහු සියුම්ව හිතන්න ඕනෑ. මොකද චිත්‍රපටයේ කතා තේමාවට අනුව රූපරාමුවේ දකින දේවල් ප්‍රේක්ෂකයා විස්වාස කරන්න ඕනෑ. මේ චිත්‍රපටයක පසුතලයක් හදලානේ කියලා ප්‍රේක්ෂකයාට දනුණොත් වැඬේ ඉවරයි. කිසිම නිෂ්පාදන නිර්මාණ සැලසුමක්, කිසිම කලා අධ්‍යක්ෂණයක් චිත්‍රපටියේ කැපිලා පේන්න බෑ. එහෙම වුණොත් ප්‍රේක්ෂකයාගේ විශ්වාසය බිඳෙනවා. තමන් දකින්නේ ඒ චරිතයට අයත් ඇත්තම ගෙයක් කියලා ප්‍රේක්ෂකයා තුළ විශ්වාසයක් ගොඩ නැගෙන්න අවශ්‍යයි.
නිෂ්පාදන නිර්මාණ සැලසුම්කරණ ශිල්පියා යටතේ තිබෙන අංශ හා ඔවුන්ගේ කාර්යයන් මොනවාද?
සනත් ගුණතිලක නීතිඥයෙකුගේ චරිතයකට පණ පොවනවා නම් ඔහු නීතිඥයෙක් බවට පත් කරන්න ඕනෑ. නීතිඥයෙක්ට හිමි ඇඳුමක් තියෙනවා. ඔහුගේ කාර්යාලයේ විශේෂිත පොත්පත් රාක්ක තියෙනවා. ඇඳුම් නිර්මාණ ශිල්පියා නිෂ්පාදන නිර්මාණ සැලසුම් ශිල්පියාගේ මගපෙන්වීම යටතේ ඔහුට ඇඳුම් සපයනවා. කලා අධ්‍යක්ෂවරයා නිෂ්පාදන නිර්මාණ සැලසුම් ශිල්පියාගේ මග පෙන්වීම යටතේ පසුතල අලංකරණ කටයුතු කරනවා. අංග රචනා ශිල්පියා නීතිඥයෙකුට ගැළපෙන ලෙස අංග රචනය කරනවා. සමහර විට චරිත ස්වභාවය තීව්‍ර කරන්න රැවුලක්, කොණ්ඩයක්, දත් සෙට් එකක් දානවා.
චිත්‍රපටයේ පෙර නිෂ්පාදන අවධියේ පළමු අදියරේදීම නිෂ්පාදන නිර්මාණ සැලසුම් ශිල්පියා චිත්‍රපටයේ රූප රාමුවල සියලු දේවල් පිළිබඳව ගවේෂණය කරලා, පර්යේෂණ කරලා, ඡායාරූප හොයාගෙන, රූප සටහන් ඇඳලා අධ්‍යක්ෂවරයා, කැමරා ශිල්පියා හා තමන්ගේ යටතේ සිටින අනෙක් ශිල්පීන්ට රූපමය පැහැදිලි කිරීමක් කරන්න ලෑස්ති වෙන්න අවශ්‍යයි. අධ්‍යක්ෂවරයාගේ හිතේ තියෙන චරිත, පසුතල, පසුතල අලංකරණ, ඇඳුම් පැළඳුම් ආදිය මෙසේ විය හැකියි කියලා යෝජනා ඉදිරිපත් කරන්නේ නිෂ්පාදන නිර්මාණ සැලසුම් ශිල්පියා. ඒක ඇත්තටම සාකච්ඡාවක්. අදහස් දැක්වීමක්. හැබැයි චිත්‍රපටයේ රූගත කිරීම් ආරම්භ වුණාට පස්සේ දර්ශන තලයට ඔහු යන අවස්ථා අල්පයි.
සංඥාර්ථ, වර්ණ ගැන්වීම් වගේ දේවල් චිත්‍රපටයක සුවිශේෂ කාරණාවක් නේද?
සාමාන්‍යයෙන් අපි පිළිගත්ත වර්ණ සංකේත ටිකක් තියෙනවානේ. මළ ගෙයක් වුණාම සුදු නැත්නම් කළු වගේ වර්ණයකින් තමයි අපි ඒ බව ප්‍රේක්ෂකයාට දනවන්නේ. ඒකෙදි අපි බොහෝ විට භාවිත කරන්නේ අපේ මනසේ තියෙන සංස්කෘතික සම්මතයන්.
ඒ වුණාට පවතින සම්ප්‍රදායට ප්‍රතිවිරුද්ධ ලෙස එවා යොදාගන්නා අවස්ථාවන් ඇතැම් විට හමුවෙනවා. තේමාව අනුව සමහර විට අපේ මනසේ වර්ණ ගැන තියෙන සංස්කෘතික අදහසට සම්පූර්ණ පටහැනි දෙයක් කරන්න වෙන අවස්ථා තියෙනවා. සමහර චිත්‍රශිල්පියෝ අහසට කොළපාට ගෑවා. ඒත් කොළපාට අහසවල් ලෝකේ කොහේවත් නෑ. එතකොට ඒ වර්ණ භාවිතය අසම්මතයි. නමුත් ඒ හරහා වෙනත් නිර්මාණාත්මක අදහසක් බිහි කරනවා. යම් චිත්‍රපටයක තේමාවට අනුකූල නම් රතුපාට වෙනුවට කොළපාට ලේ තියෙන්න පුළුවන්. ඇඳුමක වර්ණය තේරීම පවා මෙහිදී ඉතාම වැදගත්. සතුට, දුක, කරුණාව වාගේ හැඟීම් දනවන්න ඇඳුම්වල වර්ණ භාවිතය අනුව කරන්න පුළුවන්. ඒ වගේම ඇඳුමක වයනය නැත්නම් ටෙක්ස්චර් කියන දේත් ප්‍රේක්ෂකයා තුළ හැඟීම් දනවන්න බලපානවා. ඒකයි මම කියන්නෙ චිත්‍ර කලාව, ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පය, ඉතිහාසය, මනෝ විද්‍යාව වගේ විවිධ විෂයන් ගැන ශාස්ත්‍රාලයීය දැනුමක් මේ වැඬේට අවශ්‍යයි කියලා. ලෝකයේ බිහි වෙලා සිටින නිෂ්පාදන සැලසුම් ශිල්පීන් බොහෝ දෙනෙක් ශාස්ත්‍රාලයීය ලෙස හදාරපු අය.
අද වන විට චිත්‍රපට නිර්මාණය සඳහා ප්‍රයෝග භාවිතය බහුල වෙලා තියෙනවා නේද?
පරිගණක භාවිතයෙන් කෙරෙන ත්‍රිමාණකරණය තියෙනවා. විශේෂ වීඩියෝ ප්‍රයෝග තියෙනවා. මිනිඒචර්ස් වගේ දේවල් තියෙනවා. චිත්‍රපටයක අවදානම් බව දනවන රූපරාමුවක ගින්නක් තියෙන දර්ශනයක් තියෙනවා නම් අපට අවශ්‍ය ලෙස පාලනය කළ හැකි ගින්දර තමයි අපි ඊට යොදා ගන්නේ. සමහර විට ඒ සඳහා ගෑස් පාවිච්චි කරනවා. සමහර විට ආදර ජවනිකාවක හැඟීම් තීව්‍ර කරන්න කෘත්‍රිම වැසි වගේ දේවල් ඇති කරනවා. ඒවාට විවිධ ප්‍රයෝග භාවිත කරනවා.
තියෙන ගෙයක් රූගත කිරීමකට ගන්නේ නැතිව විශේෂයෙන් ගෙයක් හදනවා නම් අපි ඒකේ වහලය ගහන්නේ නෑ. වහලයට කොළ පාට තිරයක් එලලා ක්‍රෝමා කී වගේ තාක්ෂණයක් අනුසාරයෙන් රූගත කරලා පසු නිෂ්පාදන ක්‍රියාවලියේදී වෙන වහලයක රූපයක් ඒ තිරය තිබෙන තැනට බද්ධ කරනවා. ඒ වගේ දෙයක් සැලසුම් කරන්නේ අපි.
මිනිඒචර්ස් කියන්නේ කුඩා අනුරූ හදලා ඒ අශ්‍රයෙන් කරන රූගත කිරීමකට. ලංකාවේ ඒ වගේ දේවල් කරලා රූගත කරන්න පහසුකම් හා ඒ සඳහා විශේෂ කැමරා වර්ග නෑ. සමහර විට ඒ තරම් තාක්ෂණික දැනුමක් අපට නෑ. මිනිඒචර්ස් රූගත කිරීම සඳහා ඒවායේ පරිමාණ පිළිබඳ විශාල දැනුමක් ඕනෑ.
මම මැලේසියාවේ රූගත කළ ‘රොබෝ වොරියර්ස්’ කියන චිත්‍රපටයේ වැඩ කළා. ඒ සඳහා අඩි හැටක් උස රොබෝ කෙනෙක් අපි හැදුවා. මිනිඒචර්ස් රූගත කරන්න එංගලන්යෙන් වෙනමම කණ්ඩායමක් ඇවිත් හිටියා. ඒ අය ඉතා කුඩා රොබෝ කෙනෙක් හදලා ඒවා යොදාගෙන සටන් ජවනිකා ඉතා හොඳින් රූගත කළා. ඒක වෙනම තාක්ෂණයක්. ඒ පිළිබඳව දැනුවත් වෙන්න ඕනෑ. ඒ සියල දැනුම එක් වුණාම තමයි පරිපූර්ණ නිෂ්පාදන නිර්මාණ සැලසුම් ශිල්පියෙක් වෙන්න පුළුවන් වෙන්නේ. ශාස්ත්‍රාලයීය නිපුණත්වය එකක් තමයි මේ ක්ෂේත්‍රයේ පිළිගැනීමක් ලැබෙන්නේ.
නිෂ්පාදන සැලසුම්කරණය ගැන ඕනෑවටත් වැඩිය දැනුම අන්තර් අන්තර්ජාලයේ තියෙනවා. දැවැන්ත චිත්‍රපටවල එක් එක් අංශවලට අදාළ පුද්ගලයෝ විශාල පිරිසක් ඉන්නවා. සමහරවිට ලංකාවේ චිත්‍රපටවලට ඒ ක්‍රම හරි යන්නේ නෑ. අපේ කර්මාන්තය බොහෝම පොඩි කර්මාන්තයක්. විශාල මුදලක් වියදම් කරලා හදන චිත්‍රපටයක් කාටද පෙන්නන්නේ. අන්තර්ජාලයේ තියෙන දේවල් අපේ සිනමාවට එහෙම්ම බද්ධ කරන්න යෑම අහිතකරයි. ඒ නිසා ඒ දැනුම අරන් අපි අපේ ක්‍රමයක් හදා ගන්න ඕනෑ.■
