■ එස්.ජී. පුංචිහේවා
රටක බලය තිබිය යුත්තේ ජනතාවටය. ජනාධිපති වැදගත් වන්නේ එම තත්වය ආරාක්‍ෂා කිරීමෙනි. ඒ වෙනුවට ජනතාව පරමාධිපති බවට වාක්‍යයක් ව්‍යවස්ථාවේ ලියාගෙන, එම ව්‍යවස්ථාවෙන්ම ජනාධිපතිට, ජනතාවට ඉහළින් බලය පවරා ගැනීම ව්‍යාජයකි. කල් පවත්නා රැවටිල්ලකි. පාලකයා ජනතාවට ඉහළින් සිටිමින් අසීම වූ බලතල භාවිතය දිගටම කළ හැටි, මෙතෙක් සිටි ජනාධිපති වරුන්, කළ දේවලින් ස්වල්පය බැගින් විමසා බලමු.
1972 ජන රජ ව්‍යවස්ථාවෙන් ජනාධිපති ධුරය ඇතිවිය. එහෙත් ඔහු නාමික විධායකයකු පමණි.
පූර්ණ බලතල සහිත එනම් විධායක බලතල සහිත ජනාධිපති ධුරය බිහිකර ගැනුණේ 1978 ව්‍යවස්ථාවෙනි. ජේ.ආර්.ගේ බලය දරුණු ලෙස යෙදිය හැකි පසුබිම, 1972 ව්‍යවස්ථාවේ 6.7 වගන්ති දෙකින් ඇතිකර තිබිණි. එනම් සිංහලය පමණක් රාජ්‍ය භාෂාව කිරීමත්, බුද්ධාගම රාජ්‍ය ආගම කිරීමත්ය. උතුරේ විරෝධතා ඉක්මවා ත්‍රස්තවාදී දේශපාලන කටයුතු බහුල විය. ජේ.ආර්., එම ව්‍යාපාර ‘ඉවරයක් කර දැමීමේ’ හමුදා බලය යෙදවීය. දකුණ නොදන්නා රාජ්‍ය ත්‍රස්තවාදී ක්‍රියා දිගටම යෙදිණ. එයින් උතුරට දේශපාලන කණ්ඩායම් වෙනුවට ත්‍රස්තවාදී කණ්ඩායම් බිහි විය. එසේ බිහිවීම විධායක ජනාධිපති බලය යෙදීමේ මර්දන ක්‍රියාවේ අනිවාර්ය ප්‍රතිඵලය විය. 1970 සිටම පැවති හදිසි නීතියට ත්‍රස්තවාදය වැළැක්වීමේ නීතියද එකතු කර ගැනීමෙන් මර්දනය සාමාන්‍ය තත්වය විය. දකුණේ දේශපාලන ප්‍රචණ්ඩ භාවය වැඩුණු අතර උතුරේ ප්‍රචණ්ඩ භාවය, අතිශය උග්‍ර විය. ඊනියා විධායක බලතල යටතේ උතුරේ ප්‍රචණ්ඩත්වය මර්දනය වෙනුවට වර්ධනය විය. සියලු මර්දන නීති සහ හමුදා, පොලිස් මර්දන ක්‍රියා සමග වර්ධනය වූයේ මොනවාද? මරාගෙන මැරෙන කොටි හමුදාව, මුහුදු කොටි අංශය, ළමා සොල්දාදුවෝ, කාන්තා කොටි බළකාය සහ කොටි නාගරික ගරිල්ලා ව්‍යාපාරය යනාදියයි. මෙසේ ලොව විස්මය ජනක කොටි ක්‍රියාකාරිත්වය බිහි කිරීමේ ගෞරවයෙන් කොටසක් පූර්ණ විධායක බලතල සහිත ජනාධිපති ක්‍රමයටද හිමිවේ.
මේ කලබල අස්සේ මැතිවරණයකට යාම අවාසි වන බැවින් කුප්‍රකට කලගෙඩි ඡන්දය මගින් පාලන කාලය දික් කර ගැනිණ. පක්‍ෂය තුළ සිටි අයටත් කටක් හොල්ලන්න බැරිය. දාතම නොයෙදූ ඉල්ලා අස්වීමේ ලිපි මන්ත්‍රීවරුන්ගෙන් ලබාගැනීම නිසාය. මන්ත්‍රීන්ට විවිධ වරප්‍රසාද, විශ්‍රාම වැටුප් ආදියද ලබා දිනි.
දකුණේ දේශපාලන විරෝධය පිළිබිඹු වූ 1980 මහ වැඩ වර්ජනය, විධායක බලතල යොදා හදා ගත් රෙගුලාසි යටතේ මර්දනය කැරිණ. විපක්‍ෂ දේශපාලන පක්‍ෂද මර්දනයට ගොදුරු විය. වර්ජකයන් පසුව සේවයේ පිහිටුවූයේ අන්තර්ජාතික කම්කරු සංවිධානයත්, එක්සත් ජාතීන්ගේ මානව අයිතිවාසිකම් කවුන්සිලයත් එය ව්‍යවස්ථා උල්ලංඝනයක් බව පෙන්වා දීමේ අපකීර්තියෙන් මිදෙන්නටය.
ඉන් පසු ශ්‍රී ලංකාවේ ජනාධිපති වූයේ ආර්. ප්‍රේමදාස මහතාය. ඔහු ද එම ජනාධිපති බලතල භාවිත කළේය. යුද්ධය ගැන ජාතිවාදී මතයක එල්බ සිටිමින් යුද්ධය පවත්වා ගැනුණු. එල්ටීටීඊය සමග හානිකර සබඳතා ඇතිකර ගැනීම නිසා පොලිස් නිලධාරීන් 600ක් ඝාතනය වීම සිදුවිය. ඔහුගේ කාලය තුළ මිනී මැරුම්, බලහත්කාරකම් බහුල විය. සොත්ති උපාලි වැනි පාතාලයෝද විධායක බලතල බලයෙන් ඉහළ තැනකට පත්වූහ. එසේම මැතිවරණ අතිශය දූෂිත වූ තත්වයක පැවතිණ. ප්‍රේමදාස ජනාධිපතිගේ ගුණ ධර්මයක් ලෙස වර්ණනා කිරීමට මිනිසුන් පොලඹවා තිබුණු නිලධාරීන් කෙරෙහි දැඩි ලෙස ක්‍රියා කිරීම, පෞද්ගලිකත්වයේද, විධායක බලතල භාවිතයේද මිශ්‍රණයකි. ඇඟලුම් කර්මාන්තය සහ ජනසවිය වැනි කටයුතුවලින් ලැබුණු කීර්තිය ඉක්මවා මර්දන නීති සමග විධායක බලතල භාවිත කළේය.
ප්‍රේමදාස මහතා එල්ටීටීඊ උපායකට හසුවීමෙන් හදිසියේ ඝාතනය වීමෙන් පසු, විජේතුංග මහතා ජනාධිපති විය. තමන් සිටි කෙටි කාලය තුළ පවා අසීමිත බලය භාවිත නොකළ එතුමා සාපේක්‍ෂව අහිංසක පාලකයෙක් විය.
එවකට පැවතුණු දේශපාලනය කෙරේ පැවතුණු ජනතා අප්‍රසාදය නිසා කාලයේ හැටියට විශාල ඡන්ද සංඛ්‍යාවකින් විධායක ජනාධිපති බලයට පත්වූවා චන්ද්‍රිකා බණ්ඩාරනායක මහත්මියයි. මෙ රට දේශපාලන හැරවුම් ශක්තියක් ලබා ගත් නමුත්, ඇයගෙන් ජනතාව බලාපොරොත්තු වූ දේ සිදු නොවීය. එකල බැද්දගාන සංජීව රාජ්‍ය පාතාලයකු බවට පත්ව සිටියේය. ඔහු මරා දැමුණේ කෙසේද යන්න සෙවිය හැක්කේ විධායක බලතල වලට ම පමණි.
ඇය ව්‍යවස්ථාවේ අඩුවක් භාවිත කෙරෙමින් හා ජනතා අපේක්‍ෂා උල්ලංඝනය කෙරෙමින් මැතිවරණ කොමිසම පත් නොකළාය. එහි සභාපති කමට යෝජනා වූ ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණ විනිසුරුවරයාට තිබූ අකමැත්ත නිසා විය හැකිය. (ධීරරත්න විනිසුරු) එකල ඝාතන, මිනී මැරුම්වල අඩුවක් ද නොතිබිණ. මේ අතර, 2000දී සාපේක්‍ෂකව යහපත් ලක්‍ෂණ සහිත ව්‍යවස්ථා කෙටුම්පතක් පාර්ලිමේන්තුවට ඉදිරිපත් විය. එය සම්මත නොකිරීමේ පාපය යූඇන්පියට අද පල දී ඇත. චන්ද්‍රිකා යුගයේදී ඉතා වැදගත් සිදුවීම් දෙකක් ඇත. එකක් ජනාධිපති බලතල සීමා කිරීමේ 17වැනි සංශෝධනය සම්මත වීමය. අනික උතුරේ කොටි සංවිධානය දුර්වල කිරීමේ කදිරගාමර් මහතාගේ රාජ්‍ය තාන්ත්‍රික භාවය ලොව පුරා යෙදවීමය. ප්‍රභාකරන් පරාජය වීමට ප්‍රබල ලෙස බලපෑ සාධකය වූයේ එයයි. ඒ සමග කරුණා අම්මාන් ඉවත්වීම සමග මහින්ද රාජපක්‍ෂ ජනාධිපතිතුමාගේ ඒකමතික තීරණයද හේතු විය.
ඊළඟට පැමිණියේ මේ යුගයේ අපකීර්තිමත්ම පාලන සමයයි. ඝාතන, මර්දන, ඤාති සංග්‍රහය, මහජන දේපළ හවුලේ කොල්ලකෑම උත්කර්ෂයට පත්කිරීම උදෙසා රාජ්‍ය සහ රාජ්‍ය නොවන ජනමාධ්‍ය උපරිම ලෙස යොදා ගැනිණ. ආ.ක්‍ර. ව්‍යවස්ථාවේ 13 ව්‍යවස්ථාව මුල සිටම (ජේආර් කාලයේ සිට) උල්ලංඝනය විය. විකල්පයක්ද නොවීය. ඒ අතර බල තණ්හාවෙන් පිම්බුණු ජනාධිපතිවරයා 17 සංශෝධනය උල්ලංඝනය කෙරෙමින් සියලු පත්වීම් කරන ලදි. ඒ අතර අතිශය නින්දිත 18වැනි සංශෝධනය ගෙනාවේය. යූඇන්පී මන්ත්‍රීන් කුලියට ගැනීම වැනි දේශපාලන උප්පරවැට්ටි බහුල විය. මේ කාලය වන විට ජනතාවගේ අභිලාෂය වූයේ විධායක බලතල සීමාවන් සහිත ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී පාලන ක්‍රමයක් ලබාගැනීමය.
මහින්ද රාජපක්‍ෂ විධායක බලතල භාවිත කළ අති දූෂිත ස්වරූපය නිසා එජාපයට අවස්ථාවක් උදාවිය. එහෙත් එය රනිල්ට ඇතිවූ ප්‍රසාදයක් නොවේ. මෛත්‍රීපාල සිරිසේන මහතා ජනාධිපති අපේක්‍ෂකයා වූයේ ඒ නිසාය. ඒ වන විට ජනාධිපති විධායක බලතල යෙදීම මහත් පිළිකුලට ලක්ව තිබිණ. ඒ නිසා ජනමතය සකස් වූයේ විධායක ජනාධිපතිකම නැති පාලනයක් කෙරෙහිය. ඒ නිසා තමන් විධායක බලතල අහෝසි කරන බව කියන්නටත්, ඒ අනුව ක්‍රියා කරන්නටත් මෛත්‍රීපාල සිරිසේන මහතාට සිදුවිය. 19වැනි සංශෝධනය ආවේ රාජපක්‍ෂ පාලනය විසින් දූෂණය කර තිබූ විධායක බලතල ඉවත් කළ යුතු පසුබිමකය.
එහෙත් ටික කලක් ගත වන විට සිරිසේන ජනාධිපතිතුමාට විධායක රසය වැළඳී අගමැති අස්කිරීම පවා සිදුවිය. ඒ වන විට රනිල් අස්කළ යුතු තත්වයේ අගමැතිවරයකු බව සැබෑ වුවත්, එය 19 ව්‍යවස්ථාවට පටහැනිය. ඒ නිසා අධිකරණ තීන්දුව අනුව යළි අගමැතිකමේ පිහිටුවනු ලැබිණ. කෙසේ වෙතත් එම පාලකයන් දෙදෙනාගේම ක්‍රියාමාර්ගවල වරද නිසා යළි විධායක බලය ලබාගැනීමට පක්‍ෂව ඡන්ද ලැබිණ. ඒ නිසා මහ මැතිවරණය මෙන්ම, පාර්ලිමේන්තු බහුතරයද විධායක බලතල තිබිය යුතුය තැනට හැඩ ගැසී තිබිණ.
සිරිසේන-රනිල් හවුල් පාලනය, මෙරටට යළිත් විධායක ජනාධිපති පාලනයක් එපා කරවන්නක් විය යුතුවා වෙනුවට, රට හදන්න නම් විධායක ජනාධිපති කෙනකු අවශ්‍යය කියන තැනට පත්කළ එකක් විය. ඒ නිසා රාජ්‍ය තාන්ත්‍රිකයකු අවශ්‍යය යන දේශපාලන සවිඥානකත්වය වෙනුවට ‘හොඳ පුද්ගලයකු’ පාලනය කළ යුතුය යන මිථ්‍යාව කරා රට ආපසු ගමන් කොට ඇත.
තනි පුද්ගලයා සහ විධායක බලය
අප රටේ මෙතෙක් අගමැතිවරුන්ද, ජනාධිපතිවරුන්ද පත්ව ඇත්තේ පුද්ගල ස්වරූපයකිනි. 1931 සිට සර්වජන ඡන්ද බලය භාවිත කර ඇත්තේ පුද්ගල පාලකයකු තෝරා ගැනීමට මිස බල සම්පන්න විධායකයක් ඇති කර ගැනීමට නොවේ. 1956 බණ්ඩාරනායක කාලය, පසුව මැතිනියගේ කාලවල එවැනි තත්වයන්ගේ කැබිනට් පාලන පැවතියද, දුෂ්ට දේශපාලන බලවේග මැදිහත් වීමෙන් අතරමග කඩා වැටිණ. ඉන් පසු එම ලක්‍ෂණයෙන්ද තොර දේශපාලන බලය ගොඩ නැගිණ. එම තත්වයේදී පුද්ගලයකුට බලය දෙනවා මිස විධායකයකුට බලය පැවරීමක් නැත. එම පුද්ගලයා බලය ලැබීමෙන් පසු රජකු මෙන් හැසිරෙයි. මැති ඇමති නිලධාරි සියල්ලෝ පූර්ණ එහෙයියෝය. ඔහු සිය පෞද්ගලික ඕනෑකමට තමන් දරන ආගමික හෝ ජාතිවාදී මතකය අනුව ක්‍රියාකිරීම විධායක ක්‍රියා ලෙස පිළිගැනීමට අපි පුරුදු වී සිටිමු. එම පුද්ගලයාට අවශය නීති රාජ්‍ය නීති බවට පත්වේ. රාජ්‍ය පාලනයේදී කළ යුත්තේ ඔහු කැමති වැඩය. පරිපාලනය කළ යුත්තේ ඔහු අකමැති නොවන වැඩය. අධිකරණය දිය යුත්තේ ඔහු කැමති තීන්දුය. කිසිසේත් මෙය විධායකයක් නොවේ.
1978න් පසු ජේආර් මේ තත්වයෙන් ගොඩ නැගුණ අතර ඊට පසු පැමිණි මහින්ද රාජපක්‍ෂ පාලනය, පුද්ගල සාධකය අති උත්කර්ෂවත් තත්වයට පත් කළේය. යුද්ධය මර්දනය සඳහා විධායක බලතල වැඩියෙන් තිබිය යුතුය යන මතය ප්‍රචාරය වූයේ, යුද්ධය වර්ධනය වීමට හේතුවත් එයම බව වසං කර ගැනීමෙනි. ඒ සඳහා මිථ්‍යාව සත්‍යයක් ලෙස පිළිගන්නා ඡන්ද දායකයකු ප්‍රබන්ධ කර ගැනුණේ. එම ප්‍රබන්ධය සාර්ථක කර ගැනුණේ රාජ්‍යයේ සියලු තැන් තනි අතට ගැනීමෙන් හා ජනමාධ්‍ය යටත් කර ගැනීමෙනි. එදා යුද්ධය ගැන කියැවුණු ඒ මතය අද ගොඩනැගී ඇත්තේ රට හදන්න නම් එතුමාට බලය දිය යුතුය කියාය.
මේ පුද්ගල ගොඩ නැගීම දැනට ජයටම කරන්නෝ මැති ඇමතිවරුය. ‘අතිගරු ජනාධිපති තුමා, අතිගරු අගමැති තුමා’ ආදි වශයෙන් මතුරමින් හැම කතාවක දීම කියන්නේ මේ ‘එතුමාගේ’ සංකල්පයක් අනුව කරන බවකි. එය තමන්ට පැවරී ඇති විධායක කාර්යයක් බව කිසිසේත් නොකියැවේ. මොවුහු වහල්ලුය, ඇබිත්තයෝය. තමන් ජනතාව වෙනුවෙන් විධායක බලතල භාවිත කරන බවක් කියන්නට පණ නැත. එසේ කීවොත් තනතුර නැතිවෙතියි බියෙනි. මෙවැනි බියසුලු වහලුන්ගෙන් ජනතාවට ගත හැකි මෙහෙවර කුමක්ද? මේ තත්වය වෙනස් විය යුතු නැද්ද?
විධායක බලතල අවශ්‍ය වන්නේ නීතියේ ආධිපත්‍යයත්, ජනතාවගේ පරමාධිපත්‍යයත් රකිමින් පාලනය කිරීමටය. නීතියට ඉහළින් සිටීමට නොවේ. 19න් යම් තරමකට එය ඇති කැරිණ. 20න් යළිත් එය නැති කර ඇත. නව ව්‍යවස්ථාවකින් තහවුරු විය යුත්තේ 19ද, 20ද?■
