ඇමෙරිකානු ජනාධිපතිවරණයේ ප්‍රතිඵල පිළිබඳව විවිධ දෘෂ්ටිකෝණයෙන් බලා විග්‍රහ කිරීමට හැකි අතර, දැනට සිදුවන විග්‍රහ බොහොමයකම තිබෙන්නේ එවැනි දෘෂ්ටිකෝණවාදී විග්‍රහයන්ය. ලංකාවේ මෙම දෘෂ්ටිකෝණවලට අලුත්ම එකතුවක් සිදුවී තිබෙන බවද පෙනේ. එය නම්, චීන-හිතවාදී ඇමෙරිකානු විරෝධී දෘෂ්ටියයි. පොහොට්ටුව පක්‍ෂයට සම්බන්ධ, වාමාංශික සහ ශ්‍රීලනිප දේශපාලන මුල් සහිත විශ්ලේෂකයෝ මෙහි ප්‍රධාන ප්‍රකාශකයෝ වෙති.
චීනයට හිතවත්ව හෝ නැතිව, පටු ඇමෙරිකානු විරෝධයකින් තොරව, ඇමෙරිකානු ජනාධිපතිවරණය ගැන දේශපාලන විග්‍රහයක් කළ හැකිද? කළ හැකි බව මගේ විශ්වාසයයි. මේ ලිපිය ඒ සඳහා උත්සාහයකි.
ඇමෙරිකානු විරෝධයකින් තොරව, ඇමෙරිකානු දේශපාලනය ගැන බැලීමේදී එක්තරා ආරම්භක උපකල්පනයකින් පටන්ගත යුතුව තිබේ. එය නම්, ඇමෙරිකානු රාජ්‍යය සහ ඇමෙරිකානු ජනතාව එකම සංසිද්ධියක් නොව, එකිනෙකට සම්බන්ධ, එහෙත් වෙනස්කම් තිබෙන සංසිද්ධීන් දෙකක්ය යන්නයි. එය රුසියාව, බි්‍රතාන්‍යය, චීනය, ඉන්දියාව මෙන්ම ලංකාව ගැන කරන දේශපාලන විග්‍රහයකදීද අදාළ වේ. ඇමෙරිකාව යනු ලෝකයේ ප්‍රධාන අධිරාජ්‍යවාදී රාජ්‍යයද, ඉතාම ප්‍රතිගාමී පාලක පන්තියද බව රහසක් නොවේ. ඇමෙරිකාව යනු උග්‍ර ධනවාදී, සූරාකෑම සහ වර්ගවාදය රජ කරන, දේශපාලන ක්‍රමයක්ද, සමාජයක්ද බව අපි දනිමු. ඇමෙරිකාවේ දේශපාලනයේ බොහෝ නරක දේවල් සිදුවන බවද අපි දනිමු. එහෙත් එම සමාජයේත්, දේශපාලන පන්තියේත්, පුරවැසියන් අතරේත් ටිකක් හෝ යහපත් පුද්ගලයෝද, දේශපාලන සිදුවීම්ද, දේශපාලන ප්‍රවණතාද සිදුවේ. නරක ලෝකයක තිබෙන්නේ නරක දේම නොවේ. හොඳ දේද තිබේ. හොඳ දේද ඉඳහිට හෝ සිදුවේ.
නරක ලෝකයේ හොඳ
නරක ලෝකයක හොඳ දේද තිබිය හැකි බවට හොඳම නිදසුන සපයන්නේ අප රටේ ජනාධිපතිතුමාද අගමැතිතුමාද අයත් පාලක පවුලයි. එම පවුලේ කීදෙනකු ඇමෙරිකානු පුරවැසියන්ද? මහින්ද අගමැතිතුමා හැර ඔහුගේ අන් සහෝදරයන් ලංකාවේ පුරවැසිභාවයට අමතරව, ඇමෙරිකාවේ පුරවැසිභාවයද ලබා සිටි, නැතහොත් තවමත් හිමිව සිටින අයයි. එම පවුලේ කිට්ටු සාමාජිකයන් කීදෙනෙක් ඇමෙරිකානු පුරවැසියන්ද? විසිවැනි සංශෝධනයෙන්, ද්විත්ව-පුරවැසිභාවයේ වගන්තියද තුනෙන් දෙකක බහුතරයෙන් සම්මත කළ 158ක් වූ අපේ මන්ත්‍රීවරුද, අප රටේ සිට ඇමෙරිකාවට ගොස් ද්විත්ව පුරවැසිභාවය ලබා සිටින අයට අප රටේ දේශපාලනයේ, අමාත්‍ය මණ්ඩලයේ, පාර්ලිමේන්තුවේ, රාජ්‍යසේවයේ, ව්‍යාපාරික ලොක්යේ ඉහළ තනතුරු ලබාගන්නට, ඇමෙරිකානු පුරවැසිභාවයද තබාගෙන, එම තනතුරු ලබාගන්නට, දොර විවෘත කෙළේ මන්ද? ඇමෙරිකාව පමණක් සතු මෙම ගුප්ත බලය කුමක්ද?
ඇමෙරිකානු සමාජය හා දේශපාලනය ගැන ටිකක් හෝ දන්නා කෙනකු හැටියට ඒ ගුප්තභාවය හේතු කිහිපයක් නිසා ඇතිවී තිබෙන බව පෙනේ. ඉන් පළමුවැන්න, ඇමෙරිකාවේ ඇති දේශපාලන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයයි. දෙවැන්න, විශේෂයෙන් බි්‍රතාන්‍යයේ, යුරෝපයේ මෙන්ම ඉන්දියාවේද නැති පුද්ගල සහ සමාජ සමානාත්මතාවාදයයි. තෙවැන්න, දේශපාලන, සමාජීය සහ සංස්කෘතික විවෘතභාවයයි. සිව්වැන්න, කෙනකුගේ පසුබිම, උපත, දෙමව්පියන් කවුද කියා සලකන්නේ නැතිව විවෘත වන ආර්ථික, අධ්‍යාපන, වෘත්තීය සහ දේශපාලන අවකාශයයි. අප රටෙන් ඇමෙරිකාවට යන බොහෝදෙනා, රාජපක්‍ෂ පවුලේ අයද ඇතුළුව, ඇමෙරිකානු පුරවැසිභාවය ලබාගෙන තිබෙන්නේ, නොයෙකුත් පුද්ගලික, පවුල්මය හේතු නිසා වන්නට පුළුවන. එහෙත් ඒ හැම කෙනකුම සම්මුඛ සාකච්ඡාවකට භාජනය කර, ‘ඇයි ඔයා ඇමෙරිකාවට ඔපමණ කැමති?’ යන ප්‍රශ්නය ඇසුවහොත්, මා ඉහත සඳහන් කළ හේතු හතර, තම තමන්ගේ වචනවලින් ප්‍රකාශ කරනවා නිසැකය. අපේ මාධ්‍යකරුවන් ගෝඨාභය රාජපක්‍ෂ සහ බැසිල් රාජපක්‍ෂ යන දෙපොළ සමග, අප රටේ ජනතාවගේ සතුට සහ අධ්‍යාපනය සඳහා ඉහත කී ප්‍රශ්නය අසමින් සාකච්ඡා කළහොත්, ඔවුන් දෙදෙනාටද අවංකව දෙන්නට සිදුවන්නේ ඉහත පිළිතුරුයි.
කමලා හැරිස්
ඇමෙරිකානු සමාජයේ, දේශපාලනයේ සහ සංස්කෘතියේ ඇති අප ඉහත දුටු සාධනීය ලක්‍ෂණය මූර්තිමත් කළ, පසුගියදා අවසන් වූ ජනාධිපතිවරණයට සම්බන්ධ සිදුවීම නම්, කමලා හැරිස්, ලෝකයේ ඉතා ප්‍රබලම රටේ, දෙවැනි ප්‍රධාන පුරවැසියා බවට බහුතර මහජන ඡන්දයෙන් තෝරා පත්වීමයි. මෙම ‘කමලා හැරිස් සංසිද්ධිය‘ තරමක් විශ්ලේෂණය කිරීම ලංකාවේ අපට ප්‍රයෝජනවත් වන්නේ ඒ නිසාය.
කමලා හැරිස්, දෙවැනි පරපුරේ සංක්‍රමණික පුරවැසියෙකි. හිටපු ජනාධිපති බරක් ඔබාමාද එසේය. එකම වෙනස කමලා හැරිස් ස්ත්‍රියක වීමයි. දකුණු ඉන්දියානු දෙමළ සහ ජැමෙයිකානු නීග්‍රෝ සම්බන්ධයක් ඇති කළු ජාතික ස්ත්‍රියක වීමයි. ඇගේ වෘත්තීය ජීවිතයද, ඇමෙරිකානු සමාජයේ ඇති අප ඉහත දුටු සමාජමය විවෘතභාවය ප්‍රකාශ කරන්නකි. විශ්වවිද්‍යාලයට ගොස් නීතිය හදාරා, නීති උපාධිය ලබාගත් ඇය, නීතිඥවරියක ලෙස කැලිපෝනියා ප්‍රාන්තයේ නීතිපති දෙපාර්තමේන්තුවේ සේවයට බැඳී, එහි නීතිපතිවරියද වූවාය. කැලිපෝනියාව ලංකාවට වඩා විශාල සහ බලවත් ප්‍රාන්ත රාජ්‍යයකි. එහි නීතිපතිවරිය වීමට ඇයට තම උපත, සංක්‍රමණිකභාවය, සමේ වර්ණය, හිසකෙස් සහ ඇස්වල වර්ණය, කෑමට ගන්නා ආහාර බාධාවක් වූයේ නැත. ඉන් පසුව ඇමෙරිකාවේ සෙනෙට් සභිකවරියක ලෙස මහජන ඡන්දයෙන් තේරී පත්වීමට ඇයට හැකිවිය. ලංකාවේ ස්ත්‍රීන් අගමැති සහ ජනාධිපති ධුර ලැබූ බව ඇත්තය. එහෙත් ඔවුන් උපත, දෙමව්පියන්, පවුල, දේපළ හිමිකම යන සුදුසුකම් ලබා සිටි අයයි. හිරුණිකා ප්‍රේමචන්ද්‍ර හෝ පවිත්‍රා වන්නිආරච්චි වැනි ස්ත්‍රීන්ට දැන් ඒ තරම් බලයක් නැති අගමැතිකමවත් ලබා දෙන්නට, අපගේ සමාජයේ විවෘතභාවයක් තවමත් උදාවී නැත.
බයිඩන්-හැරිස් ජයග්‍රහණය සහ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය
මෙවර ඇමෙරිකානු ජනාධිපතිවරණ ප්‍රතිඵල සම්බන්ධව, දේශපාලන වශයෙන් ඇමෙරිකාව පිළිබඳ විශාල විවේචනයක් තිබෙන කෙනකු හැටියට, මා සතුටු වන ප්‍රධානම හේතුව සම්බන්ධ වී තිබෙන්නේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය පිළිබඳ ගැටලුවටය. ඇමෙරිකානු ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී පක්‍ෂයේ අපේක්‍ෂකයා වන ජෝ බයිඩන් මහතාගේ ජයග්‍රහණයේ ඇත්ත ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී අර්ථය තිබෙන්නේ ජනාධිපති ඩොනල්ඞ් ට්‍රම්ප්ගේ පරාජය වීම යන කරුණෙහිය. ට්‍රම්ප් මහතා ඇමෙරිකාවේ මෙන්ම ලෝකයේද ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයට පසුගිය අවුරුදු හතර තුළදී කළ හානිය, ඊට පෙර කිසිදු ජනාධිපතිවරයකු නොකළ පරිමාවේ එකකි. ඇමෙරිකාවේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයද, අන් රටවල ප්‍රජාතන්ත්‍රවාද මෙන්, දූෂිත, ප්‍රභූ පන්තීන්ගේ ග්‍රහණයට හසුවී තිබෙන, අධිරාජ්‍යවාදී ප්‍රාග්ධනයට සේවය කරන, පීඩනය සහ සූරාකෑම ඉවසා සිටින එකක් බව අසත්‍යයක් නොවේ. ඒ සමගම එය පුරවැසියන්ට දේශපාලන ක්‍රියාවලියට සහභාගි වීමේ දොරටු විවෘත කර තිබෙන, සාමකාමීව ලේ වැගිරීමකින් තොරව පාලකයන් පත්කිරීමටත්, ඉවත් කිරීමටත් ඡන්ද බලය හිමි පුරවැසියන්ට ඉඩ සලසන, පුරවැසියන්ගේ සිවිල් හා දේශපාලන අයිතිවාසිකම්වලට ගරු කරන, බලය අහිමි වූ පසු දේශපාලනඥයන් නැවත බලයට පැමිණීමේ සම්ප්‍රදායක් නැති, තම පවුලට දේශපාලන බලය කේන්ද්‍රගත කරගැනීමේ අවම සම්ප්‍රදායක් දේශපාලනඥයන් අතර ඇති, පුද්ගලයන්ට වඩා ආයතන ශක්තිමත්ව පවතින දේශපාලන ක්‍රමයකි.
වෙන රටවල් යටත් කරගෙන සූරාකන ගමන්, තම රටවල ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ශක්තිමත් කර ගැනීමට බි්‍රතාන්‍යය සහ ඇමෙරිකාව සමත් වූ බව ඇත්තය. එහෙත් එය ඇමෙරිකානු පුරවැසියන්ගේ දේශපාලන උරුමයේද කොටසකි. ඇමෙරිකානු කම්කරු පන්තිය, ස්ත්‍රීන්, කළු ජනයා මෙන්ම විවිධ ප්‍රගතිශීලී ව්‍යාපාරද විසින් ඇමෙරිකාවේ දේශපාලන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ගොඩ නැගීම සඳහා කරන ලද දායකත්වය අප අමතක කළ යුතු නැත. එබැවින් ඇමෙරිකානු ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය යනු එහි පාලක පන්තියේවත්, ඩිමොක්‍රටික් පක්‍ෂයේවත්, රිපබ්ලිකන් පක්‍ෂයේවත්, ඒකාධිකාරය නොවේ. එය ඔවුන්ගේ ඒකාධිකාරී හිමිකාරිත්වයට පැවරීම, අපගේ වැනි සමාජවල සමහර රැඩිකල් සහ වාමාංශික ක්‍රියාකාරකයන්ද, බුද්ධිමතුන්ද කරන වරදකි. එම වරද ලංකාවේද මේ දිනවල සිදුවේ.
ඇමෙරිකානු ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය, වර්ගවාදය, අධිකාරවාදය සහ ෆැසිස්ට්වාදය කරා ගෙනයෑමේ ප්‍රවණතාවක් ආරම්භ කිරීම ට්‍රම්ප්ගෙන් ඇමෙරිකානු ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයටත්, ලෝකයටත් එල්ලවූ ප්‍රධානතම තර්ජනයයි. එම තර්ජනය නැවැත්වීම, නැතහොත් අඩු තරමින් ආපස්සට හැරවීම, මෙම ජනාධිපතිවරණය තුළින් ඇමෙරිකානු ජනතාව ලබාගත් වැදගත්ම ජයග්‍රහණයයි. එය ලෝකය වෙනුවෙන්ද ලබාගත් ජයග්‍රහණයකි. ‘ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ව්‍යාපෘතිය අමෙරිකාව විසින් යළි සොයාගැනීම’ යනුවෙන් මෙම සිදුවීම හැඳින්විය හැකිය. එය කොතෙක් දුරට සාර්ථකව ඉදිරියට යන්නේද යන්න ගැන දැනට අනාවැකි පළ කළ නොහැකිය. එය පහසු කාර්යයක් නොවන බව නම් පැහැදිලිය. එයට හේතුව, එම ඇමෙරිකානු ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ඉදිරි ගමනට එරෙහිව ඉතාම ශක්තිමත්, නිර්-ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී, ප්‍රතිගාමී, කඳවුරක් සංවිධානය වී සිටින නිසාය. ට්‍රම්ප් දේශපාලන වශයෙන් නායකත්වය දුන්නේ එම කඳවුරටය.
ට්‍රම්ප්ගේ දේශපාලනය
ජනාධිපති ට්‍රම්ප් නියෝජනය කළ දේශපාලනය කුමක්ද යන්න වටහා ගැනීම අපගේ සාකච්ඡාවට වැදගත්ය. ට්‍රම්ප් ජනාධිපති මැතිවරණයට 2016 වසරේදී පැමිණියේ පුළුල් දේශපාලන පදනමක් හෝ බලවේගයක් හෝ ඇති අයකු ලෙස නොවේ. වෘත්තීය දේශපාලනඥයකු නොවූ ඔහු විශාල වශයෙන් ධනවත් ව්‍යාපාරිකයෙක් විය. ඔහුට ධන බලයෙන් පසුව අවශ්‍ය වූයේ දේශපාලන බලයයි. ඔහු ජනාධිපතිවරණයේ ප්‍රාථමික තරගවලට සහභාගි වූයේ රිපබ්ලිකන් පක්‍ෂයේ සහයෝගයෙන් නොව, එයට පිටස්තරයකු වශයෙනි. එහෙත් විශාල මහජන සහායක් ගොඩනගාගෙන, රිපබ්ලිකන් පක්‍ෂයේ නිල අපේක්‍ෂකයා වීමට ඔහු සමත් විය. ඒ හැකියාව ඔහුට ලැබී ඇත්තේ ප්‍රධාන සාධක දෙකක් නිසාය. පළමුවැන්න, ‘පොදු මිනිසාගේ’ දේශපාලනඥයා වශයෙන් තම ප්‍රතිරූපය ගොඩනගා ගනිමින්, ඇමෙරිකානු කම්කරු සහ මධ්‍යම පන්තික ඡන්දදායකයන්ටද ආමන්ත්‍රණය කරමින්, නව දේශපාලනයක් තමා නිර්මාණය කරන බවට කියමින් ගෙනගිය ජනකාන්තවාදී මැතිවරණ ව්‍යාපාරයයි. දෙවැන්න, ඔහුගේ දක්‍ෂිණාංශික ජනකාන්තවාදී දේශපාලන මතවාදයයි. ලංකාවේ මෙන්ම ඇමෙරිකාවේද තිබුණු ගෝලීයකරණය නිසා ඇතිවී තිබුණ ආර්ථික අර්බුදය, කම්කරුවන්ගේ රැකියා අහිමි වීම, කුඩා ව්‍යාපාර බිඳ වැටීම පිළිබඳ පසුබිම තුළ, සුදු, කළු සහ ලැටිනෝ වාර්ගික කම්කරු පන්ති සහ දුගී ජනයා වෙත ආකර්ෂණය වීමට ඔහු සමත් විය. ඇමෙරිකානු පක්‍ෂ දේශපාලනය සාමාන්‍යයෙන් ප්‍රභූ තන්ත්‍රයේ ග්‍රහණයේ පවතින්නකි. ට්‍රම්ප් පොරොන්දු වූයේ තමා බලයට ආ විට, වොෂින්ටන් නුවර දේශපාලනය පක්‍ෂ ප්‍රභූ තන්ත්‍රයෙන් ඉවතට ගෙන සාමාන්‍ය ජනතාවට ආපසු ලබාදෙන බවයි. මෙය වනාහි ඇමෙරිකානු මැතිවරණ දේශපාලනයේ අලුත් පරිච්ඡේදයක් විය. ක්‍රම විරෝධියකු ලෙස පෙනීසිටිමින් ට්‍රම්ප් ඉදිරියට දැම්මේ නිර්-ලිබරල්, නිර්-ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී සහ ෆැසිස්ට්වාදී දේශපාලන ඉදිරි දැක්මක් සහ ව්‍යාපෘතියකි.
ට්‍රම්ප්ගේ ෆැසිස්ට්වාදය
බලයේ සිටි අවුරුදු හතර තුර ඔහු ක්‍රියාවට නැංවූයේ මෙම නිර්-ලිබරල්, නිර්-ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී සහ ෆැසිස්ට්වාදී ව්‍යාපෘතියේ මුල් පියවරයි. ඔහුගේ ධුර කාලය තුළ ට්‍රම්ප් සම්පූර්ණයෙන්ම ඇමෙරිකාවේ අතිවිශාල බැංකුකරුවන්ද, මූල්‍ය ප්‍රාග්ධන හිමියන්ද, මහා ව්‍යාපාරිකයන්ද ඔවුන්ගේ ඵලප්‍රයෝජන වෙනුවෙන්ද පෙනී සිටියේය. ඔහු සුදු වාර්ගික උත්තමවාදය, කිසිදු ලජ්ජාවක් නැතිව සමාජයේ පැතිරවූයේ, අන්ත දක්‍ෂිණාංශික ක්‍රිස්තියානි ආගමික කණ්ඩායම් සමග සන්ධානගත වූයේය. ඇමෙරිකානු පාලක පන්තියේ දේශපාලනඥයන් සතුව සාමාන්‍යයෙන් තිබෙන සාම්ප්‍රදායික චර්යාධාර්මික ඇගයීම් ඔහු පිළිකුලෙන් බැහැර කෙළේය. ඔහු ඇමෙරිකානු දේශපාලනයේ මතු කෙළේ, වර්ගවාදී, වාර්ගිකෝත්තමවාදී, ෆැසිස්ට්වාදී සදාචාරයයි. එහෙත් එයට ඇමෙරිකානු ධනපති පන්තිය අතර පමණක් නොව, මධ්‍යම පන්තිය, ග්‍රාමීය ගොවි ජනතාව සහ නාගරික කම්කරු පන්තිය අතරද, විශාල ආකර්ෂණයක් ගොඩනැගිණ. මෙවර ජනාධිපතිවරණයෙන් ට්‍රම්ප් පරාජය වීම වනාහි 2015දී ලංකාවේ සිදුවුණක් වැනි දේශපාලන ආශ්චර්යයකි. ඉන්දියාවේ එවැනි ආශ්චර්යයක් ඇතිවීමට තව ටික කලක්වත් ගතවන්නට සිදුවන බව පෙනේ.
බයිඩන්-හැරිස් ජයග්‍රහණයේ වැදගත්කම තිබෙන්නේ, මා සිතන හැටියට එක් ප්‍රධාන කාරණයක් නිසාය. එනම්, ඇමෙරිකානු සමාජය තුළ පසුගිය අවුරුදු ගණනාව තුළ ගොඩනැගෙමින් තිබුණු සහ ට්‍රම්ප් විසින් අහම්බෙන් නායකත්වය සපයන ලද වර්ගවාදී, ෆැසිස්ට්වාදී දේශපාලනය, තාවකාලිකව හෝ පසුබෑමකට පත්වීමයි. එහෙත් එම දේශපාලනය නැවත මතුවන බවට කිසිදු සැකයක් නැත. ඉදිරි මාස සහ අවුරුදු කිහිපය තුළ සමහර විට අපට ඇමෙරිකානු දේශපාලනයේ දැකිය හැකි වනු ඇත්තේ ‘ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයට එරෙහි ප්‍රතිවිප්ලවය’ යළි කඳවුරු බැඳගෙන ඉදිරියට පැමිණීමයි.
නූතන ලෝකයේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය යනු පහසුවෙන් බිඳෙනසුලු දෙයකි. එය යළි පිබිදෙන හැම අවස්ථාවක්ම උත්සව පවත්වා ප්‍රීතිය පළකළ යුතු ඒවාය. ■
