■ අමිල රත්නායක
යම් පුද්ගලයෙකුගේ අනන්යතාව හඳුනාගැනීමට විවිධ ක්රම
තිබෙනවායැයි අපි දනිමු. නම අඬගසා හඳුනාගත හැකිය.
හැඳුනුම්පතෙහි ඇති ඡායාරූපය හා මුහුණේ හැඩය සසඳා
හඳුනාගැනීම තව ක්රමයකි. ඇඟිලි සලකුණෙන් හඳුනාගැනීම තවත් ක්රමයකි.
ඇතැම් විට යම් පුද්ගලයෙකුගේ ඩීඑන්ඒ පරීක්ෂා කිරීමෙනුත් නිශ්චිතවම
පුද්ගලයෙකු හඳුනාගත හැක. ඉහත කී ක්රම අතරින් විද්යාත්මකව පිළිගත් සුදුසුකම
ක්රමය යැයි සැලකිය හැක්කේ ඩීඑන්ඒ පරීක්ෂා කිරීමෙන් හඳුනාගැනීමය. පාසල්
ගුරුවරයෙකු පන්තියේ පැමිණීම ලකුණු කරන විට ඩීඑන්ඒ පරීක්ෂා කරන්නේ
නැත. අනෙක් අතට අපරාධ පරීක්ෂණයක් කරන විට නම අඬ ගැනීමෙන්
සැකකරුවන් හඳුනාගන්නේත් නැත.
කොවිඞ්-19 වෛරසය රෝගියෙකුගේ සිරුරේ තිබේදැයි හඳුනාගැනීමට
ප්රධාන ක්රම තුනක් ඇත. එකක් වෛරසයේ ඇති ප්රතිදේහජනකය හඳුනාග
ැනීමය. දෙවැන්න වෛරසයට ප්රතිචාර ලෙස සිරුරෙන් නිපදවන ප්රතිදේහ
හඳුනාගැනීමය. තුන්වැන්න වෛරසයේ ඇති ආර්එන්ඒ (අනෙකුත් සත්වයන්ගේ
ඩීඑන්ඒ මෙන් වෛරසවල ආර්එන්ඒ ඇත.) හඳුනාගැනීමය.
ප්රතිදේහජනක ක්ෂණික පරීක්ෂණ යනු කොවිඞ්-19 රෝගීන් ක්ෂණිකව
හඳුනාගැනීමේ හැකියාව ඇති පරීක්ෂණ වර්ගයකි. ක්ෂණික හෙවත් ක්ෂණික
නොවන ප්රතිදේහජනක පරීක්ෂණ ක්රමවේද කිහිපයක්ද ඇත. ඒවායින් කරන්නේ
ක්ෂණිකව ප්රතිඵල දීම වෙනුවට විද්යාගාරයේදී පරීක්ෂණ සිදුකොට, ප්රතිදේහජනක
හඳුනාගැනීමය. ප්රතිදේහජනක යනු වෛරසයේ මැද තිබෙන ආර්එන්ඒ වටා
තිබෙන ප්රෝටීනමය සැකිල්ලකි. ඒ වෛරසයේ බාහිර පෙනුමය. එය පෙර කී
පුද්ගලයන් හඳුනාගැනීමේ උපක්රමවලට සමාන කළහොත්, හැඳුනුම්පත හා මුහුණ
පරීක්ෂා කිරීමට සමාන කළ හැකිය.
පීසීආර් පරීක්ෂණ තරම් ප්රතිදේහජනක පරීක්ෂණ නිරවද්ය නැත. ලෝක
සෞඛ්ය සංවිධානය ක්ෂණික ප්රතිදේහජනක පරීක්ෂණ ගැන නිකුත් කළ විශේෂ
උපදෙස් මාලාවක් ඇත. එහි සඳහන් වෙන්නේ ප්රතිදේහජනක සාර්ථක වන්නට
නම් රෝග ලක්ෂණ පෙන්වන්නට පටන්ගෙන දින 1-3 අතරත්, දින 5-7 අතරත්
කාලසීමාවේ යම් රෝගියෙකුගේ සිරුරේ ඇති වෛරස ධාරිතාව (වෛරල් ලෝඞ්
එක) වැඩි බවය. එම කාලසීමාව තුළ මෙම ක්රමය සාර්ථක වීමේ ප්රතිශතය වැඩි
නමුත්, දින හතකින් පසු අසාර්ථක වීමේ ප්රතිශතය වැඩි බව ඔවුන් සඳහන් කරයි.
ඊට අමතරව ලෝක සෞඛ්ය සංවිධානය ප්රකාශ කර ඇත්තේ මේ වන විට
ක්ෂණික ප්රතිදේහජනක පරීක්ෂණ වර්ග 100කට වඩා ලොව විවිධාකාර සමාග
ම්වලින් නිපදවා ඇති බවය වෛරසයක් අපට සිතාගන්නටත් බැරි තරම් කුඩාය.
අපේ කෙළ බිංදුවක් තුළ තිබෙන වෛරස් ප්රමාණය අඩු නම්, එය සොයාගැනීම
ඉතා අසීරුය. පීසීආර් පරීක්ෂාවකදී බලන්නේ වෛරසයේ ආර්එන්ඒ ය. එහිදී
ආර්එන්ඒ නැවත නැවත පිටපත් කරගනිමින්, නිසැකව එය හඳුනාගත හැකි
ප්රමාණයක් දක්වා විශාල කරගනියි. එය සංකීර්ණ විද්යාත්මක ක්රියාවලියකි. කාලය
ගතවෙන්නේත් ඒ නිසාය. කාලය ගත කොට අවසානයේ හරියටම වෛරසයේ
ආර්එන්ඒ එමගින් හඳුනාගනියි.
ජාත්යන්තර අත්දැකීම්
ඇමෙරිකාවේ පවා ක්ෂණික ඇන්ටිජෙන් පරීක්ෂණ පාවිච්චි කරන්නට
පටන්ගත්තේය. මෑත දිනයක ඩොලර් පහක පරීක්ෂණ කට්ටලයක් ලෙස
හඳුන්වමින් ඇබට් ඩයග්නස්ටික්ස් සමාගමේ පරීක්ෂණ කට්ටලයම ඇමෙරිකාවේද
ප්රචලිත විය. ඇමෙරිකානු ජනාධිපති ඩොනල්ඞ් ට්රම්ප් එම වර්ගයටම අයත්
පරීක්ෂණ කට්ටලයක් කඩා බලන අයුරු ඡායාරූප පවා ඇත.
කෙසේ වෙතත් නිව්යෝක් ටයිම්ස්, බූමරැන්ග්, රොයිටර්ස් ඇතුළු ජාත්යන්තර
මාධ්ය කියවුවහොත් කෙනෙකුට ඇමෙරිකාවේ ක්ෂණික ප්රතිදේහජනක
පරීක්ෂාවල ප්රතිඵල වැරදීම් ගැනත්, ඒ පිළිබඳ විශාල කැළඹීමක් පවතින බවත්
පුවත් වාර්තා කියවිය හැක. ඇමෙරිකාවේ ආහාර සහ ඖෂධ නියාමනය සඳහා
වන ආයතනයත් පසුගිය සතියේ නිවේදනය කර ඇත්තේ ක්ෂණික ප්රතිදේහජනක
පරීක්ෂණවල වැරදීම් සිදු විය හැකි බවය.
එංගලන්තය මේ වන විට ‘ඔපරේෂන් මූන්ෂොට්’ නම් මෙහෙයුමක් දියත්
කිරීමට සැලසුම් කර ඇත.
එහිදී බලාපොරොත්තු වන්නේ සතිපතා රටේ සෑම පුද්ගලයෙකුම කොවිඞ්-19 තිබේදැයි පරීක්ෂණයට ලක් කිරීමය. එම මෙහෙයුමේදීත් පාවිච්චි කරන පරීක්ෂණ වර්ගය කුමක්ද යන්න විශාල සංවාදයකට හේතු වී තිබේ. ක්ෂණික ප්රතිදේහජනක පරීක්ෂණ පාවිච්චි කිරීම ගැටලු සහගත බව විද්වතුන් පෙන්වාදී තිබේ. හේතුව එම පරීක්ෂණ නිසා රෝගීන් මිලියන ගණනක් හඳුනාගත නොහැකිව මඟහැරෙනු ඇති බවත්, පරීක්ෂණයෙන් පසු තමාට රෝගය නැති බව සිතන එම පුද්ගලයන් මිලියන ගණනක් සමාජයේ සාමාන්ය විදියට හැසිරෙමින් රෝගය පැතිරවීමේ අවදානමක් තිබෙන බවත්ය.
නොමග යවනසුලු වාර්තා
ඒ අනුව පසුගිය දිනවල අද දෙරණ සහ අරුණ පුවත්පත්වලින් ගෙනගිය පුවත් නොමඟ යවනසුලු ඒවාය. උදාහරණයක් ලෙස ඔක්තෝබර් 25 ඉරිදා අරුණ පුවත්පතේ වැඩිම ප්රමුඛතාවක් ලබාදුන් පුවත් දෙකෙන් එකක පෞද්ගලික රෝහල්වල පීසීආර් පරීක්ෂණවලින් ‘සීයට විස්සක් වැරදි’ බව සඳහන්ය. අනෙක් පුවතෙහි ‘විනාඩි විස්සෙන් පරීක්ෂණ කළ හැකි ක්රමයක් ලෙස ක්ෂණික ප්රතිදේහජනක පරීක්ෂණ’ ගැන ඇත. ප්රතිදේහජනක පරීක්ෂණවල නිරවද්යතාව ගැන කිසිදු සඳහනක් ඒ පුවතේ නැත.
පෞද්ගලික රෝහල්වල පීසීආර් වෙනුවෙන් ඉහළ මිලක් අය කරනවා නම් එතැන ප්රශ්නයක් ඇත. රසායනාගාරයේදී නිලධාරීන්ගේ අත්වැරදීම්වලින් වැරදි සිදු වෙනවා නම් එතැනත් ප්රශ්නයක් ඇත. ශ්රී ජයවර්ධනපුර විශ්වවිද්යාලයෙන් මීට පෙර රසායනාගාරවල කටයුතු කළ පුද්ගලයන්ගේ අත්වැරදීම් නිසා වැරදි ප්රතිඵල ලබා දී තිබුණි. එතැනත් ගැටලුවක් ඇති බව සැබෑවකි. එහෙත්, අපේ අය වැරදියට වැඬේ කළ පළියට ආර්ටී-පීසීආර් ක්රමවේදයට විකල්පයක් ලෙස ක්ෂණික ප්රතිදේහජනක පරීක්ෂණ සුදුසු බව ඍජුව හෝ වක්රව යෝජනා කිරීම බරපතළ කරුණු විකෘති කිරීමකි.
ප්රතිදේහජනක පරීක්ෂාව ඕනෑ
මේ කතාවට තවත් පැත්තක් ඇත. රටේ සිටින සියලුදෙනාට රජයෙන් පීසීආර් කිරීම අසීරු නිසා තමාට කොවිඞ්-19 තිබේදැයි හඳුනාගැනීම වෙනුවෙන් පුරවැසියන්ට පරීක්ෂණයක් කරගැනීමට ඇති අයිතිය පුළුල් කරගැනීමට ඉඩකඩ විවෘත කළ යුතුය. අපි කලින් කී නිරවද්යතාවට අදාළ හේතු නිසාම පීසීආර් සඳහා වැය වන වියදමත් වැඩි වේ. සමහර අවස්ථාවල හැඳුනුම්පතෙන් පමණක් පුද්ගලයන් හඳුනාගැනීම සුදුසුය. එදිනෙදා ආර්ථික ක්රියාවලිය පවත්වාගෙන යෑමේදී ‘වැඩි හොඳට’ පරීක්ෂණ කරන්නටත්, සමාජයේ රෝගීන් අහඹු පරීක්ෂාවට ලක් කරන්නටත් මේ වියදම් අඩු ක්රමය පාවිච්චි කළ හැකිය.
වෛද්ය රසායනාගාර වෘත්තිකයන්ගේ විද්වත් ආයතනයේ සභාපති රවී කුමුදේශ් ඒ පිළිබඳ මෙසේ පැහැදිලි කළේය.
‘මේක තනි ක්රමවේදයක් විදියට පාවිච්චි කරන එක සුදුසු නැහැ. මනුස්සයෙකුගේ ඇඟේ ප්රතිදේහ තියෙන්නේ ආසාදනය වෙලා දවස් හතක් යනතුරු විතරයි. අපි ක්ෂේත්රයේ ක්ෂණික ප්රතිදේහජනක පරීක්ෂා කිරීමෙන් දවස් හතක් ඇතුළේ ඉන්න ආසාදිතයන් පමණයි හඳුනාගන්න වෙන්නේ. දවස් හතෙන් පස්සේ රෝගියා පරීක්ෂා කරන්න සුදුසුම එක ප්රතිදේහ පරීක්ෂාව. මොකද, ඒ වෙද්දී සිරුරේ ප්රතිදේහ නිපදවන්න ගන්නවා. විද්යාත්මකව පාවිච්චි කරනවා නම්, මේකට ඉතා සමාන්තරව ප්රතිදේහ පරීක්ෂණත් එන්න ඕනෑ. නැත්නම් මේකෙන් ලැබෙන දත්ත අතිශය වැරදියි. රෝගියෙකුගේ කාලසීමාව අතරින් දවස් හතක් කියන්නේ කෙටි කාලයක්.
අනෙක මේ ප්රතික්රීයක කට්ටලයට අදාළවත් අපි පාවිච්චි කරන්නේ නහයට දාන මාන්තුවක්. අපි ගන්නේ සෙම පටලයක්. ගන්න සෙම සාම්පලයේ වෛරසය තිබීමේ සම්භාවිතාවත් සීයට තිහක් විතර අඩු වෙනවා. ඒ දුර්වලතාව එහෙමම තියෙනවා. එහෙත්, ප්රායෝගිකව අපේ විශ්වාසය තමයි, සාම්පල් ගැනීමේදී ඇතිවන දුර්වලතා සහ මෙම පරීක්ෂණ ක්රමවේදයේ නිරවද්යතාව එක්ක සම්පූර්ණයෙන් සීයට 50ක ප්රතිශතයක් දක්වා නිරවද්යතාව අඩු විය හැකි බව.
අපි අප්රේල් 15 වැනිදා කොවිඞ්-19 පරීක්ෂණ කිරීම පිළිබඳ වාර්තාවක් ඉදිරිපත් කළා. එහි අපි යෝජනා කළේ ප්රතිදේහ, ප්රතිදේහජනක සහ පොයින්ට් ඔෆ් කෙයාර් පීසීආර් කියන ක්රම තුනම එක්ව ඇටවුමක් විදියට සකස් කරගෙන ක්ෂේත්ර පරීක්ෂා කරන්න ඕනෑ බව. එහෙම වුණොත් විධිමත් ක්ෂේත්ර පරීක්ෂාවක් කරන්න පුළුවන්. තවමත් අපේ යෝජනාව ඒක. ඒ නිසා අපට ප්රතිදේහජනක පරීක්ෂණ කට්ටල ගෙන්වීම ගැන විරෝධයක් නැහැ. ඒත්, ඒක නිසියාකාරව කරන්න ඕනෑ.
අපි අප්රේල් මාසයේ ඉඳන් මේ පරීක්ෂණ ගැන කියන්න ගත්තා. ඒත් ඒවා නොතකා ඔවුන් හිටියා. ඒත්, සති තුනකට කලින් ඉඳලා එකපාරම සෞඛ්ය අමාත්යාංශයේ නිලධාරීන් ක්ෂණික ප්රතිදේහ පරීක්ෂණ ගැන කතා කරන්න ගත්තා. අනියම් වෙළඳ ප්රචාරයක් කරනවා වගෙයි අපට පෙනුණේ. විනාඩි විස්සෙන් කරන්න පුළුවන්, මේක මාරයි, මේක දියුණු ක්රමය, පීසීආර් දුර්වලයි වගේ ප්රචාර ගියා.
අපි අහන්නේ සරල ප්රශ්නයක්. ඔච්චර වටිනාකමක් තියෙන පරීක්ෂණ ක්රමයක් තිබුණා නම් මාස අටක් තිස්සේ නොගෙනාවේ ඇයි. එහෙනම් එතැන වැරැද්දක් තියෙනවානේ. ඇඟලුම් කර්මාන්තයේ ව්යාපාරිකයන් පීසීආර් කරන්න මිලියන 41ක් වියදම් කරලා. අපේ රටේ පීසීආර් ධාරිතාව වැඩි කරන්න දැඟලුවේ ඇයි එහෙනම්.
අපි කියන්නේ ක්ෂණික ප්රතිදේහජනක පරීක්ෂාව විජ්ජාවක් නොවන බව. අපි මේක ගැන මුල ඉඳන්ම කීවා. ඒත්, මේ ක්රමය දියේ ගිලෙද්දී අල්ලාගන්න පුළුවන් පිදුරු ගහක්. දැන් අපි දියේ ගිලීමේ අවදානමක ඉන්න නිසා මේක ගෙන්වීම ගැන අපට විරෝධයක් නැහැ. එහෙත්, අපි කියන්නේ තවම අපට මීට වඩා ශක්තිමත් ව්යුහයක් දැනටත් අපට තියෙනවා. ඒක අඩපණ කරලා පිදුරු ගහේ එල්ලෙන්න යනවා නම්, ඒක වෙළඳ මාෆියාවක් කියලා අපි විශ්වාස කරනවා.’■
