■ තිසරණි ගුණසේකර
2015 ජනපතිවරණ පරාජයෙන් පසු ගුවන් හමුදා හෙලිකොප්ටරයකින් මැදමුලනට ගිය මහින්ද රාජපක්‍ෂ මහතා රැස්ව සිටි අනුගාමිකයන් අමතමින් මැතිවරණ ප්‍රතිඵලය හැඳින්වූයේ, ‘ඊලමේ ජයග්‍රහණයක්‘ ලෙසය. ඒ මොහොතේ පටන් 2020 මහ මැතිවරණය ජයගන්නා තුරු රාජපක්‍ෂවරුන්ගේ දේශපාලනය රැඳුණේ රට-ජාතිය-ආගම යන ත්‍රිශූලය මතය. 2015 ‘මහින්ද සුළඟේ‘ සිට මෙවර මහා මැතිවරණය දක්වාම රාජපක්‍ෂවරුන් හා ඔවුන්ගේ අනුගාමිකයන් නොනවත්වාම ජනගත කළ මතය වූයේ ලංකාවත්, සිංහලයනුත්, ශාසනයත් රැකගත හැක්කේ රාජපක්‍ෂවරුන්ට පමණක් බවය.
2015 ජනපතිවරණ හා මහා මැතිවරණ පරාජයෙන් පසු මහින්ද රාජපක්‍ෂ මහතාගේ මූලිකම කාර්යයක් වූයේ ලංකාවේ කොහේ හෝ පන්සලක ආගමික-දේශපාලනික රැස්වීම්වලට සහභාගි වීමය. ඒ හැම හමුවකදීම ඔහු කියා සිටියේ එකම කථාවකි. එනම් සිරිසේන-වික්‍රමසිංහ ආණ්ඩුව රටත්, සිංහල ජාතියත්, සඟසසුනත් වනසන බවත්, මේ උවදුරට ඇති එකම පිළියම ‘අපේ හාමුදුරුවන්ගේ’ අවවාද අනුශාසනා හිස් මුදුනින් පිළිගන්නා නායකයකු (තමන් වැනි) යළිත් බලයට පත්කිරීම බවත්ය.
මහා පරිමාණයෙන් අතීතය අමතක වීම ලංකා දේශපාලනයේ ගමන් මගට තීරණාත්මක බලපෑමක් සිදුකළ (හා සිදුකරන) ප්‍රපංචයකි. යුද්ධ ජයග්‍රහණයට උර දුන් හමුදාපතිවරයා වූ ජනරාල් සරත් ෆොන්සේකා මහතා අත්අඩංගුවට නොගන්නැයි ත්‍රෛනිකායික මහා නාහිමිවරුන් 2010දී කළ ඉල්ලීම් ජනපති මහින්ද රාජපක්‍ෂ මහතාවත් ආරක්‍ෂක අමාත්‍යාංශයේ ලේකම් ගෝඨාභය රාජපක්‍ෂ මහතාවත් කනකට ගත්තේ නැත. නාමල් රාජපක්‍ෂ මහතාගේ ව්‍යාපෘතියක් වූ රාත්‍රි මෝටර් රථ ධාවන තරග (බසටයඑ ර්ජැි) මහනුවර නගරයේ නොපවත්වන්නැයි මල්වතු හා අස්ගිරි මහානායක හිමිවරුන් 2014දී මහින්ද රාජපක්‍ෂ ජනපතිවරයාගෙන් කළ ඉල්ලීමද ඔහු තඹ දොයිතුවකට ගණන් ගත්තේ නැත.
රාජපක්‍ෂවරුන්ට ‘අපේ හාමුදුරුවන්’ අවශ්‍ය වනුයේ බලයට ඒමටත්, බලය රැකගැනීමටත් පමණක් බව වටහා ගැනීමට මෙම උදාහරණ දෙකම ප්‍රමාණවත් විය. එහෙත්, ‘අපේ හාමුදුරුවන්’ අතිබහුතරයකට මේ සරල සත්‍යය වැටහුණේ නැත. 2015-2020 කාලය තුළ රාජපක්‍ෂ බල ව්‍යාපෘතියේ ගාමක බලවේගය වූයේ පැවිදි පිරිස්ය. 2019 ජනපතිවරණ සමයේ වස් පිංකම් පවා ගෝඨාභය රාජපක්‍ෂ අපේක්‍ෂකයා වෙනුවෙන් වූ දේශපාලන රැස්වීම් බවට පරිවර්තනය විය.
ගෝඨාභය රාජපක්‍ෂ මහතා ජනපතිවරණයෙන් ලත් ජය ඔහුගේ පැවිදි හා ගිහි අනුගාමිකයන් අතිබහුතරය දුටුවේ සිංහල- බෞද්ධ රාජ්‍යයක ආරම්භය ලෙසය. ඔහු දිවුරුම් දුන්නේ රුවන්වැලි සෑ මළුවේය. ඔහු දිවුරුම් දෙන විට රැස්ව සිටි පැවිදි-ගිහි පිරිස් සාදුකාර දුන්නේ මහා පිංකමකට සහභාගිවූවන් ලෙසිනි.
2020 මහා මැතිවරණයේදී රාජපක්‍ෂ සොහොයුරන්ට තුනෙන්-දෙකක බලයක් ලබාදීම සඳහා පෙරමුණ ගත්තේත් මේ ‘අපේ හාමුදුරුවන්’ ය. රට පුරා විසිර ඇති පන්සල් විශාල ප්‍රමාණයක් නොනිල දේශපාලන කාර්යාල බවට පත්විය. රාජපක්‍ෂවරුන්ගේ ජයග්‍රහණය උදෙසා බුදුන් වදාළ ධර්මයට අලුත් එකතුකිරීම් කිරීමට පවා ඇතැම් භික්‍ෂූහු පසුබට නොවූහ. ශ්‍රී ලංකා පොදු ජන පෙරමුණේ මැතිවරණ ප්‍රචාරක රැළියක් අමතමින් ආචාර්ය මැදගොඩ අභයතිස්ස හිමියන් කළ ප්‍රකාශය මෙයට උදාහරණයකි.
ලංකා සීනිව්ස් වෙබ් අඩවිය අගෝස්තු 2දා වාර්තා කළ පරිදි, ‘ජනාධිපතිට ඔහුගේ ගමන යාම සඳහා තුනෙන්-දෙකේ බලයක් සහිත අන්තවාදීන්, ජාතිවාදීන් නොමැති පාර්ලිමේන්තු බලයක් ලබාදිය යුතු බවද, .. එසේ කළහොත් එම පින්කමට දායක වූවායැයි මරණ මංචකයේදී ද සැනසීමක් ලැබීමට හැකිවනු ඇතැයි’ අභයතිස්ස හිමියෝ කීහ. ගෝඨාභය රාජපක්‍ෂ මහතාට අධිබලයක් දීම මරණ මංචකයේදී පවා සැනසුමක් ගෙනදෙන මහා කුසල කර්මයක් වනුයේ බුදුබණේ කවර ඉගැන්වීමකට අනුවදැයි උන්වහන්සේ විස්තර කළේ නැත.
චීවර දේශපාලනය ගතවූ කාලසීමාව තුළ ක්‍රියාත්මක වූයේ මෙලෙසය.
අපේක්‍ෂිත තුනෙන්-දෙකට ආසන්න බලයක් රාජපක්‍ෂවරුන්ට ලැබුණි. ඉන්පසු ඔවුහු වහාම ක්‍රියාත්මක වූහ. ඒ වෙන කිසිවකට නොව අදට පමණක් නොව අනාගතයටත් රාජපක්‍ෂ බලය සුරකින, ජනපති ගෝඨාභයගේ හා අගමැති මහින්දගේ වත්මන පමණක් නොව සොයුරු බැසිල්ගේ හා පුතු නාමල්ගේ අනාගතයත් සහතික කරන 20වන ව්‍යවස්ථා සංශෝධනය වහ වහා ගෙනඒමටය.
20වන සංශෝධනයේ අඩංගුව ‘අපේ හාමුදුරුවන්’ හා අනෙකුත් රාජපක්‍ෂ අනුගාමිකයන් දැනගත්තේ එය සකස් කොට අවසන් කර ඇමති මණ්ඩලයට ඉදිරිපත් කළාට පසුය. ඊට පෙර ඒ ගැන අර්ථයෙන් ධර්මයෙන් අනුශාසනා ලබාගැනීමට රාජපක්‍ෂවරුන් කිසිදු පන්සලකට ගියේ නැත. ඒ ගැන ශ්‍රීලනිපය හෝ වෙනයම් සන්ධානගත පක්‍ෂයකින් අදහස් විමසුවේ නැත. ගතවූ සති කිහිපය තුළ හෙළිදරව්වූ පරිදි පොහොට්ටුවේ පාර්ලිමේන්තු කණ්ඩායම තුළ පවා ඒ පිළිබඳව විවෘත සංවාදයකට ජනපතිවරයා ඉඩ නොදුනි.
හොද්ද ළිපෙන් බෑ පසු කරපිංචා කුමකටද?
1956න් පසු චීවරයේ පිහිටෙන් බලය ලැබුවේ ගෝඨාභය-මහින්ද පාලනයයි. රට, ජාතිය, ආගම ගැන ප්‍රසිද්ධියේ කොතරම් කතා කළත් රාජපක්‍ෂවරුන්ට මේ සියල්ලන්ටම වඩා වැදගත් වනුයේ බලයයි. බලය තමන් අත ඒකරාශි කර ගැනීමත්, එය සොහොයුරාගෙන් සොහොයුරාට, පියාගෙන් පුතාට දායාද කිරීමත් රාජපක්‍ෂ ව්‍යාපෘතියේ සැබෑ හරයයි. රට, ජාතිය, ආගම, රණවිරුවෝ, රට විරුවෝ, සුව විරුවෝ, ‘අපේ හාමුදුරුවෝ’-මෙකී නොකී සියල්ලන්ම ඒ බල ව්‍යාපෘතියට පාර කපන මෙවලම්ය. එයට ජවය හා සුරක්‍ෂාව ලබාදෙන උපක්‍රමය.
20වන සංශෝධනය පිළිබඳව-විශේෂයෙන්ම එහි අන්තර්ගත වූ ද්විත්ව පුරවැසි වගන්තිය පිළිබඳව- රාජපක්‍ෂවරුන් මෙතරම් දැඩි ස්ථාවරයක් ගන්නේ එබැවිනි. ජනපතිවරණයෙන් හා මහා මැතිවරණයෙන් ලද බලය රාජපක්‍ෂ පවුලේ පරවේණියක් බවට පත්කර ගැනීම සඳහා ද්විත්ව පුරවැසි වගන්තියද ඇතුළත් 20වන ව්‍යවස්ථා සංශෝධනය අත්‍යවශ්‍ය පූර්ව කොන්දේසියකි. ඒ වෙනුවෙන් ‘අපේ හාමුදුරුවන්ගේ’ ඔවදන් පමණක් නොව කොවිඞ්-19 වසංගතය හරහා රටම අවදානමට පත්කිරීමට පවා රාජපක්‍ෂවරුන් නොපැකිළෙන බව දැන් පැහැදිලිය.
20 නිසා කෝවිඞ්-9 අමතක කිරීම
මහජන සෞඛ්‍යය පිළිබඳව හදිසි පනතක් පාර්ලිමේන්තුවේ මහලේකම්වරයා වෙත බාරදී තිබෙන බව මාධ්‍ය මගින් වාර්තා විය. කෝවිඞ්-19 වසංගතය මර්දනය කිරීම සඳහා අවශ්‍ය නීතිමය රාමුව අඩංගු මෙම පනත ඉදිරිපත් කර ඇත්තේ ආණ්ඩුවෙන් නොවේ. දෙමළ ජාතික සන්ධාන පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රී එම් ඒ සුමන්තිරන් මහතා විසින් පුද්ගලික පනතක් ලෙසය.
වසංගත තත්වයක් තුළ අනුගමනය කළ යුතු නිරෝධායන නීති රීති සම්බන්ධයෙන් මෙරට තවමත් ක්‍රියාත්මක වනුයේ 1897 පෙබරවාරි 9 වෙනිදා බි්‍රතාන්‍ය පාලකයන් සම්මත කරගත් පනතයි. මෙය අවසන් වරට සංශෝධනය වී ඇත්තේ 1952ය. වත්මන් ගෝලීය වසංගත තත්වයට ගැළපෙන පරිදි මෙරටට නව නීතිමය රාමුවක් නිර්මාණය කිරීම හදිසි ජාතික අවශ්‍යතාවක් වුවද රාජපක්‍ෂ පාලනය ඒ පිළිබඳව කිසිම උනන්දුවක් මෙතෙක් දක්වා නොමැත. ඔවුන්ගේ මුළු අවධානය යොමුව ඇත්තේ මොන ක්‍රමයකින් හෝ 20 සම්මත කර ගැනීමටය.
වසංගත උවදුරට පාලකයන් දක්වන අඩු අවධානය 2021 සඳහා වූ විසර්ජන පනතින් මුදල් වෙන්කොට ඇති ආකාරයෙන් මැනැවින් පැහැදිලි වේ. යුද්ධය නිමාවී වසර 11ක් ගත වුවද, වැඩිම මුදල වූ රුපියල් බිලියන 355 වෙන් කොට ඇත්තේ ආරක්‍ෂාව වෙනුවෙනි. ඊට මඳක් පමණක් අඩු මුදල් ප්‍රමාණයක් මහාමාර්ග සඳහා වෙන්කර ඇත. ඒ රුපියල් බිලියන 330කි. සෞඛ්‍යය සඳහා වෙන්කොට ඇත්තේ මහාමාර්ග සඳහා වෙන් කළ මුදල් ප්‍රමාණයෙන් අඩකටද අඩු මුදලකි. එනම් රුපියල් බිලියන 159කි. අධ්‍යාපනය සඳහා වෙන් කොට ඇත්තේ රුපියල් බිලියන 126කි. පරිසරයට බිලියන 2කි. වනසම්පත් සංරක්‍ෂණයට බිලියන 1.2කි.
කොරෝනා වසංගතය තවත් කොතරම් කලක් පවතීදැයි කිසිවකුටත් නිවැරදි අනුමානයක් කළ නොහැක. ඊට මුහුණ දිය හැකි සාර්ථක එන්නතක් නිර්මාණය කොට එය ලෝක ප්‍රජාවට ප්‍රමාණවත් තරමින් නිෂ්පාදනය කිරීමට කෙතරම් කල් ගතවේද යන්නත් නිවැරදිව අනුමාන කිරීම දුෂ්කරය. ලංකාවේ අප අද මුහුණ දෙන කෝවිඞ්-19 රැල්ල සාර්ථකව පාලනය කිරීමට ආණ්ඩුව සමත් වුවද, ඉදිරි මාස කිහිපය තුළ වසංගතය යළිත් හිස ඔසවන්නේ නැතැයි කිසිවකුට සහතිකයක් දිය නොහැක. මෙවැනි තත්වයක් තුළ සෞඛ්‍ය ක්‍ෂෙත්‍රයට වෙනත් වර්ෂයන්ට වඩා ප්‍රමුඛතාවක් දිය යුතු බව කුඩා ළමයකුට වුවද වැටහෙනු ඇත. එහෙත්, 2021 වසරේදී සෞඛ්‍ය අමාත්‍යාංශය වෙනුවෙන් රාජපක්‍ෂ පාලනය වෙන් කර ඇති මුදල් 2019දී සිරිසේන-වික්‍රමසිංහ ආණ්ඩුවේ අවසන් අයවැයෙන් වෙන්කළ මුදලටද වඩා අඩුය. (2019 -මිලියන 188, 2021 මිලියන 159).
රාජපක්‍ෂ පාලනයේ බුද්ධිය, දුරදැක්ම හා ජනතා අවශ්‍යතා පිළිබඳව ඇති උවමනාව වටහා ගැනීමට මෙය ම ප්‍රමාණවත්ය.
අවසන් ඊළාම් යුද්ධ සමයේදී සිවිල් වැසියන් එක් අයකුට හෝ ජීවිත හානියක් නොකළ බවට රාජපක්‍ෂවරු උදම් ඇනූහ. ඔවුන් ඒ යුද්ධය හැඳින්වූයේ සිවිල් පුරවැසි ජීවිත හානි එකක් හෝ නොමැති මානුෂික මෙහෙයුමක් ලෙසය. (්‍යමප්බසඒරස්බ දචැර්එසදබ අසඑය ‘ැරද-ජසඩසකකස්බ ජ්ිම්කඑසැි). කෙතරම් උත්සාහ කළත් යුද්ධයක් තුළ සිවිල් ජීවිතවලට හානි වීම මුළුමනින්ම වැළැක්විය නොහැකි බව ඉතාමත් සරල සතයයකි. එහෙත් රාජපක්‍ෂ පාලනය එය මනරම් මුසාවකින් වසන් කළේය. බහුතර සිංහල අපිද එම මනරම් බොරුව විනිවිද දැකීමට උත්සාහ නොකළෙමු.
වසංගත අර්බුදය තුළ රාජපක්‍ෂ පාලනය මීට බෙහෙවින් සමාන වූ තවත් සිත නිවන මිථ්‍යාවක් රාජපක්‍ෂවරු වත්මනේ ජනගත කරමින් සිටිති. ඒ වෛරසය තවමත් ප්‍රජා ව්‍යාප්තියක් දක්වා වර්ධනය වී නොමැතිය යන්නය.
ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානයට අනුව ආසාදිතයන් විශාල සංඛ්‍යාවකගේ මූලය සොයාගත නොහැකි නම් එයින් ගම්‍ය වනුයේ වෛරසය සමාජය තුළ ව්‍යාප්තව ඇති බවය. ඔක්තෝබර් 4දා සිට මෙතෙක් හමුවූ ආසාදිතයන් සියල්ලන්ම පාහේ මිනුවන්ගොඩ/බ්‍රැන්ඩික්ස් පොකුරට බැර කිරීම ආණ්ඩුවේ අලුත්ම උපායයි. නමුත් බ්‍රැන්ඩික්ස් කම්හලට වෛරසය කෙලෙස පැමිණියාදැයි සොයා ගැනීමට පාලකයන් තවමත් අසමත් වීමෙන් පෙනී යනුයේ වෛරසය කාලයක් පුරා සමාජයේ හැසිරෙමින් තිබූ බවයි.
යම් උපකල්පනයක් හෝ පිළිගත් න්‍යායක් යථාර්ථයට නොගැළපේ නම් ඒ උපකල්පනය/න්‍යාය අත්හැර දැමීම හෝ එය යථාර්ථයට ගැළපෙන සේ වෙනස් කිරීම විද්‍යාත්මක ක්‍රමයයි. වත්මන් පාලනය කරනුයේ එහි විලෝමයයි. එනම් තමන්ගේ විශ්වාසයට ගැළපෙන ලෙස යථාර්ථය වෙනස් කිරීමට තැත් දැරීමයි. වසංගත උවදුරට මුහුණ දීමේ උත්සාහය හමුදා මෙහෙයුමක් ලෙස සිදුකිරීම හරහා මෙලෙස සත්‍යය වසන් කිරීම ආණ්ඩුවට පහසු වී ඇත. කෝවිඞ්-19 මර්දන කාර්ය සාධක බලකාය මෙහෙයවනුයේ හමුදාපතිවරයාය. සෞඛ්‍ය අමාත්‍යාංශයේ ලේකම් හමුදා ජනරාල්වරයෙකි. වෛද්‍ය අනිල් ජාසිංහ මහතාගෙන් පසු සෞඛ්‍ය සේවා අධ්‍යක්‍ෂ -ජනරාල් ධුරයට විධිමත් පත්වීමක් තවමත් කර නොමැත. වැඩ කරන විරුවන්ගේ ආණ්ඩුව යටතේ සෞඛ්‍ය සේවාවම අරාජික බවට පත්ව ඇත.
වසංගතයේ ව්‍යාප්තිය පිළිබඳව පාලකයන්ගේ අවිද්‍යාත්මක විශ්වාසයන්ට පටහැණි විද්‍යාත්මක මතයක් ඉදිරිපත් කරන විශේෂඥයෝ එක්කෝ දඬුවම් ලබති. (වෛද්‍ය ජයරුවන් බණ්ඩාර මෙන්). නැතහොත් ඔවුන්ගේ ආණ්ඩුව නෑසූ කන්ව සිටී. වසංගතය සෞඛ්‍ය සේවයේ නියුතුවූවන්ට බලපාන අයුරු සාකච්ඡා කිරීම සඳහා වෛද්‍ය විශේෂඥයන්ගේ සංගමය (ඵැාසජ්ක ීචැජස්කසිඑි ්ිදජස්එසදබ) සෞඛ්‍ය අමාත්‍යාංශයෙන් සාකච්ඡාවක් ඉල්ලුවද එය නොලැබුණු බව ඔක්තෝබර් 18දා සන්ඬේ ටයිම්ස් පුවත්පත වාර්තා කළේය.
‘කොරෝනාවෙන් රට ගලවා ගැනීම සඳහා ආශීර්වාද ලබා ගැනීම සඳහා ඒ ඒ ආගම්වලට අනුව පුද පූජා පවත්වන ලෙසත්.. මේ රට සම්‍යක්දෘෂ්ටික දෙවිදේවතාවුන්වහන්සේලාගේ ආශීර්වාදය ලැබෙන රටක් බවත්’ හමුදාපතිවරයා ප්‍රකාශ කළායැයි ලංකා නිව්ස් වෙබ් නම් වෙබ් අඩවිය ඔක්තෝබර් 17දා වාර්තා කළේය. වසංගත තත්වයට නිසි ලෙස මුහුණ දීම සඳහා අවශ්‍ය මූල්‍ය හා නීති සම්පාදනයට මුල් තැන දීම වෙනුවට පාලකයන් දිගින් දිගටම 20වන සංශෝධනයට ප්‍රමුඛතාව දී වසංගත උවදුර අවතක්සේරු කළහොත් ජනතාවට සිදුවනු ඇත්තේ දෙවියන් යැදීම කෙසේ වෙතත් තමන්ගේ ආරක්‍ෂාව තම තම හැකි පමණින් තමන්ම සලසා ගැනීමටය.
ආර්ථික අර්බුදය සහ චීන ආධිපත්‍යයේ සෙවණැල්ල
වසරේ සෑම කාර්තුවකම මූලික ආර්ථික දත්තයන් ප්‍රකාශයට පත්කිරීම ලංකාවේ පිළිගත් සම්ප්‍රදායයි. මෙය මෙතෙක් බලයට පත්වූ සියලුම ආණ්ඩු විසින් අති දැවැන්ත දේශපාලනමය, යුද්ධමය අර්බුදයන් තුළ ඉටු කළ වගකීමකි.
ගෝඨාභය-මහින්ද ආණ්ඩුව ඒ වගකීමද පැහැර හැර තිබේ. 2020 දෙවන කාර්තුව සඳහා වූ දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයට සම්බන්ධ දත්ත මෙවර නිකුත් නොකරන බවත් තුන්වැනි කාර්තුවේ දත්තද සමග එය දෙසැම්බර් 15දා ඉදිරිපත් කරන බවත් ජන හා සංඛ්‍යාලේඛන දෙපාර්තමේන්තුව ප්‍රකාශ කළේය.
2020 මුල් කාර්තුව සඳහා මෙරට වර්ධන වේගය -1.6%ක් වූ බව (එනම් ඍණ අගයක් ගත් බව) දෙපාර්තමේන්තුව වාර්තා කළේය. මෙලෙස ලංකාවේ වෘද්ධි වේගය ඍණ අගයක් ගත්තේ වසරේ මුල් මාස 3 සඳහාය. වසංගතය නිසා රටේ සාමාන්‍ය ආර්ථික ක්‍රියාකාරකම් නතර වූයේ මාර්තු අවසන් දෙසතිය තුළය. වසංගතයේ බලපෑම අවම වූ කාලය තුළවත් ආර්ථිකය නිසි ලෙස හැසිරවීමට ගෝඨාභය-මහින්ද පාලනය අසමත්වූ බව මෙයින් පැහැදිලි වේ.
ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලේ (ෂඵත්‍) නවතම ඇස්තමේන්තුවට අනුව 2020දී ලංකාවේ ආර්ථික වර්ධන වේගය -4.6% (ඍණ 4.6%) වනු ඇත. ලෝක බැංකුවේ ඇස්තමේන්තුවලට අනුව ලංකාවේ 2020 වෘද්ධි වේගය -6.7% (ඍණ 6.7%) දක්වා පහත වැටිය හැක. 2020 දෙවන කාර්තුව සඳහා වූ දළ දේශීය නිෂ්පාදිත දත්ත නිකුත් කිරීම වසර අවසානය තෙක් කල් දැමීමට පාලකයන් තීරණය කළේ, කෝවිඞ් -19 සමාජ ව්‍යාප්තිය සඟවන්නාක් මෙන් ආර්ථික කඩාවැටීම පිළිබඳ යථාර්ථයද ජනතාවගෙන් වසන් කිරීමටද යන ප්‍රශ්නය පැනනැගේ.
පාලකයන් මෙරට ජනතාව රැවටුවද ජාත්‍යන්තර ආයතන හා ආයෝජකයන් රැවටීම පහසු නැත. ඵදදාහ.ි ආයතනය සැප්තැම්බර් 28දා ලංකාව ණය ආපසු ගෙවීම සම්බන්ධයෙන් බරපතළ අවදානමක් සහිත රටක් ලෙස නම් කළේ එබැවිනි. මෙයට ප්‍රතිචාර ලෙස ආර්ථික ගමන්මග පිළිබඳව යළි සලකා බලා ආර්ථික කළමනාකරණය නිවැරදි කරගැනීමට කටයුතු කරනු වෙනුවට චීන පිහිට පැතීමට ගෝඨාභය-මහින්ද පාලනය තීරණය කර ඇති බව පෙනේ.
ඔක්තෝබර් 8දා ඉහළ පෙළේ චීන දූත පිරිසක් (කටුනායක ගුවන් තොටුපොළේ පීසීආර් පරීක්‍ෂණ පවා නොමැතිව) ලංකාවට පැමිණ ජනපතිවරයා හා අගමැතිවරයා හමුවිය. ලංකාවට ඩොලර් මිලියන 90 ප්‍රදානයක් පිරිනමන බව චීනය ඔක්තෝබර් 11දා ප්‍රකාශ කළේය. වැල්ලවත්තේ මල අපද්‍රව්‍ය පිරිපහදු කම්හලක් ඉදිකිරීමේ ඩොලර් මිලියන 20.96ක කොන්ත්‍රාත්තුව චීන සමාගමකට ලබාදෙන බව කැබිනට් මණ්ඩලය ඔක්තෝබර් 13දා තීරණය කළේය.
පකිස්ථානයේ ඉම්රාන් ඛාන් ආණ්ඩුව චීන-පකිස්ථාන ආර්ථික කොරිඩෝරයේ (ක්‍යසබ්-ඡ්නසිඒබ ෑජදබදපසජ ක්‍දරරසාදර) චීන සමාගම්වල ක්‍රියාකාරිත්වය අධ්‍යයනය කිරීමට පත්කළ කමිටුව චීන සමාගම් වියදම් අධිතක්සේරුව (ජදිඑ සබකේඑසදබ) වැනි වංචනික ක්‍රියාවල නිරත වන බව වාර්තා කළේය. උදාහරණයක් ලෙස ගල් අඟුරු විදුලි ජනක කම්හල් දෙකක් ඩොලර් බිලියන 3ක වියදම් අධිතක්සේරුවක් සිදුකළ බව කමිටු වාර්තාව හෙළිදරව් කළේය. මෙම වියදම් අධිතක්සේරු සිදුකරනුයේ අදාළ රටේ බලධාරීන්ට, නිලධාරීන්ට හා ව්‍යාපාරිකයන්ට නිල හා නොනිල කොමිස් වෙනුවෙන් බව නොරහසකි. පකිස්ථානයේ මෙම හෙළිදරව්ව ලංකාවට අදාළ වන්නේ කෙසේද යයි අමුතුවෙන් නොකිවමනාය.
චීන දූත පිරිස සමග කළ කතාබහේදී චීනයත් සමග ඇති මෙරට දැවැන්ත වෙළඳ ශේෂ හිඟය (2019දී මෙය ඩොලර් බිලියන 3.3ක් විය.) අඩුකර ගැනීම සඳහා උදව් කරන්නයැයි ජනාපතිවරයා ඉල්ලා ඇත. චීනයේ ප්‍රතිචාරය වී ඇත්තේ චීන-ලංකා නිදහස් වෙළඳ ගිවිසුම කඩිනම් කරන්නැයි බල කිරීමය. 2015දී මහින්ද රාජපක්‍ෂ මහතා ජනපතිවරණය ජයගත්තා නම් මෙම ගිවිසුම අත්සන් කොට බොහෝ කල්ය. ගිවිසුම වසර 10කින් පසු යළි සලකා බැලීමේ කොන්දේසිය සිරිසේන-වික්‍රමසිංහ පාලනය ඉදිරිපත් කිරීමත්, එවැනි සලකා බැලීමකට චීනය එකඟ නොවීමත් නිසා ගිවිසුම අත්සන් කිරීම සිදු නොවුණි. චීනයේ ණය, ආයෝජන හා ආධාර මත යැපෙන වත්මන් පාලනය රටේ යහපත වෙනුවෙන් එවැනි කොන්දේසි ඉදිරිපත් කරතැයි සිතීම අසීරුය. එබැවින් චීනයට වාසිදායක ලෙස සකස් වුණු නිදහස් වෙළඳ ගිවිසුමක් කඩිමුඩියේ අත්සන් කිරීමට ඉඩ තිබේ.
එලෙස නිදහස් වෙළඳ ගිවිසුමක් අත්සන් කිරීම නිසා පකිස්ථානයට අත්වූ ඉරණම සලකා බැලීම කාලෝචිතය. 2006දී අත්සන් තැබුණු චීන-පකිස්තාන ගිවිසුම 2007දී බලාත්මක විය. 2018 වන විට පකිස්ථානු වෙළඳ ශේෂ හිඟයෙන් 46%කට වගකීවේ චීනයෙන් කළ ආනයනයන්ය. 2020 වන විට පකිස්ථානය චීනයට ඩොලර් බිලියන 2ක අපනයනයන් සිදුකළ අතර චීනයෙන් ඩොලර් බිලියන 10ක ආනයනයන් කළේය. පකිස්ථානයට ඒ අත්ව ඇති ඉරණම ලංකාවේ අනාගතය පිළිබඳ පෙරනිමිත්තකි.
නිදහස් වෙළඳ ගිවිසුම් ගිවිසගන්නා රටවල් දෙකටම වාසිදායක වනුයේ එක් රටක මූලික අපනයනයන් අනෙක් රටේ නිපදවන්නේ නැති හෝ නිපදවිය නොහැකි ද වන විටය. උදාහරණයක් ලෙස 2020දී වියට්නාමය හා යුරෝපා සංගමය අත්සන් කළ නිදහස් වෙළඳ ගිවිසුම අනුව වියට්නාමයේ ඝර්මකලාපීය පලතුරු හා මත්ස්‍ය නිෂ්පාදනයන්ට යුරෝපා වෙළඳපළත්, යුරෝපයේ ගුවන්යානා හා ඉහළ ගූණාත්මක අගයන් සහිත බෙහෙත් ද්‍රව්‍යයන්ට වියට්නාම් වෙළඳපළත් විවෘත වීමට නියමිතය. වියට්නාමය ගුවන්යානා හෝ බෙහෙත් නිෂ්පාදනය නොකරන නිසා මෙම විවෘත වීමෙන් වියට්නාම් ආර්ථිකයට ගැටලුවක් නොවේ. නමුත් ලංකාව හා චීනයේ තත්වය මෙයට මුළුමනින්ම වෙනස්ය.
චීනයේ ආර්ථික-දේශපාලන උපග්‍රහයකු බවට පත්වීම ලංකාවට අවාසි වුවද එය රාජපක්‍ෂවරුන්ට වාසිය. චීනය තුළ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය, නිදහස හෝ මූලික අයිතිවාසිකම් නොමැත. එබැවින් ණය හා ආධාර දීමේදී ආයෝජනයන් හා ගිවිසුම්වලදී අදාළ රටේ නායකයන් මහා පරිමාණ ජන ඝාතකයන් වුවද චීනයට කම් නැත. ශීතල යුද්ධ සමයේදී මහ බලවතුන් තම උපග්‍රාහක රාජ්‍යයන් පිළිබඳව අනුගමනය කළ පිළිවෙතම චීනයද අද අනුගමනය කරයි. ලොව පුරා ඒකාධිකාරී හා ජන පීඩක නායකයන් අතිබහුතරයක් චීනය දෙසට ආර්ෂණය වනුයේ එබැවිනි. රාජපක්‍ෂවරුන්ද මෙම තෝරාගැනීම සිදු කිරීම කිසි ලෙසකිනුදු පුදුමයක් නොවේ.
20වන සංශෝධනයට අවශ්‍ය ඡන්ද 150 රාජපක්‍ෂවරුන්ට ඇත්දැයි තවමත් අවිනිශ්චිතය. සංශෝධනය මෙවර සම්මත කර ගැනීමට නොහැකි වුවද එය හැකිතාක් ඉක්මනින් සම්මත කර ගැනීමට රාජපක්‍ෂවරුන් කටයුතු කරනු ඇත. වසංගතය හා ආර්ථික අර්බුදය ඔවුන්ට නොවැදගත්ය. ‘අපේ හාමුදුරුවන්ගේ’ අවවාද අනුශාසනා ඔවුන් තකනුයේ ඒවා තමන්ගේ බල ව්‍යාපෘතියට අභිමත වන තාක් පමණි. රට, ජාතිය, ආගම යනු රාජපක්‍ෂ බල තණ්හාව වසාගන්නා පිරුවටයක් පමණි. අර්බුද රැසක් මැද අසරණ වූ රට හා ජනතාව තුට්ටුවකට නොසලකා 20 හඹායාමෙන් රාජපක්‍ෂවරුන් හෙළිකරන්නේ මෙම යථාර්ථයයි. ප්‍රශ්නය නම් 69 ලක්‍ෂයකට මෙම සත්‍යය දැකීමට ඇස් පෑදෙන්නේ කවදාද යන්නය. ■
