යම් ප්‍රබන්ධයක් නිර්මාණය වෙන්නේ පරිකල්පනය තුළින්. පරිකල්පනය ගැන ඔබේ අදහස මොකක්ද?
ලෝකයේ මානවීය අත්දැකීම් ඇතුළේ විවිධාකාර නිර්මාණාත්මක අත්හදාබැලීම් කරපු නිර්මාණකරුවන් පරිකල්පනය කියන කාරණය ගැන දැනගෙන නෙවෙයි ඒ නිර්මාණ කළේ. එහෙම බැලුවාම පරිකල්පනය කියන්නේ මානව ලෝකයේ මිනිස් ඉතිහාසයේ සිටම තිබුණු යම් කිසි විස්මිත ක්‍රමවේදයක්. අපිත් මුල් කාලයේ දැනගෙන හිටියේ නැහැ, මා මේ පරිකල්පනය කරනවා කියලා. ඒත් අපි පරිකල්පනය කළා. එහෙත්, පසුකාලීනව පරිකල්පනය ගැන අදහසක් ලැබුණා. මිනිසා යම් අත්හදාබැලීම් කරන්න, නව නිර්මාණ කරන්න, මිනිසාගේ මූලික ලක්ෂණයක් වූ නව දේවල් කරන්න හැමවිටම බලපාලා තියෙන්නේ පරිකල්පනය කියන කාරණය.
සමහර වෙලාවට නිර්මාණයක තියන දෙයක් දැක්කාම අපට එහෙම හිතුණේ නැහැ නේද කියා හැඟීමක් එනවා. අපි හැමදාම දැකපු දෙයක් ගැන කවදාවත් නොහිතපු දෙයක් අතට අහුවෙනවා. ඒ අර්ථයෙන් නිර්මාණකරුවා අප වෙනුවෙන් හිතනවා..
පරිකල්පනය ගැන එක් විග්‍රහයක් තමයි අපි අසා ඇති, අසා නැති, දන්නා හා නොදන්නා දේ තුළින් කරන්නා වූ ප්‍රතිනිර්මාණය කියලා. අපි දන්න දෙයක් හෝ නොදන්න දෙයක් වෙන්න පුළුවන්. ඉතා ප්‍රකට කතාවක් තියෙනවා වඩා වැදගත් වෙන්නේ කියන දේට වඩා කියන විදිය කියලා. එහෙත්, නිර්මාණකරුවා ඒක කියන්නට අලුත් විදියක් හොයාගන්නවා. ඒකට එක් පැත්තකින් ආකෘතිය බලපානවා. ඒකෙදී සාහිත්‍යය හෝ ඕනෑම කලාවකදී නිර්මාණය පාවිච්චි වෙනවා.
ඔබේ නිර්මාණ බොහෝවිට ඔබේම ජීවිතයට හුරුපුරුදු අත්දැකීම්. ඒවා කලාකෘති බවට පත් කරනකොට පරිකල්පනය බලපාන්නේ කොහොමද?
මම වඩාත් සැලකිලිමත් වෙන්නේ කියන දේට වඩා කියන විදිය. මම සාහිත්‍යකරුවෙක් ලෙස ඒක කරන්නේ භාෂාව මුල් කරගෙන. චිත්‍ර ශිල්පියෙක් කරන්නේ රූප හා වර්ණ උපයෝගී කරගෙන. සංගීතකරුවෙක් ශබ්ද උපයෝගී කරගෙන කරනවා. ඒත්, අපි කතාකරන ඕනෑම නිර්මාණයක අර කතා කළ ලක්ෂණ අඩු වැඩි වශයෙන් තියෙනවා. අපි කොච්චර කතාකළ දෙයක් වුණත්, අලුත් විදියකට කියන්න පුළුවන්. ඒකට අපි අපූර්වත්වය කියලා කියනවා. නව විදියක් නිර්මාණය කිරීම තුළින් ඇතිවෙන සාර්ථකත්වය කියලා ඒකට කියන්න පුළුවන්. මම භාෂාවේ සුන්දරත්වය, නව්‍යතාව පාවිච්චි කරලා පැරණි දේවල් වුණත් අලුත් විදියට කියන්න උත්සාහ කරනවා. හොඳ නිර්මාණකරුවෙක් භාෂාව තමන්ගේ යටතට ගන්නවා. තමන්ට ඕනෑ දෙයක් භාෂාව පාවිච්චි කරමින් කියනවා.
ඔබේ භාෂාවේ තියෙන නැවුම් ගතිය එන්නේ කොතැනින්ද?
මා විශ්වාස කරන විදියට ඒ ගති ලක්ෂණ එන්න ඇත්තේ මට ඇහුණ ජනකවිවලින්. මා විශ්වාස කරන අන්දමට ඕනෑම නිර්මාණකරුවෙක් තමාගේ කුඩා කාලය තුළ තමන් උපයාගත් දේවල් වියදම් කරනවා. ඒ බව කෙනෙකු කියාවි, තවත් අය නොකියා සිටීවි. ඒත් ඒ විශ්වාසයෙහි මා දැඩිව ඉන්නවා. මා මවිත කරපු හැම දෙයක්ම මිනිසාගේ පරිකල්පනයේ අග්‍රඵලයන් හැටියට ගන්න පුළුවන්.
ඒ කියන්නේ?
මා කිසිදා යක්ෂයෙක් දැකලා නැහැ. බුදුහාමුදුරුවන් දැකලා නැහැ. හොල්මන්, දෙවියන්, මකරා, සුරංගනාවන්, සුරංගනා ලෝක, දිව්‍යලෝක, අපාය, ස්වර්ගය දැකලා නැහැ. එහෙත්, ඒ හැමදේම ගැන අපි දැනගන්නේ මිනිසුන් පරිකල්පනය තුළින් ගොඩනැගූ කතාන්දරවලින්. ඒ හැමදේම ගැන සංකල්ප රූප අපි දැකලා තියෙනවා. අපට දෙවියන් ගැන කියද්දී රූපයක් මැවෙනවා. ඒ රූපය අපි දැකපු කලාකෘතියක්. අවසාන වශයෙන් හැම මිනිහෙක්ම පරිකල්පනයක යෙදෙනවා. සංකල්ප රූප සමූහයෙන් තමයි අපි මෙහෙයවන්නේ. මිනිසාගේ ඉරණමට පරිකල්පනය කියන කාරණය හේතු වෙලා තියෙනවා. ක්‍රි.ව. 1387 ඉඳලා මිනිසුන් පරිකල්පනය ගැන දැනගෙන හිටියා. පරිකල්පනය කියන්නේ මනසෙහි ඇස. ලෝකයේ අලුත් දෙයක් සොයාගත් හැම අවස්ථාවකදීම පරිකල්පනය බලපාලා තියෙනවා. දැන හෝ නොදැන හැම කෙනෙක්ම පරිකල්පනයේ ප්‍රතිඵල භුක්ති විඳිනවා.
අපි අද දවසේ හැන්දෑව, හෙට දවස වගේම අනාගත ජීවිතය සැලසුම් කරන්නේත් පරිකල්පනයෙන් නේද?
අනිවාර්යයෙන්ම. සාමාන්‍ය ජීවිතය ගොඩනැගෙන්නේ පරිකල්පනය ඇසුරෙන්. අපි ඒ ගැන වැඩිපුර කතා කරන්නේ නිර්මාණකරණය තුළ පමණයි. ඒත් අපේ අනෙක් වෘත්තීන්වලදීත් ඒක වෙනවා. බලාපොරොත්තු, අපේක්ෂා ඔක්කෝම හැදෙන්නේ මිනිසාගේ මනසෙහි ඇස ඔස්සේ. ඒක දැනුම, රසවින්දනය, ආරක්ෂාව, පැවැත්ම පිළිබඳ හැමදේටම බලපෑවා.
අනෙක් පැත්තට මිනිසුන් අතර වෛරය, ජාතිවාදය, සැකය වර්ධනය කරන්නත් පරිකල්පනය හේතු වෙනවා. ඔබ කලාකරුවෙක් විදියට නිර්මාණය කරන දේ පාඨකයාගේ පරිකල්පන ලෝකයට බලපෑම් කරන විදිය ගැන කල්පනා කරනවාද?
මා හිතන විදියට යම්කිසි බලපෑමක් කරනවා. ඒත් ඒක මූලික වශයෙන් නිර්මාණයක තියෙන පරිකල්පනය පොදුවේ ජන ජීවිතයට බලපෑම් කරයි කියලා මා හිතන්නේ නැහැ. ඒ කියන්නේ, සමාජ ප්‍රශ්න විසඳන්න හෝ ප්‍රශ්න වැඩි කරන්න මහා පරිමාණයෙන් නිර්මාණවල බලපෑමක් එල්ලවෙන බව මා හිතන්නේ නැහැ. එහෙනම්, හැම ප්‍රශ්නයක්ම විසඳන්නට වෙහෙස නොවී, නිර්මාණ එළියට දාලා ප්‍රශ්න විසඳන්න පුළුවන්නේ. එහෙත්, යම් තනි පුද්ගලයෙකුගේ අධ්‍යාත්මයට බලපෑම් කරන්න යම් කලාකෘතියකට හැකියාව තියෙනවා. නිර්මාණ තියෙන්නේ රසවින්දන තලයක. යම්කිසි බලපෑමක් සමාජයට කරන්න පුළුවන් ඒ අර්ථයෙන්. ලෝකයේ ලොකුම ප්‍රශ්න ඇතිවෙලා තියෙන්නේ ආගම් හා සංස්කෘතීන් නිසා. විශාල සංහාර සිද්ධවෙලා තියෙන්නේ ආගම් හා සංස්කෘතීන් මුල් කරගෙන. සංස්කෘතීන් හා ආගම් හඳුනාගන්නට නිර්මාණ උදව් වෙනවා.
ඔබට සිදුවීම් ගොඩනඟන්න පදනම් වෙන්නේ කතාවේ ආකෘතියද?
මම සිදුවීම් ගොඩනගද්දී වඩාත් සැලකිල්ලට ගන්නේ සිදුවීම් වටා තියෙන මානව සම්බන්ධතාව, දේශපාලන වටපිටාව හා සිදුවීමේ විශ්වසනීයත්වය කියන කාරණා. ඒ තුනම අපූර්ව විදියට ගොඩනැගීමේ හැකියාව තියෙනවා. ඇතැම් සිදුවීම් ඇත්තටම මම අහලා තියෙන දේවල් වෙන්න පුළුවන්. තවත් සමහර ඒවා මා දැකලා තියෙන දේවල් වෙන්න පුළුවන්. තවත් ඒවා පූර්ණ වශයෙන් පරිකල්පනයෙන් ගොඩනැගූ දේවල් වෙන්න පුළුවන්. මා මොන දේ පරිකල්පනය කළත්, විශ්වසනීයත්වයට මුල් තැන දෙනවා. පාඨකයා මා කියන දේ විශ්වාස කළොත් විතරයි කතාව රැඳෙන්නේ.
ඔබේ ඔළුවට නොයෙක් අදහස් එනවා ඇති. යම් අදහසක් නිර්මාණයක් දක්වා ගෙන යා යුතුයි කියලා තීන්දු වෙන්නේ කොහොමද?
මට ඒකට හරියටම හතරැස් උත්තරයක් දෙන්න අපහසුයි. ඒක මට දැනෙන විදිය අනුව සිද්ධවෙන්නේ, යම් සිදුවීමක් හෝ සංකල්පයක් මා කම්පනය කරන විදිය අනුව. කම්පනය කරනවා කියන එකත් මට හරියටම විස්තර කරන්න බැහැ. භාෂාවෙන් කියන්න පුළුවන් වචනය තමයි මගේ ඇඟට දැනෙන සංකල්පයක් නිර්මාණයක් වෙනවා කියලා. මගේ හෘදය ස්පන්දනය වේගවත් වෙනවා නම්, ලේ ගමනාගමනය වැඩි වෙනවා නම් ඒ සංකල්පය ඇඟට දැනෙනවාය කිව හැකියි. එවැන්නක් ඇසුරෙන් මට නිර්මාණ කරන්න පුළුවන්. ඒත් හැමෝටම එහෙම නැතිවත් ඇති. යම් නිර්මාණයක් හිතට එන විදියත්, මරණය එන විදියත් කල් තියා කියන්න බැහැ.
සමහර නිර්මාණකරුවන් මුලින්ම හිතන්නේ මම අහවල් ජන ප්‍රජාව ගැන, ප්‍රදේශය ගැන නිර්මාණයක් කරනවා කියලා. චරිත හා සිදුවීම් එන්නේ ඊට පසුව. ඔබ නිර්මාණයකට ප්‍රවේශ වෙන්නේ කොහොමද?
එවැනි සැලසුම් සහගත දේ සිද්ධවෙන්නේ නවකතාව, කෙටිකතාව, සිනමාව ආදි ප්‍රබන්ධ සාහිත්‍යවලදී. එහෙත් කවිය වගේ එකක් ලොකු ප්‍රායෝගික සැලසුමකට සිද්ධවෙනවා කියලා හිතන්න අමාරුයි. යම් වෙලාවක මනස තුළ ඉබේ නිර්මාණය වෙනවා ඇති. කෙසේවෙතත් ඔබ කියන කාරණා නියෝජනය කරන්නේ ආකෘතිමය පැත්ත. වැදගත් වන්නේ යම් ජනකොටසක් ගැන කීමද, දන්නා හෝ නොදන්නා ප්‍රදේශයක් පිළිබඳ කීමද කියලා නෙවෙයි. වඩා වැදගත් වෙන්නේ මානව ජීවිතය ගැන ඔහුට කියන්න අවශ්‍ය කාරණය මොකක්ද කියන එක. ඒක කියන්නට අවශ්‍ය වෙන පරිසරය, ජනවර්ගය, කාලය වගේ දේවල් වෙනස් වෙන්න පුළුවන්. ඕනෑ හොඳ නිර්මාණකරුවෙක් කියන්න උත්සාහ කරන්නේ එකම දේ කියලයි මා හිතන්නේ. මානව සමාජයේ තියෙන යම් අකටයුත්තක්, අසාධාරණයක් පිළිබඳ කතා කිරීමයි ඔවුන් කරන්නේ. ඒකට විවිධ ආකෘති සහ හැඩයන් උපයෝගී කරගන්න පුළුවන්.
ඔබ හිතට එන අදහස් ලියාගෙන ගිහින්, ඒවා නැවත කපා කොටා අවසන් නිර්මාණය ගන්නවාද? නැතිනම් හිතේ පූර්ණ අදහසක් වැඩෙන තුරු ඉවසනවාද?
මම මූලික වශයෙන් ලියන කෙනෙක්. උදේ, හවස වෙනත් රස්සාවක් කරන්නේ නැහැ. මගේ ක්‍රමවේදයම හැදිලා තියෙන්නේ ලිවීම මුල් කරගෙන. ඒකට අදාළ අභ්‍යාස හැටියට තමයි හැමදේම කරන්නේ. දේශනවලට ගියත්, වෙනත් අයගේ පොත් ප්‍රකාශයට පත් කළත් ඒවා මගේ ලිවීමෙහි අභ්‍යාස සමයන්. මම ප්‍රබන්ධයක් ලියන්න අවුරුදු තුනක්, හතරක් වගේ ගන්නවා. ඒ කාලය සම්පූර්ණයෙන්ම ගත කරන්නේ අභ්‍යාසකරුවෙක් හැටියට. මම ඉඳගෙන ලිවීම ඉතා අඩුවෙන් කරන කෙනෙක්. සමහර වෙලාවට මම අවුරුදු තුනම අභ්‍යාස කරලා, මාස කිහිපයකින් මගේ ප්‍රබන්ධය ලියලා ඉවර කරන්නත් ඉඩ තියෙනවා. මම බොහෝවිට ලියන්නේ නැහැ. එහෙත්, ලියන්නට අවශ්‍ය සියලු පසුබිම හදාගැනීම සිද්ධ කරනවා. මම අභ්‍යාස කරනවා. සමහරුන් ටයිප් කළත්, මම ලියන්නේ අතින්.
සමහර ලේඛකයන් පළවැනි පිටපත ලීවාට පස්සේ තවත් නිර්මාණ එක්ක හිතින් සංසන්දනය කරලා, තමන්ගේම නිර්මාණය කුණුගොඩක් කියන පරාජිත මානසිකත්වයකට යනවා. ඒත් දියුණු කළොත් හොඳ නිර්මාණයක් වේවි නේද?
පැහැදිලිවම. මම කවියක් ලීවොත් මම විසි වතාවක් වගේ කපමින් හදනවා. ප්‍රබන්ධ සාහිත්‍යය අනිවාර්යයෙන්ම මගේ අත් අකුරෙන් හතර සැරයක් ලියලා තමයි අන්තිම එක දක්වා එන්නේ. කිහිප වතාවක් සංක්ෂිප්ත වෙමින්, අතින් රචනා කරනවා. කිහිප වතාවක් ලියනකොට සිද්ධවෙන ප්‍රධානම දේ තමයි භාෂාවේ කාව්‍යාත්මක ගතිය වැඩිදියුණු වෙලා සම්පූර්ණ වීම.
සමහර ලේඛකයන්ගේ පරිකල්පනය තුළ බිහිවෙන චරිත, ඊට පසුවත් හිත ඇතුළේ ජීවත් වෙන්න ගන්න බව නිර්මාණකරුවන් කියනවා. ඒ ගැන ඔබේ අත්දැකීම මොකක්ද?
මම ඒක එක්ක ගතකරන කාලය අනුව තීරණය වෙන දෙයක්. අපට වෙන ලෝකෙකින් ගේන්න දෙයක් නැහැ. ඔක්කෝම ගන්න තියෙන්නේ අපි වෙසෙන ලෝකයෙන් තමයි. අපායත් මේ ලෝකය, ස්වර්ගයත් මේ ලෝකය, සුරංගනාවන් සහ යක්ෂයන් ඉන්නේත් මේ ලෝකයේ. ඒ නිසා අපි චරිතවලට දේවල් ගන්නේ ඒ තැන්වලින්. මම විශ්වසනීයත්වය ගැන කල්පනා කරමින් චරිත ගොඩනගනවා. ඒවා ස්වාභාවික වෙන්න ඕනෑ. යම් චරිතයක් හොඳ එකක්ද, නරක එකක්ද කියන එකට වඩා නිර්මාණකරුවා තුළ ස්වාභාවික වෙන්න ඕනෑ. එතකොට හැමවිටම පාඨකයා ඒකට ආකර්ෂණය වෙනවා. විවිධ නිර්මාණකරුවන් චරිත නිර්මාණ කරන්නේ විවිධාකාරයට. ඇසුරු කළ අය, අහපු අය වගේ. මගේ සාහිත්‍ය ලෝකය ඇතුළේ මා නිර්මාණය කළ චරිත සාර්ථක වෙලා තියෙනවා.■
