එස්පීබී

‘මා ළඟ නතරවෙලා ඉන්න එපා. අලුත් දක්ෂ ගායක ගායිකාවන් ඕනෑ තරම් ඉන්නවා. ඒ අයගේ ගීත එක්ක ජීවත්වෙන්න.’ අවසන් වරට වීඩියෝවකින් රසිකයන් ඇමතූ ඔහු ආදරණීය පියෙකු ලෙසින් කීවේය. තමාගේ සංගීත දිවියට වසර 50ක් පිරීම නිමිති කොටගෙන ඔහු එම පණිවුඩය නිකුත් කළේය. කුමන හෝ ඉවකින් අවසානය පිළිබඳ ඉව වැටීමෙන් දෝ ඔහු  ඒ මොහොතේදීත් යෝජනා කළේ තරුණ ගායක ගායිකාවන්ගේ ගීත වැඩිපුර රසවිඳින ලෙසය.

එහෙත්, ඔහුගේ අසනීපය වැඩි වෙද්දීත්, අවසන ඔහු ජීවිතයෙන් සමුගත් පසුවත් රසිකයෝ හිතුවක්කාර දරුවන් සේ ඔහුගේම ඉල්ලීමට පිටින් ගොස් ඔහුගේ ගීතවලට නැවත නැවතත් සවන් දුන්නෝය. තව දශක කීයක් ගියත්, ‘එස්පීබී’ අත්හරින්නේ කෙලෙසදැයි අපි කල්පනා කළෙමු.

එස්පීබී නම් කෙටි නමෙන් හැඳින්වූ, ‘ඉසෙයි මේඝම්’, ‘පාඩුම් නිලා’ වැනි අන්වර්ථ නාමවලින් ගෞරව ලද එස්.පී. බාලසුබ්‍රමනියම් අසීරු කාලසීමාවක් ගත කිරීමෙන් පසු ජීවිතය අත්හැරියේය.

‘සත්තම් ඉල්ලාද තනිමෙයි කේට්ටේන්…’, ‘මනිල් ඉන්ද කාදල්…’ වැනි ගීතවල දීර්ඝ වේලාවක් හුස්ම අල්ලාගෙන හඬ නගා ගයන්නට තරම් ශක්තිමත්ම පෙණහලු යුවළක් තිබූ එස්.පී. බාලසුබ්‍රමනියම් ජීවිතයෙන් සමුගත්තේය. ඒ, දෛවයේ සරදමක් ලෙස, පෙණහලුවලට කොවිඞ්-19 වෛරසයේ ප්‍රහාරයක් එල්ලවීමෙනි. ඔහු පපුවෙන් එන කටහඬ ජවය මුසු කරමින් රැජිණිකාන්ත් නම් වීර පෞරුෂය හඳුන්වාදෙන නාන් ආටොකාරන්, ඔරුවන් ඔරුවන් මුදලාලි, දේවුඩා දේවුඩා වැනි ගීතවලට පණ පෙවීය. ඒ අතරේම මෝහන් නම් ප්‍රේමවන්තයා රඟ පෑ චිත්‍රපටියකට ඉලය නිලා, නිලාවේ වා, ගුරුවායෝරබ්බා වැනි ගීයක් ගැයීය. උතුරු ඉන්දියාවේදී සල්මාන් ඛාන් නම් ආදරවන්තයාගේ කටහඬ වෙමින් ඔහුගේ ගී ගැයීය.

ඔහු ‘මන්ද්‍රම් වන්ද තෙන්ඩ්‍රලුක්කු’ වැනි විරහ ගීයක් ගයන විට ධාරානිපාත වර්ෂාවක් වැනි වේගවත් ගැයීමක්, මල් පින්නක් බඳු හද පාරන වචන දෙකක්, වේදනාවේ ඉකියක් එකට මුසු කර එකම ගීයක් තුළ විරහවේ නොයෙක් අවධි නිරූපණය කළේය. ඉලය නිලා වැනි නව ප්‍රේමවන්තයෙකුගේ ආදර ගීයක් මැද්දට මඳ පුංචි සිනහ හඬක් එකතු කළේය.

එම්.එස්. විශ්වනාදන්, ඉලයරාජා සහ රෙහ්මාන් වැනි සංගීතඥයන් වාගේම විද්‍යාසාගර් වැනි අනෙක් විශේෂ සංගීත ශිල්පීන් සමගත් එක්ව ‘අතින්දොම්’ වැනි විශේෂ ගීත ගැයුවේ සංගීතයේ අපූර්වත්වය පසක් කරවමිනි.

එස්පීබී එතැනින් නතර වුණේ නැත. අනිරුද් රවිචන්ද්‍රන් නම් යොවුන් සංගීත අධ්‍යක්ෂවරයාගේ සංගීතයෙන් යුත් පේට්ට චිත්‍රපටියේ, ‘මරන මාස්’ නම් ගීතයේ ‘යෙවන් ඩා මේල.. යෙවන් ඩා කීල…’ ආදි වශයෙන් හඬ එකතු කළේය. ඩර්බාර් චිත්‍රපටියේත් අනිරුද්ගේ සංගීතයට ‘චුම්මා කිලී’ ගීයට හඬ එකතු කළේය. එස්.පී.බී. නම් විශේෂ කලාකරුවා ගායනයට සීමා වෙන්නේ නැත. තමාගේ දැවැන්ත සිරුරත් සමග අනූ ගණන්වල ශංකර්ගේ චිත්‍රපටියක විහිළුකාර තාත්තා කෙනෙකුට රඟපාන්නට ඔහු දෙවරක් කල්පනා කළේ නැත. සාරි පොටක් උරහිසේ දාගෙන ඉන්දීය සිනමාවේ විශිෂ්ටම නැට්ටුක්කාරයායැයි කියන ප්‍රභූදේවා සමග එක්ව හාස්‍යමය නැටුමක් පාන්නටත් ඔහු පසුබට නොවීය.

ඔහු නවකයන්ට ආදරයෙන් උපදෙස් දෙන පියෙක් විය. යම් සංගීත කණ්ඩායමක් ඔහුගේ ගායනයට නොගැළපෙන ලෙස සංගීතය සපයන මොහොතක, කරුණාවෙන් වරද නිවැරදි කරන්නට ඔහු මැදිහත් විය. නවක ගායිකාවක සමග ගීයක් ගයන මොහොතක ඇයට කරුණාවෙන් කතා කොට, වචනයකින් සංග්‍රහ කරන්නට කල්පනා කළේය.

එස්පීබී කිසිදා මියැදෙන්නේ නැත. එහෙත්, තිරය මත අප දුටු ඒ සොඳුරු මිනිසා දකින්නට නැති වීම වේදනාවකි. මේ එස්පීබී ගැන කිහිපදෙනෙකුගේ මතකයන්ය.

ආසියාවේ දීර්ඝතම හුස්ම

සංගීතවේදී කසුන් කල්හාර

ඔහු ‘මාස්ටර් නොටේෂන් රීඩර්’ කෙනෙක්. ඒ කියන්නේ ගායන රිද්මය සහ ස්වර සම්බන්ධයෙන් තියෙන දැනුම සහ අවබෝධය බොහෝ ඉහළයි. අතිදක්ෂ ගායක ගායිකාවන් හා වාදක ශිල්පීන් සහ ශිල්පිනියන්ට වඩා ඔහුගේ ඒ හැකියාව වැඩියි. ඔහුට භාෂා 16කින් ගායනා කළ හැකියි.  ඒ අතින් ඔහු අතිදක්ෂ ගායකයෙක්. ඔහුගේ ගායන දිවිය තුළ ඔහුට ලැබුණ අවස්ථා එකිනෙකට වෙනස්. සිනමාවේ අප දන්නා ගීත වගේම, පරණ ඔහුගේම ගීත පවා තියෙනවා. ඒ සමහර ඒවා ගොඩක් අය අහලාත් නැහැ. ඒ හැම ගායනාවෙන්ම ඔහු වෙනසක් පෙන්වලා තියෙනවා. ආසියාවේ දීර්ඝම හුස්ම තියෙන ගායන ශිල්පියා ලෙස ඔහු හැඳින්විය හැකියි. ඔහුට හොඳ හුස්ම අල්ලාගැනීමේ හැකියාවක් තියෙනවා. එය ඔහුගේ ශරීර හැඩය නිසා විය හැකියි, පුහුණුවත් විය හැකියි. ඒ එක්කම ඔහුට හරි වෙනස් ධ්වනි ගුණයක් හිමිවෙලා තිබුණා. එයා ගායනා කරනකොට ඕනෑ මොහොතක හඳුනාගත හැකියි. ඒ තරම් ඔහු විශේෂයි.■

හැඟීම් ගැයුවා

විචාරක හෂිත අබේවර්ධන

මුලින්ම එස්පීබීගේ කටහඬ අහනකොට මට අවුරුදු නවයක් වගේ. මුලින්ම ඇහුවේ දෙමළ චිත්‍රපටියක ගීතයකුත් නෙවේ, ශංකරා නාදශරීරාපරා නම් ශංකරාබරණම් කියන තෙළිඟු චිත්‍රපටියේ ගීතය. මම අදටත් සිංදුව නිතර අහනවා. මා තරුණ වයසට එනකොට රෝජා චිත්‍රපටියේ එස්පීබීගේ කටහඬ දැනුණා. ඔහුට හැඟීම් ගායනා කිරීමේ අපූරු හැකියාවක් තිබුණා. මම දෙමළ භාෂාව දන්න කෙනෙක් නෙවෙයි. වචනයක්, දෙකක් හැරුණාම දන්නේ නැහැ. එහෙත් මා ඔහුගේ දැඩි රසිකයෙක්. මොකද ඔහු අපූරුවට ඒ හැඟීම් ගායනා කරනවා. ඔහුගෙන් අපට එන්නේ හැඟීම්. භාෂාව අදාල නැහැ. භාෂාව අතික්‍රමණය කරලා, ඕනෑ හැඟීමක් සන්නිවේදනය කරන්නට ඔහු දක්ෂයි.■

ඉන්දියාවේ හඬ

 සංගීතවේදී දර්ශන රුවන් දිසානායක

එස්පීබී ජනප්‍රිය තලයට ආවේ දක්ෂිණ ඉන්දීය සිනමාවෙන්. එහෙත් ඔහු උත්තර භාරතීය සිනමාවත් දිග්විජය කළා. ඒ සිනමාවේත් මැකිය නොහැකි සටහන් තැබුවා. උතුර දකුණ යා කරන්න හැම කලාකරුවෙක්ටම බැහැ. ඒ කටයුත්තේ පුරෝගාමියා තමයි එස්.පී. බාලසුබ්‍රමනියම්. උතුරු ඉන්දියාවට ගිහින් ඔහු සල්මාන් ඛාන්ගේ ගායන කටහඬ බවට පත් වුණා. සල්මාන් එස්පීබීගේ මරණයෙන් පස්සේ කියා තිබුණේ, මම අද ඉඳලා ගොළුයි කියලා.

අදටත් ඉන්දියාවේ ඕනෑම කෙළවරකට ගියොත්, පසුබිම් ගායකයෙකු ලෙස එක හා සමාන පිළිගැනීමක් තියෙන්නේ ඔහුට තමයි. ලතා මංගේෂ්කාර් ඉන්දියාවේ හඬ බව කීවාට ඇයට දකුණු ඉන්දියාවේ තිබෙන පිළිගැනීම සාපේක්ෂව අඩුයි. එහෙත්, එස්.පී. බාලසුබ්‍රමනියම් හැම භාෂාවෙන්ම ගීත 40,000කට වඩා ගායනා කළා. ඒ අතින් එස්පීබී තමයි ඉන්දියාවේ හඬ.

අනෙක් අතට අලුත් පරම්පරාව එක්ක ඔහු ගනුදෙනු කළා. ශ්‍රෙයා ගෝෂාල් අඬමින් සිහිපත් කරලා තිබුණේ අලුත් පරම්පරාව එක්ක එස්පීබී වැඩ කරපු හැටි. ලංකාවේ සමහර පරණ පරම්පරාවේ කලාකරුවන්ට වඩා එස්පීබීගේ වෙනසත් ඒකයි. ඔහු අලුත් අයට සෑහෙන උදව් කළා. විශේෂයෙන් අනූ ගණන්වල තරුණයෙක් විදියට මතු වෙලා ආ රහුමාන්ට පවා එස්පීබී උදව් කළා. කොරෝනා තත්වය නොපැවතුණා නම්, අද ඉන්දියාවේ මහා මළගෙදර ඒක තමයි. ■

පරම්පරාව අතික්‍රමණය කළා

සිනමාවේදී ප්‍රසන්න විතානගේ

දකුණු ඉන්දීය චිත්‍රපටි සංගීතයට ඇලුම් කිරීමට මා පෙළඹවූයේ ඔහුගේ ගායනයයි. ඊට පෙර මම ටී.එම්. සවුන්දරරාජන්, මැලේෂියා වාසුදේවන් වැනි අයගේ ගීත අහලා තිබුණේ නැහැ. ඒ කාලයේ මම දෙමළ සංගීතය කඨෝරයි කියලා හිතාගෙන හිටියා. එහෙත්, කිසිම කෙනෙක් නොගෙනා භාවයක්, චිත්‍රපටි පසුබිම් ගායනයේදී ගෙන එන්නට එස්.පී. බාලසුබ්‍රමනියම්ට හැකි වුණා. අසූ ගණන්වලදී මනි රත්නම්ගේ මෞන රාගම් චිත්‍රපටියේ ගීයක් වන නිලාවේ වා ගීතය පසුබිමින් ඇහුණා. මෝහන් සහ රේවතී සිටින පසුබිම් දර්ශන දකින්න ලැබුණා.

පසුව මා හොයාගත්තා එස්.පී. බාලසුබ්‍රමනියම් කේ.ජේ. යේසුදාස් වගේම ශාස්ත්‍රීය ගායන පසුබිමකින් ආ කෙනෙක් බව. යේසුදාස් සහ බාලසුබ්‍රමනියම් සිනමා පසුබිම් ගී ගායනය උඩු යටිකුරු කළා. අපි ඇලුම් කළ ගීත සිය ගණනක් ඔවුන් ගායනා කළා.

එස්.පී. බාලසුබ්‍රමනියම්- ඉලයරාජා සුසංයෝගය වගේම, රෝජා චිත්‍රපටියෙන් පසු බාලසුබ්‍රමනියම්-රෙහ්මාන් සුසංයෝගයත් මතු වීම,  මේ මාදම් චිත්‍රපටියේ තියෙන මින්නලේ කියන ගායනා කරන්න හරි අමාරු ගීය වැනි විශේෂ අවස්ථා එස්පීබී- රෙහ්මාන් සුසංයෝගය ඇසුරෙන් දැකිය හැකියි. ඒ නිසා එස්පීබී පරම්පරාව අතික්‍රමණය කළා. ඒ වගේම ඔහු ප්‍රාන්තීය සීමා අතික්‍රමණය කළා. දමිළ, තෙළිගු චිත්‍රපටිවල පමණක් නෙවෙයි, හම් ආප්කේ හේ කෝන් වැනි හින්දි චිත්‍රපටිවලින් හින්දි සිනමාවේත් ගායනා කළ කෙනෙක්. ■

අනායාසව ගැයුවා

සිනමාවේදිනී ඉනෝකා සත්‍යාංගනී

ඔහු දශක පහක් තිස්සේම ඉන්දියාවේ සිනමා ගායකයෙක් ලෙස ප්‍රකටයි. භාෂා 16කින් ඔහු ගායනා කළා. මම පෞද්ගලිකව එස්.පී. බාලසුබ්‍රමනියම් රසිකයෙක් වුණේ දශකයකට දෙකකට කලින්. ඒ ඔහු ඒ.ආර්. රහුමාන් එක්ක එකතුවෙලා කළ ගීත සමුදායක් එක්ක. මගේ මතකයේ තියෙන්නේ ඒ ගීත. ඒ ගීත ඕනෑකමින් පරිශීලනය කරද්දී දකින විශේෂත්වය තමයි, ඔහු අනායාසයකින් ගී ගැයූ බව.

බොහෝ අතිවිශිෂ්ට ගායක ගායිකාවන් පවා තමන්ගේ හඬ එක ආරකට තමයි බොහෝ විට පාවිච්චි කරන්නේ. අපේ එච්.ආර්. ජෝතිපාල වගේ කෙනෙක් ගායනා කළ ජනප්‍රිය රැල්ලේ ආරක් තිබුණා. කිෂොර් කුමාර් වේග රිද්මයේ, ජනප්‍රිය රැල්ලේ ගීත බහුතරයක් ගායනා කළ කෙනෙක්. මොහොමඞ් රාෆි අඩු ලයකින් ගැයූ කෙනෙක්. ඒ ඒ අයට ආවේණික ආරක් තිබුණා. සංගීතඥයන් ඔවුන් තෝරාගත්තේ එකම ආරේ ගීත ගයන්න. එහෙත් එස්පී බාලසුබ්‍රමනියම්ගේ වේග රිද්මයේ ජනප්‍රිය ගීත වගේම ඉතා සෞම්‍ය ගීත පවා ගැයුවා. කිෂොර්ගේ සහ රාෆිගේ අන්ත දෙකම එස්පීබී ජයගත්තා. උච්චස්වරයෙන් වගේම මන්ද්‍ර ලයකින් ඔහු විශිෂ්ටතාව ප්‍රකට කළා. හඬ වගේම, භාවයන් මුහු කරමින් රංගන ශිල්පියාගේ පපුව ඇතුළේ ගැහෙන වේදනාව හඬ තුළිනුත් ඉදිරිපත් කළා. හැඟීම් වර්ණ ගන්වන්නට ඔහුට සුවිශේෂ හැකියාවක් තිබුණා.■

කටහඬ එලෙසමයි

ඉන්දීය සිනමා විචාරක භාරද්වාජ් රංගන්

එස්.පී.බීගේ මරණය පිළිබඳ ආරංචිය ආ මොහොතේ සගයෙක් මගෙන් ඇහුවා ඔබට ඒ ගැන දුකද කියලා. අනිවාර්යයෙන්ම කෙනෙක් මරණයට පත් වීම වේදනාවක්. එහෙත්, මා වැනි ඔහු පෞද්ගලිකව හඳුනන්නේ නැති අති බහුතරයකට එස්.පී.බී. කියන අකුරු තුන නියෝජනය කරන්නේ හඬක්. ඒ එස්.පී.බී. මියගිහින් නැහැ. ඒ නිසා එස්.පී.බී. නම් පුද්ගලයාගේ මරණය සහ අප දන්නා එස්.පී.බී. අතර වෙනසක් පවතිනවා. ඒ පුද්ගලයාගේ මරණය ගැන ආරංචිය සමග දුකකටත් වඩා ඔහු කෙරෙහි කෘතඥතා පූර්වක හැඟීමක් ඇතිවෙනවා.

එස්පීබීගේ ගීත කෙතරම් විශිෂ්ටද කියා මා කියා දෙන්නට ඕනෑ නැහැ. මට ඔහු ගැන පුදුමාකාර දෙය වන්නේ, ඔහුගේ කටහඬ ප්‍රමිතිය දශමයකින්වත් බොඳ වුණේ නැහැ. ඔහුගේ මුල්ම කාලයේ කටහඬ පමණක් මඳක් තරුණ කොල්ලෙක් වගේ තිබුණා. එහෙත්, ඉන් ටික කාලයක් ගෙවී ඔහු එක්තරා මට්ටමකට ගිය පසු, ඔහුගේ කටහඬ කිසිසේත්ම වෙනස් වුණේ නැහැ. වෙනත් ඇතැම් ගායකයන්ගේ කටහඬ වෙනස් වෙනවා. සමහරවිට ඉහළ රිද්මයට ගායනා කිරීම අසීරු වෙනවා. කුමන හෝ වෙනසක් වෙනවා.  එහෙත් එස්පීබීගේ එය සිද්ධවුණේම නැති තරම්. ඒක මායාවක් වගෙයි. මේ මනුෂ්‍යයා සුවිශේෂ කටහඬක් එක්ක උපත ලබා, ඒ කටහඬ සමගම මරණයට පත් වුණා වාගෙයි. (අන්තර්ජාලයට එක් කළ වීඩියෝ පණිවිඩයකි.)■