‘ඉංග්‍රීසි ක්‍රමය අනුව නියෝගයක් කරන්නේ කල්පනා කර, සාකච්ඡා කිරීමෙන් පසුව. එහෙත්, අප කල්පනා කරන්නේ නියෝග නිකුත් කළාට පසුව.’ යන අදහස ඇති ප්‍රකාශයක් ශ්‍රී වික්‍රම රාජසිංහ රජු ජෝන් ඩොයිලි සමඟ කණගාටුවෙන් කීවායැයි ඩොයිලිගේ සටහන් අතර ඇත. එය රාජාණ්ඩුවක සහ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී පාලන ක්‍රමයක වෙනස පැහැදිලි කරන ප්‍රකාශයකි. ශ්‍රී වික්‍රම රාජසිංහ රජු ක්ෂණික කෝපයට දුන් හදිසි නියෝග බොහොමයක් නිසා ඔහු උඩරට ජනතාව අතර අප්‍රසාදයට ලක් වූ අතර, එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස ජනතාව රජුට එරෙහිව කැරළි ගැසීය. හදිසියේ, හිතුමතේට ලබාදෙන වාචික නියෝග නොව, විධිමත් ලිඛිත නියෝග ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී රටක් පාලනය කරන්නට අවශ්‍ය මූලිකම දෙයකි.
තමාගේ වාචික නියෝග චක්‍රලේඛ ලෙස සලකා ක්‍රියා කරන ලෙස සැප්තැම්බර් 25 වැනිදා ගම සමග පිළිසඳරක් නම් ව්‍යාපෘතිය බදුල්ල දිස්ත්‍රික්කයේ හල්දුම්මුල්ල ප්‍රදේශයේ පැවැත් වූ අවස්ථාවේදී ජනාධිපති ගෝඨාභය රාජපක්ෂ කියා තිබුණි. එම ප්‍රකාශය දැඩි සමාජ විරෝධයකට මෙන්ම හාස්‍යයටද හේතු වී තිබුණි.
කෙසේ වෙතත් මෙවැනි කතාවක් සාමාන්‍ය සමාජයට හාස්‍යයට හේතු විය හැක. ඒවා බරපතල ලෙස සැලකීමට හෝ නොසලකා සිටීමට පුළුවන. එහෙත්, රාජ්‍ය සේවකයන් හා පරිපාලන නිලධාරීන් නම් මෙවැනි නියෝග නිසා මහත් අපහසුතාවට පත් වනු ඇත. වාචික නියෝග දැන් ක්‍රියාත්මක කළ හැකිද, ක්‍රියාත්මක කළ නොහැකිද යන කාරණය ඔවුන්ට අපැහැදිලි වෙයි.
ඒපීඒ ගුණසේකර නම් හිටපු අමාත්‍යාංශ ලේකම්වරයා ‘හොරොව්පොතානේ පළවැනි ඩීයාරෝ’ නම් කෘතියක් ලිවීය. එහි එක් තැනක ඔහු මැදවච්චියේ උප දිසාපති ලෙස කටයුතු කළ කාලයේ අත්දැකීමක් සඳහන්ය. අනුරාධපුර කච්චේරියේ පැවති උත්සවයකදී දිසා ඇමතිවරයා කියා තිබුණේ ‘අද ඉඳලා ඒආරුත් නෑ, එෆ්ආරුත් නෑ, ජේආර් විතරයි’ කියාය. එහෙත්, ඒ ප්‍රකාශයෙන් පසුව වුව ඒආර් හෙවත් පරිපාලන රෙගුලාසි සහ එෆ්ආර් හෙවත් මූල්‍ය රෙගුලාසි තිබුණි. දැන් ජනාධිපතිවරයා කියන්නට උත්සාහ කරන්නේ ‘ඒආර් එෆ්ආර් නෑ, ජීආර් විතරයි’ කියා විය හැකිය.
කේන්තිය නිවුණාම,
කී දේ වෙනස් වෙනවා.
(නිර්නාමිකව සිටිනු කැමති, හිටපු අමාත්‍යාංශ ලේකම්වරයෙක්)
මම ජේ.ආර්. ජයවර්ධන මහතාගේ කාලයේ සිට මේ දක්වා හැම ජනාධිපතිවරයෙක් එක්කම කුමන හෝ අවස්ථාවක මම ලේකම්වරයෙක් විදියට වැඩ කරලා තියෙනවා. ඔවුන් හැමෝම ජනාධිපති තනතුරේ සිටියදී නෙවෙයි. සමහරුන් ජනාධිපති වෙන්න කලිනුයි මම ඔවුන් එක්ක වැඩ කළේ. කෙසේ වෙතත් ඒ පුද්ගලයන් ගැන මා දන්නවා. කටින් නියෝග දෙන ක්‍රමයක් ක්‍රියාත්මක වුණොත් බරපතල තත්වයක් ඇතිවේවි. මොකද, මම කලින් කීව නායකයන් පස්දෙනාගේම හැසිරීම්, එයාලා කතාකරන විදිය, තීන්දු ගන්න විදිය එක්ක අදූරදර්ශී තීන්දු ගැනීමේ ඉඩක් ඇතැයි මම දැකලා තියෙනවා.
ඒ අය අතරින් රණසිංහ ප්‍රේමදාස ජනාධිපතිවරයා ඉක්මනින් කේන්ති ගත්ත කෙනෙක්. හිටපු ගමන් ඔහු හදිසි කේන්තියට කෑගහලා යම් නිලධාරියෙක් අස් කරන්න කියලා කියනවා. නැත්නම් වෙනත් තීන්දුවක් ගන්න කියලා කියනවා. ඒත් ලේකම් හිටපු පාස්කරලිංගම් මහත්තයා ඒක චක්‍රලේඛයක් ලෙස සලකා ක්‍රියා කළේ නැහැ. ඒ කෑගහපු අවස්ථාවේ කේන්තිය නිවෙනතුරු ඉඳලා ළඟට ගිහින් අහනවා අහවල් තීන්දුව එතරම් හරි නැහැ, ඒක වෙනස් කරමු කියලා. කේන්තිය නිවුණාම, කටින් කී දේ වෙනස් වෙනවා.
මා නම් ජනාධිපතිවරයාගේ ප්‍රකාශය සැලකුවේ විහිළුවක් විදියට. සමාජ මාධ්‍යවල පවා මේක විහිළුවක් ලෙස අරගෙන තියෙනවා. ජනාධිපතිවරයා බිරිඳට කරන ආදරණීය ප්‍රකාශයක් චක්‍රලේඛයක් විදියට සලකපු හැටි. ජනාධිපතිවරයාගේ මුවින් පිටවෙන කුණුහරුපයක් දැක ‘ආ තවත් චක්‍රලේඛයක්’ යැයි ඇමතිවරියක කී හැටි හාස්‍යජනක අදහස් විදියට අපේ මිනිස්සු බෙදාගන්නවා. මාත් අර ප්‍රකාශය ඒ විදියටයි දකින්නේ.
පුදුමය එතැන හිටපු ජනතාව ඒ කතාවට අත්පොළොසන් දීම නෙවෙයි. ඒ අසලම හිටපු ජනාධිපති ලේකම් ලලිත් වීරතුංග මහතා කිසි ගැටලුවක් නැතිව හිටපු එකයි. ඔහු ඊට කලින් වාචික නියෝග ක්‍රියාත්මක කරලා හිරේ ලැගපු කෙනෙක්.
චක්‍රලේඛ නරක දෙයක් නෙවෙයි
හිටපු අමාත්‍යාංශ ලේකම් ඒ.පී.ඒ. ගුණසේකර
මම ජනාධිපතිවරයාගේ ප්‍රකාශය සම්පූර්ණයෙන් දැක්කේ නැහැ. මට ඒ ගැන ප්‍රවෘත්ති හරියට කියවන්න ලැබුණේත් නැහැ. ඒ නිසා ඔහුගේ කතාවට පිළිතුරු දෙන්න මට බැහැ. එහෙත්, ලිඛිත හා වාචික නියෝග පිළිබඳ රාජ්‍ය සේවයේ පවතින තත්වය පැහැදිලි කරන්න පුළුවන්.
ආයතන සංග්‍රහයේ තියෙන්නේ ලිඛිත නියෝග අනුව කටයුතු කරන්න කියලයි. ආයතන සංග්‍රහයේ 47 පරිච්ඡේදයේ අටවැනි ඡේදයේ 8(1) යටතේ පැහැදිලිව කියනවා සියලුම රජයේ නිලධරයන් තමන්ගේ රාජකාරී ආයතන සංග්‍රහය, මුදල් රෙගුලාසි, රාජ්‍ය සේවා කොමිෂන් සභාවේ චක්‍රලේඛ, අමාත්‍යාංශ ලේකම්වරුන් සහ දෙපාර්තමේන්තු ප්‍රධානීන් නිකුත් කරන චක්‍රලේඛ, නියෝග, ස්ථාවර නියෝග හා කාර්ය පටිපාටි අනුව කටයුතු කරන්න ඕනෑ කියලා. 8(2) යටතේ කියනවා ඒ විදියට ක්‍රියා නොකළොත් පළවැනි උපලේඛනයේ වරදක් කරනවා කියලා. පළවැනි උපලේඛනයේ තියෙන්නේ බරපතල වැරදි.
8(3) යටතේ තියෙනවා යම් නිලධාරියෙකු ඉහත කී නියෝග කඩ කළේ කවර හෝ කෙනෙකුගේ බලපෑම නිසාය යන්න ඔහුට නිදහසට කරුණක් නොවන්නේය කියලා. එතකොට, විගණකාධිපති විගණනය කරනකොට වාචික නියෝග ලැබුණා කියලා නිදහසට කරුණු ඉදිරිපත් කරන්න බැහැ. විගණකාධිපතිට රාජ්‍ය සේවයේ ඕනෑම දෙයක් විගණනය කරන්න පුළුවන්. සෑම දෙයක්ම විගණනයට විවෘතයි. එතකොට විගණකාධිපති විගණනය කරන්නේ පවතින නීතිරීති, චක්‍රලේඛ හා පෙර සඳහන් ලිඛිත නියෝග අනුව.
කවුරුහරි කටවචනයෙන් කියපු දෙයක් කරනවානම්, සියල්ලට කලින් එහෙම වාචික නියෝග නිකුත් කරන්න පුළුවන් බව ආයතන සංග්‍රහයට ඇතුළත් කරන්න ඕනෑ. ඒ කියන්නේ ආයතන සංග්‍රහයේ 47 පරිච්ඡේදයේ අටවැනි ඡේදය සංශෝධනය කරලා, ඒකට ඇතුළත් කරන්න ඕනෑ. එහෙම නොවුණොත් ඔප්පු කරන්න බැරිව යනවා.
මේ ලිඛිත නියෝග ලබාදීමේ ක්‍රමවේද කියන්නේ යම් නියෝගයක් සන්නිවේදනය කරන්නට තියෙන ක්‍රමය. එතකොට, කටවචනයෙන් නියෝග දෙනවානම් ඒක සන්නිවේදනය කරන්න ක්‍රමයකුත් හදන්න ඕනෑ. යම් දෙයක් කී බව පත්තරේ හෝ ටීවී එකේ ගියාම ඒක බලලා වැඩ කරන්න රාජ්‍ය සේවකයන්ට බැහැනේ. එක් එක් පත්තර වැඩ කරන්නේ තමන්ට ඕනෑ හැටියට. තමන්ට ඕනෑ කොටසක්, ඕනෑ විදියට ඔවුන් පල කරනවා. ඉතින්, ඒ මත වැඩ කරන්න රාජ්‍ය සේවකයන්ට බැහැ. අනෙක මිනිසුන් ඔක්කෝම නාළිකා බලන්නේත් නැහැ. ඔක්කෝම පත්තර කියවන්නේත් නැහැ. ඒ නිසා එවැනි නියෝග සන්නිවේදනය කරන්න ක්‍රමයක් තියෙන්න ඕනෑ. නැත්නම් විශාල හානියක් වෙන්න පුළුවන්.
චක්‍රලේඛ කියන්නේ නරක දෙයක් නෙවෙයි. චක්‍රලේඛ වුණත් සීමාව ඉක්මවා යන්න බෑ. ආයතන සංග්‍රහයේ පළවැනි පරිෂ්ඨයේ අවසාන ඡේදයත් කියවන්න ඕනෑ. එහි තියෙනවා යම් කිසි නිලධාරියෙක් යම් දෙයක් ඇමතිවරයා කීවායැයි කියමින් කළේ, ඒක ඇමතිවරයාට වැරදියි කියලා පැහැදිලි කරලා දුන්නාට පස්සේත් ඒ වැඬේ කරන්න කියලා බලපෑම් කළ බව ඔප්පු කරන්න බැරි නම්, නිලධාරියාට නිදහසට කරුණක් නැති බව කියා තියෙනවා.
බැංකුවත්, බංකුවත් මාරු වේවි
හිටපු අමාත්‍යාංශ ලේකම් ලයනල් ප්‍රනාන්දු
වාචික නියෝග චක්‍රලේඛ ලෙස සැලකීම කිසිසේත් කළ නොහැකියි. ජනාධිපතිවරයා එය දැනගත යුතුයි. යම් කාරණයකට චක්‍රලේඛයක් නිකුත් කිරීම අවශ්‍ය නම්, ඒ චක්‍රලේඛය ලිඛිතව ලබාදිය යුතුයි. එතකොට වැරදි වැටහීම් නැති වෙනවා. අපි සරල උදාහරණයක් ගමු. ජනාධිපතිවරයා යම් තැනක තියෙන බංකුවක් කඩන්න කියලා කතාවෙන් කීවා කියලා හිතමු. ඕක වැරදිලා බැංකුව කියලා තේරුම් ගත්තොත් මොකද වෙන්නේ. බංකුව සහ බැංකුව අතර වචනයෙන් පොඩි වෙනසක් තියෙන්නේ. ඒත් බැංකුවයි බංකුවයි අතරේ ලොකු වෙනසක් තියෙනවානේ. ඒ නියෝගය වැරදියට තේරුම් ගෙන බැංකුවක් කැඩුවොත් මොකද වෙන්නේ. ඒ නිසා බැංකුවයි බංකුවයි මාරු වෙන්න ඉඩ තියෙනවා ලිඛිතව නැතිව වාචිකව නියෝග දෙන්න පටන්ගත්තොත්. මා එයින් අදහස් කළේ, යම් නියෝගයක් කටින් කළොත්, ක්‍රියාවට නගන විට අර්ථය සම්පූර්ණයෙන් වෙනස් වෙන්න ඉඩ තියෙනවා.
සාක්ෂියක් තියාගන්න ඕනෑ
හිටපු නියෝජ්‍ය විගණකාධිපති ලලිත් අඹන්වල
මේක වෙස්මිනිස්ටර් පාර්ලිමේන්තු සම්ප්‍රදායක්. විධායකය, ව්‍යවස්ථාදායකය හා අධිකරණය කියලා කොටස් තුනක් තියෙනවා. ව්‍යවස්ථාදායකය හෙවත් පාර්ලිමේන්තුව නීති පනවනවා. විධායකය ක්‍රියාත්මක කරනවා. අධිකරණය නීතිය අර්ථ දක්වනවා.
පාර්ලිමේන්තුව යම් නීතියක් සම්පාදනය කළාම ඒක ක්‍රියාත්මක කිරීමේ වගකීම තියෙන්නේ විධායකයට. ජනාධිපති විධායකය. ඔහු යම් කාරණයක් සම්බන්ධයෙන් නිශ්චිත උපදේශයක් දෙනවායැයි සිතමු. ඒ උපදේශය වාචික විය හැකියි. ලිඛිත විය හැකියි. ඇඟවීමක් වෙන්නත් පුළුවන්. ලංකාවේ තියෙන නීතියට අනුකූල විධානයක් නම් අර කලින් කී ක්‍රම තුනෙන් ඕනෑ විදියකට විධානයක් දුන්නාම ක්‍රියාත්මක කරන්න නිලධාරීන් බැඳෙනවා. පවතින නීතියට අනුකූල නම්.
හැබැයි ඉතින්, නීතියට අනුකූල දෙයක් වුණත් ක්‍රියාත්මක කරකොට, කරන කෙනා තමන්ට ලැබුණු විධානය ගැන සාක්ෂියක් තියාගන්න ඕනෑ.
මා ඒ කීවේ දැනට පවතින නීතියට යටත් දෙයක්. කොහොම වුණත් යම් නියෝගයක් නීතියට පටහැණි නම් ක්‍රියාත්මක කරන්න බැහැ. වනජීවී පනත කියා සිතමු. ජනාධිපතිවරයා කටින් කීවොත්, අහවල් වන අලියා අල්ලාගෙන එන්න කියලා. වන අලියෙක් කියන්නේ රාජ්‍ය දේපළක්. එහෙම එකක් අන්සතු කරන්න විදියක් නෑ. ඒ වගේ නිත්‍යානුකූලව කළ නොහැකි වාචික විධානයක් පිළිගත නොහැකියි.
එම පනතට පටහැනි නොවන විධානයක් ගැන තමයි එහෙම වෙන්නේ. යම් විධානයක් ක්‍රියාත්මක කරන කෙනා තමන්ට ලැබෙන විධානය නිත්‍යානුකූල එකක්ද, නැද්ද කියලා හරිහැටි දැනගෙන ඉන්න ඕනෑ. නීතිය නොදැන සිටීම නිදහසට කරුණක් නෙවෙයි.
මා තව කාරණයක් කියන්නම්. බොහෝ නිලධාරීන් වැඩ නොකරන්න හේතු තමයි හොයන්නේ. මා මෑතකදීත් ග්‍රාමසේවක මහතෙක් ළඟට ගියාම පටන්ගන්නේම බැහැ, නැහැ කියලයි. යම් දෙයක් කරන්න පුළුවන්කමක් තියෙන්න එපායැ. එහෙම වෙද්දී සාමාන්‍ය ජනතාව ඒ බැරිකම් නිසා පීඩා විඳිනවා.
ජනාධිපතිවරයා කරපු කතාව මා රූපවාහිනියෙන් අහගෙන හිටියා. ඒ වෙලාවේ මනුස්සයෙක් මැටිවලට පර්මිට් එකක් අලුත් කරගන්න ගියාම දුන්නේ නැති බව කීවා. මට නම් පේන්නේ ඒ නිශ්චිත සිදුවීමේදී පර්මිට් එක නිකුත් කිරිමේ හැකියාව තියෙනවා. නිලධාරීන් අත යටින් යම් මුදලක් ගන්නවා වෙන්නත් පුළුවන්. චක්‍රලේඛ වැඩ නොකර ඉන්නට නිදහසට කරුණක් ලෙස පාවිච්චි කිරීම නිසා මිනිසුන්ට ඒ ගැන කළකිරිලා තියෙනවා.
නිලධාරියෙක් දඬුවම් ලැබුවොත් බලන්න පුළුවන්
පරිපාලන සේවා සංගමයේ විධායක සභික රෝහණ සිල්වා
ඕනෑම මහජන නියෝජිතයෙක් මහජනතාව පත්කරලා එවනකොට බලයක් ලැබෙනවා. රටේ විධායකය ජනාධිපති. ඊට පස්සේ ඇමතිවරුන් ඉන්නවා. ඒ අයගේ උපදෙස් අනුව රාජකාරී කරන්න ඕනෑ බවත් ආයතන සංග්‍රහයේ තියෙනවා. එහි 27 (3) කියන්නේ අමාත්‍යවරයාගේ පාලනයට හා විධානයට යටත්ව අමාත්‍යාංශ ලේකම්වරුන් ආයතන පාලනය කරනවා කියලයි. මා දැන් දකින්නේ ජනාධිපතිවරයාගේ ප්‍රකාශය අල්ලාගෙන ඒක වෙනත් පැත්තකට ගෙනියන්න හදනවා කියලයි.
ජනාධිපතිවරයා යම් වැරදි නියෝගයක් දීලා, ඒක ක්‍රියාත්මක කරන්න ගිහින් නිලධාරියෙක් දඬුවම් ලැබුවොත් එතකොට අපට ඒ ගැන බලන්න පුළුවන්. එහෙත් ජනාධිපතිවරයා යම් නිලධාරීන් පිරිසකට ජනතාවට සහන සලසන ලෙස නියෝග කළොත්, නීතියට අනුව එම සේවය දෙන්න නිලධාරීන් බැඳිලා ඉන්නවා. ජනතාව ජනාධිපතිවරයා වෙත පැමිණිලි කරන්නේ සේවය නිසිපරිදි නොලැබෙන තැනකදී.
සමහර වෙලාවක යම් නිලධාරියෙක්ට ජනාධිපතිවරයා දුන් ප්‍රතිපාදනයක් ක්‍රියාත්මක කරන්නට නීතිමය ප්‍රතිපාදන නොමැති වෙන්න පුළුවන්. එතකොට නියෝගය නීතිවිරෝධීයි. එහෙම වෙලාවක කියන්න ඕනෑ අපට නීතිය අනුව මේක කරන්න බැරි බව. ඒ වෙනුවෙන් නීතිය වෙනස් කරලා දෙන්න කියලා ඉල්ලන්න පුළුවන්.
උදාහරණයක් විදියට ඉඩම් නීතිය කඩ කරමින් ඉඩම් බෙදාදෙන්න බෑ. යම් ජනාධිපතිවරයෙක් සිංහරාජය කපලා, ඉඩම් ටික ජනතාවට බෙදන්න කීවොත් ඒක කරන්න බැහැ. මම ජනාධිපතිවරයා එහෙම කියයි කියලා නෙවෙයි කියන්නේ. එහෙත්, එහෙම කීවත් වනජීවී පනතට අයත් රක්ෂිත වනාන්තර කාටවත් බෙදලා දෙන්න බැහැ. ඒ අනුව නිලධාරියා කියන්න ඕනෑ අහවල් නීතිය අනුව කරන්න බැරි නිසා නීතිය වෙනස් කරලා දෙන්න කියලා.
කොහොමත් ජනාධිපතිවරයාගේ ප්‍රකාශය අපි ගන්නේ ධනාත්මක දෙයක් විදියට. ජනාධිපතිවරයා යමක් කියන්නේ සද්භාවයෙන්. එය පවතින නීතියට අනුව කරන්න ඕනෑ.■
