රාජ්‍ය සමාගම් විගණනයෙන් ඉවතට
විගණකාධිපති හමුදාවෙනුත් පත්කළ හැකියි
ආණ්ඩුව ඉදිරිපත් කර ඇති 20 වන සංශෝධනය අනුව 19 වැනි සංශෝධනය යටතේ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවට ඇතුළත් කරන ලද ජාතික ප්‍රසම්පාදන කොමිෂන් සභාව සහ විගණන සේවා කොමිෂන් සභාව අහෝසි කර තිබේ.
විගණන සේවා කොමිෂන් සභාව අහෝසි කිරීමට එරෙහිව ශ්‍රී ලංකා විගණන සේවා සංගමය සිය විරෝධය පළකරමින් නිවේදනයක් නිකුත් කර ඇත. රාජ්‍ය මූල්‍ය පාලනය පිළිබඳ පාර්ලිමේන්තුවේ කාර්යභාරය හා රටේ මහජන අපේක්ෂාවන් ඉටු කිරීම පිළිබඳ පරික්ෂා කිරීමට පවතින යාන්ත්‍රණයට 20 වන සංශෝධනය මගින් දැඩි හානියක් සිදුවන බව එම සංගමයේ මතයයි.
154(1) ව්‍යවස්ථාව මගින් විගණන කටයුතු සිදුකිරීම සඳහා විගණකාධිපතිවරයා වෙත පවරා තිබූ රාජ්‍ය ආයතන සංඛ්‍යාව සංශෝධනය කර ඇති බව එම සංගමය පෙන්වා දෙයි. ඒ අනුව රාජ්‍ය සේවා කොමිෂන් සභාව, ස්වාධීන කොමිෂන් සභා, ජනාධිපති ලේකම් කාර්යාලය, අගමැති ලේකම් කාර්යාලය, අමාත්‍ය මණ්ඩලයේ අමාත්‍යවරුන්ගේ කාර්යාල හා 2007 අංක 7 දරන සමාගම් පනත යටතේ ලියාපදිංචි සියයට 50 හෝ ඊට වැඩි කොටස් අයිතිය රජය හෝ රාජ්‍ය සංස්ථාවක් හෝ පළාත් පාලන ආයතනයක් හිමිකාරිත්වය දරන සමාගම් යන ආයතන විගණකාධිපතිවරයාගේ විගණනයට ලක්වීම අහෝසි කර තිබේ.
ඒ අනුව 20 වන සංශෝධනය පාර්ලිමේන්තුවේ සම්මත වුවහොත් විගණකාධිපතිවරයා මෙතෙක් කළ විගණන කටයුතු සිදුකළ නොහැකි වනු ඇති අතර 2018 අංක 19 දරන ජාතික විගණන පනතද හුදු ලියැවිල්ලක් බවට පත්වනු ඇත. එසේම පාර්ලිමේන්තුවට ඇති විගණකාධිපතිවරයාගේ වගකීමද අපැහැදිලි එකක් බවට පත්වනු ඇත.
20 වැනි සංශෝධනයේ විගණකාධිපතිවරයාගේ කාර්යය විස්තර කර ඇත්තේ “විගණකාධිපතිවරයා විසින් ආණ්ඩුවේ සියලුම දෙපාර්තමේන්තුවල ගිණුම් ද, අමාත්‍ය මණ්ඩලයේ කාර්යාලයේ, අධිකරණ සේවා කොමිෂන් සභා කාර්යාලයේ, පළාත් රාජ්‍ය සේවා කොමිෂන් සභා කාර්යාලවල, පරිපාලන කටයුතු පිළිබඳ පාර්ලිමේන්තු කොමසාරිස්වරයාගේ කාර්යාලයේ, පාර්ලිමේන්තුවේ මහ ලේකම් කාර්යාලයේ සහ මැතිවරණ කොමසාරිස්වරයාගේ කාර්යාලයේ, පළාත් පාලන ආයතන කාර්යාලවල, රාජ්‍ය සංස්ථා කාර්යාලවල ගිණුම් ද සහ යම් ලිඛිත නීතියක් යටතේ ආණ්ඩුවට පැවරී ඇති වෙළඳ ව්‍යාපාරවල හෝ වෙනත් ව්‍යාපාරවල ගිණුම් ද විගණනය කළ යුත්තේ ය.” යනුවෙන්ය.
එහෙත් එය 19 වැනි සංශෝධනයේ තිබුනේ මේ ලෙසය. ‘විගණකාධිපතිවරයා විසින් ආණ්ඩුවේ සියලු දෙපාර්තමේන්තු, ජනාධිපතිවරයාගේ ලේකම්වරයාගේ කාර්යාලය, අග්‍රාමාත්‍යවරයාගේ ලේකම්වරයාගේ කාර්යාලය, අමාත්‍ය මණ්ඩලයේ අමාත්‍යවරයන්ගේ කාර්යාල, අධිකරණ සේවා කොමිෂන් සභාව, ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සභාව, 41ආ ව්‍යවස්ථාවේ උපලේඛනයේ සඳහන් කොමිෂන් සභා, පරිපාලනය පිළිබඳ පාර්ලිමේන්තු කොමසාරිස්වරයා, පාර්ලිමේන්තුවේ මහ ලේකම්වරයා, පළාත් පාලන ආයතන, රාජ්‍ය සංස්ථා, යම් ලිඛිත නීතියක් යටතේ රජය වෙත පවරනු ලැබ ඇති වෙළඳ ව්‍යාපාර සහ වෙනත් ව්‍යාපාර සහ 2007 අංක 7 දරන සමාගම් පනත යටතේ ලියාපදිංචි වී ඇති හෝ ලියාපදිංචි වී ඇති බවට සලකනු ලබන සහ ස්වකීය කොටස්වලින් සියයට පනහක් හෝ ඊට වැඩි ප්‍රතිශතයක් රජය හෝ රාජ්‍ය සමාගමක් හෝ පළාත් පාලන ආයතනයක් හෝ විසින් දරනු ලබන සමාගම් ද ඒවායේ ගිණුම් ඇතුළුව විගණනය කරනු ලැබිය යුත්තේ ය.’ යනුවෙන්ය.
විගණන සේවා සංගමය සිය විරෝධයේ දක්වා ඇති ලෙසම සිදුවී ඇති දේ 19 හා 20 සංශෝධනවල ඇති එම වගන්ති කියවා ගැනීමෙන් අවබෝධ කර ගත හැකිය.
ජනාධිපති ලේකම් කාර්යාලය යනු අනිවාර්යෙන්ම රාජ්‍ය විගණනයට ලක්විය යුත්තකි. මන්ද එහි වියදම් කරන්නේ රාජ්‍ය මුදල් බැවින්ය. එසේම ජනාධිපති ලේකම් කාර්යාලය ජනාධිපති අරමුදල මෙන්ම අලුතින් ඇති කරන ලද කාර්ය සාධක බලකා දෙපාර්තමේන්තුවක්ද පාලනය කරන නිසාය. අගමැති කාර්යාලයටද රාජ්‍ය විගණනයෙන් ඉවත් කර ඇති අනෙකුත් ආයතනවලටද එය අදාළය. මන්ද මේවාහි වියදම් කරන්නේ රාජ්‍ය මුදල් බැවින්ය.
රාජ්‍ය සමාගම් ගත් කල මේ තත්වය තවත් බරපතළ කරයි. මන්ද මේ සමාගම් වූකලි රාජ්‍ය මුදල් යොදවා ආරම්භ කළ සමාගම් වන බැවින්ය. විගණකාධිපති කාර්යාලයේ ආරංචි මාර්ග ප්‍රකාශ කරන ආකාරයට මේ වනවිට ඔවුහු රාජ්‍ය සමාගම් 100කට අධික සංඛ්‍යාවක විගණන කටයුතු කරති. රාජ්‍ය මුදල් දිවිහිමියෙන් ආරක්ෂා කරන්නට කැපවී සිටින වංචාවට දූෂණයට එරෙහි ආණ්ඩුවක් මේ කරන්නට යන්නේ කුමක්දැයි කරුණුකාරණා දැනෙන අයට සිතා ගැනීමට අමාරු නැත. රාජ්‍ය මුදල් සම්බන්ධයෙන් සැමට එක නීතියක් ක්‍රියාත්මක වන්නට යන්නේ ඒ ලෙස දෙයාකාරයකටය.
අමාත්‍යාංශවලට විෂයන් වෙන් කිරීමේ ජනාධිපතිවරයාගේ ගැසට් නිවේදනයට අවධානය යොමු කළ විට ඒ ඒ අමාත්‍යාංශ යටතට පත්කර ඇති රාජ්‍ය ආයතන සංඛ්‍යාව ගැන අවබෝධයක් ලබාගත හැක.
ශ්‍රී ලංකා ටෙලිකොම් සමාගම, ඒ යටතේ ඇති මොබිටෙල් සමාගම ඇතුළු අනුබද්ධ සමාගම් ඇත්තේ ජනාධිපතිවරයා යටතේය. 20 වැනි සංශෝධනයෙන් යෝජනා කර ඇති පරිදි ආරක්ෂක අමාත්‍යාංශය නිල වශයෙන් ජනාධිපතිවරයා යටතට ගැනීමෙන් පසු රක්නා ලංකා ආරක්ෂක සේවා සමාගමද (ඇවන්ට් ගාඞ් සමාගම සමඟ පාවෙන අවි ගබඩාවට සම්බන්ධ වූ) ලංකා ලොජිස්ටික් වැනි ආයුධ ගෙන්වීමේ සමාගම්ද ජනාධිපතිවරයා යටතට පත්වනු ඇත. මේ සමාගම්වලට රාජ්‍ය විගණනයේ සුපරීක්ෂණය නොමැතිව එක නීතියක් කෙසේ වෙතත් වෙනම නීතියක් යටතේ ඕනෑ ඕනෑ සෙල්ලම් දැමිය හැකිය. සෞභාගයේ දැක්ම කියන්නේ ඒකටය.
මේ ආකාරයට අගමැති මහින්ද රාජපක්ෂ යටතේද රාජ්‍ය බැංකුවලට අනුබද්ධ ලීසිං හා රක්ෂණ සමාගම්ද, ශ්‍රී ලංකා රක්ෂණ සංස්ථාවට අනුබද්ධ සමාගම්ද, හයට් හෝටල් ව්‍යාපෘතියේ සමාගම්ද, හිල්ටන් හෝටලය හා තැප්‍රොබේන් හෝටල සමාගමද ඇත.
මාර්ග ඉදිකිරීමට අදාළ මගනැගුම සමාගම්ද, ශ්‍රී ලන්කන් එයාර් ලයින් සමාගම, ගුවන් තොටුපළ හා ගුවන් සේවා සමාගම, විදේශ රැකියා ඒජන්සි සමාගම, ලිට්රෝ ගෑස් සමාගම, වරාය අධිකාරිය යටතේ ඇති සමාගම්, පශු සම්පත් යටතට වැටෙන සමාගම්, වැවිලි ක්ෂේත්‍රයේ සමාගම්, සීනි සමාගම්, ඛනිජ තෙල් ක්ෂේත්‍රයේ සමාගම්, ලංකා විදුලි පුද්ගලික සමාගම ඇතුළු ලංවිම යටතේ ඇති විදුලි බල සමාගම් ආදි ලෙස මේ සමාගම් ලැයිස්තුව ක්ෂේත්‍ර අනුවත් වෙන වෙනම සමාගම් නාම යටතේත් ඉතා දීර්ඝ ලෙස දැක්විය හැකිය.
මේ ආකාරයට රාජ්‍ය සමාගම් රාජ්‍ය විගණනයෙන් ඉවත් කිරීම අලුත් දෙයක් නොවේ. එය රාජපක්ෂවරුන්ගේ පෙර පුරුද්දකි. මහින්ද රාජපක්ෂ පාලන කාලයේදීද රාජ්‍ය සමාගම් රාජ්‍ය විගණනයෙන් ඉවත් කිරීම මේ ලෙසම සිදුවුණි.
එදාත් රාජපක්ෂවරුන් කළේ ප්‍රධාන ඉදිකිරීම් හා මිලදී ගැනීම් ක්ෂේත්‍ර සඳහා සමාගම් නිර්මාණය කර ඒ මගින් අතිවිශාල රාජ්‍ය වියදම් සිදුකර රාජ්‍ය විගණනයෙන් ඒවා ඈත් කර තැබීමය. එම සමාගම් සම්බන්ධයෙන් එවක එජාප පා.ම. දයාසිරි ජයසේකර 2009 සැප්තැම්බර් 22 දින පාර්ලිමේන්තුවේ කරන ලද ප්‍රශ්න කිරීමේදී ඊට ආණ්ඩුව වෙනුවෙන් පිළිතුරු දෙන්නේ එවක නියෝජ්‍ය අමාත්‍ය මහින්දානන්ද අලුත්ගමගේය. ඔහු කීවේ පෞද්ගලික සමාගම් පිළිබඳ පිළිතුරු ලබාදීමට ආණ්ඩුව බැඳී නොමැති බවයි. ඒ අනුව යමින්ම 2011 වර්ෂයේදී එවක සභානායක නිමල් සිරිපාල ද සිල්වා ආණ්ඩුවේ සමාගම් පිළිබඳ විපක්ෂයේ ප්‍රශ්නයකට පිළිතුරු දෙමින් පාර්ලිමේන්තුවේදී කීවේ සමාගම් පනත යටතේ ලියාපදිංචි වී ඇති සමාගම් පිළිබඳ තොරතුරු ලබාදීමට ආණ්ඩුව බැඳී නැති බවයි.
ශ්‍රී ලන්කන් ගුවන් සමාගම, මැදමුලන ඩී.ඒ. රාජපක්ෂ කෞතුකාගාරය හා ටෙලිකොම් සමාගම පිළිබඳ රාජපක්ෂ පාලන කාලයට අදාළ රාජ්‍ය විගණනයන් සමහර විට රාජපක්ෂවරුන්ට තවමත් හිසරදයක් වීම හා අනාගත හිසරද හදා නොගැනීම පිළිබඳ කල්පනා කර මේ දේවල් යෝජනා කර ඇති බව පැහැදිලිය.
ඒ අනුව ආණ්ඩුව විගණන කොමිසම අහෝසි කර හා රාජ්‍ය විගණනයට සීමා පනවා සිය සෞභාග්‍යය කරා පිය නැඟීමට ඇති බාධා ඉවත් කර ගැනීමට සැලසුම් කර ඇත.
එයින් පමණක්ද ආණ්ඩුව සෑහීමකට පත්වී නැති බව පෙනෙන්නේ විගණකාධිපතිවරයාට තිබූ සුදුසුකම්ද 20 වන සංශෝධන යෝජනාවෙන් ඉවත් කර ඇති නිසාය.
ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ විගණකාධිපතිවරයා යන්න දක්වා තිබුණේ මේ ලෙසය. ‘විගණකාධිපතිවරයෙක් වන්නේය. විගණකාධිපතිවරයා සුදුසුකම් ලත් විගණකවරයකු විය යුතු අතර, ජනාධිපතිවරයා විසින් ව්‍යවස්ථා සභාවේ අනුමතයට යටත්ව පත් කරනු ලබන්නේ ය. විගණකාධිපතිවරයා යථා පැවැත්මෙන් සිටින තාක් ස්වකීය ධුරය දරන්නේ ය’.
එය 20 වන සංශෝධන යෝජනාවෙන් වෙනස් කර ඇත්තේ මේ ලෙසය.‘ විගණකාධිපතිවරයෙක් වන්නේ ය. විගණකාධිපතිවරයා ජනාධිපතිවරයා විසින් පත් කරනු ලබන්නේ ය. විගණකාධිපතිවරයා යථා පැවැත්මෙන් සිටින තාක් ස්වකීය ධුරය දරන්නේ ය’. මේ යෝජනාව කියන්නේ විගණකාධිපතිවරයාට විගණකවරයකු ලෙස සුදුසුකම් අවශ්‍ය නැති බවය. ඒ අනුව 20 වැනි සංශෝධනය සම්මත වුවහොත් විශ්‍රාමික හමුදා නිළධාරියකු හෝ සක්‍රිය සේවයේ හමුදා නිලධාරියකු විගණකාධිපතිවරයා ලෙස ජනාධිපතිවරයා පත් කළහොත් අප පුදුම විය යුතු නැත.
මෙම මාතෘකාවටම අදාළව පසුගිය යහ පාලනය යැයි කියූ ආණ්ඩු කාලයේදී තවත් ඉදිරි වෙනස් කමක්ද කරන ලදි. ඒ තොරතුරු දැනගැනීමේ අයිතිය රටේ පුරවැසියන්ගේ මූලික අයිතියක් බවට පත් කිරීමත් තොරතුරු දැනගැනීමේ අයිතිවාසිකම නම්වූ නව නීතියක් පැනවීමත්ය. එම නව නීතිය යටතේ රජයට කොටස් අයිතිය සියයට 25 හෝ ඊට වැඩි ඕනෑම සමාගමක තොරතුරු ඉල්ලීමේ අයිතිය ජනතාවට ලබාදී තිබුණි. සියයට 50ක් හෝ ඊට වැඩි කොටස් අයිතිය රජයට හිමි සමාගම්වලට රාජ්‍ය විගණනය අදාළ කිරීම යනු ඊට අඩු තත්වයක් ලෙසද දැක්විය හැකිය. ආණ්ඩුව 20 වැනි සංශෝධනයෙන් සිදුකර ඇත්තේ එම අඩු තත්වයත් සම්පූර්ණයෙන් ඉවත් කිරීමට යෝජනා කිරීමය.
මෙය රාජ්‍ය සම්පත් රාජ්‍ය සුපරීක්ෂණයෙන් තොරව සිතූ ලෙස අවභාවිත කිරීමට ආණ්ඩුව පාර කපා ගැනීමක් මිස වෙන කුමක්ද?■
