අම්පාර බණ්ඩාරදූවේ වැඩ කරමින් හිටපු මම සෑහෙන කාලයක් තිස්සේ කොළඹ දිස්ත්‍රික්කයට මාරුවක් ඉල්ලමින් හිටියා. මම ඇත්ත පත්තරය ආදි පුවත්පත්වලට ලීවා. ඒ කාලයේ මම කොළඹ විශ්වවිද්‍යාලයේ නීති අධ්‍යාපනය සඳහා සුදුසුකම් සම්පූර්ණ කරලා. කොළඹ විශ්වවිද්‍යාලයට බාහිර පුද්ගලයන්ට සුදුසුකම් ලැබීම සඳහා ඒ කාලයේ විභාගයක් තිබුණා. ඒ අනුව මම නීතිය ඉගෙනගනිමින් හිටියා. ඒ කටයුතු සම්පූර්ණ කරන්නට කොළඹට පැමිණීම මට පහසුවක්. කොහේද, ආණ්ඩුවේ නායකයන් මාරුවීම දුන්නේ නැහැනේ.
අන්තිමේ මා යෙදූ උප්පරවැට්ටියකින් කොළඹට එන්න මට හැකි වුණා. අම්පාරේ හිටපු අපි, දිස්ත්‍රික්කයේ අධ්‍යාපන නිලධාරීන් එක්ක ගැටෙමින් ඊරියගොල්ල ඇමතිවරයා පවා විවේචනය කරමින් කටයුතු කළා. නැවත මට දඬුවම් මාරුවක් නියම වුණා.
මට මාරුවීම දෙන්නට කලින්, මගේ ගම් ප්‍රදේශය විමසූ මොහොතේ මගේ ගම මඩකළපුව බවට ව්‍යාජ විස්තරයක් බාරදුන්නා. මඩකළපුවට ප්‍රතිවිරුද්ධ පැත්තේ තමයි කොළඹ තියෙන්නේ.
ඔය විදියට ආණ්ඩුව මා කෙරෙහි තරහෙන් දුන්න දඬුවම් මාරුව මගේම වාසියට හරවාගන්න සමත් වුණා. මට ප්‍රතිවිරුද්ධ ආණ්ඩුවකින් කෙසේ හෝ මට ඕනෑ තැනට මාරුවීම හදාගන්න මම සමත් වුණා. ඔය ගැන ඒ කාලයේ අම්පාරේ ජාතික ගුරු සංගමයේ සාමාජිකයන් අතර පැවති සාකච්ඡාවකදීත් ඒ බව සිහිපත් කරමින් හොඳහැටි හිනාවුණා.
මම කොළඹ සේදවත්ත මහා විද්‍යාලයට ආවා. ඒ කාලයේ ඉස්කෝලයේ ඉගෙනගත්ත දරුවෙක් තමයි ගීතා කාන්ති ජයකොඩි. හතේ පන්තියේ ඇය ඉන්නකොට ගණිතය ඉගැන්වුවා. ඇය කවි ලියන්නට, සාහිත්‍ය කටයුතුවලට හා කලා කටයුතුවලට දක්ෂයි. ඉස්කෝලේ උත්සවවලදී ගායනා කරන්නේ ඇය. මම ඇය ලිවීම් සඳහා යොමු කළා.
සේදවත්ත දුප්පත් ළමයිනුත් හිටපු පැත්තක්. මධ්‍යම පන්තිකයනුත් හිටියා. එහෙත් මහා බලවත් අයගේ ළමයින් නෙවෙයි ඒ ඉස්කෝලයේ ඉගෙනගත්තේ. ඒ කාලයේ සේදවත්ත ගැමි සහ නාගරික මිශ්‍ර පැත්තක්. යම් දුරකට පාතාල ලෝකයේ වගේ පසුබිමක් තිබුණා. අධ්‍යාපනයට උනන්දුවක් නැති, කලබලකාර ළමයිනුත් හිටියා. දුප්පත්කම නිසා අමාරුකම් තිබුණ ළමයිනුත් හිටියා. එක කාලෙකට ගංවතුර ගැලුවා.
ඔය කාලයේ තමයි හැත්තෑ එකේ කැරැල්ල ආවේ. කැරැල්ල නිසා ළමයි ඉස්කෝලේ ආවේ නැහැ. ඒත් ගුරුවරුන් ඉස්කෝලෙට ගිහින් අත්සන් කරන්න ඕනෑ. මම උදේට ගිහින් අත්සන් කරලා, ඉස්කෝලෙ ඉඳගෙන නොයෙකුත් දේ කියවමින්, ලියමින් හිටියා. පරිවර්තන ආදිය කළා. ඒ අතරේ මම මැක්සිම් ගෝර්කි ලියපු ‘ද සෝන්ග් ඔෆ් ස්ටෝමි පීට්‍රල්’ කියලා කතාන්දරයක් වගේ එකක් සිංහලට පරිවර්තනය කළා.
ඒ දවස්වල වාහනවලින් බස්සලා පරීක්ෂා කිරීම් ආදිය තිබුණා. කැරැල්ල මඬින්නට ආරක්ෂක කටයුතුවලට අවශ්‍ය පොලිස්, හමුදා බලකාය හදිසියේ පුළුල් කරන්නට සිද්ධ වූ නිසා හදිසියේ බඳවාගත් සෙබළුන් තමයි පරීක්ෂා කිරීම්වලට ආවේ. සාමාන්‍ය පොලිස් නිලධාරීන් තරම්වත් උගත්කමක් නැති නිලධාරීනුත් ඒ අය අතරේ හිටියා. පරීක්ෂා කිරීම්වලදී අපි අතේ තිබුණු පොත්පත් ආදියත් පෙරළා බැලුවා.
සෙබළෙක් මගේ අතේ තිබුණු පොතක, ගෝර්කිගේ සටහනේ පරිවර්තනය දැකලා කියෙව්වා. ඒක විප්ලවය ගැන ලියූ එකක්. එහෙත් විප්ලවය කියන වචනයවත් එහි නැහැ.
කියවන අතරේ අර මනුස්සයා තුෂ්ණිම්භූත වෙලා. මොකක් හරි අවුලක් තියෙන බව ඔහුට තේරෙනවා. ඒත් විප්ලවය ගැන නැහැනේ. අවුලක් තියෙනවා කියලා කියාගන්න ඔහුට බැහැ. ඉතින්, ලොකු අවුලක්.
‘මේ මොකක්ද?’ ඔහු ඇහුවා.
‘මම මේ පත්තරේට ලියන කෙනෙක්. ඔය පත්තරේට ලියපු ලිපියක්.’ මම උත්තර දුන්නා. ඒ කාලයේ මම ඇත්ත පත්තරයට ලියමින් හිටියා.
‘පත්තරේ වැඩ කරනවාද?’
‘ඔව්.’ මම උත්තර දුන්නා.
ඒ දවස්වල මම හැමදාම හැන්දෑවරුවේ ඇත්ත කන්තෝරුවට ගිහින් කාලය ගත කළා. කර්තෘ බී.ඒ. සිරිවර්ධන, නියෝජ්‍ය කර්තෘ කුලසිරි රාජපක්ෂ, විශේෂාංග කර්තෘවරුන් වූ සුරත් අම්බලංගොඩ හා සිරිලාල් කොඩිකාර ආදි අය එතැන හිටියා. එච්.ජී. රත්නවීර ආවා ගියා.
කොටා පාරේ කොමියුනිස්ට් පක්ෂ කාර්යාලයේ ඇත්ත පත්තර කන්තෝරුව තිබුණා. කන්තෝරුවක් කීවාට ඒක අද තියෙන ගොඩනැගිල්ල නෙවෙයි. ටකරම් තියෙන, දැල් ගහපු හෝල් එකක්. ඇතුළේ මේස දාලා තියෙනවා. දවල්ට හොඳට රත් වෙනවා.
ඒ අසලම කොමියුනිස්ට් පක්ෂයේ කාර්යාලය තිබුණා. පක්ෂයේ ප්‍රෙස් එක වෙනම, ඒ අසලම. කට්ටිය ප්‍රෙස් එකට ආවා ගියා.
හැමදාම හවස් වරුවේ කට්ටිය පුංචි මිදුලකට එකතු වුණා. සාහිත්‍ය, කලාව, දර්ශනය ආදි නොයෙකුත් දේවල් ගැන කතාකළා. විශේෂයෙන් ව්‍යාකරණ ගැන කතාකළා. මොකද එතැන හිටපු තුන්දෙනෙක්ම කුමාරතුංග ව්‍යාකරණ පිළිගත් අය. සිරිවර්ධන, සුරත් හා මම. අපි කුමාරතුංග ව්‍යාකරණ අගය කරපු, ඒ භාෂාව හොඳින් දත් අය.
ඒක උපහාස ගුලාවක්. එතැනින් කාටවත් යන්න බෑ. කොමියුනිස්ට් පක්ෂයේ බලවත් අය එතැනින් ගියොත් සිරිවර්ධනගේ උපහාසයට අහුවෙනවා.
‘ආ කොහොමද? දෙල් ගැට කකා නේද මේවා ගොඩනගලා තියෙන්නේ.’ එක් නායකයෙක් යනකොට ඔන්න ඔය වගේ කතාවක් කියලා කොළොප්පං කළා. මොකද එයා කලින් කියලා තියෙනවාලු පක්ෂය ගොඩනැගුවේ දෙල් ගැට කකා කියලා.
සිරිවර්ධන කියන කතා සමහරුන්ට ඉවසන්න බැහැ. එහෙත් සිරිවර්ධනට විරුද්ධව කවුරුත් කතාකරන්නේ නැහැ. ඔහුට ලොකු පෞරුෂයක් තිබුණා. ඒ වගේම ලොකු ගෞරවයක් තිබුණා.
උදේ වරුවේ සිරිවර්ධන කතුවැකිය ලියනවා. කවුරුත් ඔහු එක්ක කතාකරන්නේ නැහැ. ඔහු අත් දෙක පිටිපස්සට බැඳගෙන ඔළුව පහත් කරගෙන බොරැල්ල හන්දියේ තියෙන ඊඒපී බාර් එක පැත්තට යනවා. එතැනින් එකක් ගහලා තමයි ආපහු ඇත්ත කාර්යාලයට යන්නේ. කල්පනාවේ ඉඳගෙන, ඒකේම ගිලිලා තමයි එයා ඉන්නේ. ඒ පිට තමයි කතුවැකිය ලියන්නේ.
කතුවැකිය ලීවාට පස්සේ ඔහු හරිම ලිහිල්. විහිළු තහලු කරමින් කතාවට වැටෙන්නේ ඊට පස්සේ.
පත්තරේට හෙඩිමක් දාන්න ගියාම, සාමූහිකවයි ඒ වැඬේ කරන්නේ. හෙඩිම ලියන්නේ නියෝජ්‍ය කර්තෘ කුලසිරි රාජපක්ෂ. ඔහු මොකක්ද හෙඩිමට දාන්නේ කියලා සිරිවර්ධනගෙන් අහනවා. සිරිවර්ධන මොකක්හරි කියනවා.
‘අහවල් එක දාපං.’ සිරිවර්ධන මොකක්හරි හෙඩිමක් කියනවා.
හෙඩිම ගැන සංවාදයට ආධුනික අය, පරණ අය, අපි වගේ අය හැමෝම එකතු වුණා. සුරත් අම්බලංගොඩ මොකක්හරි කීවා. තවත් කෙනෙක් තව එකක් කීවා. සිරිලාල් තව දෙයක් කීවා. මාතෘකාව එහාට මෙහාට රෝල් වෙලා තෙම්පරාදු වෙලා තමයි අවසාන හෙඩිමට ආවේ.
දවසක් සමුපකාරයක් හොරු බිඳලා.
‘මොකක්ද බං මේකට දාන්නේ.’ කුලසිරි රාජපක්ෂ ඇහුවා.
‘සමුපකාරය හොරු බිඳින්න ඕනයැ.’ සිරිවර්ධන කීවා.
‘ඒකෙත් ඉන්නෙ හොරුනෙ බං.’ සුරත් කීවා. ඔය විදියට කතාව ඇදුණා.
‘ආ හරි හරි.’ කුලසිරි රාජපක්ෂ හෙඩිම හරි බව හඟවමින් කීවා. ඔහු හෙඩිම ලීවා.
‘සමුපකාරයට පිටිනුත් හොරු පනී.’
මම ලීව එකම පත්තරය ඇත්ත පත්තරය නෙවෙයි. ඇත්ත පත්තරේ කට්ටියටත් හොරෙන් මම වෙන තැන්වලටත් ලීවා. ඇත්තටම කීවොත්, ඒ කාලයේ මම ජීවිත කිහිපයක් එකවර නඩත්තු කරමිනුයි හිටියේ. විදුහල්පති ශ්‍රේණියට උසස්වීම් ලබන්නත් ඔය කාලයේදී මට හැකිවුණා.■
