හිටපු අමාත්‍යාංශ ලේකම් අශෝක පීරිස්
මෙවර අමාත්‍ය මණ්ඩලය හා විෂයන් බෙදාදීම ගැන ඔබේ මූලිකම අදහස මොකක්ද?
වියත් විදියට හදනවා කීවාට, මේ පාර කැබිනට් මණ්ඩලය ඒ විදියට හදලාම නෑ. මා හිතන විදියට මෑත කාලයේ ලංකාවේ බිහි වූ දුර්වලම සංවිධාන ව්‍යුහය සහිතව විෂයන් බෙදලා තියෙන්නේ මේ කැබිනට් මණ්ඩලයෙන්. කෙටියෙන් කීවොත් මේක තමයි දුර්වලම කැබිනට් මණ්ඩලය. පී.බී. ජයසුන්දර, ලලිත් වීරතුංග වැනි අය සිටියදීත් මෙහෙම සිදුවන්නේ නොදැනුවත්කම නිසා නෙවෙයි. මෙතැන කුමක් හෝ යටි අරමුණක් තියෙන බව පැහැදිලියි.
ලංකාවේ අමාත්‍යාංශ බෙදීමේ සම්ප්‍රදාය ගැන දකින්නේ කොහොමද?
හැත්තෑඅටේ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ අටවැනි පරිච්ඡේදයේ 42 වැනි ව්‍යවස්ථාවේ තමයි අමාත්‍ය මණ්ඩලය ගැන කියන්නේ. ඒකේ අමාත්‍යවරුන් සහ ඔවුන්ගේ කාර්යභාරය නිශ්චිතව දක්වලා තියෙනවා. දහනවවැනි සංශෝධනයෙන් පස්සේ අමාත්‍ය මණ්ඩලයේ සංඛ්‍යාවත් නිශ්චිත වුණා. ඒ අනුව උපරිම අමාත්‍යවරුන් සංඛ්‍යාව 30ක් වෙන්න ඕනෑ. ජනාධිපතිවරයාට අමාත්‍යධුර දරන්න බැරි බවත් 19 වැනි සංශෝධනයෙන් පසු පැහැදිලියි. දැන් රට පාලනය කිරීමේ සම්පූර්ණ බලය තියෙන්නේ ජනාධිපතිත් ඇතුළු කැබිනට් මණ්ඩලයට. රාජ්‍ය ආයතන ඔක්කෝම තියෙන්නේ අමාත්‍ය මණ්ඩලය යටතේ. ඒ අනුව ව්‍යවස්ථා පසුබිම හොඳට තියෙනවා. ඒ ආයතන විද්‍යාත්මකව අමාත්‍යාංශවලට ගොනු කරන්නේ කොහොමද කියන එක තමයි ජනාධිපතිගේ සහ අගමැතිගේ වැඬේ. මේවා හරි පැහැදිලිව පිහිටුවන්න ඕනෑ. එහෙත් පෞද්ගලික වුවමනා මත අමාත්‍යාංශ බෙදීම තමයි මෑත කාලයේ සිද්ධවුණේ. උදාහරණයක් විදියට චන්ද්‍රිකා බණ්ඩාරණායක ජනාධිපතිවරියගේ කාලයේ වාරිමාර්ග අමාත්‍යාංශය වාගේ අමාත්‍යාංශයක තමයි චිත්‍රපටි සංස්ථාව තිබුණේ. එසේ නොවී විද්‍යාත්මකව කැබිනට් මණ්ඩලය බෙදීමේ හැකියාව තියෙන්න ඕනෑ.
අමාත්‍ය මණ්ඩලයේ විෂයන් හා කාර්යයන් කියලා 43 වැනි ව්‍යවස්ථාවෙන් විස්තර කරලා තියෙනවා. ‘ශ්‍රී ලංකා ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා විවරණය’ කියලා හිටපු ජ්‍යෙෂ්ඨ පරිපාලන නිලධාරියෙකු වන වී.කේ. නානායක්කාර ලියූ පොතක් තියෙනවා. එහි විස්තර කරලා තියෙන විදියට ජනාධිපතිවරයාට පසුව මධ්‍යම ආණ්ඩුවේ උත්තරීතර නායකත්වය ගන්නේ අමාත්‍ය මණ්ඩලය. ජනරජයේ පාලනය, මෙහෙයවීම හා විධානය පිළිබඳ පුළුල් බලතල අමාත්‍ය මණ්ඩලයට පැවරෙන බව ඔහු කියනවා. කැබිනට් මණ්ඩලයට තියෙන ඒ බලය ක්‍රියාත්මක කරන්න නම් හරියට සංස්ථාපනය වෙන්න ඕනෑ. නැත්නම් ලොකු අවුලක් ඇතිවෙනවා. ඒ අවුල ලංකාවේ දැන් තියෙනවා.
ලංකාවට සුදුසු කුමන තරමේ අමාත්‍ය මණ්ඩලයක්ද?
දහනවවැනි සංශෝධනයේ අඩුවක් තමයි අමාත්‍යවරුන් සංඛ්‍යාව නිශ්චිත වුණාට, ඒ අමාත්‍යාංශ සහ ඒවාට අයත්වන රාජ්‍ය ආයතන මොනවාද කියා නිශ්චිත නොවීම. ඒ අනුව ඒ අමාත්‍ය මණ්ඩලයෙහි විෂයන් නිශ්චිත නැහැ. හරියට කීවොත් ලංකාවට 30 දෙනෙකුගේ අමාත්‍ය මණ්ඩලයක් පවා වැඩියි. මම ලංකාවේ තියෙන සියලු ආයතන සලකා බලමින්, සුදුසු අමාත්‍ය මණ්ඩලයක් ගැන සංකල්ප පත්‍රිකාවක් හැදුවා. ඒ අනුව ලංකාවට ගැළපෙන්නේ 22ක අමාත්‍ය මණ්ඩලයක්. ඒ සංඛ්‍යාව හරියට නිශ්චිතව ව්‍යවස්ථාවෙහි දක්වා තිබුණා නම් හරි. උදාහරණ විදියට, මුදල් සහ ක්‍රම සම්පාදන එක් අමාත්‍යාංශයක්. රාජ්‍ය පාලන, ස්වදේශ කටයුතු පළාත් සභා සහ පළාත් පාලන තවත් අමාත්‍යාංශයක්.
ඉඩම්, වාරිමාර්ග, වනජීවී හා පශු සම්පත් අමාත්‍යාංශය එකක්. පරිසර විෂය තියෙන්නේත් ඒක ඇතුළේ. ලංකාවේ ඉඩම් විෂය සහ පරිසර විෂය ගලවන්න බැහැ. වනජීවී සහ වන සංරක්ෂණ විෂයන් එක්කත් ඉඩම් විෂය එකට තියන්න වෙනවා. මොකද වනාන්තර පිළිබඳ මාතෘකාවටත් ඉඩම් අයිතියි.
ඊට අමතරව ආරක්ෂක සහ විදේශ කටයුතු අමාත්‍යාංශයක් තියෙන්න ඕනෑ. ඒක සිවිල් අමාත්‍යාංශයක්. ආරක්ෂාව කියලා අපි කියන්නේ ජාත්‍යන්තර වශයෙනුත් බලපාන මාතෘකාවක්නේ. සෞඛ්‍ය අමාත්‍යාංශය එකක්. දේශීය වෛද්‍ය, ඖෂධ නිෂ්පාදනය ආදි සියලු මාතෘකා සෞඛ්‍ය අමාත්‍යාංශයට අයත්. අධ්‍යාපන අමාත්‍යාංශය එකක්. උසස් අධ්‍යාපන, අධ්‍යාපන සේවා ආදි වෙනම කැබිනට් හෝ රාජ්‍ය අමාත්‍යාංශ ඕනෑ නැහැ. විශ්වවිද්‍යාල, උසස් අධ්‍යාපන, තාක්ෂණික අධ්‍යාපන, වෘත්තීය පුහුණු ආදි සියල්ල ඒ අමාත්‍යාංශය යටතේ තියෙන්න ඕනෑ. ඒ ඇමති තමයි රටේ අධ්‍යාපනය දියුණු කිරීම ගැන සාර්ව ප්‍රතිපත්ති සකස් කරන්න ඕනෑ.
අමාත්‍යාංශවලට විෂයන් වැඩි වුණාම ඇමතිවරුන්ට පාලනය අසීරු වෙන බව සමහර අය හිතනවා..
අන්න ඒකට තමයි සුදුසු පුද්ගලයන් පාර්ලිමේන්තුවට තෝරා පත් කරගන්න ඕනෑ. ඊට අමතරව ඒ අමාත්‍යාංශවලට නියෝජ්‍ය ඇමතිවරයා බැගින් ඉන්නවා. හැම අමාත්‍යාංශයටම හොඳ ලේකම්වරුන් පත් කරගන්නත් ඕනෑ. හැම ක්ෂේත්‍රයටම ගැළපෙන අතිරේක ලේකම්වරුන් දාන්න ඕනෑ. අපි කලින් සඳහන් කළ ඉඩම් අමාත්‍යාංශය සලකමු. එහි ඉඩම් විෂයට එක් අතිරේක ලේකම්වරයෙක්, වනජීවී විෂයට තවත් අතිරේක ලේකම්වරයෙක්. ඔය ආදි වශයෙන් හැම විෂයටම අතිරේක ලේකම්වරුන් ඕනෑ. දේශපාලන බලපෑම් නැතිව දෙපාර්තමේන්තු ප්‍රධානීන් ටිකක් පත් කළාම වැඬේ හොඳට දුවනවා. පුංචි පුංචි අමාත්‍යාංශ ගොඩක් ඕනෑ නැහැ.
ඇමතිවරයාට හා නියෝජ්‍ය ඇමතිවරයාට ලොකු බරක් එනවා තමයි. එහෙත් මේක කරන්න බැරි දෙයක් නෙවෙයි. එහෙම අමාත්‍යාංශ 22ක් තිබුණොත් මොන තරම් සරල දෙයක්ද? ඊට අමතරව ඒ අමාත්‍යාංශවල විෂයන් 22ට අදාළව පාර්ලිමේන්තුවේ කමිටු පත් කරන්න පුළුවන්. ඒ කමිටුවලට පිට අයත් ගෙන්වන්න පුළුවන්. පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රීවරුන් ඒවායේ ප්‍රධානත්වය දරමින් ඒ ඒ විෂයට අදාළ ජාතික ප්‍රතිපත්ති සකස් කරන්න පුළුවන්. දේශපාලන හෙංචයියන් නැතිව උගත් අය කමිටුවලට පත් කරන්න ඕනෑ. ඒ අනුව කැබිනට් මණ්ඩලය ඇතුළට නොයන අයටත් පාර්ලිමේන්තු කමිටු 22ක කාර්යභාරයක් තියෙනවා.
මෙවර රාජ්‍ය ඇමතිවරුන් ගොඩක් ඉන්නවා නේද?
වෙනත් අමාත්‍යාංශ පත් කරන්න පුළුවන් කියලා ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ තියෙනවා. ඒ අනුව, රාජ්‍ය ඇමතිවරුන් පත් කරලා. ඒ අමාත්‍යාංශවලට වෙනම විෂයන් සහ ආයතන බෙදාදීලා. ඒ අනුව ඒවා වෙනම අමාත්‍යාංශ විදියට පවතිනවා. ඔවුන් කැබිනට් ඇමතිවරුන්ට වඩා වෙනස් වෙන්නේ කැබිනට් මණ්ඩලයට ගිහිල්ලා කතාකරන්න බැරි නිසා පමණයි. වරප්‍රසාද සහිතව 66 දෙනෙකුගේ විශාල ඇමති මණ්ඩලයක් පත් කරලා තියෙන බව කියන්න පුළුවන්. මෙහි ගැටලු ගොඩක් තියෙනවා. උදාහරණයක් ලෙස දැන් වනජීවී කැබිනට් අමාත්‍යවරයාගේ යටතේ තියෙන්නේ දැව සංස්ථාව. ඔහුගේ රාජ්‍ය ඇමතිවරයාට තමයි වනජීවී දෙපාර්තමේන්තුව හා වන සංරක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තුව තියෙන්නේ. ඒ අනුව කැබිනට් අමාත්‍යාංශයට අදාළ ප්‍රධාන විෂයන් තියෙන්නේ රාජ්‍ය ඇමතිට. ජනාධිපතිවරයාට පහළින් තීන්දු ගන්නේ කැබිනට් මණ්ඩලය. ඒ නිසා එය විද්‍යානුකූලව පිහිටවූවේ නැත්නම් තීරණ ගැනීමේ ක්‍රියාවලිය හරියට පහළට යන්නේ නැහැ.
රාජ්‍ය අමාත්‍යාංශවලට දාලා තියෙන නම් ටික බලන්න. ඒ රාජ්‍ය අමාත්‍යාංශවලට පවරා තියෙන විෂයන්හි ඇති සේරම කරුණු ටික අමාත්‍යාංශයේ නමට දාලා තියෙනවා. අමාත්‍ය මණ්ඩලයට තියෙන වැඩ මොනවාද කියලා බලන්න එපැයි. ප්‍රධාන එකක් තමයි සාර්ව ප්‍රතිපත්ති සකස් කිරීම. හරියටම අමාත්‍ය මණ්ඩලයක් නැතිව මැටි, වළං, පිඟන් කියලා බෙදනකොට සාර්ව ප්‍රතිපත්ති හදන්න බැහැ. ග්‍රාමීය කර්මාන්ත කියන සම්පූර්ණ විෂය එකක් වුණා නම් එයාට පුළුවන් ලංකාවේ ග්‍රාමීය කර්මාන්ත පිළිබඳ සාර්ව ප්‍රතිපත්ති හදන්න. එහෙත් ඒ වෙනුවට මැටිවලට එක ප්‍රතිපත්තියක්, මිරිදිය මසුන්ට තව ප්‍රතිපත්තියක් හදලා වැඩ කරන්න බැහැ. පාර්ලිමේන්තුවට ඉදිරිපත් කරන පරිපූරක ඇස්තමේන්තු හදන්න ඕනෑ කැබිනට් මණ්ඩලය, නීතිරීති සම්මත කරන්නේ පාර්ලිමේන්තුව වුණාට ඒවා සකස් කරන්නට කැබිනට් එකඟතාව ඕනෑ. ඒ සඳහා අමාත්‍යාංශ පිළිවෙළට බෙදන්න ඕනෑ.
රාජ්‍ය පරිපාලන විෂය ආරක්ෂක අමාත්‍යාංශය යටතට යෑම හොඳද?
දිස්ත්‍රික් ලේකම් කාර්යාල, ප්‍රාදේශීය ලේකම් කාර්යාල සියල්ල තියෙන්නේ ස්වදේශ කටයුතු විෂය යටතේ. ඒ විෂය දැන් තියෙන්නේ ආරක්ෂක අමාත්‍යාංශයේ. ලෙනාඞ් වුල්ෆ්ලාගේ යුගයේ ඉඳලාම රාජ්‍ය පරිපාලනය කියන විෂය අමාත්‍යාංශ බෙදීමේදී තිබුණා. ලෝකයේ හැමතැනම රාජ්‍ය පරිපාලනය තියෙනවා. දැන් එහෙම එකක් නෑ. රාජ්‍ය සේවා කියලා එකක් තියෙනවා. එහෙත් රාජ්‍ය පරිපාලනය හා රාජ්‍ය සේවා අතර වෙනසක් තියෙනවා. කවදාවත් ඉතිහාසයේ සිදු නොවූ දේවල් මේ අමාත්‍යාංශ බෙදීමේදී වෙලා තියෙන බව කියන්න වෙන්නේ ඔය නිසා.
දිසාපති තනතුරට හමුදාවේ කෙනෙක් දැම්මොත් ඒක හොඳ තීන්දුවක් නෙවෙයි. මේ පාර පළවැනි වතාවට විදේශ කටයුතු අමාත්‍යාංශයේ ලේකම්කමටත් හමුදා නිලධාරියෙක් දාලා. එවැනි පත්කිරීම් සිදු වූ අවස්ථාවල අපි මීට කලින් විරුද්ධ වෙලා තියෙනවා. එහෙත් මෙවර සිද්ධවෙලා තියෙන්නේ ඒ ඔක්කෝටම වැඩි දෙයක්. ලංකාවේ දිස්ත්‍රික් ලේකම්වරුන් හා ප්‍රාදේශීය ලේකම්වරුන් ඇතුළු රාජ්‍ය පරිපාලන නිලධාරීන් ආරක්ෂක ලේකම් යටතට පත් කරලා තියෙන්නේ. එහෙත් ඒකට විරෝධයක් නැහැ. විරුද්ධව කතාකරලා තිබුණේ ලංකා ගුරු සංගමයේ ජෝසෆ් ස්ටාලින් විතරයි. පරිපාලන සේවා සංගමයෙන්වත් ඒ ගැන කතාකරලා තිබුණේ නෑ. අප එක් වැදගත් කාරණයක් සිහිතබාගන්න ඕනෑ.
ඒ මොකක්ද?
සාමාන්‍ය ජනතාව ගැසට් පත්‍ර කියවන්නේ නැහැ. ඔබේ පුවත්පතේ කැබිනට් මණ්ඩලයේ අමාත්‍යාංශ විෂයන් බෙදීම ගැන හොයලා ලිපියක් පළ කරලා තිබුණා. එහෙත්, බාහිර සමාජය ගැසට් පත්‍ර කියවලා ඒ ඒ ආයතන අයත් වන්නේ කුමන අමාත්‍යාංශයටද කියලා හොයන්නේ නැහැ. රාජ්‍ය සේවකයන් පවා හොයන්නේ නැතිව ඇති. එතකොට යම් කෙනෙක් ප්‍රශ්නයක් ඇතිවුණාම යන්නේ කොහේටද කියලා දැන් හිතාගන්න බැහැ. ගිය සතියේ කෙනෙක් මගෙන් ඇහුවා යම් නිලධාරියෙකුගේ විනය පරීක්ෂණයක් ගැන ලියුමක් යවන්න ඕනෑ කොහේටද කියලා. ඉස්සර නම් රාජ්‍ය පරිපාලන හා ස්වදේශ කටයුතු අමාත්‍යාංශයේ ලේකම්වරයාට යවන්න ඕනෑ. මම උත්තර දුන්නේ, දැන් නම් පේන විදියට මේක යවන්න ඕනෑ ආරක්ෂක අමාත්‍යාංශයේ ලේකම්වරයාට බව. දැන් ඉන්න ආරක්ෂක අමාත්‍යාංශ ලේකම්වරයා හිටපු හමුදා නිලධාරියෙක්. එතකොට සිවිල් නිලධාරියාගේ ප්‍රශ්නය යන්නේ ඒ හමුදා නිලධාරියා ළඟට.
ඒ නිලධාරීන්ගේ පැත්තේ ප්‍රශ්නය අමතක කරමු. රාජ්‍ය පරිපාලනය වැදගත් වෙන්නේ මිලියන 22ක් වන මහජනතාවටනේ. යම් මනුස්සයෙක් ප්‍රශ්නයක් විසඳාගන්න ප්‍රාදේශීය ලේකම් කාර්යාලයට යනවා. එතැනින් විසඳාගන්න බැරි නම් දිස්ත්‍රික් ලේකම්වරයා ගාවට යනවා. එතැනිනුත් බැරි නම් රාජ්‍ය පරිපාලන අමාත්‍යාංශ ලේකම් ගාවට යනවා. එහෙත් දැන්, යන්න වෙන්නේ ආරක්ෂක අමාත්‍යාංශයේ ප්‍රධානී හමුදා නිලධාරියා ගාවට. ඒ මනුස්සයාට අපි බලන දෘෂ්ටිකෝණයෙන් නෙවෙයි මිනිසුන්ගේ ප්‍රශ්න පෙනෙන්නේ. අපි රාජ්‍ය පරිපාලනය සඳහා නිලධාරීන් පුහුණු කිරීමේදී කියන දේවල් තියෙනවා. අපි නිලධාරීන්ට කියනවා, ඔබ හිතන්න මේ ලියුම මැද්දේ අඬන පවුලක මූණක් තියෙන බව. මිනිසුන් හරවා යවන්නේ නැතිව ප්‍රශ්නය විසඳන්න කියලා. එහෙත්, හමුදාමය නිලධාරියා එහෙම ඒ ප්‍රශ්න විසඳන්න දන්නේ නැහැ.
ඔබ කීවා අමාත්‍යාංශ මේ විදියට අවුල් කිරීමට යටි අරමුණක් තියෙන බව…
අපි මෙහෙම හිතමු. දැනටත් ලංකාවේ ඖෂධ හිඟයක් තියෙනවා. ඉදිරියේදී ඒ තත්වය තවත් වර්ධනය වේවි. එහෙත් ඒ ප්‍රශ්නය ගැන කතාකරන්න අමාත්‍යාංශයක් තියෙනවා වාගේ පෙනුණාට ඇත්තටම අමාත්‍යාංශයක් නැහැනේ. ඖෂධ පිළිබඳ විෂය වෙනම රාජ්‍ය අමාත්‍යාංශයක් චන්න ජයසුමනට බාරදීලා තියෙනවා. එහෙත් ඒකට අදාළ ප්‍රතිපත්ති සකස් කරන්න ඕනෑ කැබිනට් අමාත්‍යාංශයක් වන සෞඛ්‍ය අමාත්‍යාංශයනේ.
කම්කරු අමාත්‍යාංශය යටතේ තිබිය යුතු ආයතන පවා දැන් හරියට නැහැ. ඊපීඑෆ් අරමුදල ආදි ආයතන සියල්ල එක් තැනක නැහැ. ලොකු අවුලක් ඇති කරලා. මා හිතන විදියට මේ අවුල ඇති කරන්නේම ලොකු මහජන අවුලක් ඇති කරන්න. ඉස්සර මිනිසුන් කම්කරු අමාත්‍යාංශයට දුවගෙන ගියා. දැන් කොතැනටද යන්නේ කියලා අපි වගේ අයගෙන් අහනවා. මෙවැනි පාරිභෝගික ප්‍රශ්න, සාමාන්‍ය මිනිසුන්ගේ පරිපාලන ප්‍රශ්න, කම්කරු ප්‍රශ්න ආදිය විසඳාගන්න ඕනෑ වුණාම තමන් යන්න ඕනෑ කොතැනටද කියලා මිනිසුන් දන්නේ නැති තත්වයක් ඇතිවෙනවා. ඉදිරියේදී මිනිසුන්ට විඳින්නට සිදුවෙන පීඩාවලදී ඒ මිනිසුන් අවුල් කිරීම මේ අමාත්‍යාංශ බෙදීමේ අරමුණ විය හැකියි.
පළාත් සභා විෂය පළාත් සභා ක්‍රමයට විරුද්ධ සරත් වීරසේකරට පැවරීමත් ගැටලුවක් නේද?
ඒක හොඳ උදාහරණයක්. පළාත් සභා ඇති කරන්නට හේතු වූ දහතුන්වැනි සංශෝධනයට උග්‍ර ලෙස විරුද්ධ කෙනෙක් පළාත් සභා භාර ඇමති විදියට පත් කරනවා. ඔහු කොළඹ දිස්ත්‍රික්කයේ පළවැනියා නිසා ඔහුගේ අදහස් ඡන්දදායකයා අනුමත කරලා තියෙන බව ඇත්ත. එහෙත් පළාත් සභා ක්‍රමය ඉන්දියාව ලංකාවේ පැටෙව්වා වුණත්, යම් බලය බෙදීමක් පවත්වාගෙන යන්න ඕනෑ. ඔහු පළාත් සභාවලට ප්‍රතිපාදන ලබාදීම ඇතුළු කටයුතුවලදී තමන්ට පුළුවන් උපරිම බාධා කරයි. දහතුන්වැනි සංශෝධනය අනුව ඉඩම් බලතල පළාත් සභාවලට තියෙනවා. එහෙත්, ප්‍රායෝගිකව එම බලතල දීලා නැහැ. තර්ටින් ප්ලස් දෙන්න පොරොන්දු වූ රාජපක්ෂලා කළ යුත්තේ පළාත් සභාවලට එම බලතල ලබාදීමක්. සරත් වීරසේකර වැනි කෙනෙක්ට එම විෂය භාරදීමෙන් ආපස්සට යෑමක් සිදුවෙනවා.
ලංකා ඉතිහාසයේ හැමදාම අමාත්‍ය මණ්ඩල විශාල ඒවාද?
1947 දී නිදහසෙන් පස්සේ පළවැනි කැබිනට් මණ්ඩලයේ සාමාජිකයන් සංඛ්‍යාව 11යි. 1951 ඩඞ්ලි සේනානායකගේ කැබිනට් මණ්ඩලය 13යි. 1959 දී බණ්ඩාරණායක ඝාතනයෙන් පසු හිටපු ඩබ්ලිව්. දහනායකගේ භාරකාර ආණ්ඩුවේ ඇමතිවරුන් සංඛ්‍යාව 10යි. 1960දී තේරී පත් වුණ සිරිමා මැතිනිගේ ප්‍රථම කැබිනට් මණ්ඩලය 11 දෙනයි. ඒ ආණ්ඩුවට සමසමාජ පක්ෂය එකතු වුණාට පස්සේ කැබිනට් මණ්ඩලය 15ක් වුණා. 1965 ඩඞ්ලි සේනානායක ආණ්ඩුවේ කැබිනට් මණ්ඩලය 18යි. 1948 ඉඳන් 1972 දක්වා කාලසීමාව තුළ කැබිනට් මණ්ඩලය 21ට අඩුවෙන් තමයි හැමවිටම පැවතුණේ. කෙසේ වෙතත් ප්‍රේමදාස ජනාධිපතිවරයාගේ කාලයේදී අමාත්‍ය මණ්ඩලය විශාල ලෙස ලොකු වෙන්න පටන්ගත්තා. ඔහු 1990දී තමන්ගේ කැබිනට් මණ්ඩලයට කැබිනට් ඇමතිවරුන් 24 දෙනෙක්, රාජ්‍ය ඇමතිවරුන් 60 දෙනෙක් හා ව්‍යාපෘති ඇමතිවරුන් 23 දෙනෙක් පත් කරගත්තා. 2000 ඔක්තෝබර් මාසයේදී චන්ද්‍රිකා බණ්ඩාරණායක මැතිනිගේ කැබිනට් මණ්ඩලය 30ක් දක්වා වැඩිවුණා. මේ විදියට තමයි කැබිනට් මණ්ඩලය කාලය තිස්සේ පුළුල් වුණේ. අර කලින් තිබුණා වගේ විස්සට අඩු කැබිනට් මණ්ඩලයක් ගැන දැන් හිතන්නත් අමාරුයි. ඒ නිසයි අඩු තරමේ අමාත්‍යාංශ 22ක් ගැන මා කීවේ.
දැන් කැබිනට් මණ්ඩල සාමූහිකත්වය රැකෙන්නේත් නැහැ නේද?
කැබිනට් මණ්ඩල සාමූහිකත්වය කියන්නේ වැදගත් සංකල්පයක්. එය නොනිල නීතියක්. ඒ අනුව කැබිනට් මණ්ඩලය ඇතුළේදී කුමක් කතාකළත් පිටතදී එකක් කිව යුතුයි. කැබිනට් මණ්ඩලයට තනි මතයක් තිබිය යුතුයි. පිටතදී කැබිනට් තීන්දු විවේචන කරන්න බැහැ. ඇමතිවරයෙක් කැබිනට් මණ්ඩලයේ තීන්දුවක් පිළිගන්නේ නැතිනම්, එයාට ඉල්ලා අස්වෙන්න පුළුවන්. විවේචනය කළ හැක්කේ ඉල්ලා අස් වූ පසුව. හිටපු කැබිනට් ලේකම්වරයෙකු වන ධර්මසේන විජේසිංහ පොතක් ලීවා. එහි තියෙනවා, කැබිනට් මණ්ඩලයේ සාමාජිකයන් විවිධ කාරණා ගැන එකඟ නොවීම ඉතා මූලික දෙයක් වීම පමණක් නොවෙයි එය එළියේදී ප්‍රකාශ කිරීමත් ඉතාම සුලබ දෙයක් වුණ බව. ඔහු හිටපු කාලයේදීත්, ඊට කලිනුත් මෙම නීතිය ක්‍රියාත්මක වුණේම නැති බව. සභාග ආණ්ඩු, කට්ටිවාදය හා පුද්ගල අහංකාරය ඊට හේතු වූ බව ඔහු ලියා තිබෙනවා. කැබිනට් මණ්ඩලය පුළුල් වෙනකොට ඒකේ සාමූහිකත්වය ආරක්ෂා කරන්නත් අමාරුයි. අපි පහුගිය කාලය තිස්සේ දැක්කා කැබිනට් මණ්ඩලයේ සාමාජිකයන් එළියේ ගහගන්නවා. ඇමතිවරුන්ගේ සංඛ්‍යාව අඩු වුණොත් ඔය ප්‍රශ්නය විසඳාගන්නටත් අවස්ථාවක් ලැබෙනවා.■
