සියලුම දෙමාපියන් තම දරුවන් පාසල් යවන්නේත්, හැකිනම් සරසවිවලට ඇතුළු කරන්නේත් ඔවුන්ට අනාගතයේදී රැකියාවක් ලබා ගැනීමේ පරම අරමුණෙන්ය. දරුවන් ද දේශපාලන විද්‍යාව හා බෞද්ධ ශිෂ්ටාචාරය වැනි ‘ඩිමාන්ඞ්’ නැති විෂයන් හදාරන්නේ අනාගතයේදී සොක්‍රටීස් හෝ ප්ලේටෝ වැනි මහා ප්‍රාඥයෙකු වීමට හෝ කාලිදාස වැනි මහා කවියෙකු වීමට හෝ බුද්ධඝෝෂ වැනි මහා සඟරුවනක වීමට හෝ නොවේ. ඔවුන්ට ඇවැසි වන්නේ ද හුදෙක් ජීවත්වීම සඳහා රැකියාවකි.
පසුගිය පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණ කාලයේ ජනාධිපතිවරයා අධ්‍යාපනය පිළිබඳ දැක්වූ අදහස් සමුදායක් සමාජ මාධ්‍යය ඔස්සේ දැඩි කතාබහකට ලක් විණි. මෙහිදී පුළුල් ලෙස ව්‍යාප්ත වූ ප්‍රවෘත්ති වීඩියෝවකින් අප දුටුවේ තරුණ සිසුවියන් පිරිසක් තමන් පාසලේදී දේශපාලන විද්‍යාව හැදෑරූව ද තවමත් විශ්වවිද්‍යාල වරම් හෝ රැකියාවක් නොලැබීම පිළිබඳව ජනාධිපතිවරයාව දැනුවත් කරන ආකාරයයි. එම අවස්ථාවේ දී ඔහු, දේශපාලන විද්‍යාව වැනි විෂයන් හදාරන්නේ ඇයිදැයි එම සිසුවියන්ගෙන් ප්‍රශ්න කර, ඔවුන් හැදෑරිය යුත්තේ රටේ ‘ඩිමාන්ඞ්’ එක තියෙන විෂයන් යැයි ඔවුන්ට අවවාද කරන ලදි. එනම්, ඔහුගේ අදහස වූයේ රටේ රැකියා වෙළෙඳපොළේ ඉල්ලුමක් තියෙන විෂයන් සිසුන් හැදෑරිය යුතු බවයි.
මේ කෙටි අදහස් හුවමාරුව පිළිබඳ මූලික වශයෙන් ප්‍රතිචාර දෙකක් ඉදිරිපත් විය. ඉන් එකක් අධ්‍යාපනයේ බුද්ධිමය සංකීර්ණතා ඉවත් කර, එය ප්‍රායෝගික විය යුතු බැව් පැහැදිලිව දැක්වූ තම අදහස් උදෙසා ජනාධිපතිවරයා පැසසීමය. අනෙක නම්, අධ්‍යාපනයේ සංකීර්ණත්වය හඳුනා නොගැනීම පිළිබඳව ජනාධිපතිවරයා නිර්දය ලෙස විවේචනය කිරීමය.
මාගේ විශ්වාසය නම්, මේ ප්‍රවේශ දෙකම අසම්පූර්ණ බවත්, එමගින් ලංකාවේ අධ්‍යාපනයේ ඇති අර්බුද අසලකටවත් පැමිණෙන්නට අපට නොහැකි බවත්ය. එහෙත් මේ අදහස් හුවමාරුව ලංකාවේ අධ්‍යාපනය පිළිබඳව කෙටියෙන් හා වඩාත් තාර්කිකව සිතා බලන්නට අපට අවකාශ ලබා දෙයි.
මෙම ප්‍රවෘත්තියේ අප දුටු සිසුවියන් ජනාධිපතිවරයාට තම ගැටලුව ඉදිරිපත් කිරීමේ පදනම කුමක්ද? ඔවුන් දේශපාලන විද්‍යාව වැනි සමාජීය විද්‍යාවන් හෝ මානව ශාස්ත්‍ර ලෙස හැඳින්වෙන කලාව, භාෂා හා සාහිත්‍යය වැනි විෂයන් හෝ පාසල් මට්ටමේදී අධ්‍යයනය කරන්නේ හා පසුව සරසවිවලට ඇතුළු වුවහොත්, එම විෂයන්ම තවදුරටත් හදාරන්නේ ඒවායේ බුද්ධිමය අන්තර්ගතය හා දාර්ශනික දිශානති පිළිබඳව මැනැවින් සිතා බලාද? මට නම් පෙනෙන ආකාරයට මෙයට අන්තර්-සම්බන්ධිත හේතු කිහිපයක් බලපාන බැව් පෙනේ.
ජනාධිපතිවරයාගේ සංකල්පයම නැවතත් අප යොදා ගතහොත්, දේශපාලන විද්‍යාව මෙන්ම බෞද්ධ ශිෂ්ටාචාරය, ඉතිහාසය, සිංහල, දෙමළ හා කලාව වැනි සමාජීය විද්‍යාවන් හා මානව ශාස්ත්‍රයන් සියල්ලටම ලංකාවේ කිසිම ‘ඩිමාන්ඞ්’ එකක් නැත. එසේ වන්නේ, ඒ කිසිදු විෂයක් හැදෑරීම තුළින් කිසිදු දරුවෙකු වෙළෙඳපොළේ ශ්‍රමිකයන් වශයෙන් පුහුණු නොකරන නිසාය. ඊට හේතුව, මේ විෂයන්ගේ පදනම හා මූලික අරමුණ ශ්‍රමිකයන් පුහුණු කිරීම නොවන නිසාය. ඓතිහාසිකව බලන කල, මෙවැනි විෂයන් 18 වන සියවසේ සිට පාසල් හා සරසවි විෂයන් ලෙස සංවර්ධනය වූයේ යුරෝපයේ ඇතිවූ කාර්මික විප්ලවයත් සමග විනාශ වී යන්නේයැයි විශ්වාස කළ මානව සභ්‍යත්වය රැකගැනීමට අවැසි යැයි සිතූ දැනුමට, ඥාන සම්පාදනයට, බුද්ධිමය කුතුහලයට, චින්තනයට හා දර්ශනයට මුල් තැන දෙන්නටය. එවන් විෂයන් අප රටට පැමිණියේ යටත්විජිත ආධිපත්‍යයේ හා එහි අධ්‍යාපන ප්‍රතිපත්තියේ කොටසක් වශයෙනි. එහි වඩාත් පුළුල් ප්‍රායෝගික අරමුණ වූයේ බුද්ධිමත් හා ශිෂ්ටසම්පන්න රටවැසියන් පිරිසක් බිහිකිරීමය. රැකියාවලට ඇතුළු කිරීම උදෙසා පුද්ගලයන් පුහුණුකිරීම එහි අරමුණ නොවීය. එනමුත් යටත් විජිත යුගයේ සිට නිදහසින් දශක දෙකක් හෝ තුනක් ගත වෙන තුරුම මේ මූලික පාසල් හා සරසවි අධ්‍යාපනය රැකියාවලට ප්‍රවේශයක් ලබා දුන් බව අවශේෂ කරුණකි. එනමුත් මෙහිදී අප මතක තබා ගත යුත්තේ ‘ප්‍රවේශයක්’ හා ‘පුහුණුවක්’ යනු එකිනෙකට වෙනස් වූ කාරණා දෙකක් බවයි.
අද තත්ත්වය මීට වඩා බෙහෙවින් වෙනස් හා සංකීර්ණ බැව් විශේෂයෙන් කිව යුතු නැත. එසේ වුවද, සියලුම දෙමාපියන් තම දරුවන් පාසල් යවන්නේත්, හැකිනම් සරසවිවලට ඇතුළු කරන්නේත් ඔවුන්ට අනාගතයේදී රැකියාවක් ලබා ගැනීමේ පරම අරමුණෙන්ය. දරුවන් ද දේශපාලන විද්‍යාව හා බෞද්ධ ශිෂ්ටාචාරය වැනි ‘ඩිමාන්ඞ්’ නැති විෂයන් හදාරන්නේ අනාගතයේදී සොක්‍රටීස් හෝ ප්ලේටෝ වැනි මහා ප්‍රාඥයෙකු වීමට හෝ කාලිදාස වැනි මහා කවියෙකු වීමට හෝ බුද්ධඝෝෂ වැනි මහා සඟරුවනක වීමට හෝ නොවේ. ඔවුන්ට ඇවැසි වන්නේ ද හුදෙක් ජීවත්වීම සඳහා රැකියාවකි. එහෙත් මේ සඳහා අවශ්‍ය මූලික හෝ තාක්ෂණික පුහුණුව ඔවුන්ට පාසල්වලින් හෝ බොහෝ සරසවි අධ්‍යාපනයන්ගෙන් හෝ ලැබෙන්නේ නැත. එනමුත් වෛද්‍ය විද්‍යාව, ඉංජිනේරු ශිල්පය හා වාස්තුවිද්‍යාව වැනි පාඨමාලා කිහිපයක් පමණක් සරසවිවල සැකසී තිබෙන්නේ තාක්ෂණික දැනුම සපයා දෙන්නට මෙන්ම රටේ ඇති යම් පැහැදිලි අවශ්‍යතා ද සපුරාලන්නටය.
කෙසේ වෙතත්, ඉහත කී ‘ඩිමාන්ඞ්’ එකක් නැති විෂයන් බොහෝ දෙනා හදාරන්නේ පද්ධතිමය ගැටලු නිසා ඔවුන්ට වෙනත් වරණයන් නැති නිසා හෝ එවන් වරණයන් අඩු නිසාය. ඊට හේතුව නිදහසින් පසු මහජනයා විසින්ම පත් කරගත් ආණ්ඩු බොහොමයක් විසින් නිසි අධ්‍යාපන ප්‍රතිපත්ති අවශ්‍ය වේලාවට හා කාලයට සරිලන පරිදි සකසා නොගැනීමය. ලංකාවේ ද්විතීයික අධ්‍යාපනය හා සරසවි ප්‍රවේශය නිදහසින් පසු මූලික වශයෙන් පුළුල් කර ඇත්තේ මෙවැනි විෂය ක්‍ෂේත්‍ර සඳහා ඇති ඉඩප්‍රස්ථා සීමාන්තික ලෙස පුළුල් කිරීම ඔස්සේය. එසේ කිරීමට ප්‍රධානතම හේතුක් වූයේ මෙවැනි විෂයන් හැදෑරීම සඳහා සරසවි ප්‍රවේශය පුළුල් කිරීම ඡන්ද කාලවකවානුවල අපගේ අදූරදර්ශී දේශපාලනඥයන්ගේ ප්‍රධානතම ඡන්ද උප්පරවැට්ටියක් වීම නිසාය. එහි නිෂේධනීය ආදීනව පිළිබඳ ඔවුන්ට ගැටලුවක් තිබූ බැව් නොපෙනේ. අනෙක් අතට, ‘ඩිමාන්ඞ්’ එක ඇති වෛද්‍ය විද්‍යාව, ඉංජිනේරු ශිල්පය වැනි විෂයන් සඳහා මේ ආකාරයට සරසවි වරම් පුළුල් කිරීමක් අප දැක නැත.
එමෙන්ම, මෙවන් විෂයන්ගෙන් ඓතිහාසිකව බලාපොරොත්තු වූ සභ්‍යත්වමය කර්තව්‍යය ද වර්තමානයේදී පද්ධතිමය වශයෙන් සිදුවන්නේ නැත. එසේ වන්නේ නම්, එය සිදුවන්නේ ගුරුවරු අතලොස්සකගේ පුද්ගලික මැදිහත්වීම් වශයෙන් පමණි. ඊට ප්‍රධාන හේතුව නම්, ඒ පුළුල් හා බෙහෙවින් වැදගත් වූ කාර්යභාරය පාසල් මෙන්ම බොහෝ සරසවි ගුරුවරුන් ද අමතක කර තිබීමත්, මේ විෂය ක්‍ෂේත්‍ර පවතින තත්ත්වයන්ට අනුකූලව යාවත්කාලීන කිරීම සිදුවන්නේ ඉතාමත් මන්දගාමීව වීමත් නිසාය.
මේ අනුව, ජනාධිපතිවරයාගේ පරිකල්පනයට අනුව, දේශපාලන විද්‍යාව වැනි විෂයන් ‘ඩිමාන්ඞ්’ එක නැති විෂයන් නම්, ‘ඩිමාන්ඞ්’ එක ඇත්තේ කුමනාකාරයේ විෂයන්ටද? ඔහුගේ අදහස මෙන්ම බොහෝ රටවැසියන් ද එක එල්ලේ පවසනු ඇත්තේ රැකියා සොයා ගැනීම සඳහා අවශ්‍ය අධ්‍යාපනයක් පමණක් සඳහා ‘ඩිමාන්ඞ්’ එක ඇති බවයි. එනමුත්, අප පාසල්වල සිට සරසවි දක්වා සිසුන්ට ලබා දිය යුත්තේ ශ්‍රම වෙළෙඳපොළේ අවශ්‍යතා පමණක් සිහියේ තබාගෙන හුදු තාක්ෂණික අධ්‍යාපනයක් පමණක්ද? පාසල් හා සරසවිවල වගකීම වෙළෙඳපොළට ශ්‍රමිකයන් පුහුණුකිරීම බවත් මේ සරල උපයෝගිතාවාදී කෘත්‍යයෙන් ඔබ්බට කිසිදු ශිෂ්ටාචාරමය වගකීමක් මේ ආයතන සතුව නැති බවත් අප සමාජයක් ලෙස පිළිගන්නේද? අපට සමාජවිද්‍යාඥයන්, දේශපාලන චින්තකයන්, කවියන්, නවකතාකරුවන්, කලාශිල්පීන්, දාර්ශනිකයන්, ඉතිහාසඥයන් අවශ්‍ය නැත්ද? අපගේ සාමූහික අනාගතයට හුදෙක් අවැසි වන්නේ ශ්‍රමිකයන් පමණක්ද? ජනාධිපතිවරයාට මෙන්ම රටේ බොහෝ දෙනාට ද සිදුවී ඇත්තේ අධ්‍යාපනය වැනි අති විශාල ක්‍ෂේත්‍රයක විසිර පවත්නා එහි අනේනවිධ අනු-කොටස් නිසි ලෙස තේරුම් නොගැනීමය. උදාහරණයක් වශයෙන්, මේ ‘ඩිමාන්ඞ්’ කතාවෙන් කියැවෙන්නේ රැකියා කේන්ද්‍රකරගත් තාක්ෂණික හා උපයෝග්‍යතාවාදී අධ්‍යාපනයක් පිළිබඳ අති සරල අදහසක්ය. ලොව බොහෝ රටවල තාක්ෂණික අධ්‍යාපන ආයතන පිහිටුවා තියෙන්නේ ම මේ සඳහාය. මෙරට ද තාක්ෂණික පාසලක් යටත්විජිත යුගයේම මරදානේ පිහිටුවනු ලැබුවේ මේ සඳහාය. එහෙත් පාසල්වලින් ලබා දෙන මූලික අධ්‍යාපනයෙන් පසුව, මෙවන් ආයතන වෙත සිසුන් යොමු කිරීම සඳහා නිසි වෘත්තීය අධ්‍යාපනය පිළිබඳ දැක්මක් රජයයට හෝ ඒ ගැන මූලික තේරුම් ගැනීමක් මහජනයාට හෝ ඇති බවක් නොපෙනේ.
එසේ වුවද ලංකාවේ රජයේ තාක්ෂණික පාසල් ද දැන් පළාත් මට්ටමින් ව්‍යාපත්වී ඇති බව පැහැදිලිය. එනමුත් මෙය දියුණ වෘත්තීය අධ්‍යාපන පද්ධතියක් සේ තේරුම් ගත නොහැක. දියුණු වෘත්තීය අධ්‍යාපන ක්‍රමයක් තිබුණේ නම්, ඊනියා ‘ඩිමාන්ඞ්’ නැති විෂයන් හදාරා සරසවිවල විශාල කාලයක් නිකරුණේ ගතකර, රැකියා පුහුණුවක් ද නොමැතිව සමාජයට ඇතුළු නොවී, මෙවන් ආයතනවලින් අවශ්‍ය තාක්ෂණික දැනුම ලබාගෙන ශ්‍රම බලකායට ඇතුළුවීමේ හැකියාව දෙනෝදහසකට සකසා දිය හැක. එවිට සරසවියකට ඇතුළුවන්නේ මීට වඩා පුළුල් ශාස්ත්‍රීය දැනුමක් ලබා ගන්නට අවැසි හා කැමැත්තක් ඇති අය පමණි. සරසවි අධ්‍යාපනය ද යාවත්කාලීන කිරීම අතිශයින් අවශ්‍ය බව පැහැදිලිය. එනමුත් මෙය වෙනමම සාකච්ඡා කළ යුතු ප්‍රශ්නයකි.
මේ තත්ත්වය තුළ, ජනාධිපතිවරයා සිතන ආකාරයේ ‘ඩිමාන්ඞ්’ එකක් ඇති තාක්ෂණික අධ්‍යාපන න්‍යායපත්‍රයකට අප විරුද්ධ නොවිය යුතුය. එය සමාජයට අත්‍යවශ්‍ය වේ. ඒ සඳහා අපගේ වෘත්තීය පුහුණු ක්‍ෂේත්‍රය දියුණු කිරීම අත්‍යවශ්‍ය වන අතර, ඒ පද්ධතිය හා පාසල් පද්ධතිය අතර මනා සබඳතාවක් ඇති කළ යුතුය. අප විරුද්ධ විය යුත්තේ එවන් සීමිත වෘත්තීය අධ්‍යාපනයක් පාසල් පද්ධතියෙන් හෝ සරසවි පාඨමාලා මගින් ලබාදිය හැකිය යන පසුගාමී අදහසටය. අප තව දුරටත් විරුද්ධ විය යුත්තේ, අපගේ පාසල් අධ්‍යාපන පද්ධතිය හා සරසවි අධ්‍යාපනය තත්කාලීන ගෝලීය දැනුමට හා අවශ්‍යතාවලට සරිලන ස්ථානයක ඇත්තේය යන වැරදි විශ්වාසය සරණ ගොස් ඇත්තවුන් මේ ආයතන අරක්ගෙන සිටීම පිළිබඳවය.
අධ්‍යාපන පද්ධතියේ යම් යම් සුවිශේෂ කොටස්වලින් සිදුකළ යුතු මේ උපයෝග්‍යතා හා තාක්ෂණික පුහුණුව මගින් සමස්ත අධ්‍යාපනයම වසා නොදැමිය යුතුය. එසේ කළහොත්, එමගින් සිදුවන්නේ අපගේ සභ්‍යත්වයම විනාශය කරා ගෙන යාමය. මෙනිසා පාසල් හා සරසවි වෙත පැමිණෙන සිසුන් යහපත් පුරවැසියන් බවට පත්කිරීමට යම් දායකත්වයක් ලබා දිය හැකි සවිඥානකත්වයක් ගොඩනැගීම ද අනිවාර්යයෙන් ඕනෑම රටක අධ්‍යාපන ක්‍රමයට ඇතුළත් විය යුතුය. මේ වගකීමේ වැඩි බරක් දැරීමට සිදුවන්නේ පාසල් හා සරසවි පද්ධතියටය. ඉංදීය මහා ගත්කරු රබීන්ද්‍රනාත් තාගෝර් අධ්‍යාපනය පිළිබඳව පවසා ඇති ඇතැම් අදහස්වල මේ වගකීම පිළිබඳ වැදගත් ඉඟි ගැබ්වී ඇති බව මගේ පිළිගැනීමයි. ඔහු පවසා ඇති දේ මෙසේය, “මගේ වචන හා කෘති හරහා මා අවධාරණය කරන්නට උත්සාහ දරන්නේ අධ්‍යාපනයේ එකම අර්ථය හා අරමුණ නිදහස බවයි. එනම්, විශ්වයේ පැවැත්ම පිළිබඳව පවතින මෝහයෙන් නිදහස්වීම හා මානව ලෝකය සමග අප කරන ගනුදෙනුවලදී බලපවත්වන අගතීන්ගෙන්ද නිදහස්වීමයි” (තාගෝර් 2004).
අප මෙයින් තේරුම් ගත යුත්තේ පුළුල් අධ්‍යාපනයක් හා තාක්ෂණික හෝ වෘත්තීය අධ්‍යාපනයක් යනු එකක් නොව දෙකක් බවයි. අප තව දුරටත් තේරුම් ගත යුත්තේ, රැකියාවක් සොයා ගැනීම හා අපගේ සභ්‍යත්වයේ අනාගතය පිළිබඳ සංවේදී වීම ද එකක් නොව දෙකක් බවයි.■
