2020 අගෝස්තු මස 15 වැනිදා පැවතුණු මහා මැතිවරණයෙන් පොදු ජන පෙරමුණ ප්‍රකාශිත ඡන්දවලින් 59%ක් ලබාගනිමින් විශිෂ්ට ජයක් අත්පත් කරගෙන තිබුණා. එම පත්වෙන ආණ්ඩුව සඳහා අමාත්‍ය ධුර 28ක් හා රාජ්‍ය අමාත්‍ය ධුර 40ක් නම් කර ඔවුනගේ වගකීම විස්තර කෙරෙන අංක 2020/8/2187-27 දරන ගැසට් පත්‍රයක් නිකුත් කිරීමෙන් අනතුරුව එම තනතුරු සඳහා අමාත්‍යවරුන් පත්කිරීම 15 වැනිදා සිදුකළා.
ඇත්තෙන්ම පත්කෙරුණු එම අමාත්‍ය මණ්ඩලයේත්, ඒ ඇමතිවරුන්ගේ කාර්යයන් හා කර්තව්‍යයන් පිළිබඳව කාර්ය සාධනය මුල් කර ගෙන අලුත්ම ස්වරූපයකින් ඉදිරිපත් කෙරුණු එම ගැසට්ටුවේත් බොහොමයක් සාධනීය ලක්ෂණ තියෙනවා. ඒ වගේම අඩු පාඩුත් තියෙනවා. මේ ලිපියේ අරමුණ ඒ පිළිබඳ විග්‍රහයක් කිරීමයි. ඉස්සෙල්ලාම හොඳ ගැන කතාකරමු.
හොඳ
කැබිනට් ඇමතිවරුන්ගේ හා රාජ්‍ය ඇමතිවරුන්ගේ කාර්යයන් හා කර්තව්‍යයන් ඉදිරිපත් කිරීමේදී පළමුව අමාත්‍යවරුන්ට හා රාජ්‍ය අමාත්‍යවරුන්ට පොදුවේ ඇති වගකීම් හා දෙවනුව එක් එක් පදවියට සුවිශේෂ වගකීම් ඉතා පැහැදිලිව වෙන්කර දක්වා තියෙනවා. ඒ වගේම නියෝජ්‍ය ඇමති රාජ්‍ය ඇමති පැටලැවිලි නැහැ. ඇත්තේ රාජ්‍ය ඇමතිවරු පමණයි. සෑම රාජ්‍ය ඇමතිවරයෙකුටම තමන්ට නිශ්චිත වපසරියක් හා එයට අදාළ ආයතන ලබාදීලා තියෙනවා. උදාහරණ ලෙස වනජීවී අමාත්‍යවරයාට රාජ්‍ය දැව සංස්ථාව ලෙස ද්විතීයික ආයතනයක් පවරාදෙන විට එම රාජ්‍ය අමාත්‍යවරයාට වන සංරක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තුව හා වනජීවී සංරක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තුව බාරදී තිබෙනවා. නමුත් කැබිනට් පත්‍රිකා ඉදිරිපත් කිරීම අදාළ අමාත්‍යවරයා හරහා කළ යුතු බවත් පැහැදිලිව දක්වා තියෙනවා.
ඊට අමතරව එක් එක් ඇමතිවරයාගේ කාර්යයන් හා කර්තව්‍යයන් විස්තර කිරීමට මීට පෙර හැම ගැසට්ටුවකම දාන එකම හෑල්ල වෙනුවට පොදු ජන පෙරමුණේ මැතිවරණ ප්‍රකාශනය හා සම්බන්ධ කළ සුවිශේෂ ප්‍රමුඛතා හඳුන්වා දීලා තියෙනවා. උදාහරණ ලෙස අධ්‍යාපන ඇමතිවරයාට පවරා ඇති “පෙර පාසල් අධ්‍යාපනයේ සිට උසස් අධ්‍යාපනය සම්පූර්ණ කරන තෙක්ම පැහැදිලි මාර්ග සැලැස්මක් සකස් කිරීම සඳහා ප්‍රතිපත්තිමය මගපෙන්වීම හා පාසල් අවශ්‍යතාව සම්බන්ධයෙන් නැවත සමීක්ෂණයක් සිදු කොට ඒ අනුව පාසල් පද්ධතිය ප්‍රතිස්ථානගත කිරීම” එවැනි වැදගත් ප්‍රමුඛතා දෙකක්. රාජ්‍ය අමාත්‍ය ධුර පැවරීමේදී උදාහරණ ලෙස ග්‍රාමීය කර්මාන්ත යනුවෙන් හැදින්වීමට ඔබ්බෙන් ගොස් වේවැල්, පිත්තල, මැටි ලී බඩු ලෙස එක් එක් කර්මාන්ත වෙන වෙනම අවධාරණය කරලා තියෙනවා. මෙය හාස්‍යජනක හා මෙන්ම අනවශ්‍ය බෙදීමක් ලෙස බැලූබැල්මට පෙනුණත් යම් සුළු ව්‍යපාරියෙකුට තමන්ගේ ප්‍රශ්න ඉදිරිපත් කළ යුතු තැන මේ නිසා පැහැදිලිව දැක්වෙනවා.
ඊළඟට, ඉදිරියට එන අර්බුද කාලය තුළ ජනතාවට සහන සැලසීමටත් ඒ වගේම නව ව්‍යාපාර ඇතිකිරීමට හා රාජ්‍ය සම්පත් උපයෝජනය කිරීමටත් අදාළ ආයතන සියල්ල “සමෘද්ධි, ගෘහ ආර්ථික, ක්ෂුද්‍ර මූල්‍ය, ස්වයං රැකියා, ව්‍යාපාර සංවර්ධන හා ඌන උපයෝජන රාජ්‍ය සම්පත් සංවර්ධන රාජ්‍ය අමාත්‍යාංශය” ලෙස එක තැනකට අරගෙන තියෙනවා. මේ නිසා කෘෂිකර්මය හා වාණිජ කටයුතුවලට අදාළ කාර්යභාරයන් අමාත්‍යංශ 5කටත් රාජ්‍ය අමාත්‍යංශ 33කටත් මැටි පිත්තල ලෙස බෙදීම නිසා ඇතිවන ප්‍රශ්න යම් තරමකට මගහැරෙනවා. කාලීන අවශ්‍යතාව වන්නේ කර්මාන්ත, කෘෂිකර්මය, වෙළඳාම, ඉඩම් හා වාරිමාර්ග යන රාමුවලට හෝ ඒ එක් එක් රාමුවේ අදාළ බෝග හෝ භාණ්ඩවලට හිරනොවී ඒවායේ ඕනෑම සංකලනයක් තුළින් රටේ නිෂ්පාදනය හා අපනයනයන් ඇති කිරීමට සුළු, මධ්‍යම හා මහා පරිමාණ ව්‍යාපාරිකයන්ට ඇති බාධා ඉවත් කිරීමයි. අගමැතිතුමා යටතේ කේන්ද්‍රීය අමාත්‍යාංශයක් ලෙස “සමෘද්ධි, ගෘහ ආර්ථික, ක්ෂුද්‍ර මූල්‍ය, ස්වයං රැකියා, ව්‍යාපාර සංවර්ධන හා ඌන උපයෝජන රාජ්‍ය සම්පත් සංවර්ධන රාජ්‍ය අමාත්‍යංශය” පවත්වන්නේ ඒ සඳහායි කියා මා හිතනවා.
අනික් පැත්තෙන් නවක ඇමතිවරුන්ට රාජපක්ෂ ‘ඇතුළු කවයේ’ අමාත්‍යංශවල රාජ්‍ය ඇමතිධුර ලබාදී තියෙනවා (උදාහරණ ලෙස, මුදල් අමාත්‍යංශය: ෂෙහාන් සේමසිංහ; නාගරික සංවර්ධනය හා නිවාස: ඉන්දික අනුරාධ හා ජීවන් තොන්ඩමන්). මෙය හොඳ ලකුණක්.
නරක
පළමුවම ජනපතිට ඇමතිධුර පවරා ගත නොහැකි බව ව්‍යවස්ථාවේ පැහැදිලිව දක්වා තිබියදී ගෝඨාභය රාජපක්ෂ මහතා ආරක්ෂක ඇමති පදවිය තමාට පවරාගෙන තියෙනවා. තුනෙන් දෙකක බලය ලබාගෙන අදාළ නීතිය වෙනස් කිරීමේ හැකියාව ආණ්ඩුවට ඇති බව පෙනුණත් ඊට පෙර රටේ උත්තරීතර නීතිය වන ව්‍යවස්ථාව උල්ලංඝනය කිරීම ගැන මීට වඩා විරුද්ධතාවක් එල්ල විය යුතුයි.
දෙවනුව තීරණාත්මක ආයතන සියයට සියයක් වගේම ජනපති හා අගමැති යටතට අරගෙන තියෙනවා. මෙය හානිදායක බල කේන්ද්‍ර කිරීමක්. මේ අයගේ අත්දැකීම් හා හැකියාවන් ගැන විවාදයක් නැහැ. නමුත් අප ඉදිරියට යෑමට නම් වෙනත් වෙනත් අදහස් හා අලුත් උත්තේජන අවශ්‍ය වෙනවා. සහෝදරයන් දෙදෙනා හා ඔවුන් විසින් තෝරාගන්න නිලධාරීන් රටේ ගමන් මග මුළුමනින්ම තීරණය කරන තත්වයක් ඇතිවීම රටට අහිතකරයි. ව්‍යවස්ථා සංශෝධනයකින් ව්‍යවස්ථාදායක සභාව බෙලහීන කළොත් මේ ඇතුළු කවයට සම්පූර්ණයෙන් බ්‍රේක් නැති තත්වයක් ඇතිවෙනවා. අප ඉදිරියේ දැනට ඇති ණය බර 2010-2015 කාලයේදී රාජපක්ෂ රෙජීමයේ බ්‍රේක් නැති ගමනේ ප්‍රතිවිපාකයක් ලෙස විචාරකයන් හඳුන්වනවා. කවුරු කළත් බ්‍රේක් නැති ගමනක් රටට අහිතකර බවට සැකයක් නැහැ. එවැනි ගමනක් යෑම එම ගමනේ යන අයටත් ප්‍රතිවිපාක දෙන බව අපි 2015 ජනාධිපතිවරණයේ ප්‍රතිඵලවලින් දැක්කා.
පහත දැක්වෙන්නේ 2020 කැබිනෙට්ටුවේ අහිතකර ඒකරාශි කිරීම්වලින් උදාහරණ කිහිපයක්.
- තොරතුරු හා සන්නිවේදන තාක්ෂණය හා සම්බන්ධ ආයතන සියල්ල, ආයෝජන මණ්ඩලය හා පෝට් සිටි ව්‍යාපෘතිය “ජාතික ප්‍රමුඛතාවන් සඳහා ජාතික මට්ටමේ මගපෙන්වීම හා සම්බන්ධීකරණය සඳහා ක්‍රියාත්මක වන ආයතන” යනුවෙන් නම් කරලා ජනාධිපති යටතට අරන් තියෙනවා.
- දෙවනුව ස්වදේශීය කටයුතු අමාත්‍යාංශයේ වැදගත්ම ආයතන සමූහය ආරක්ෂක අමාත්‍යාංශය විසින් ගිලලා. ඒ අනුව පොලීසියත්, ග්‍රාම නිලධාරීවරයාගේ සිට දිස්ත්‍රික් ලේකම්වරු හා ප්‍රාදේශීය ලේකම්වරුනුත් ආරක්ෂක ලේකම්ට වාර්තා කරනු ඇති; පුද්ගලයින් ලියාපදිංචි කිරීම හා කොම්පැනි ලියාපදිංචි කිරීම මෙන්ම ආගමන හා විගමන දෙපාර්මේන්තුවත් ආපදා කළමනාකරණයත් ආරක්ෂක අමාත්‍යාංශයට පවරාගෙන තියෙනවා.
- මේ ලෙස සියලුම වැදගත් තොරතුරු ප්‍රභවයන් වන ග්‍රාම නිලධාරී, ප්‍රාදේශීය ලේකම් හා දිස්ත්‍රික් ලේකම් කාර්යාල සිට පුද්ගලයන් ලියාපදිංචි කිරීම හා කොම්පැනි ලියාපදිංචි කිරීම මෙන්ම ආගමන හා විගමන දෙපාර්මේන්තුවත් අමතරව පවරාගනිමින් ආරක්ෂා අමාත්‍යාංශය හරහා ලංකාව ීමරඩැසකක්බජැ ීඒඑැ එකක් හෝ අති-සෝදිසි රාජ්‍යයක් බවට පත්වීමේ අවදානම තියෙනවා.
අවසාන වශයෙන් මෙම කැබිනෙට්ටුව අතිබලගතු තනතුරු ඒකරාශි කරගත් ජනපති හා අගමැති දෙපළ සහිත කේන්ද්‍රයක් හා ඒ වටා භ්‍රමණය වන යම් තරමකට වැදගත් අමාත්‍යාංශ හා එතරම් තීරණාත්මක නොවන අමත්‍යාංශ යනුවෙන් කක්ෂ දෙකක් ලෙස පවතිනවා කියලා කියන්න පුළුවන්. නමුත් ඉදිරියේදී කේන්ද්‍රය හෝ කක්ෂ ඕෆ් බැලන්ස් යන්න පුළුවන්. යම් යම් නවක ඇමතිවරු ජවයක් ඇතිව ඉදිරියට දුවන කොට ජ්‍යෙෂ්ඨ ඇමතිවරු හැලෙන්න පුළුවන්. මේ කොයි තත්වයන් යටතේත් වැදගත් වන්නේ සිවිල් සමාජය හා මාධ්‍ය, රටේ මූලික ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ව්‍යුහය හා හා ජනතාවගේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී අයිතිවාසිකම් වෙනුවෙන් ඍජු ස්ථාවරයක සිටීමයි.
යෝජනා
ආණ්ඩුව පැත්තෙන් කැබිනෙට්ටුවේ ව්‍යුහය නිසා ඇතිවන දුර්වලතා මග හැර ගැනීම සඳහා පළමුවම මා යෝජනා කරන්නේ ඒකරාශි කිරීමෙන් බලාපොරොත්තු වන යම් යම් ප්‍රතිසංස්කරණ වහාම සිදු කර සියලු ස්වදේශීය සේවා කටයුතු වසරක් ඇතුළත නැවතත් ස්වදේශ කටයුතු අමාත්‍යාංශයට බාර දීමයි. ඊට අමතරව, ඉදිරියට එන සමාජ ආර්ථික අර්බුදයට මුහුණ දීමට ආරක්ෂක අමාත්‍යාංශය, මුදල් අමාත්‍යාංශය හා නාගරික සංවර්ධන හා නිවාස අමාත්‍යාංශය ලෙස පවතින කේන්ද්‍රයට අධිකරණ, විදේශ කටයුතු, ස්වදේශ කටයුතු, කම්කරු හා අධ්‍යාපනය අමාත්‍යාංශ එකතු කළ වැඩි නියෝජනයක් සහිත මෙහෙයුම් කේන්ද්‍රයක් ඇති කිරීමයි.
දෙවනුව, අමාත්‍ය මණ්ඩලයේ වගකීම් විස්තර කෙරෙන අංක 2187/27 ගැසට්ටුවෙන් ඔබ්බට ගොස් සෑම අමාත්‍යාංශයකටම මැනිය හැකි කාර්යසාධන ඉලක්ක තුනක් හෝ පහක් අතර ප්‍රමාණයක් එක් එක් අමාත්‍යාංශය හා සාකාච්ඡා තුළින් නිර්ණය කිරීමයි. ඇත්තටම අධිකරණ අමාත්‍යාංශයට ව්‍යවස්ථා සංශෝධනය වැනි භාරධුර වගකීමක් ලබාදීමත් අලි සබි්‍ර මහතා වෙත තම මුස්ලිම්කම නිසා ඇතිවන අනවශ්‍ය බලපෑම් නිසාත් පොදු ජනයාට බලපාන දරුණුම කාරණයක් වන නඩු විභාග සමාප්ත කිරීමේදී අවුරුදු පහළොවක විස්සක කාලයක් ගතවන තත්වය වහා දුරලීම අතපසු විය හැක. නඩු විභාග සමාප්ත කිරීම පිළිබඳ කාර්යසාධන ඉලක්කයක් දැනට එම අමාත්‍යාංශයට පවරා නැහැ. එය වහා නිවැරදි කළ යුතුයි.
තුන් වෙනුව, 2020 කැබිනෙට්ටුවට මෙන්ම ඕනෑම කැබිනෙට්ටුවකට අදාළ වන ප්‍රශ්නයක් වන්නේ ඇමතිවරුන් විසින් තමන්ගේ සංවර්ධන ඉලක්ක කරා යා යුතු ආකාරය හරිහැටි තේරුම් නොගෙන සිටීමයි. රජය මැදිහත්ව අලුත් රාජ්‍ය ව්‍යාපාර හෝ ව්‍යපෘති ඇරඹීමට ප්‍රමුඛතාවක් දීම ඇමතිවරුන්ගේ සාමාන්‍ය පුරුද්දයි. ඒ වෙනුවට රටේ පවතින ව්‍යාපාර හෝ සේවාවන් සඳහා අලුත් ප්‍රතිපත්ති හෝ නියාමන ක්‍රමවේද හඳුන්වාදීම තුළින් බොහොමයක් සංවර්ධන ඉලක්ක සාක්ෂාත් කරගන්න පුළුවන්. රාජ්‍ය සම්පත් කළමනාකරණය පිළිබඳවද යම් දැනුමක් ඇමතිවරුන් සතු විය යුතුයි. එම නිසා සෑම ඇමතිවරයකුටම ‘නව රාජ්‍ය ප්‍රතිපත්ති, පොදු සේවා නියාමනය හා රාජ්‍ය ව්‍යවසාය හා සම්පත් කළමනාකරණය තුළින් සංවර්ධනය’ යන මැයෙන් වැඩමුළුවක් වහාම සංවිධානය කිරීම වැදගත් වෙනවා.
හතරවෙනුව “පොල්, කිතුල්, තල් හා රබර්” ලෙස, “උක්, බඩ ඉරිඟු, කජු, ගම්මිරිස්, කුරුඳු, කරාබුනැටි, බුලත්” ලෙස, “බතික්, අත්යන්ත්‍ර රෙදි” ලෙස, “මැණික් හා ස්වර්ණාභරණ” ලෙස හෝ, “වේවැල් පිත්තල, මැටි, ලී බඩු” ලෙස වෙන් වෙන්ව හැඳින්වූවත්, ඒ සැම බෝගයක් හෝ ද්‍රව්‍යයක් හෝ ආශ්‍රිත ග්‍රාමීය කර්මාන්ත ප්‍රවර්ධනයට අදාළ වන්නේ අමුද්‍රව්‍ය සපයා ගැනීම, එම කර්මාන්ත කළමනාකරණය කිරීම හා වෙළඳපොළ අත්පත් කර ගැනීම යන පොදු ප්‍රශ්නයි. මේ සඳහා “සමෘද්ධි, ගෘහ ආර්ථික, ක්ෂුද්‍ර මූල්‍ය, ස්වයං රැකියා හා ව්‍යාපාර සංවර්ධන රාජ්‍ය අමාත්‍යාංශය” මැදිහත්ව අමාත්‍යාංශවලට හා අමාත්‍යවරුන්ට අවශ්‍ය දැනුම ලබා දිය යුතුයි.
අවසාන වශයෙන් මෙවැනි ව්‍යුහමය සමානකම් ඇති විෂයන් හොබවන ඇමතිවරුන්ට එකිනෙකා හා සාකච්ඡා කිරීමෙන් ගැටලු විසඳා ගැනීමට උනන්දු කරවීම හා ඔවුන් වෙනුවෙන් විශේෂ වැඩමුළු පැවැත්වීම කෙරෙහිද “සමෘද්ධි, ගෘහ ආර්ථික, ක්ෂුද්‍ර මූල්‍ය, ස්වයං රැකියා හා ව්‍යාපාර සංවර්ධන රාජ්‍ය අමාත්‍යංශයේ” අවධානය යොමු විය යුතුයි. ඇත්තෙන්ම රාජ්‍ය අමාත්‍යාංශ 90%ක්ම (1) කර්මාන්ත හෝ මහා පරිමාණ ව්‍යාපාර ප්‍රවර්ධනය (2) සුළු හෝ මධ්‍යම ව්‍යාපාර ප්‍රවර්ධනය (3) ග්‍රාමීය මට්ටමේ යටිතල පහසුකම් සැපයීම හා (4) ජාතික මට්ටමේ යටිතල පහසුකම් සැපයීම ලෙස වර්ගීකරණය කළ හැකියි. මේ හතර සඳහා අදාළ උපක්‍රම එකිනෙකට වෙනස්වෙනවා.
සමස්තයක් ලෙස ජනතාවට අධික බදු බරක් හා ණය බරක් හිමිකරමින් 70කට ආසන්න ඇමති මණ්ඩලයක් නඩත්තු කිරීමේ දේශපාලන යථාර්ථයට කළමනාකරණ විසඳුමක් දීමට රජය කටයුතු කරයිද නැද්ද යන්න ගැන රටට ආදරය කරන සෑම කෙනෙකු විසින්ම විමසිල්ලෙන් සිටිය යුතුයි. ■
