ජෙහාන් අප්පුහාමි – ‘ඩ්‍රාමා’ සඟරාවේ සංස්කාරක
ඩ්‍රාමා කියන සඟරාව පටන්ගත්ත පසුබිම ගැන විස්තර කළොත්..
සාමාන්‍යයෙන් තරුණ නාට්‍යකරුවෙක් නාට්‍යයක් කළාම තරුණ සේවා සභාවේ සහ නාට්‍ය රාජ්‍ය නාට්‍ය උළෙලේ පෙන්වනවා. එතැනින් පස්සේ ඒ නාට්‍යය ප්‍රදර්ශනයෙන් ඉවත් වෙනවා. මේ උළෙලවල් දෙකේ අවසන් වටයට තේරෙන නාට්‍ය ඉහළ මට්ටමක තියෙන නාට්‍යයනේ. යම් විනිශ්චය මණ්ඩලයක් බලල ඇගයීමක් ලැබුණු නාට්‍යයනේ. අමිල් ගල්අංග, මම සහ අපේ කණ්ඩායම ලංකාවේ නාට්‍යය යන්නේ නැති ඈත ප්‍රදේශවලට ගිහින් ඒවා පෙන්වන්න නාට්‍යය සංවිධානය කරමු කියලා අදහසකට ආවා.
ඒ අතරේ ලංකාවේ නාට්‍යය කරන අය, නාට්‍යයවල රඟපාන අය, ගුරුවරු නාට්‍යය ඉගෙන ගන්න ළමයි ආශ්‍රයෙන් අපි සමීක්ෂණයක් කළා. ඩ්‍රාමා වගේ සඟරාවක් සඳහා ඉඩකඩ තියෙනවාද කියලා බලන්න. එහි අවසන් ප්‍රතිඵලය විදියට එවැනි අවශ්‍යතාවයක් තිබෙන බව තේරුණා. එහිදී අපිත් එක්ක අත්දැකීම් හුවමාරු කරගත්ත බෙහෝ අය කිව්වේ, සඟරාවක් පටන් ගහන්න, හැබැයි කලාපයක් දෙකක් ගහලා නවත්වන්න එපා පවත්වාගෙන යන්න කියලා. ඒ අයත් දැනගෙන හිටියා ප්‍රකාශනයක් පටන් ගන්න පුළුවන් වුණාට පවත්වාගෙන යන්න තමයි අමාරු කියලා. ඉතිං අපි කිව්වේ අපි පටන් ගන්නම්, පවත්වාගෙන යන්න ඔබේ සහයෝගය අපට දෙන්න කියලා. ඒ කියන්නේ අඩුම තරමින් සඟරාවක් සල්ලි දීලා ගන්න කියලා අපි යෝජනා කළා. ලංකාවේ නාට්‍ය හා රංග කලාව උගන්වන ගුරුවරු ටිකවත් මුදල් ගෙවලා මේ සඟරාව ගන්නවානම් ඒක ලොකු උදව්වක් බව අපි කිව්වා.
ඒ අනුව අපි ඩ්‍රාමා සඟරාවේ පළමු කලාපය පටන් ගත්තා. බත්තරමුල්ලේ අපේ ගම පරිශ්‍රයේ අපි ඉතා සාර්ථක එළිදැක්වීමේ උත්සවයක් තිබ්බා. ඇත්තටම අපේ මූලිකම අදහස අපේ දැනුම අපි විෂයට ලැදි අය සමග බෙදා ගැනීම. ගොඩක් අය කිව්වා, මේ වෙලාවේ ප්‍රින්ට් මීඩියා කරන්නම එපා කියලා. ඊ-බුක් එකක් විදිහට පුළුවන් නම් යවන්න බලන්න කියලා. අපි තේරුම් ගත්ත විදියට දැනුම හොයන කෙනා කියවීම අතහැරලා නෑ කියලා. ප්‍රේක්ෂකාගාරය හදන්න අපට උවමනාවක් තියෙනවා. ඉතිං අපි ඩ්‍රාමා සඟරාව පටන් ගත්තා. මේ වෙනකොට හතරවැනි කලාපයත් කරලා තියෙන්නේ.
සඟරාවේ නිමාව උසස් මට්ටමකින් තියා ගන්න විශාල පිරිවැයක් දරන බව බැලූ බැල්මටම පේනවා, ඒ පිරිවැය උපයාගන්න හැකි වෙලා තියෙනවද?
කලාකාරයා හිඟන්නා. දුප්පත් නාට්‍යකාරයෝ. වගේ පහත් තැනකට තමයි මේ විෂය දාලා තියෙන්නේ. නාට්‍යකාරයෙක් කිව්වාම ගණන් ගන්නේම නැති තැනට පත් වෙලා තියෙන්නේ. සල්ලි නැති, තැන් තැන් වල රස්තියාදු ගහන කෙනෙක් කියලා අදසක් තියෙන්නේ. අපිට සල්ලි නැති වෙන්න පුළුවන්. නමුත් විෂය හරිම පොහොසත්. ඒ නිසා අපි තීන්දු කළා කරන වැඬේ ප්‍රමිතියට කරමු කියලා. ගණන් හදලා බැලුවහම සඟරාවේ කටයුතුවලට විතරක් රුපියල් 225 ක් යනවා. 250 ට මිල කරලා තියෙන්නේ. එතකොට අනෙක් වියදම් ටික පියවන්න බෑ. නමුත් අමිල කිව්වේ, කමක් නෑ, අපි කොහොම හරි සඟරාව කොලිටි එකට කරමු කියලා.
දැන්වීම් වලින් ආදායමක් ගන්න පුළුවන්ද?
දැන්වීම් පළ කරලා අමතර මුදලක් උපයන්න පුළුවන් නමුත් අපි ඒකට කැමති නෑ. උදාහරණයක් විදිහට මේ වගේ අධ්‍යාපනික වැඩක් අස්සේ කොකාකෝලා ඇඞ් එකක් දාලා වැඩක් නෑනේ. එහෙම දාලා අපට හෘදයසාක්ෂියට එකඟව වැඩ කරන්න බෑ. මොකද ඇත්තටම ගුරුවරයෙක්ගේ, දරුවෙක්ගේ දැනුම පෝෂණය කරන්නයි අපට ඕනෑ. අපිට කවුරු හරි සල්ලි දෙනවා, ඒකෙන් වැඬේ කරනවා. කාලා බීලා ඉන්නවා වගේ සිස්ටම් එකක් නෙවෙයි මේක. අද තියටර් වර්ක්ස් කියන කණ්ඩායම සම්බන්ධයෙන් විශාල විශ්වාසයක් හැදිලා තියෙනවා. ඒ විශ්වාසය හදා ගත්තේ ඩ්‍රාමා සඟරාවෙන්. ඒ නිසා නොගැලපෙන දේවල් නම් කරන්නේ නෑ.
මේ සඳහා වියදම් කරන මුදල් වෙන වැඩකට යොදවලා ලාබ උපයන්න පුළුවන් කම තියෙනවා. එහෙම නොකර ඩ්‍රාමා වගේ සඟරාවක් සඳහා මුදල් වියදම් කරන්න තීන්දු කළ එක ගැන අපි අමිල්ට රෙස්පෙක්ට් කරන්න ඕනෑ. මේ වැඬේ අපිට වුවමනා ලෙස කරන්න උපරිම නිදහස ඔහු අපිට දීලා තියෙනවා. ඒ නිසා කොහෙම හරි මේ වැඬේ පවත්වගෙන යන්න උත්සාහ කරනා නෙවෙයි. පවත්වාගෙන යනවා.
අන්තර්ගතය පිළිබඳ මොනවගේ මැදිහත්වීමක්ද කෙරෙන්නේ?
අපි තේමාවක් හැටියට යම් චරිතයක් තෝරා ගන්නවා. පළමු සඟරාවේ අපි ගත්තේ ශෝන් පෝල් සාත්‍රේව. ඇයි අපිට සාත්‍රේ වැදගත්. ඔහු කව්ද? අපි සඟරාවේ සීයට හැටක් ඉඩ වෙන් කරන්නේ සාත්‍රේ වෙනුවෙන්. ලංකාවේ සාත්‍රේ ප්‍රැක්ටිස් කළ කෙනෙක් ගැන කතා කරනවා. ඒ නිසා ධවල භීෂණ ගැන හා ධර්මසිරි බණ්ඩාරණායකගේ භාවිතාව ගැන කතා කරනවා. ඉතිරි සීයට හතලිහ පාසල් ගුරුවරයෙක්ට, දරුවෙක්ට අධ්‍යාපනය සඳහා අවශ්‍ය ලිපි ටිකකට දෙනවා. මේකප් ගැන. ආලෝකකරණය ගැන. පිටපත් රචනය ගැන වගේ. නමුත් අර සීයට හැට දරුවා හෝ ගුරුවරයා කියවා ගැනීමයි අපිට වැදගත් වෙන්නේ.
දෙවැනි කලාපයේදී අපි ගත්තා බර්ටෝල්ඞ් බ්‍රෙෂ්ට්ව. බෙෂ්ට්ගේ නාට්‍යය කලාව ගැන කතා කළා. මෙහේ බ්‍රෙෂ්ට්ගේ නාට්‍ය පැක්ටිස් කරපු නාට්‍යකරුවා විදිහට අපි තෝරා ගත්තේ විජිත ගුණරත්න. බර්ටෝල්ඞ් බ්‍රෙෂ්ට්ගේ නාට්‍යය කිහිපයක් ඔහු කළා. අපි හිතුවා හෙන්රි ජයසේනට වඩා විජිත ගුණරත්න ඒ සඳහා උචිතයි කියලා. මොකද හුණුවටය කියන්නේ බ්‍රෙෂ්ට්ගේ හොඳම නාට්‍යය නෙවෙයිනේ.
තුන්වන කලාපයෙන් අපි කතා කළේ සුගතපාලද සිල්වා ගැන. ඔහුගේ අධ්‍යාපනය කොතනද තිබුණේ. සරලකම කොතනද තිබුණේ. වගේ කාරණා අපි ඒ කලාපයෙන් කතා කරනවා. චරච්චන්ද්‍ර වෙලාවක කියනවානේ සුගතපාල ද සිල්වා ගැන දන්නේ නෑ කියලා.
හතරවැනි කලාපයෙන් කතා කළේ මහාචාර්ය එදිරිවීර සරච්චන්ද්‍ර ගැන. සරච්චන්ද්‍ර පට්ට ගහලානේ තියෙන්නේ. සරච්චන්ද්‍ර කියන්නේ කවුද? මොනවගේ කෙනෙක්ද? එයා මොනවද කළේ? ඇත්තටම එයා මොනවා කරන්නද ආවේ? ඇයි එයා නාට්‍යය විෂය තොරාගත්තේ? පරිපාලන ක්ෂේත්‍රය ඇතුළේ එයා මොනවද කළේ? එයා පිටරට ගිහිල්ලා මොනවද අරගෙන ආවේ? ඒකෙදි අජිත් කුමාරසිරි, ලලිතා සරච්චන්ද්‍ර, සන්නස්ගල වගේ අය සමග අපි මේ දැනුම හුවමාරු කරගන්නවා.
නාට්‍යකාරයෝ හා ඒ අය කරපු නාට්‍යය අපි කොහොමද අධ්‍යාපනිකව කියවා ගන්නේ. සවිඤ්ඥානිකව කියවා ගන්නේ. සරචචන්ද්‍ර ගැන හිතුවහම එයා මරු කියලා කියනවා. නමුත් වෙනත් පැත්තකින් විශාල ඛේදවාචකයක් තියෙනවා. භීෂණ ගොඩක් ඒක.
නාට්‍යය ප්‍රායෝගික විෂයක්. කොළඹින් පිටත සිටින සංස්කෘතික නිළධාරීන්ට හා පාසල් ගුරුවරුන්ට ඒ ප්‍රයෝගික දැණුම නෑ කියලා චෝදනාවක් නැගෙනවා?
නාට්‍ය හා රංග කලාව උගන්වන ගුරුවරු හා සංස්කෘතික නිලධාරීන් මුකුත්ම දන්නේ නෑ කියන තැනට මම ඔවුන්ව ලඝු කරන්නේ නෑ. අපි කොච්චර ප්‍රායෝගික දේවල් කතා කළත් කරන්න වෙලා තියෙන්නේ පාසල් පද්ධතියේ ඇතුළේනේ. ඔවුන්ට ඉන්ඩ වෙලා තියෙන්නේ යම් කිසි පොඩි රාමුවක තමයි. ඒක සමස්ත අධ්‍යාපනයේම තියෙන අවුල. ඒක තමයි අපි දිනාගන්න ඕනේ කාරණේ. පාසල් පද්ධතිය තුළ, විෂය නිර්දේශය යවනවා. පොත් ටික යවනවා. ප්‍රශ්න ටික යවනවා. උපදෙස් ටික යවනවා. එච්චරයි. සෞන්දර්ය ගුරුවරයා අනාථ කරලා තියෙන්නේ ඒක ඇතුළේමයි. ඒ නිසා ඔවුන්ට ඇඟිල්ල දික් කරන්න බෑ. මම නම් කටක් ඇරලා ඔවුන්ට බනින්නේ නෑ. බනිනවානම් බනින්න තියෙන්නේ මහ එවුන්ට. තියටර් එකක් තියා පහසුකම් සහිත පංති කාමරයක්වත් නැති තැනක තියෙන්නේ.
අපේ රටේ දැනුම හුවමාරුව අඩුයිනේ. විශ්ව විද්‍යාලයේ ඉන්න කාළේ නාට්‍යය හදාරලා ගුරු පත්වීමක් අරන් ගමට ගියාට පස්සේ නාට්‍යය හදාරන්නේ නෑ. අලුත් දැනුම හොයන්නේ නෑ. දැනුම ගන්න සම්බන්ධයක් නෑ. කොළඹ රස්තියාදු ගහන කිහිප දෙනා පමණක් මොන මොන විදිහෙන් හරි දැනුම කියන කාරණේ තුළ ඉන්නවා.
ඒ නිසා තියටර් වර්ක්ස් කණඩායම මරාසාද් නාට්‍යය පටන් ගත්තා. ගුණාත්මක නාට්‍යය ගමට ගෙනියන වැඩ පිළිවෙලක් හදලා තියෙනවා. ඊට අමතරව නාට්‍ය වැඩමුළු කරනවා. අපි වැඩමුළු සඳහා මුදල් අය කරන්නේ නෑ. නමුත් හැම දරුවෙක්ම රුපියල් 250 ක් දීලා ඩ්‍රාමා සඟරාව ගන්න ඕනෑ. පසල් මට්ටමින් එහෙම කරනවා. ගමක වුණත් නාට්‍යය පිළිබඳ උනන්දු කණ්ඩායමක් ඉන්නවානම් අපි වැඩමුළුව අරන් යනවා.
මේ සමාජය දුවන්නේ වෙන රේඛාවක. සල්ලි, සල්ලි, සල්ලි. සල්ලි ඕනෑ බව වෙනම කාරණාවක්. එහෙත් අසීමාන්තිකව සල්ලි ඕනේ කියලා කාරණාවක් නැහැ. නාට්‍යය කියන දේ අද රූපවාහිනියට ගොඩවෙන්න පාවිච්චි කරන ඉණිමගක් වෙලා. ගියාට පස්සේ වේදිකාව පැත්ත බලන්නේ නෑ. අපේ කණ්ඩායම විස්වාස කරන විදියට නාට්‍යය වේදිකාවේ නතර වෙලා කරන්න ඕනෑ වැඩක්. අනෙක් අයට බැන බැන ඉඳලා වැඩක් නෑ. අපි හැදුණාම හරි කියලා අපි හිතන්නේ.
ප්‍රියන්ජිත් ආලෝකබණ්ඩාර
