රටක ව්‍යවස්ථාවක් කියන්නේ සතිපතා හෝ අවුරුදු පතා හදන වාර්ෂික වාර්තාවක් නොවන බව හැමෝම දන්නා කාරණයකි. ඒත් මේ රටේ හැම ආණ්ඩුවක්ම පාහේ බලය ඉල්ලන්නේ රට හැදීමට නොව හොඳ ව්‍යවස්ථාවක් හැදීම සඳහාය. නිදහසින් පසු අපේ රටේ මේ වන විට ව්‍යවස්ථා තුනක් හදා පාවිච්චි කර අවසන්ය. ඒ 1948 සෝලබරි ව්‍යවස්ථාවල 1972 ජනරජ ව්‍යවස්ථාව හා 1978 ජයවර්ධන මහතාගේ ව්‍යවස්ථාව යන තුනය. මේ ව්‍යවස්ථා තුනට අමතරව හතරවෙනි ව්‍යවස්ථාවක් ද 1994 පැමිණි චන්ද්‍රිකා රජය විසින් ද හැදු බව සමහරුන්ට මතක ඇත. 2000 වර්ෂයේ දි පාර්ලිමේන්තුවට ඉදිරිපත් කළේ ඒ ව්‍යවස්ථා කෙටුම්පතය. එද එජාපයේ සිටි මන්තී‍්‍රවරුන් පාර්ලිමේන්තුවේදීම ගිනි තියා අළුකළේ ඒ ව්‍යවස්ථා කෙටුම්පතය. චන්ද්‍රිකා රජයේ ඒ ව්‍යවස්ථාව පාර්ලිමේන්තුවේ සම්මත නොවුණු නමුත් ඉතිහාසයේ වාර්තා අනුව මේ රටේ හැදු හරවෙනි ව්‍යවස්ථාව වන්නේ ඒ කෙටුම්පතය. මේ ආණ්ඩුව දැන් හදන්නට යන්නේ අපේ රටේ හදන පස්වෙනි ව්‍යවස්ථාව යැයි කීමේ වැරැුද්දක් නැත. යටත්විජිත පාලනයෙන් රට නිදහස් වී ගතවුණේ තවම අවුරුදු 68ක් වුණාට රට පාලනය කරන්නට ව්‍යවස්ථා ම පහක් හදන්නට අපට බලකර සිටීම මගින් පෙන්නුම් කරන්නේ බරපතළ දේශපාලන ඛේදවාචකයක් බව මෙහිදී පැවසිය යුතුමය. මෙයින් තවත් අතකින් පැහැදිලි වන්නේ දේශපාලනයයැයි අපි හැමදාම කරන්නේ ‘පිටිය සකස් කිරීම මිස සෙල්ලම් කිරීම නොවන’ බවය.
මේ දවස්වල මේ ආණ්ඩුවේ අය හදාගෙන යනවා යැයි කියන ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාව ගැන ප‍්‍රසිද්ධ රූපවාහිනි නාලිකාවක තිබූ සංවාදයක සහභාගී වන්නට පසුගිය සතියේ මටද අවස්ථාවක් ලැබුණි. ඒ සාකච්ඡාවේ මා ඉදිරිපත් කළ එක කාරණයක් වූයේ එජාප ආණ්ඩුවලින් හදන ව්‍යවස්ථා ගැන දකුණේ සමාජයට ඇත්තේ විශාල අවිශ්වාසයක් බවත් ඒ තත්වය මේ වතාවේත් දැන් හැදෙන ව්‍යවස්ථාව සම්බන්ධයෙන් ගොඩනැගී ඇති බවත්ය. රටේ ජනතාවගෙන් බහුතරයක් නියෝජනය කරන සිංහලයන් සහ බහුතර ආගමිකයන් වන බෞද්ධයන්ගේ සැකයට භාජනය වෙමින් ව්‍යවස්ථාවක් හදා සම්මත කරගැනීමට මේ රටේ හැකියාවක් ඇතැයි මා සිත්නනේ නැති බවත්ය. විශේෂයෙන්ම මේ ආණ්ඩුවේ ව්‍යවස්ථාකරණ ක‍්‍රියාවලියේ ප‍්‍රමුඛයන් වන ජයම්පති වික‍්‍රමරත්න, සුමන්දිරන් හා ලාල් විජේනායක වැනි අය දකුණේ බහුතර ජනතාව නියෝජනය කරන්නේ නැති බව ඉතාමත් පැහැදිලිය. ඒ අය හුදෙකලාව හදන ව්‍යවස්ථාවක් රටේ ව්‍යවස්ථාව බවට පත්කරන්නට ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදී ආකාරයකින් හැකියාවක් ඇතැයි මා සිතන්නේ නැත්තේ ඒ නිසාය.
මේ ව්‍යවස්ථා හැදීමේ කටයුත්ත නැවතත් කරළියට එන්නේ පළාත් සභා ඡන්දය පැවැත්විය යුතු වෙලාවේමය. ආණ්ඩුවේ පාර්ශ්ව දෙකටත් ආණ්ඩුවේම අනුග‍්‍රහයෙන් විපක්ෂ නායකකම දරන සම්බන්ධන් මහතාගේ පක්ෂයටත් දැනට පවතින ව්‍යවස්ථාවට අනුව පවත්වන්නට තිබෙන පළාත් සභා ඡුන්දයටවත් මුහුණ දෙන්නට හැකියාවක් නොමැති තත්වයක් පවතින විටක අලූත් ව්‍යවස්ථාවකින් ප්රජාතන්ත්රවාදය පැතීම විහිළුසහගත කාරණයක්ය. මේ කණ්ඩායම් දැන් කරන්නේ මේ තුන්ගොල්ලන්ටම අකැප පළාත් සභා ඡුන්දය හැකි තරම් දුරට තල්ලූ කිරීමට ‘අලූත් ව්‍යවස්ථාවක්’ කථාව ඉස්සරහට දැමීමය. පළාත් සභා ඡුන්ද ක‍්‍රමය වෙනස් කිරීම වැනි ‘නොකෙරෙන වෙදකමට කෝඳුරු තෙල් හත්පට්ටයක්’ සෙවීමේ වැඩ ආණ්ඩුව කරන්නේ මේ කාරණය නිසාය. මේ කාණ්ඩය තමන්ගේ දේශපාලන කඩාවැටීම වසා ගැනීමේ ආවරණයක් ලෙසින් එක වෙලාවක යොදාගන්නේ ඡන්ද ක‍්‍රමය වෙනස් කරන සූත‍්‍රය මැතිරීමය. අනෙක් වෙලාවට කරන්නේ නොකෙරෙන අලූත් ව්‍යවස්ථාවක් ගැන කථාව ඉස්සරහට දැමීමය. මේ දෙකම පස්සට ගන්නා වෙලාවට කරන්නේ ජවිපෙ වැනි පක්ෂයක් ඉදිරියට දමා 20 සංශෝධනය වැනි එකක් මතුකිරීමය. මේ ව්‍යවස්ථා සෙල්ලම රටක අනාගතයට බලපාන්නේ ඉතාමත් නරක ආකාරයෙන් බව විශේෂයෙන් සඳහන් කිරීමට අවශ්‍ය වෙතැයි මා සිතන්නේ නැත.
විශේෂයෙන්ම 1978 එජාපය හැදු ව්‍යවස්ථාව ගැන ආචාර්ය ඇන්ඇම් පෙරේරා ලියූ ප‍්‍රසිද්ධ විවේචනයෙන් සාකච්ඡුා කළේ මේ රටේ අනාගතය ජේආර්ගේ ව්‍යවස්ථාව සමග ගැටගැසුණු අර්බුද ගණනාවකට අසුවෙන්නට නියමිත බවය. ඒ කියූ අර්බුද ගණනාවටම රට මුහුණදුන් අතර ඒවා තිබුණාට තමන්ගේ බලය රැුකගැනීම සඳහා ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාව සමග සෙල්ලම් කිරීම එජාපය අත්හැරියේ නැත. අදත් මේ අය කරන්නේ ඒ වැඬේමය. වෙනසකට ඇත්තේ මේ වටයේ ඒ වැඬේ කරන්නට ඇන්ඇම්ගේ සමසමාජයේම සිටි ජයම්පති, ලාල් වැනි අපේ මිතුරන් යොදාගැනීමය. මෙයින් පෙන්වන්නේ වමේ කඩාවැටීමේ තරමද දක්ෂිණාංශයේ ජයග‍්‍රහණයේ තරමදැයි කියන්නට මා දන්නේ නැත.
චරිත හේරත්
