කොවිඩ්-19 වසංගතය ගෝලීය දේශපාලනයට කළ මූලිකම බලපෑම වන්නේ මෙතෙක් සෙලෙවෙමින් තිබූ ලෝක සංස්ථාපිතයන් හා සම්ප්‍රදායන් තවදුරටත් එහි අභාවයන් දෙසට තල්ලු කර හැරීමයි. එහි එක් නිදසුනක් වන්නේ ‘ලිබරල් ජාත්‍යාන්තර පර්යාය’ බිදවැටීමේ තත්වයන් වේගවත් කරලීමයි. සෝවියට් සමූහාණ්ඩුව ප්‍රමුඛ කොමියුනිස්ට් පාලන තන්ත්‍රයන්ගේ බල අක්ෂයන් බිඳවැටීමෙන් පසු 90 දශකයේ ඇරඹුමත් සමග නිවේදනය කළ ඊනියා ‘ලෝක පිළිවෙළ’ ගෙවුණු දශකය තුළ ක්‍රමික අභියෝගයකට ලක් වෙමින් තිබුණි. කොරෝනා වසංගත තත්වය විසින් එය ඉක්මන් කරමින් ඇති බව පෙනෙයි. පැරණි නව ලෝක පිළිවෙළ තුළ නායක ආධිපත්‍යය තහවුරු කෙරුණේ ඇමරිකා එක්සත් ජනපදය විසිනි.
ඩොනල්ඞ් ට්‍රම්ප්ගේ බල තන්ත්‍රය යනු පිරිහීමේ මූලිකම නිදසුනය. ලෝක බල තුලනය පැත්තෙන් ඇමරිකානු නායකත්ව භූමිකාව අභියෝගයට ලක් වීම ක්‍රමයෙන් සිදුවෙමින් පැවතිණි. පැහැදිලිව කිවහොත් ඇමරිකානු කේන්ද්‍රීය ගෝලීයකරණයක සිට චීන කේන්ද්‍රීය ගෝලීයකරණයක් දෙසට ලෝක පිළිවෙළ විපර්යාසයට ලක් වීමේ සලකුණු කාලයක් පුරා මතුකෙරෙමින් පැවතිණි. 2008 දී ධනවාදය මුහුණ දුන් අර්බුදය තුලනය කිරීමට අවැසි මූල්‍ය හා ණය ගැලපුම් සම්පාදනය කළ ගැලවුම්කාර බලවතා ලෙස ඒ වනවිටත් චීනය සිය ස්වීය ආර්ථික අණසක ගෝලීයව අත්කරගනිමින් තිබිණි. ඉන් ඔබ්බට චීන බලාධිකාරය විසින් දකුණු චීන මුහුද තුළ මිලිටරි ආධිපත්‍යය තහවුරු කරගැනීමත් ගොඩබිම් හා මුහුදු මං පද්ධතියක් හරහා ජාලමය සබඳතාවන් ගොඩනැගීමේ ‘එක් තීරුවක්-එක් මාවතක්’ නම් ව්‍යාපෘතිය ක්‍රියාවට නැගීමත් සිදු කෙරිණි.
ජාත්‍යන්තර පර්යායේ නව හෙජමොනික ස්ථානය බවට චීනය ප්‍රමුඛ අක්ෂයක් පත්වෙමින් තිබේය යන්න අනාවැකියකට වඩා වූ දෙයක් බව පිළිබිඹු කරමින් තිබුණද එය යථාර්ථයක් වන තතු පශ්චාත් කොරෝනා යුගය විසින් තහවුරු කරලීමේ ඉඩ විශාලය. තමන්ගේ රටෙන් පැනනැගුණු වෛරස වසංගතයක් දරුණු ගෝලීය උවදුරක් කරා දිගු වී තිබෙද්දී එම අනතුර ඉක්මනින් සිය රට තුළ අවම කරගැනීමට චීනය සමත් විය. ඉන් ඔවුන් ප්‍රදර්ශනය කර තිබෙන්නේ සිය සමාජ ආයතන පද්ධතිය ආරක්ෂිත කාර්යක්ෂමතාවකින් පවත්වා ගැනීමට සමත් කේන්ද්‍රීය අධිකාරිත්වයක් තමුන් සතු වන බවයි. ගෝලීය දේශපාලන නායක ආධිපත්‍යය කරා වන සිය විභවයයි. බොහෝ විට ඉදිරි ගෝලීය ආර්ථික අර්බුදය ඉදිරියේ නව ගැලවුම්කාර භූමිකාවක් බවට පත් වීමේ ඉඩහසරද චීනය විසින් අත්කරගනු ඇත. කලින් ට්‍රම්ප් පාලනය නිසා යම් දුරකටත් පසුව කොරෝනා ව්‍යසනය නිසා නොවැළැක්විය ලෙසත් ඇමරිකාවෙන් ඈත් වී සිටින යුරෝපයේ උදව්වට චීනය අවතීර්ණ වූ ආකාරය මෙහිදී සිහිපත් කළ හැකිය.
කොරෝනා ආරම්භයත් සමග සර්බියානු ජනාධිපති වුසික් ප්‍රකාශ කර තිබුණේ ‘යුරෝපීය සහයෝගිතාව ඇත්තේ කඩදාසිවල පමණක් වන බවත් ඇත්ත වශයෙන්ම උදව් කරමින් ඇති එකම රට චීනය’ වන බවත් ය. යුරෝපීය ලෝක දැක්මේ වෙනසක් පෙන්නුම් කරමින් සිය සහායට පැමිණ සිටි චීනය වෙනුවෙන් ඉතාලිය චීන ජාතික ධජ ළෙලවමින් උණුසුම්ව පිළිගනු ලැබීය. තූර්කි රජයටද වසංගතයට එරෙහිව සටන් කිරීම සඳහා චීන ආධාර ලැබිණි. කොරෝනා උවදුරෙන් පීඩා විදින අනෙකුත් යුරෝපීය රටවල්ද චීන සහයෝගයේ ඇති අවශ්‍යතාව විවෘතවම පළ කරන්නට විය. මාර්තු මාසය මැද වන විට චීනය විසින් කොරෝනා වසංගත තත්වය අවම කරගැනීමට සමත් වීම නිසා චීනයේ ශක්තිය, කාර්යක්ෂමතාව හා වේගය යුරෝපා රටවල පැසසුමට ලක් විය. වොෂිංටනයේ දේශපාලන ප්‍රභූ තන්ත්‍රය වගකීම් විරහිතව කටයුතු කරද්දී බීජිං වඩා දැඩි පියවර ගැනීම කෙරෙහි යුරෝපීය සහනුමැතිය පළ වීම අලුත් නැඹුරුවක් යැයි කිවහැකිය. මෙම චීන ප්‍රවේශය ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානයේ පැසසුමට ද ලක් වූ අතර ඒ සම්බන්ධයෙන් ඇමරිකානු ජනාධිපතිවරයාගේ දැඩි අවලාදයන්ට ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානය ඉලක්ක විය. ඉන් නොනැවතී ඇමරිකානු රජය ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානයට ලබාදෙන ආධාර ද කප්පාදු කරන ලදි. එම සංවිධානයේ අධ්‍යක්ෂ ටෙඩ්‍රොස් ඒ. ගෙබ්‍රෙසියස් චීන-ඉතාලි සහයෝගිතාව හඳුන්වන්නේ ‘සහයෝගිතාවේ හද උණුසුම් කරවන ආදර්ශයක්‘ ලෙසය. යේල් මහාචාර්යවරයකු වන නිකලස් ක්‍රිස්ටකිස් දැක් වූ අදහසක් වන්නේ ‘මහජන සෞඛ්‍ය දෘෂ්ටිකෝණයකින්’ චීනය විස්මයජනක ජයග්‍රහණයක් ලබා ඇති බවයි. වුහාන්හි කොරෝනා වසංගතය හටගැනීමට පෙර යුරෝපය විසින් චීනය දෙස බලා සිටියේ දේශපාලන දුරස්ථබවකින් නම් අද වන විට ඔවුන් චීනය දෙස බලමින් තිබෙන්නේ සමීප මිතුරකු පිළිබඳ දැක්මකිනි. සරලව කිවහොත් චීනය ගෝලීය පරිමාණව ඉදිරියට පැමිණීම කොරෝනා පසුබිම තුළ තීව්‍ර වී ඇත.
පසු ධනවාදී ගෝලීයකරණය තුළ තනි ජාතික රාජ්‍යයක් ගෝලීය නායක ආධිපත්‍යයේ තැනට පත් විය හැකිද යන්න විවෘත සාකච්ඡාවකි. එහෙත් නව ලෝක පිළිවෙළ තුළ ඇමරිකාව සතු වූ හෙජමොනික බලය මෑත කාලය තුළ තීරණාත්මක අභියෝගයකට ලක් ව තිබීමට සමාන්තරව චීනය ගෝලීයව ඉතා බලවත් වෙමින් තිබීම පැහැදිලිවම දැකිය හැකිය.
රුසියානු රාජ්‍ය තාන්ත්‍රික මැදිහත් වීමද යුරෝපය සම්බන්ධයෙන් මේ මොහොතේ පෙරමුණට පැමිණ ඇති බව පෙනෙයි. විශේෂයෙන්ම පසුගිය කාලය තුළ රුසියාව හා චීනය අතර යුදමය දේශපාලන සම්මුතීන් ගොඩනැගීමක්ද දක්නට ලැබිණි. ඉරානය හා සිරියානු ප්‍රශ්නය ඇතුළු ඇමරිකානු විරෝධී බල කේන්ද්‍රයන්ගේ මිලිටරිමය භූ දේශපාලනික සුරක්ෂිත බව වෙනුවෙන් චීන-රුසියන් එකඟතාව සෘජුවම පිළිබිඹු කරමින් තිබිණි. ඒ අනුව චීන-රුසියන් බල සන්ධානය ලිබරල් ප්‍රජාතාන්ත්‍රික ඇගයුම් තවමත් ශේෂ වී ඇති යුරෝපය කරා හිතෛෂී ලෙස ඇතුළු වීම නව ගෝලීය දේශපාලන හැරවුමක් සලකුණු කිරීමකි.
කොරෝනා වසංගතය නිසා ඇති වූ අනෙක් ගෝලීය ප්‍රතිඵලයක් වන්නේ යුරෝපා සංගමය හා නේටෝ වැනි ගෝලීය සහයෝගී සංවිධානයන් කෙරෙහි පැවති සම්මුතීන් තවදුරටත් දුර්වල වන බවක් දක්නට ලැබීමයි. ඉතාලිය, ප්‍රංශය හා ජර්මනිය වැනි යුරෝපා රටවල වසංගතය ශීඝ්‍රයෙන් ව්‍යාප්ත වීමත් සමග යුරෝපීයයන් තමන්ගේ රජයන් කෙරෙහි පමණක් නොව විශේෂයෙන්ම යුරෝපා සංගමය කෙරෙහිද සිය අවිශ්වාසය හා නොසතුට දැඩිව පළකරන්නට විය. ඉතාලියේ හිටපු අගමැති හා වත්මන් ප්‍රධාන විපක්ෂ නායක මැටියෝ සල්විනි දැක් වූ ප්‍රතිචාරයක් මෙසේය. ‘මම යුරෝපා සංගමයට වෛර කරමි. එය සංගමයකට වඩා සර්පයන් හා නරියන්ගේ ගුහාවකි. අපි මුලින්ම වෛරස පරදවන්නෙමු. පසුව අපි යුරෝපා සංගමය ගැන නැවත සලකා බලන්නෙමු. අවශ්‍ය නම් පිටවන්නෙමු.’
මෙය වනාහි යුරෝපය තුළ මෑත කාලය තුළ හිස ඔසවමින් පැමිණි දක්ෂිණාංශික ජනතා-ජනප්‍රියවාදී ප්‍රවණතාවන් ප්‍රචලිත කරමින් තිබෙන මතවාදයක් කෙලින්ම බෙදා ගැනීමකි. වසංගත තර්ජනය ‘විදේශීය‘ ලෙස අවධාරණය කරන මෙම දක්ෂිණාංශික ප්‍රවණතාවන් විසින් සංක්‍රමණ විරෝධයන්, දේශ සීමා වසා දැමීම්, අභ්‍යන්තර බාධක තරකිරීම්, සංසරණ සීමා පැනවීම් කෙරෙහි වන සිය සුපුරුදු හඬ නැගීම් තීව්‍ර කරන්නට පටන් ගනු ලැබීය. අන්ත දක්ෂිණාංශික ‘ජාතික පෙරමුණේ‘ නායිකා මරි ල පෙන් දක්වා තිබුණේ ‘ඉතාලිය සමග වන දේශ සීමා වසා දැමිය යුතු බවත් දේශ සීමා පාලනය තීව්‍ර කළ යුතු’ බවත් ය. ඇයගේ සහචර ඔරෙලියා බිග්නියුක්ස් අනතුරු අඟවමින් කියා සිටියේ ‘භාණ්ඩ හා පුද්ගලයන්ගේ නිදහස් සංසරණය, සංක්‍රමණ ප්‍රතිපත්ති හා දුර්වල පාලනයන් පැහැදිලිවම මෙම වර්ගයේ වෛරසයන්ගේ ව්‍යාප්තියට ඉඩ සලසන’ බවයි. යුරෝපා සංගමයේ සාමාජිකයකු නොවන ස්විට්සර්ලන්තයේ දක්ෂිණාංශික ‘ලෙගා ඩී ටිසිනිසි‘ හි ලොරෙන්සෝ ක්වාඩි්‍ර විසින්ද දේශ සීමාවන්හි සංවෘත බාධක පැනවීමේ අවශ්‍යතාව මතු කර දැක්වීය. විවෘත දේශ සීමා පිළිබඳ අදහස ප්‍රමුඛත්වයේ ලා සැලකීමේ භයානකත්වය ඔහු අවධාරණය කර සිටියේය. බ්‍රිතාන්‍යයේ බ්‍රෙක්සිට් ප්‍රතිපත්තිය සමග කරළියට පැමිණි යුරෝපා සහයෝගිතාවෙන් වෙන්ව යාමේ යුරෝපීය ජාතිකවාදී ප්‍රවණතාවන්ට මේ වන විට නව ජවයක් ලැබී ඇති බව පෙනෙයි.
යුරෝපීය දක්ෂිණාංශික ජනතා-ජනප්‍රියවාදයන්ගේ මතු වීම තුළ දක්නට ලැබුණේ යුරෝපා සංගමයේ අධිකාරිත්වයට හා ඊට අනුමැතිය පළ කරන යුරෝපීය ප්‍රභූ සංස්ථාපිතයට එරෙහි කැරැල්ලකි. මෙම ප්‍රභූ බලාධිකාරයන්ගෙන් ජනතාව යළි බලය ලබා ගත යුතු බව මෙම දක්ෂිණාංශික ප්‍රවණතාවන්ගේ අවධාරණය විය. එහෙත් මෙම ‘ජනතාව’ යනුවෙන් නිර්වචනය කෙරුණේ සීමිත ජාතික-වාර්ගික කුලකයකි. එනම් සංක්‍රමණ විරෝධයන්, වෙනත් වාර්ගික හා සංස්කෘතික කණ්ඩායම් මර්දනය කිරීම වැනි මනෝභාවයන් උත්සන්න කිරීමත් බැහැරකිරීමේ යාන්ත්‍රණ සක්‍රිය කිරීමත් මෙම දක්ෂිණාංශික ජනප්‍රියවාදයන්ගේ මූලෝපායික යෝජනාවන් වේ. ඒ අනුව යුරෝපීය ප්‍රබුද්ධත්ව උරුමය විසින් ගොඩනැගුණු ලිබරල් ප්‍රජාතාන්ත්‍රික වටිනාකම් දුර්වල කරමින් සංවෘත වාර්ගික-ජාතිකත්වයක් පමණක් ‘ජනතාව’ නාමයෙන් උත්කර්ෂණය කිරීම මෙම දක්ෂිණාංශික පැනනැගීම්වල අරමුණයි. ලිබරල් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ දෘෂ්ටිමය පිටුබලයෙන් තොරව අධිකාරීමය අනුහසකින් ධනවාදී පාලනය සාර්ථක කරගත හැකිය යන මතය මෙම දක්ෂිණාංශික ජනතා-ජනප්‍රියවාදී උත්සන්නීන් විසින් යුරෝපය තුළ පසුගිය කාලය පුරා ප්‍රකට කරමින් තිබිණි. චීනය හා රුසියාව යනු ධනවාදයේ මෙම නව හැරවුම පිළිබද බලවත් ආදර්ශයන් දෙකකි. කොරෝනා ව්‍යසනය හේතුවෙන් යුරෝපයේ සහායට චීනය වැනි රටක් අවතීර්ණ වන්නේත් යුරෝපා රටවල දෑත් ඒ කෙරෙහි දිගුවන්නේත් මෙවැනි සන්දර්භයකය. අනෙක් අතට මේ මොහොත තුළ යුරෝපීය සහයෝගිතාව හා ලිබරල් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ආණ්ඩුකරන ඇගයුම් දැඩි අතාර්කිකත්වයට පත් වී තිබෙන බවද සිහිපත් කළ යුතුය. ඒ අනුව යුරෝපය දෙසට වන චීන-රුසියානු රාජ්‍යතාන්ත්‍රික මැදිහත් වීම හුදු සෞඛ්‍ය ආරක්ෂක සහනයක්ද නොඑසේනම් අනාගත ගෝලීය භූදේශපාලනයේ හා ධනවාදී ගෝලීයකරණයේ නව හැඩ ගැසීමක් ඇති කරයිද යන විවෘත ප්‍රශ්නය අප ඉදිරියට ගෙනැවිත් ඇත.
