ප්‍රශ්න පත්තර ෆොටෝ ගහලා ළමයින්ට යවන එක ඔන්ලයින් ඉගැන්වීම නෙවෙයි

‘සුදූ පුරවැසි අධ්‍යාපනය පේපර්ස් එවලා..’ මේ සටහන ලිවීමට පෙර කල්පනා කරමින් සිටින මොහොතේ ලියුම්කාරියගේ අසල්වැසි නිවසකින් එවැනි දෙබසක් ඇසුණි. පිටතට පැමිණ බලන විට කුඩා බයිසිකලයක් පදිමින් සිටි දරුවා මුහුණ එල්ලාගෙන සිටිනු පෙනුණි.

‘මගේ එක් පන්තියක ළමයි ඉතාම සුළු පිරිසකගෙ මාපියන්ට විතරයි ස්මාර්ට් ෆෝන් තියෙන්නේ. ඒ අයත්, ළමයින්ට පාඩම් පෙන්වනවාද දන්නේ නැහැ. ඒ නිසා ඔන්ලයින් ක්‍රමයට පාඩම් යවලා වැඩක් නෑ. ඒත් විදුහල්පතිවරයාගෙන් දිගටම බලපෑම් එනවා පාඩම් යවන්න කියලා. ඇත්තටම පේපර්ස් තමයි යවන්න කියන්නේ. ඒත් ගෙදර ඉඳගෙන තනියම කරන්න ප්‍රශ්න පත්තර යවන එකට උගන්වනවා කියලා කියන්න බෑ. මම උගන්වන්නේ ඉංග්‍රීසි විෂය. විදුහල්පතිවරයාගෙන් එන පීඩනය හින්දා මම අන්තර්ජාලයේ තියෙන රසවත්, අධ්‍යාපනයටත් වැදගත්, ඉංග්‍රීසි භාෂාවෙන් තියෙන වීඩියෝ ටිකක් ළමයින්ට යැව්ව එක තමයි කළේ. මම දන්නවා, විදුහල්පතිවරයා ඒවා දැක්කොත් මට බනිනවා කියලා. ඔවුන්ට අනුව උගන්වනවා කියන්නෙ ඒ වීඩියෝ පෙන්වන එක නෙවෙයි. මම මීට කලින් ඉඳලාම ඉස්කෝලෙදී ළමයින්ට අන්තර්ජාලයට යන්න දීලා ඉංග්‍රීසි සිංදු, චිත්‍රපටි සහ වීඩියෝ පෙන්වමින් උගන්වන්න උත්සාහ කරලා තියෙනවා. ඒත් අපේ පාසල්වල ගුරු මණ්ඩලය ළමයින්ව ඉන්ටර්නෙට් යන එක දිරිමත් කරනවා කියලා ගොඩක් විවේචන කළා. ළමයින්ව ඉන්ටර්නෙට් යන්න දිරිමත් කරපු මම මේ වෙලාවේ කල්පනා කරන්නේ ඔන්ලයින් ඉගැන්වීම් සාර්ථක නැති බව. ඒ ළමයින්ට ගෙවල්වල ඉන්ටර්නෙට් නැති නිසා ඒ වැඬේ ප්‍රයෝජනයක් නැති බව මම දන්න හින්දයි. ඒත් කලින් මට බැනපු හැමෝම වට්ස්ඇප් එකෙන් ප්‍රශ්න පත්තර යවනවා.’

ළමයින්ව ඉන්ටර්නෙට් යන්න දිරිමත් කරපු මම මේ වෙලාවේ කල්පනා කරන්නේ ඔන්ලයින් ඉගැන්වීම් සාර්ථක නැති බව. ඒ ළමයින්ට ගෙවල්වල ඉන්ටර්නෙට් නැති නිසා ඒ වැඬේ ප්‍රයෝජනයක් නැති බව මම දන්න හින්දයි. ඒත් කලින් මට බැනපු හැමෝම වට්ස්ඇප් එකෙන් ප්‍රශ්න පත්තර යවනවා

මේ අන්තර්ජාලයෙන් ඉගැන්වීම පිළිබඳව බණ්ඩාරවෙල ප්‍රදේශයේ ග්‍රාමීය පාසලක ගුරුවරියකගේ අත්දැකීමය. කොළඹින් ඈතට යන තරමට අන්තර්ජාල පහසුකම් අඩු බව අමුතුවෙන් කිව යුතු නැත. ශ්‍රී ලංකාවේ මිලියන ගණනක් ස්මාර්ට්ෆෝන් තිබෙන බව ඇත්තය. එහෙත් වට්ස්ඇප් තිබීම හා ස්මාර්ට්ෆෝන් යනු එකක් නොවේ. දෙකකි. ඇතැම් ස්මාර්ට්ෆෝන් ඉතාම කුඩා මතක බුද්ධියක් ඇති මන්දගාමී දූරකථන වේ. වට්ස්ඇප් වැනි පහසුකම් ඒ දූරකථනවලට එකතු කළ නොහැකිය.

‘මගේ දරුවාට හැමදාම පේපර්ස් එව්වාම මම එයාට පේපර්ස් කරන්න උදව් කරනවා. ඇත්තටම ඒ පේපර්ස්වල තියෙන සමහර විෂය කොටස් තවම ආවරණය කරලාත් නැහැ. මට විෂය ගැන අවබෝධයක් තියෙන නිසා හොඳයි. ඒත් ගොඩක් මාපියන්ට ඒ විෂය කොටස් ගැන කිසිම අදහසක් නැතිව ඇති. එහෙම අය පේපර්ස් කරන්න උදව් කරන්නෙ කොහොමද.’ පාසල් දරුවන් සිටින අප මිත්‍රයෙක් එසේ කීය.

අපි අධ්‍යාපනය පිළිබඳ විශේෂඥයෝ නොවෙමු. එහෙත් අධ්‍යාපනය යනු ගුරුවරයෙකු කොහේ හෝ සිට විෂය නිර්දේශය මුල සිට අගට ආවරණය වන තුරු තොල් මැතිරීම නොවන බව නම් දනිමු. මොනවා හෝ ප්‍රශ්න පත්තර එවා, ඒවාට පිළිතුරු සැපයීමෙන් අධ්‍යාපනය සම්පූර්ණ වෙන්නේත් නැත. සාර්ථක අධ්‍යාපන ක්‍රමයක මූලික අවශ්‍යතාව විය යුත්තේ ශිෂ්‍යයා වෙත සාර්ථක ලෙස දැනුම සම්ප්‍රේෂණය කිරීමයි. සරල උදාහරණයක් කීවොත් දෘශ්‍යාබාධිත සිසුවෙකුට රූප සටහන්වලින් ඉගැන්විය නොහැකිය.

මේ දිනවල කොවිඩ්-19 හමුවේ පාසල් හා විශ්වවිද්‍යාලවලින් කරමින් ඉන්නේ අධ්‍යාපන කටයුතු නොකඩවා පවත්වාගෙන යන බව නාමිකව කියන්නට පමණක් මොනවා හෝ ඉගැන්වීමය.

මේ වන විට ලෝකයේ බොහෝ රටවල උසස් පාසල් හා විශ්වවිද්‍යාල අන්තර්ජාලයෙන් ඉගැන්වීම් කරනු ලබයි. එහෙත් ලෝකයේ බොහෝ රටවල වයස අවුරුදු දොළහක පමණ දරුවන් පාසලට පැමිණෙන දිනවල පවා තමන් අත ස්මාර්ට් දූරකථනයක් රැගෙන එන සංස්කෘතියක් දැන් ඇත. ලංකාව එසේ නොවේ.

ඔක්ස්ෆර්ඩ් ආදි වසර සිය ගණනකට වසා දමා නැති ලෝ ප්‍රකට විශ්වවිද්‍යාල පවා පසුගිය සති කිහිපය වන විට අන්තර්ජාලයෙන් ඉගැන්වීම් පටන්ගෙන ඇත. තාක්ෂණය ඇති රටවලට පවා අදාලව ගාඩියන් වැනි මාධ්‍ය ආයතන සංවාද අරඹා ඇත්තේ ඔන්ලයින් ඉගැන්වීම් සාර්ථක නොවන බවට ප්‍රබල අදහසක් ඇති නිසාය.

අධ්‍යාපනය කියන්නේ ගුරුවරුන් කුමන ක්‍රමයකට හෝ පාඩම් ඉගැන්වීමෙන් එහා ගිය සංස්කෘතික ක්‍රියාකාරකමකි. විශ්වවිද්‍යාලවල මෙන්ම පාසල්වලද ඇති සංස්කෘතියෙන් සිසුන්ගේ පෞරුෂය ගොඩනැංවීම සිදුකරයි. ගුරුවරුන් හා සිසුන් එකිනෙකා මුණගැසීමෙන් අධ්‍යාපන ක්‍රියාවලිය සම්පූර්ණ වෙයි. ඒ ක්‍රියාවලිය අත්හැර අන්තර්ජාලයෙන් මොනවා හෝ සිදුකර, ‘ඔන්න අපි උගන්වනවා’ යැයි කීම අධ්‍යාපනය නොවේ. මෙය සිසුන්ට අන්තර්ජාල පහසුකම් ඇති ඇමෙරිකාවේත් ඇති අදහසය.

ලංකා ගුරු සංගමයේ සභාපති ඔන්ලයින් ඉගැන්වීම් ගැන මෙසේ කීය.

‘ලංකාවේ පාසල් පද්ධතියේ ළමයන්ට දූරකථන ගෙන ඒම තහනම්. පාසලට දූරකථනයක් ගෙනැවිත් ගුරුවරුන්ට අහුවුණාම ඒ දූරකථන ගත්තා. සමහර දූරකථනවලට වුණේ මොනවාද කියලාවත් දන්නේ නැහැ. පාසල්වලින් විවිධ පීඩා කළා පාසල්වලට දූරකථන ගෙන එද්දී. කොව්ඩ්-19 නිසා පාසල්වල නිවාඩු දුන්නාට පස්සේ මේ අය දූරකථනවලින්ම උගන්වන්න යනවා. ලංකාවේ ජන හා සංඛ්‍යාලේඛන දෙපාර්තමේන්තුවේ දත්ත අනුව ලංකාවේ පරිගණක සාක්ෂරතාව 23% යි. ලංකාවේ සීයට අනූවකට දූරකථන තියෙනවාලු. ඒත් හැම දූරකථනයකම මේ කියන පහසුකම් නැහැ. හැම තැනටම සිග්නලුත් නැහැ.

කොළඔ ප්‍රධාන පාසල්වල පවා සීයට විස්සක්වත් සාර්ථක නැහැ. දුෂ්කර පාසල්වල සීයට දෙකක්වත් සාර්ථක නැහැ. දුෂ්කර පැතිවල ළමයින්ට දූරකථනත් නැහැ අන්තර්ජාලත් නැහැ.

මේ වෙනකොට පාසල්වල දරුවන් අන්තර්ජාල පහසුකම් නැති අය සහ තියෙන අය විදියට බෙදීමට ලක්වෙලා. පාසල්වල සිසුන් අතර මේ වගේ බෙදීම් හටගැනීම ඒ ළමයින්ගේ ආත්ම ශක්තියට සහ පෞරුෂයට බරපතළ විදියට බලපානවා. ඒ අතින් ළමයින්ට ඇති පහසුකම් නොසලකා මේ කරන වැඬේ මහා විනාශයක්.

අන්තර්ජාලය හරහා ළමයින්ට උගන්වන්න කියලා පළාත් අධ්‍යක්ෂකවරු, කලාප අධ්‍යක්ෂකවරු ගුරුවරුන්ට බල කරනවා. ලිඛිතව නියෝග දෙනවා. ගුරුවරුන්ටත් කිසි පුහුණුවක් ලබා දීලා නැහැ අන්තර්ජාල සහ සමාජ මාධ්‍ය හසුරුවන ආකාරය ගැන. අන්තර්ජාලයෙන් ඉගැන්වීම ගැන පුහුණුව ලබාදීම වෙනම වැඩක්. පෙළපොත් හෝ වෙනත් පොත්පත්වල ෆොටෝ ගහලා යැවීම ඉගැන්වීමක් නෙවෙයි. ඇත්තටම සමහර ගුරුවරුන් කැමැත්තෙන් මේවා යැවීම කරන බවත් කියන්න ඕනෑ.

මාපියන්ට විෂයන් 9ට විතර තොරතුරු ආවාම මිනිස්සුන්ට හිතාගන්න බැහැ මොනවා කරන්නද කියලා. අඩු තරමේ රූපවාහිනී වැනි මාධ්‍යයක් පාවිච්චි කරමින් පාසල් අධ්‍යාපනය ලබාදීම ගැනවත් ආණ්ඩුව කල්පනා කරන්න තිබුණා. මේ වෙනකොටත් රූපවාහිනි සංස්ථාවේ නාලිකාවල සමහර කාලසීමාවන් අධ්‍යාපන වැඩ කටයුතු සදහා වෙන් කරලා තියෙනවා. පෞද්ගලික අංශයේ රූපවාහිනි නාලිකා සමඟත් එකතුවෙලා ආණ්ඩුවට අධ්‍යාපනය ලබාදීමේ ක්‍රියාවලිය මීට වඩා කාර්යක්ෂමතාවකින් කරන්න පුළුවන්. රූපවාහිනී සංඛ්‍යාත මහජන දේපළක් වන නිසා, ආණ්ඩුවට මැදිහත්වීම් කරන්නත් පුළුවන්.

එහෙත් අධ්‍යාපන ඇමතිවරයා මේ තත්වය ගැන කතා කරන්නේ තුරු විදුහල්පති වෘත්තීය සමිති එක්ක නෙවෙයි, පෞද්ගලික ටියුෂන් මුදලාලිලා එක්ක. ඒ මුදලාලිලා තමන්ගේ පේජ්වල ඒ සාකච්ඡාවල ඡායාරූප දාගෙන තමන්ගේ ව්‍යාපාර තර කරගන්නවා.’

පාසල් සිසුන්ට ඉගැන්වීමට වඩා විශ්වවිද්‍යාලවල ඉගැන්වීම වෙනස් තත්වයකි. සෞන්දර්ය විශ්වවිද්‍යාලයේ මහාචාර්ය චන්ද්‍රගුප්ත තේනුවර ඒ ගැන මෙසේ පැහැදිලි කළේය.

‘සාමාන්‍යයෙන් ඔන්ලයින් පහසුකම් යටතේ අධ්‍යාපනය හදාරනවා නම් ශිෂ්‍යන්ගේ පැත්තෙන් යම් පහසුවක්  තියෙනවා. නමුත් ආචාර්යවරුන්ට වැඩ ප්‍රමාණය අනිවාර්යයෙන්ම වැඩි වෙනවා. ශිෂ්‍යයෙක් සමඟ ඔන්ලයින් පන්තියේ ගත කරන කාලය වැඩි වෙනවා. අනෙක් කාරණය වෙන වෙනම ශිෂ්‍යයන් ඔන්ලයින් හරහා හමුවීමට අවශ්‍යයි. ආචාර්යවරුන් ඒ විදියට තමන්ගේ කාලය වැය කළත් ගැටලුව  තියෙන්නේ ලංකාවේ ශිෂ්‍ය ප්‍රජාව මොනතරම් යටිතල පහසුකම් ඇති ශිෂ්‍ය ප්‍රජාවක්ද කියන කාරණය මත. ඒ නිසා සැමට සාධාරණයක් ඇති අධ්‍යාපන ක්‍රමයක් තිබිය යුතුයි. පංතියක ළමයි ඉන්න ප්‍රමාණය අනුව ඒ අයට පහසුකම් තියෙන්නත් ඕනෑ. මේ වෙනකොට මතුවෙලා තියෙන්නේ ඒ ප්‍රශ්නය. මගේ පංතිවල ඉන්න ළමයින්ගේ ගෙවල්වල දුර ප්‍රමාණය අනුව ඒ අයට ලැබෙන දූරකථන පණිවිඩයකටවත් ඒ අයට පිළිතුරු දෙන්න සිග්නල් නැහැ. අලුතින්ම පංතියට ආපු  ළමයි ඉන්නවා. ඒ අය නවකයන් නිසා ඔන්ලයින් මගින් පංති කරලා විෂය ධාරණය කරගන්න බැහැ. කලාව වගේ විෂයක් තෝරා ගන්න ළමයි බොහෝ වෙලාවට දුර බැහැර ඉඳන් එන්නේ. ඔවුන්ට ආර්ථික අපහසුකම් වැඩියි. අපිට ඒ ළමයින්ගේ ආර්ථික අපහසුතා දැනගන්න ලැබෙන්නේ දැන්.

මේ ළමයි මහපොළ ශිෂත්වයෙන් සහ ගෙවල්වලින් ලැබෙන බොහෝම සුළු මුදලකින් තමයි ඉගෙනීම් කටයුතු කළේ. ආර්ථික දුෂ්කරතා තිබුණු සමහර ළමයින්ට ස්මාර්ට් ෆෝන් එකක් ගන්න තරම්වත් වත්කමක් නැහැ. අපි යවන සමහර ලේඛන හුවමාරු කරගන්නවා නම්  ඒවායේ බර ප්‍රමාණය වැඩියි නම් ෆෝන් එකට දරා ගන්න බැහැ. විශේෂයෙන්ම චිත්‍ර විෂය කරන  කෙනෙක් ගොඩක් රූප භාවිත කරනවා. ඒ රූපයක තියෙන බර ප්‍රමාණය වර්ඞ් ෆයිල් එකකට වඩා වැඩියි. (ඉංජිනේරු, නගර සැලසුම්, ගෘහ නිර්මාණ හෝ වෙනත් විෂයන් කරන සිසුන්ටද මෙවැනි රූප ආදි බරැති දත්ත හුවමාරු කරන්නට සිදුවේ.)ලර්නින් මැනේජ්මන්ට් සිස්ටම් යටතේ අපිට තියෙනවා ඕනෑම පංතියක් සුදානම් කරන්න. අපිට පංති සූදානම් කරන්න නෙවෙයි අපහසුතාවක් තියෙන්නේ. ඒ පංතිවලට ළමයින් හැමෝටම සහභාගි වෙන්න පුළුවන්ද සහ ගුරුවරුන්ට තමන්ගේ විෂයේ සියලුම තොරතුරු අන්තර්ජාලය හරහා ළමයින්ට ලබා දෙන්න පුළුවන්ද කියන කාරණය.

සමහර වෙලාවක අන්තර්ජාල පංතියට ගියාම එක ළමයෙක්වත් නෑ. සමහර ළමයින් පංතිවලට සහභාගි නොවෙන්නේ අනෙක් සිසුන්ට පහසුකම් නැති බව දැනගෙන, ඔවුන්ට අසාධාරණයක් නොවිය යුතු නිසා. සමහර පාඩම් ස්මාර්ට් ෆෝන්වලින් බලන්න බැහැ. අනිවාර්යයෙන්ම පරිගණකයකින් බැලිය යුතුයි. ඒ නිසා විශ්වවිද්‍යාල අධ්‍යාපනය අන්තර්ජාලය මරහා ළමයින්ට දෙන්න තරම් අපේ රට සුදානම් වෙලා තිබුණේ නැහැ කියන එක මගේ අදහස. ළමයින් ස්මාර්ට් ෆෝන් ගත්තට ඊ-ලර්නින්වලට ඔවුන් සුදානම් වෙලා සිටියේ නැහැ.

අනෙක් පැත්තෙන් උගන්වන්නේ කොහොමද කියන ප්‍රශ්නයත් තියෙනවා. සූම් වගේ මාධ්‍යයකින් පාඩමක් කරනකොට ලොකු ඉන්ටර්නෙට් බිලක් එනවා. සමහර විශ්වවිද්‍යාලවල ළමයින්ට දරා ගන්න බැරි විදියට  විෂයන් ධාරිතාව වැඩියෙන් කරනවා. පැවරුම් 20 කට ආසන්න ගණනාවක් කරලා තියෙනවා, වචන 4000ක විතර ඒවා. ඒ ප්‍රමාණය ශිෂ්‍යයාට දරාගන්න පුළුවන්ද කියන ප්‍රශ්නයත් එනවා.  ඒ නිසා අපි ශිෂ්‍යයන් ගැනත් සලකා බැලිය යුතුයි. පළවෙනි වසරේ වගේ ශිෂ්‍යයන්ව අන්තර්ජාලය හරහා සුදානම් කරන්න අමාරුයි. එක් එක් ශිෂ්‍යයන්ගේ දැනුම් මට්ටම වෙනස් ඒ නිසා ඒ ශිෂ්‍යයන් අතර වැඩි වෙලාවක් ගුරුවරයා ගත කරන්න ඕනෑ. ඒ නිසා ගුරුවරයාට අන්තර්ජාලය තුළ විශාල කාලයක් ගත කරන්න වෙනවා.’

පාසල් හා විශ්වවිද්‍යාල සිසුන්ට ඇති අන්තර්ජාල පහසුකම් පිළිබඳව විවිධ ආයතන කර ඇති සමීක්ෂණවල දත්ත සලකා බලන විට, තත්වයේ බරපතළකම තේරුම්ගත හැකිය.

විශ්වවිද්‍යාල ශිෂ්‍ය ප්‍රජාව වෙනුවෙන් සහාය දැක්වීමට කැමති ප්‍රජාවට ඇරියුම් කරමින් නිකුත් කළ ලිපියකින් කොළඹ විශ්වවිද්‍යාලයේ උපකුලපතිනි ජ්‍යෙෂ්ඨ මහාචාර්ය චන්ද්‍රිකා විජයරත්න පවසන්නේ අධ්‍යයන කටයුතු කරන දහස් ගණනක් ශිෂ්‍ය ශිෂ්‍යාවන් කොරෝනා වසංගතයත් සමග මහත් පීඩාවකට පත්ව සිටින බවය.

විශ්ව විද්‍යාලයේ ශිෂ්‍ය ප්‍රජාවෙන් 15%කට අධ්‍යයන අවස්ථා අහිමිව ගොස් ඇති බවත් පෞද්ගලික පරිහරණයට පරිගණකයක්වත් නොමැති ශිෂ්‍ය ප්‍රතිශතය 18%ක් පමණ ඉහළ අගයක් ගන්නා බවත් ඇය සඳහන් කර ඇත. විශේෂ අවශ්‍යතා ඇති ශිෂ්‍ය ශිෂ්‍යාවන් 80ක් පමණ තම විශ්වවිද්‍යාලයේ අධ්‍යයන කටයුතු කරන බවත් ඔවුන් විශාල අපහසුතාවකට පත්ව සිටින බවත් ඇය පෙන්වා ඇත.

මීට අමතරව විශ්වවිද්‍යාල අධ්‍යාපන කටයුතු සිදුකරන අතරතුර අමතර වියදම් පියවා ගැනීම වෙනුවෙන් රැකියා කරන සිසුන්ට, ඒ රැකියා අවස්ථා අහිමිවී ඇති බවද ඇය පෙන්වා දී ඇත. එසේ වීමෙන්, සිසුන්ට අන්තර්ජාල පහසුකම් නොකඩවා ලබාගැනීමත් අසීරු වී තිබේ.

බහුතර ශිෂ්‍ය ශිෂ්‍යාවන් ගොවි පසුබිමකින් පැමිණෙන බවත් ඔවුන් අතර වාර්ෂික ආදායම් ලෙස රුපියල් ලක්ෂ 5ක්වත් නැති පවුල් සිටින බවත් ජ්‍යෙෂ්ඨ මහාචාර්යවරිය පෙන්වා දී ඇත.

මීට පෙර ලර්න්ඒෂියා ආයතනයේ ආචාර්ය සුජාතා ගමගේ ලිපියකින් පෙන්වාදී තිබුණේ පාසල් සිසුන් සිටින පවුල්වලින් සීයට 60කට වඩා අන්තර්ජාල පහසුකම් නැති බවය. ලර්න්ඒෂියා ආයතනය 2018දී කළ සමීක්ෂණයට අනුව, ලංකාවේ මිලියන 5.5 ක කුටුම්බ සංඛ්‍යාවෙන් එක්  ස්මාර්ට් දුරකථනයක් හෝ ඇත්තේ 46% කට පමණි.

ජයවර්ධනපුර විශ්වවිද්‍යාලයේ කළමනාකරණ පීඨ සිසුන් කළ පර්යේෂණයකින් අන්තර්ජාල වේදිකා මගින් සිසුන් 5000කට අන්තර්ජාලය ඔස්සේ ඇමතීම් කර ඇත. ඉන් ප්‍රතිචාර දක්වා ඇත්තේ සිසුන් 3545 කි. පරිගණක හෝ ලැප්ටොප් වැනි උපකරණ භාවිත කර ඇත්තේ ඉන් 68%කට ආසන්න ප්‍රමාණයකි. සමීක්ෂණය  අනුව ඉතා හොඳ මට්ටමේ අන්තර්ජාල ආවරණයක් තිබී ඇත්තේ 26%කට පමණි.

ප්‍රතිචාර දැක්වූ අය අතරින් 34%ක්ම අන්තර්ජාලය වෙනුවෙන් මාසිකව වියදම් කරන්නේ රුපියල් 400ට අඩුවෙන් බවත්, රුපියල් 1600ට වැඩියෙන් වියදම් කරන්නේ 6%ක් පමණක් බවත් හෙළිවී ඇත. ලැප්ටොප් පාවිච්චි කර ඇත්තේ 376 දෙනෙක් පමණය.

ඉහත කී විවිධාකාර දත්ත සලකන විටත්, සාමාන්‍ය අත්දැකීම් අනුවත් අන්තර්ජාලයෙන් ඉගැන්වීම මේ මොහොතේ සාර්ථක කරගත නොහැකි බව පැහැදිලිය. හැකි තරම් සිසුන් හා ගුරුවරුන් අන්තර්ජාලය පාවිච්චි කිරීමට උත්සාහ කිරීම මේ මොහොතේ ධනාත්මක කරුණක් බව ඇත්තය. එහෙත් අන්තර්ජාලයෙන් අඛණ්ඩව සහ සාර්ථකව අධ්‍යාපනය ලබාදීම වැරදි ප්‍රතිපත්තිමය තීන්දුවකි.