නීතියේ පාලනය වල් වදින කාලයක් යළිත් ඇරඹී තිබේද?

පාස්කු ප්‍රහාරය සම්බන්ධයෙන් නීතිඥ හිජාස් හිස්බුල්ලා අත්අඩංගුවට ගැනීම ගැන දැනගන්නට තිබෙන කරුණුවලින්, 2015 දී පරාජය කරන ලද, නීතියේ ආධිපත්‍යයට සතුරු දේශපාලන බලවේග නැවතත් හිස ඔසොවා ඇතිදැයි සැකයක් මතුවෙයි.

නීතියේ නියම කර ඇති පිළිවෙළට පිටින් ගොස් අත්අඩංගුවට ගැනීම්, රඳවාගැනීම්, පහරදීම්, පැහැරගෙනයෑම්, අතුරුදහන් කිරීම්, ඝාතනය කිරීම් හා වරද කළවුන්ට දඬුවම් නොලැබී බේරී සිටීමට හැකිවීම් වැනි බරපතළ දේ 2015ට පෙර පාලන සමයේදී ගහණ වූ අතර, 2015න් පසු එවැනි සිදුවීම් අවම විය. ඊට හේතුව දේශපාලන වශයෙන් සිදුවූ වෙනස බව පැහැදිලිය.

දැන්, යළිත් නීතියේ පාලනය වල් වැදෙන සමයක් ඇතිවෙමින් තිබේද?

රටේ සුප්‍රකට අයිතිවාසිකම් නීතිඥවරයකු, සුළුතර අයිතිවාසිකම් වෙනුවෙන් පෙනීසිටියකු  මෙන්ම සමාජ ක‍්‍රියාකාරිකයකුද වූ නීතිඥ හිජාස් හිස්බුල්ලා අප්‍රේල් 14 වැනිදා සවස අත්අඩංගුවට ගැනීමත් මේ වන තෙක් රඳවා තබාගෙන සිටීමත් පිළිබඳව ඇතිවී තිබෙන තත්ත්වය එවැනි පෙරනිමිති කියාපායි.

නීතිඥවරයා අත්අඩංගුවට ගෙන රඳවා තබාගෙන සිටින තැනකින් අධිකරණයට ඉදිරිපත් කරන්නට නියෝග කරන ලෙස ඉල්ලමින් ඔහුගේ පියා නයිනා හිස්බුල්ලා මහතා හේබියස් කෝපුස් රිට් පෙත්සමක් අභියාචනාධිකරණය ඉදිරියේ අප්‍රේල් 17 වැනිදා ගොනුකොට තිබේ.

පෙත්සමෙන්, වැඩබලන පොලිස්පති, අපරාධ පරීක්‍ෂණ දෙපාර්තමේන්තුවේ අධ්‍යක්‍ෂ හා නීතිපති වගඋත්තකරකරුවන් කර තිබේ.

පෙත්සමේ කියැවෙන ආකාරයට, අප්‍රේල් 14 වැනිදා, සවස 4ට පමණ, නීතිඥ හිස්බුල්ලාට සෞඛ්‍ය අමාත්‍යාංශයේ නිලධාරියකු හැටියට හඳුන්වා ගත් පුද්ගලයකුගෙන් දූරකථන ඇමතුමක් ලැබිණ. කිසියම් ඒටීඑම් යන්ත්‍රයකින් ඔහු මුදල් ලබාගත්තේදැයි විමසන ලදි. හිස්බුල්ලා මහතා ඒ බව තහවුරු කෙළේය. නිවසේ සිටින ලෙසත් සෞඛ්‍ය අමාත්‍යාංශයේ නිලධාරීන් ඔහු හමුවීමට පැමිණෙන බවත් ඔහුට දන්වන ලදි.

හිස්බුල්ලා මහතාත්, ඔහුගේ ඊජිප්තු ජාතික බිරිඳත්, ඇගේ මවත් මේ නිලධාරීන් බලාපොරොත්තුවෙන් නිවසේ සිටියහ. ඔවුන් සිතුවේ ඒටීඑම් යන්ත්‍රය හරහා කෝවිඩ් ආසාදන අවදානමක් ගැන කියන්නට නිලධාරීන් පැමිණෙනවාය කියාය.

සවස 5ට පමණ කාන්තාවකද ඇතුළු පස්දෙනෙක් නිවසෙට පැමිණියහ. මුලින්ම හිස්බුල්ලා මහතාට මාංචු දමා, සෝපාවෙහි අසුන්ගන්නා ලෙස නියම කෙරිණ. ඔවුහු දූරකථන අංක කිහිපයක් සම්බන්ධයෙන් හිස්බුල්ලා මහතාගෙන් ප්‍රශ්න කළහ. සමහර අංකවලට හිස්බුල්ලා මහතාගේ දූරකථනයෙන් කතාකරමින් ඒවා හඳුනාගැනීමට වෑයම් කළහ.

ප්‍රශ්න කෙරෙන අතරතුර එක් අයකුට දූරකථන ඇමතුමක් ලැබිණ. ඔහු හිස්බුල්ලා මහතා වෙතින් ඉවත්ව ගොස් නැවත පැමිණියේය. ඉන්පසු හිස්බුල්ලා මහතාගේ මාංචු ඔහු විසින් ගලවන ලදි.

ඉන්පසු පිරිස හිස්බුල්ලා මහතා සමග ඔහුගේ නීතිඥ කාමරය වෙත ගියහ. ඩීඑප්එම්5/10 හා ඩීඑස්පී 236/09 යන අංක දරන නඩු ගොනු දෙක තමන්ට දෙන ලෙස ඔවුහු කීහ. ඒ නඩුවලදී මොහොමඩ් යූසුෆ් මොහොමඩ් ඊබ‍්‍රාහිම් වෙනුවෙන් හිස්බුල්ලා මහතා දිසා අධිකරණය ඉදිරියේ පෙනීසිට ඇත. හිස්බුල්ලා මහතා නියමයට අවනතව ගොනු දෙක නිලධාරීන් අතට දුන්නේය.

ඉන්පසු එම නිලධාරියා කෙටි ප්‍රකාශයක් හිස්බුල්ලා මහතාගෙන් සටහන් කර ගත්තේය. සිංහලෙන් ලියූ එම ප්‍රකාශයට අත්සන් කරන ලෙස සිංහල හරියට නොදත් ඔහුගේ ඊජිප්තු ජාතික බිරිඳට නියම කෙරුණු විට ඇය එසේ කළාය.

අප්‍රේල් 15 වැනිදා සීඅයිඩීය වෙත පැමිණෙන ලෙස හිස්බුල්ලා මහතාට දන්වන ලදි.

ඉන් ටික වේලාවකට පසු එක් පුද්ගලයකුට දූරකථන ඇමතුමක් ලැබිණ. ඔහු හිස්බුල්ලා මහතාට හා බිරිඳට කීවේ, හිස්බුල්ලා මහතා තමන් සමග සීඅයිඩීයට යා යුතු බවයි. එක් පුද්ගලයකු හිස්බුල්ලා මහතා සමග ඔහුගේ වාහනයේ ගමන්ගත් අතර පසුපසින් ආ තවත් වාහනයක ඉතිරි පිරිස ගියහ. යන අතර, සවස 7.50ට පමණ හිස්බුල්ලා මහතා කනිෂ්ඨ නීතිඥවරයකුගේ නිවෙසට ගියේය. එම නීතිඥවරයාද හිස්බුල්ලා මහතාගේ වාහනයට නැගී ඔහු සමග සීඅයිඩීයට ගියේය. ඔවුහු 4 වැනි තට්ටුවට රැගෙන යන ලදහ. කෙටි වේලාවකට පසුව පැය බාගයක් පමණ හිස්බුල්ලා මහතාගෙන් ප්‍රශ්න කරන ලදි. ඔහු අත්අඩංගුවට ගන්නා බව කනිෂ්ඨ නීතිඥවරයාට ඉන්පසු දැනුම්දෙන ලදි.

පෙත්සම ගොනුකරන දිනය වන විටත්, හිස්බුල්ලා මහතා අත්අඩංගුවට ගැනීමට හේතුවක් දන්වා නැති අතර, 15 වැනිදා පැවැති මාධ්‍ය හමුවකදී පොලිස් මාධ්‍ය ප්‍රකාශක කීවේ, 2018 පාස්කු ප්‍රහාරය සම්බන්ධයෙන් නීතිඥවරයකුද අත්අඩංගුවට ගෙන ඇති බවයි.

වාර්තා වන ආකාරයට තම නීතිඥවරුන් හමුවීමට හිස්බුල්ලා මහතාට අවසර ලැබී නැත. එකම අවස්ථාවක, විනාඩි 15ක පමණ කාලයක් නීතිඥවරයකුට කතා කිරීමට ඔහුට ඉඩ දුන් අතර, ඒ ද සීඅයිඩී නිලධාරියකු ඉදිරියේය.

සිය හේබියස් කෝපුස් පෙත්සමේදී හෝ අධිකරණයක් ඉදිරියේ වෙනත් නීති කටයුත්තක් සම්බන්ධයෙන් හෝ කරුණු දැක්වීමට පෞද්ගලිකව හමුවී හිස්බුල්ලා මහතාගෙන් නීති උපදෙස් ලබාගැනීමට ඔහුගේ නීතිඥවරුන්ට අවස්ථාව දෙන ලෙස වගඋත්තරකරුවන්ට නියම කරන ලෙසද පෙත්සම්කරු සිය පෙත්සමෙන් ඉල්ලා ඇත.

හිස්බුල්ලා මහතා මීට පෙරද සීඅයිඩීය විසින් ප්‍රශ්න කිරීම්වලට ලක්කරන ලද අතර, ඒ සෑම අවස්ථාවකදීම ඊබ‍්‍රාහිම් මහතා සම්බන්ධයෙන් සිය වෘත්තීය වගකීම් ඉටුකිරීමට අදාළ සියලූ කරුණු ඔහු සීඅයිඩීයට හෙළිකොට තිබේ.

හිස්බුල්ලා මහතා මෙලෙස අත්අඩංගුවට ගැනීම හා රඳවා තබාගෙන සිටීම එක පැත්තකින් පුද්ගලයකු අත්අඩංගුවට ගැනීම හා රඳවා ගැනීම සම්බන්ධයෙන් ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ සහ වෙනත් නීතිවල ඇති විධිවිධාන නොසලකා කටයුතු කිරීමකි.

අත්අඩංගුවට ගන්නා ලද පුද්ගලයකු මහේස්ත්‍රාත්වරයකු වෙත ඉදිරිපත් කිරීම ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවට, මානව හිමිකම් පිළිබඳ නියමයන්ට අවශ්‍ය වන නමුත්, ඔහු එසේ ඉදිරිපත් කර නැත. මාධ්‍ය වර්තා කරන ආකාරයට ඔහු රඳවාගෙන තිබෙන්නේ ත්‍රස්තවාදය වැළැක්වීමේ පනත යටතේය. එය එසේ නම්, ඔහු අත්අඩංගුවට ගෙන පැය 72ක් තුළ මහේස්ත්‍රාත්වරයකු වෙත ඉදිරිපත් කළ යුතු අතර නැතහොත්, රඳවාගැනීමේ නියමයක් නිකුත් කළ යුතුය. හිස්බුල්ලා මහතා සම්බන්ධයෙන් ඉහත පරිදි කටයුතු කර නැති නිසා, ඔහු නීතියට පිටින් අත්අඩංගුවට ගැනීමෙන් හා රඳවාතැබීමෙන් ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ 13 වැනි ව්‍යවස්ථාව කඩවී තිබේ. 

ඒ වාගේම, අත්අඩංගුවට ගැනීමේ ක‍්‍රියාදාමය, ඔහු නීතිඥවරයකු හැටියට තම සේවාදායකයන් සමග පවත්වාගෙන යන නීතිඥ-සේවාදායක සම්බන්ධයට හානි කිරීමකි. පුද්ගලයකු කවර මට්ටමේ වරදකට චෝදනා ලබා සිටියා වුවද, ඔහුගේ නීතිඥවරයාගෙන් චුදිතයාට අදාළ නඩුගොනු ඉල්ලා පරීක්‍ෂා කර බැලීම හා ඒ ගැන ප්‍රශ්න කිරීම නීතිඥ වෘත්තියේ පැවැත්මට බලවත් බාධාවකි. එය පූර්වාදර්ශයක් වුවහොත්, අපරාධ චුදිතයන් වෙනුවෙන් පෙනීසිටින නීතිඥයන්ට, තමන්ගේ වෘත්තිය බියකින් සැකයකින් හා බාධාවකින් තොරව ස්වාධීනව ගෙනයා නොහැකි වෙයි.

හිස්බුල්ලා මහතා අත්අඩංගුවට ගැනීම හා රඳවා තබාගැනීම සම්බන්ධයෙන් නීතිඥවරුන්/වරියන් 158 කගේ අත්සනින් යුක්ත ලිපියක් අප්‍රේල් 24දින, නීතිඥ සංගමයේ සභාපති කාලිංග ඉන්දතිස්ස, උපසභාපති, ලේකම්, උපලේකම් යන අය වෙත කර තිබේ. එහිදී ඔවුන් ශ්‍රී ලංකා නීතිඥ සංගමයෙන් ඉල්ලා සිටින්නේ තම සංගමයේ සාමාජිකයකු වන නීතිඥවරයකුගේ එම වෘත්තීය අයිතිවාසිකම රැකීමට වහාම අර්ථාන්විත හා බලපෑම් සහගත පියවර ගන්නා ලෙසයි. එම ලිපියේ සඳහන් වන අන්දමට, අත්අඩංගුවට ගෙන 8 වැනි දින පසුවන විටත්, හිස්බුල්ලා මහතා සම්බන්ධ තත්ත්වය වෙනස් වී නැත.

ඔහු අත්අඩංගුවට ගැනීමට හා රඳවා තබාගැනීමට නීතිමය වශයෙන් වලංගු වන හේතු හෝ නීතිමය විධිවිධාන නිල වශයෙන් දන්වා නැත. මෙය අත්අඩංගුවට පත්වන්නකුට ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ 13(1) වගන්තියෙන් තහවුරු කර ඇති  අයිතිය කඩකිරීමකි.

මේ වන තෙක් ඔහු මහේස්ත්‍රාත්වරයකු වෙත ඉදිරිපත් කර නැත. එමගින් අත්අඩංගුවට ගැනීමක් සම්බන්ධයෙන් පවත්වාගත යුතු අධිකරණමය අධීක්‍ෂණය කඩවී තිබේ.

හිස්බුල්ලා මහතා හමුවීමට ඔහුගේ පවුලට මෙන්ම නීතිඥවරුන්ටද අවකාශ ලැබී නැත. නීතිඥවරුන්ට ඔහු හමුවීමට නොදෙන්නේ කවර නීතිමය ප්‍රතිපාදනයක් මතදැයි දන්වාද නැත.

ලංකාවේ 2018 අංක 5 දරන බලහත්කාරයෙන් අතුරුදහන් කිරීමෙන් සියලූ පුද්ගලයන් ආරක්‍ෂාකර ගැනීමේ පනතේ 15 වැනි වගන්තිය සමග කියවිය යුතු 23 වැනි වගන්තියෙන්,  ඕනෑම පුද්ගලයකුට සිය පවුලේ අය හමුවීමට සහ නීතිඥ නියෝජනය ලැබීමට අයිතිය සහතික කර තිබේ. මේ අයිතිය දිගින් දිගටම හිස්බුල්ලා මහතා සම්බන්ධයෙන් කඩකෙරෙමින් තිබේ. මේවා අත්අඩංගුවට පත්වන්නකු සම්බන්ධයෙන් දක්වා ඇති ඉතාම මූලික අයිතිවාසිකම්ය. සිද්ධියේ කරුණු මොනවා වුණත්, නිදහස අහිමි කෙරෙන  ඕනෑම පුද්ගලයකුට ඉහත තහවුරු කිරීම් ලැබිය යුතුය.

වරදක් සම්බන්දයෙන් විමර්ශන කිරීම ගැන බාධා නොකළ යුතු නමුත්, බලධාරීන් විමර්ශන කළ යුත්තේ නීතියෙන් නියම කරන ලද ආකාරයට පමණකි. විමර්ශන සිදුවන අවස්ථාවේ මේ මූලික අයිතීන් ගැන සැලකිල්ලක් නොදක්වන්නේ නම්, ව්‍යවස්ථාවෙන්  ඕනෑම පුද්ගලයකුට සහතික කර ඇති ‘නිර්දෝෂිභාවයේ පූර්ව නිගමනය’ අර්ථවිරහිත වන්නේය.

නිදහස්, බිය නැති හා ස්වාධීන නීතිඥ වෘත්තියක් යනු පුද්ගලයන්ගේ අයිතිවාසිකම් ආරක්‍ෂාකරගැනීමට අවශ්‍ය වන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ මූලිකාංගයකි. නීතිඥයන් හැටියට කටයුතු කිරීමට ඇති අයිතිය බියෙන් හා බාධාවකින් තොරව පැවැතීම ආරක්‍ෂාකිරීම ශ්‍රී ලංකා නීතිඥ සංගමයේ වගකීමකි. මේ සිදුවීම සම්බන්ධයෙන් නීතිඥ සංගමය මේ වන තෙක් නොසැලෙන  හා විවෘත ස්ථාවරයක් ගෙන නැති අතර, ඒ තත්ත්වය නිසා සිය සේවාදායකයන්ගේ අයිතිවාසිකම් ආරක්‍ෂාකරගැනීමට සියලූ නීතිඥවරුනට ඇති අයිතිය අවදානමට ලක්වී ඇත.

වහාම තත්ත්වය සම්බන්ධයෙන් පියවර ගන්නා ලෙසත්, පොලිස් නිලධාරීන්ගෙන් හෝ වෙනත් බලධාරීන්ගෙන්, නීතිමය පදනමක් නැතිව කෙරෙන බියකින් හෝ බාධාවකින් තොරව සිය සේවාදායකයන් වෙත ප්‍රවේශ වීමට ඇති නීති වෘත්තිකයන්ගේ වෘත්තීය හැකියාව තහවුරු කිරීමට මැදිහත්වන ලෙසත්, එම නීතිඥ පිරිස ශ්‍රී ලංකා නීතිඥ සංගමයෙන් ඉල්ලා ඇත.

අලූත් ආණ්ඩුව පත්වී මාස හයක්වත් ගතවී නැත. එහෙත්, ඒ කෙටි කාලය තුළදීත්, නීතියේ පාලනයට පටහැණි මෙවැනි දේ සිදුවන්නට පටන් ගෙන තිබේ නම්, අපේ අනාගතය කුමන දිසාවකට යනු ඇතිද?