පසුගිය සති දෙකක පමණ කාලය තුළ වේගයෙන් ඉදිරියට ඇදී ගොස් තිබෙන, තවත් ඉදිරියට ඇදී යාමේ ජවශක්තිය තිබෙන, ‘බටලන්ද විවාදය’ විසින් ලංකාවේ දේශපාලන දේශයේ ඇති සනීප නොවූ තුවාල තව තවත් පැසවීමේ ක්‍රියාවලියකට ඇද දමනු ලැබ ඇත. එහි ක්ෂණික ප්‍රතිඵලයක් ලෙස අප රටේ දේශපාලන භූමිතලයේ වසා දමා නැති පැලීම් නැවත වරක් ගැඹුරු මෙන්ම පළල් වෙමින්ද පවතින බවද අපට නිරීක්ෂණය කළ හැකිය.
බටලන්ද විවාදයෙන් තවත් දේශපාලන ප්‍රතිඵලයක්ද ඇතිවී තිබේ. එය නම්, ලංකාවේ, විහේෂයෙන් සිංහල සමාජයේ, දේශපාලන බලවේග අතර ඇති පසමිතුරුතා දේශපාලනයට අලුත් ලේබලයක් ලැබීමයි. පළමුවැන්න ‘රනිල්ට දඬුවම් දෙනු’ යන ධජය ඔසොවාගෙන සිටිද්දී, දෙවැන්න ඔසවාගෙන සිටින්නේ ‘රනිල් බේරාගනිමු’ යන ධජයයි. දේශපාලන පක්ෂද, දේශපාලනඥයන්ද, පාර්ලිමේන්තුවද, සියලු ජනමාධ්‍යද, නීතිඥ ප්‍රජාවද, පුරවැසියන්ද මෙම ලේබල් දෙකට ගැළපෙන සතුරු කඳවුරු දෙකකට බෙදී සිටිති. ‘අපි’ සහ ‘සතුරා’ යන පසමිතුරු දේශපාලන කඳවුරුවලට බෙදීම, පසුගිය දශක කිහිපය තුළ ලාංකික සමාජයේ දේශපාලන ගමන් මගෙහි ඇතිවී තිබෙන සහ නිරන්තරව ඉදිරියට එන ලක්ෂණයකි. 1970 ගණන්වල සිට ලංකාවේ සමාජයේ උත්සන්නවී පවතින පන්ති ප්‍රතිවිරෝධතා, ජනවාර්ගික ප්‍රතිවිරෝධතා, මතවාදී බෙදීම්, රාජ්‍ය ප්‍රචණ්ඩත්වය, රාජ්‍ය විරෝධී ප්‍රචණ්ඩත්වය, රාජ්‍යය සහ පුරවැසියන් අතර යුද්ධ යනාදියෙන් සමන්විත අතීතයක් තිබෙද්දී, නොවිසඳුණ ප්‍රතිවිරෝධතා අලුත් ස්වරූපවලින් මතුවීම සහ තියුණු වීම ලංකාවේ දේශපාලනයේ දිගටම පවතින තත්වයක් වී තිබේ.
ප්‍රචණ්ඩ අතීතයේ ගැටලුව
‘බටලන්ද’ විවාදයෙන්ද නැවත වරක් තියුණු ලෙස මතු වී තිබෙන දේශපාලන කාරණයක් වන්නේ, 1983න් පසු කාලය තුළ දශක දෙකහමාරක පමණ කාලයක් තිස්සේ ලංකාවේ සමාජය තුළ ප්‍රකාශයට පත්වූ දරුණු දේශපාලන ප්‍රචණ්ඩතාව විසින් සමාජ දේශපාලන දේහයට ඇති කරන ලද තුවාල සුව නොකිරීමේ අභියෝගයයි. ප්‍රචණ්ඩ අතීතය සමග ගනුදෙනු කිරීම පහසු නොවන කාර්යයක් වීමට තුඩු දී ඇති සාධක තුනක් කෙනෙකුට හඳුනාගත හැකිය.
ඉන් පළමුවැන්න නම්, ප්‍රචණ්ඩත්වය සහ ක්‍රෑරත්වය තම දේශපාලනයේ ‘සුජාත’ භාවිතයක් ලෙස සැලකූ පාර්ශ්ව කිහිපයක්ම සිටින්නේය යන්නයි. රාජ්‍ය, ආණ්ඩු බලයේ සිටි දේශපාලන පක්ෂ, රාජ්‍ය යන්ත්‍රයට සම්බන්ධ යුද හමුදා සහ පොලිසි යන ආයතන හා පුද්ගලයන්, රාජ්‍ය විරෝධී කැරලිකාර ව්‍යාපාර එම පාර්ශ්ව අතර ප්‍රධාන වෙයි. රාජ්‍ය ප්‍රචණ්ඩත්වය මෙන්ම රාජ්‍ය විරෝධී ප්‍රචණ්ඩත්වයද යුක්ති සහගත කරන ප්‍රබල මතවාදද තිබේ. සමාජය සහ පුරවැසි කණ්ඩායම් වෙතින් පැමිණෙන ක්‍රම විරෝධී ප්‍රචණ්ඩත්වයට ඇති එකම ඵලදායී විසඳුම තිබෙන්නේ රාජ්‍ය ප්‍රචණ්ඩත්වය සහ යුද්ධයත්, ප්‍රචණ්ඩත්වය වෙතින් අත්පත් කරගන්නා ඒක-පාක්ෂික ජයග්‍රහණයත්ය යන්න ලංකාවේ පාලක පන්තියේ නිල මතවාදය විය. ‘ඒක පාක්ෂික ජයග්‍රහණ’ පිළිබඳ ඉලක්කය උතුරේ මෙන්ම දකුණේද ප්‍රති-රාජ්‍ය කැරලිකාර දේශපාලන ව්‍යාපාරවල පොදුවේ පැවැති ‘ක්‍රම විරෝධී’ මතවාදයේද අංගයක් විය. උතුරේ සහ දකුණේ සමාජවල රැඩිකල් සහ දේශපාලන ව්‍යාපාර මෙම ප්‍රචණ්ඩත්ව දේශපාලන මතවාදයෙන් සහ භාවිතයෙන් කැඩී, නිර්-ප්‍රචණ්ඩ දේශපාලන පරිවර්තනයේ මාවතට පිවිසී ඇතත්, රාජ්‍යයෙහි එවැනි පරිවර්තනයක් තවමත් සිදුවී නැත. ප්‍රචණ්ඩත්වයේ කර්තෘකයන් ගණනාවක් සිටින නිසාම අනෙක් පාර්ශ්වවලට වරද පැටවීමේ දේශපාලනයට අවකාශ විවෘත වී තිබේ. මේ දිනවල සිදුවන විවාදය තුළ ‘අපි දෙගොල්ලටම පොදු වගකීමක් තිබෙනවා නේද, ප්‍රචණ්ඩ අතීතයේ ගැටලුවට හවුල්ව ආමන්ත්‍රණය කිරීමට’ යන අදහස රනිල් භක්තිවාදී සහ රනිල් විරෝධී පාර්ශ්ව වෙතින් මතු නොවන්නේ එබැවිනි.
දෙවැන්න නම්, ප්‍රචණ්ඩ අතීතය පිළිබඳව සාධනීය ලෙස ගනුදෙනු කළ හැකි මතවාද හෝ භාවිත ලංකාවේ සමාජය තුළින් මතු නොවීමයි. රාජ්‍ය මෙන්ම රාජ්‍ය-විරෝධී ප්‍රචණ්ඩත්වය පිළිබඳ විචාරාත්මක කතිකාවක් හෝ ඒ සඳහා ප්‍රයෝජනවත් වන සංකල්ප සහ වචනද අප සමාජයේ තවමත් නිර්මාණය වී නැත. ඒ සඳහා පසුගිය දශක දෙක තුන රාජ්‍ය සහ සිවිල් සමාජ මතවාදවල ගැබ්වූ ‘ප්‍රතිසන්ධානය’ යන්න බටහිර රටවල ලිබරල් සාම කතිකාව වෙතින් ණයට ගනු ලැබුවකි. අපේ සමාජය වෙතින් බිහිවී තිබෙන එකම දේශීය ප්‍රතිචාරය වන්නේ ප්‍රචණ්ඩ අතීතය ‘අමතක කිරීම’යි. මේ දිනවල සිදුවන බටලන්ද විවාදයෙන් ප්‍රකාශ වන්නේ ප්‍රචණ්ඩ අතීතය අමතක කිරීමේ දේශපාලනයේම ගැබ්වී තිබෙන ප්‍රචණ්ඩත්වයයි. ප්‍රචණ්ඩත්ව විභවතාවයි. තුන්වැන්න, ප්‍රචණ්ඩත්වය සහ ප්‍රචණ්ඩත්වය පිළිබඳ ස්මරණය නිෂ්ඵල දේශපාලනීකරණයකට පාත්‍ර කරනු ලැබීමයි. ‘භීෂණය’ යන සිංහල ශබ්ද කෝෂයට 1980 ගණන්වල මැද භාගයේදී එකතු වූයේ රට පුරා ඇතිවූ රාජ්‍ය සහ රාජ්‍ය නොවන ‘ත්‍රස්තවාදය’ පිළිබඳ විවේචනාත්මක කතිකාව වෙතිනි. එහෙත් 1990 ගණන්වවල සිදුවූයේ එය විරුද්ධ පක්ෂවල මැතිවරණ න්‍යාය පත්‍රයේ සටන් පාඨයක් වීමයි. මේ දිනවල ප්‍රකාශයට පත්වන්නේ, ප්‍රචණ්ඩ අතීතය පිළිබඳ තේමාව දේශපාලන පක්ෂ සහ කණ්ඩායම්වල ඒක පාක්ෂික දේශපාලන ප්‍රතිලාභවලට සේවය කරන සටන් පාඨයක් බවට ලඝු කිරීමේ අනතුරයි. එම අනතුර වැළැක්වීම ජාතික ජන බලවේග ආණ්ඩුව ඉදිරියේ තිබෙන ඓතිහාසික වශයෙන් වැදගත් වන දේශපාලන වගකීමකි. අප රටේ ප්‍රචණ්ඩ අතීතය සහ ප්‍රචණ්ඩ අතීත පිළිබඳ ස්මරණයට අලුත් ප්‍රවේශයක අවශ්‍යතාව සිංහල, දෙමළ සහ මුස්ලිම් සමාජවලටත්, කතෝලික ප්‍රජාවටත්, එක සේ වැදගත් වන දේශපාලන තෝරා ගැනීමකි. බටලන්ද විසින් විවෘත කරනු ලැබ තිබෙන්නේ ඒ සඳහා නව අවකාශයකි.
එහෙත් මෙම තෝරාගැනීම පහසු දෙයක් නොවේ. එය දුෂ්කර විකල්පයක් වීමට තුඩු දී ඇති සාධක කීපයක් ඊළඟට සලකා බලමු.
යුක්තියද? පළිගැනීමද? දෙකමද?
දේශපාලන ප්‍රචණ්ඩත්වයේ වින්දිතයන්ට සහ වින්දිත පවුල්වලට ‘යුක්තිය ඉටු කිරීම’ පිළිබඳව ප්‍රබල කතිකාවක් පසුගිය කාලයේ ලංකාවේ මතු වී තිබිණ. එය ‘ප්‍රතිසන්ධානගත වීම’ යන තේරුම් ගැනීමට දුෂ්කර සංකල්පයද සමග සම්බන්ධ වී තිබුණකි. ඍැජදබජසකස්එසදබ යන එම ලිබරල්-මානුෂවාදී සංකල්පයේ සරල අර්ථය නම් එකිනෙකට සතුරුව සිටිමින් ගැටුම්වලට, යුද්ධවලට, එළඹ සිටි පාර්ශ්ව අතර පැවති පසමිතුරුතා අතහැර දමා, යළිත් මිත්‍රවීම, නැතහොත් ‘සංහිඳියාව’ ගොඩ නැගීමයි. එය 1990 ගණන්වල සිට ආණ්ඩුවල නිල මතවාදයේ කොටසක්ද විය. මහින්ද රාජපක්ෂ ආණ්ඩුව පත් කළ ජනාධිපති කොමිසමක් විසින් ඒ සඳහා යෝජනාවලිය ආණ්ඩුවට ඉදිරිපත් කරනු ලැබුවද, බටලන්ද කොමිෂන් වාර්තාවට සිදුවූ ඉරණම වූ ‘නිල වශයෙන් අමතක කරනු ලැබීම’ එයටද සිදුවිය. ‘සාමය ගොඩ නැගීම’ සහ ‘ප්‍රතිසන්ධාන ගතවීම’ 2015 සිට මෛත්‍රී-රනිල් ආණ්ඩුවේද නිල මතවාදය විය. එම මතවාදය හා යෝජනාවල ඉලක්කය වූයේ දෙමළ සමාජය හා රාජ්‍යය අතර, සංහිඳියාව සසහ දිගුකාලීන සාමය ගොඩනැගීමයි. රාජ්‍යය සහ ජවිපෙ අතර ඇතිවූ ගැටුමෙහි ප්‍රචණ්ඩත්වය පිළිබඳ ප්‍රශ්නය එම ප්‍රයත්නයේ කොටසක් නොවීය.
මෙම වර්ධනයන්ද ඇතුළු අතීත ප්‍රචණ්ඩත්වය පිළිබඳ සාධනීය ගනුදෙනුවකට එළඹීමට සහ සංහිඳියා පිළිවෙතකට නිල මෙන්ම නොනිල කැපවීමක් නොතිබීමේ නිෂේධනීය සන්දර්භය වෙතින් පැනනැගෙන, තරමක් සංකීර්ණ කාරණා දෙකක් තිබේ. ඉන් පළමුවැන්න නම්, යුක්තිය සහ පළිගැනීම යන අරමුණු දෙක පැටලී යාමයි. දෙවැන්න සංහිඳියාව යනු අමතක කිරීම යැයි පටලවා ගැනීමයි. මෙම පටලවා ගැනීම් දෙක නිරවුල් කර ගැනීම, බටලන්ද විවාදය වෙතින් මතු කෙරෙන සංකීර්ණ අභියෝගයකි.
යුක්තිය සහ පළිගැනීම කලවම් වී තිබීම අතීත ප්‍රචණ්ඩත්වය සමග ගනුදෙනු කිරීමේ අරමුණ සහ ප්‍රතිඵලය සමග බැඳී තිබෙන කාරණා දෙකකි. අපේ රටේ සංහිඳියාව පිළිබඳ නිල මතවාදය බටහිර ආණ්ඩු සහ සිවිල් සමාජවලින් පැමිණි එකක් වූ අතර එහි දාර්ශනික පදනම වූයේ ලිබරල් මානුෂවාදයයි. එම ප්‍රවේශයේ නිසර්ගසිද්ධ ගැටලුවක් තිබිණ. එය නම්, ලංකාවේ රාජ්‍යයත්, ගැටුමට/යුද්ධයට සම්බන්ධ කැරලිකාර ව්‍යාපාරත්, ගැටුමේ කොටස්කාරයන් වූ දේශපාලන පක්ෂ මහ කණ්ඩායම්, ලිබරල් මානුෂවාදය පිළිනොගන්නා, නිර්-ලිබරල් සහ රණවාදී සහ නිර්-මානුෂිකවාදී මතවාද සහ රාජ්‍ය ප්‍රතිපත්ති වැළඳගෛන තිබීමයි. මේ දිනවල සිදුවන බටලන්ද විවාදයේ පාර්ශ්වකරුවන් විසින්ද, තරමක් යටවී තිබුණ මෙම නිර්-ලිබරල්-නිර්මානුෂවාදී මතවාදයට යළි ජීවය ලබා දෙන බව අපට නිරීක්ෂණය කළ හැකිය.
යුක්තිය (න්‍මිඑසජැ) යන අරමුණ පළිගැනීම යන අරමුණෙන් වෙන්කිරීම, ‘යුක්තිය’ යන්න ඒකපාර්ශ්වික විශ්වාසයක් නොව, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී සමාජයක පොදු යහපත සඳහා අත්‍යවශ්‍ය චර්යාධාර්මික නිෂ්ටාවක් බව බටලන්ද දේශපාලන කතිකාව වෙතට ගෙන ඒම, ලංකාවේ සියවස් භාගයක පමණ ඉතිහාසයක් ඇති ප්‍රචණ්ඩ අතීතය හා අතීත ස්මරණ සමග පොරබැදීමට අත්‍යවශ්‍ය චර්යාධාර්මික බලය අප සමාජය තුළ ගොඩ නැගීම සඳහා අවශ්‍ය වන පූර්ව කොන්දේසියකි.
අතීතය පිළිබඳ මතකය සහ සංහිඳියාවේ දුෂ්කරතාව
යුක්තිය සහ පළිගැනීම අතර සම්බන්ධය බිඳීම තරම්ම වැදගත් තවත් කාර්යයක් වන්නේ අතීත මතකය සමග පොර බැදීමේ අභියෝගයයි. මේ දිනවල හිටපු ජනාධිපති රනිල් වික්‍රමසිංහ නියෝජනය කරන්නේ එම අභියෝගය අති දුෂ්කර ගැටලුවක් බවට පත්වන එක පාර්ශ්වයක ඉරණමයි. ඒ අතර, බටලන්ද වධකාගාරයේ වින්දිතයන් වූ පිරිස් යූටියුබ් සාකච්ඡාවලට සහභාගි වෙමින් අලුත් කර ගන්නේ සහ අන්‍යයන් සමග බෙදාගන්නේ අමතක කළ නොහැකි ඛේදජනක ඉරණමක් පිළිබඳ මතකයයි. 1978 සිට 1993 දක්වා එජාප ආණ්ඩුව ක්‍රියාත්මක කළ අති ප්‍රචණ්ඩ සහ අමානුෂික රාජ්‍ය භාවිත පිළිබඳව වගකියන්නට, එම පාලක කණ්ඩායමෙන් දැනට ඉතිරිව සිටින්නේ රනිල් වික්‍රමසිංහ පමණය. බටලන්ද වින්දිතයන් වෙනුවෙන් ඔහු වෙත එල්ල වන සමාජ කෝපයට ඔහු දක්වන ප්‍රතිචාරවලින් සිදුවන බව පෙනෙන්නේ, ප්‍රචණ්ඩ ස්මරණ අලුත් වීම සහ එම ස්මරණ තවදුරටත් පුද්ගලික වේදනාවක් නොව සාමූහික වේදනාවක් බවට සමාජගත වීමයි. ඒ සමගම පළිගැනීමේ කතිකාව ශක්තිමත් වීමයි. දේශපාලන ප්‍රචණ්ඩත්වය පිළිබඳ අතීතය අමතක කළ හැකිද? එම ස්මරණ මකා දැමීමට නොහැකි නිසාම, ඒවාට සක්‍රිය දේශපාලන ජීවයක් ලැබීමේ දේශපාලන අවකාශයක් දැන් නොසිතු විරූ ලෙස විවෘත වී ඇත. එය වනාහි සිතා මතා, කලින් සැලසුම් කළ වැඩ පිළිවෙළක කොටසක් නොවේ. ජාතික ජන බලයේ මැතිවරණ පොරොන්දුවල නොතිබුණ එම අවකාශය විවෘත කිරීමේ වගකීම හිමිවී තිබෙන්නේ, දැනට ‘බටලන්ද’
චුදිතයා ලෙස ලේබල් ගැසී ඇති රනිල් වික්‍රමසිංහටය. එම ලේබලය 1990 ගණන්වල තිබුණද, එම කාලයේ පැවැති ආණ්ඩුවේම පිහිටෙන් එම ලේබලයේ නෛතික හෝ දේශපාලන ප්‍රතිවිපාකවලින් බේරීමට වික්‍රමසිංහට හැකිවිය. එහෙත් දැන් ඔහු අභිමුඛ වී සිටින්නේ, දේශපාලන ශටකපටකම් යොදාගනිමින් බේරීමට නොහැකි තත්වයකටය. එබැවින් ඔහු ඉදිරියේ ඇති එක් විකල්පයක් වන්නේ ‘යුක්තිය’ පළිගැනීම නොව සතුරා සමග ඇතිකරගන්නා සංහිඳියාවයි යන වටහාගැනීම ඇතිකර ගැනීමයි. එමෙන්ම අතීත ප්‍රචණ්ඩත්වය සමග පොරබැදිය හැක්කේ අමතක කිරීමෙන් හෝ ප්‍රතික්ෂේප කිරීමෙන් නොව සත්‍යගරුක වීමෙන්ය යන ලිබරල් මානුෂවාදී මූලධර්මය සොයායාමයි.
එහෙත් එවැනි පියවරක් ගැනීමට අවශ්‍ය චර්යාධාර්මික ධෛර්යය රනිල් වික්‍රමසිංහ සහ ඔහු නායකත්වය දෙන කොළඹ සිටින ප්‍රභූ පාලක පන්තියට තිබේයැයි සිතිය නොහැකිය.
මෙම අභියෝගය ජනතා විමුක්ති පෙරමුණ සහ ජාජබ ආණ්ඩුව ඉදිරියේද මතුවේ. බටලන්දේ ප්‍රශ්නය බටලන්දට සීමා වන්නක් නොව, සමස්ත වශයෙන් සිංහල දෙමළ සහ මුස්ලිම් සමාජවලටද එක සේ අදාළ වන්නකි. රාජ්‍ය බලය හිමි දේශපාලන පක්ෂය වන ජවිපෙ/ජාජබ සහ රාජ්‍ය නායකයා වන ජනාධිපතිවරයා ඉදිරියේ විවෘත වී තිබෙන්නේ යුක්තිය සහ සංහිඳියාව ගොඩනැගීමේ අසම්පූර්ණ ක්‍රියාවලිය සම්පූර්ණ කිරීමට කලාතුරකින් ලැබෙන දේශපාලන අවකාශයකි.
