ප්‍රදර්ශනය පැවැත්වෙන්නේ ඡන්ද ප්‍රචාරක සමයේ
රටේ ජනතාව මුහුණ දෙමින් සිටි දැවෙන ප්‍රශ්නයක් යැයි සිතා සිටි දෙයක් සම්බන්ධයෙන් ජනාධිපති අනුර කුමාර දිසානායක විසින් කරන ලද ඉල්ලීමකට යහපත් ප්‍රතිචාර ලැබී තිබේ. ඒ සියම් නිකායේ මල්වතු හා අස්ගිරි පාර්ශ්වයේ මහනායක හිමිවරුන් වෙතින්ය. ඒ අනුව මල්වතු හා අස්ගිරි මහනාහිමිවරු ජනාධිපතිවරයාගේ ඉල්ලීම පරිදි දළදා ප්‍රදර්ශනයක් පැවැත්වීම සඳහා සිය අනුමැතිය ලබාදී තිබේ. ඒ සම්බන්ධයෙන් වන නිවේදනය ශ්‍රී දළදා මාලිගාවේ දියවඩන නිලමේ ප්‍රදීප් නිලංග දෑල විසින් නිවේදනය කර තිබේ.
ඒ අනුව වසර 16 කට පසු පැවැත්වෙන දළදා ප්‍රදර්ශනය අප්‍රේල් 18 වැනිදා සිට 27 වැනිදා දක්වා පැවැත්වීමට නියමිතය. එහිදී 18 වැනිදා සවස 3 සිට 5.30 දක්වාත්, 19 වැනිදා සිට 27 වැනිදා දක්වා දහවල් 12 සිට සවස 5.30 දක්වාත් දළදා ප්‍රදර්ශනය කිරීමට නියමිතය.
මේ සම්බන්ධයෙන් ජනාධිපතිවරයාගේ ප්‍රධානත්වයෙන් සාකච්ඡාවක් මාර්තු 02 වැනිදා මහනුවර ජනාධිපති මන්දිරයේදී පවත්වා ඇති අතර ඒ සඳහා මල්වතු හා අස්ගිරි පාර්ශවල අනුනාහිමිවරු ඇතුළු බෞද්ධ භික්ෂූන්ද, බුද්ධ ශාසන, ආගමික හා සංස්කෘතික කටයුතු ඇමති ආචාර්ය හිනිදුම සුනිල් සෙනෙවි, කෘෂිකර්ම, පශු සම්පත්, ඉඩම් හා වාරිමාර්ග ඇමති කේඩී ලාල් කාන්ත, ජනාධිපති ලේකම් ආචාර්ය නන්දික සනත් කුමානායක, මධ්‍ය පළාත් ආණ්ඩුකාර එස්බීඑස් අබේකෝන්, දියවඩන නිලමේ ප්‍රදීප් නිලංග දෑල, මහනුවර දිස්ත්‍රික් ලේකම්වරයා, එම දිස්ත්‍රික්කයේ ප්‍රාදේශීය ලේකම්වරු, ආයතන ප්‍රධානීන්, ත්‍රිවිධ හමුදා නිලධාරීන්, පොලිස් නිලධාරීන් ඇතුළු පිරිසක් සහභාගි වී තිබේ.
එම සාකච්ඡාවේදී ජනාධිපති අනුර කුමාර දිසානායක පවසා ඇත්තේ ‘රට තුළ ආගමික හා සංස්කෘතික ප්‍රබෝධයක් ඇති කිරීමට විශේෂ දළදා දැක්මේ මංගල්‍යය අවස්ථාවක් කර ගනිමු’ යන්නයි. රටේ බෞද්ධ ජනතාවට එම අවස්ථාව ලබාදීම පිළිබඳව ජනාධිපතිවරයා එහිදී මල්වතු හා අස්ගිරි මහනාහිමිවරුන්ට ස්තූතිය පළකර ඇත. තම ජීවිත කාලයේ කවදා හෝ දිනෙක දළදා වහන්සේ වැඳ පුදා ගත යුතුය යන්න මෙරට බෞද්ධ ජනතාවගේ අපේක්ෂා බවද එහිදී ජනාධිපතිවරයා කියා ඇත.
දින දහයක් පුරා පැවැත්වෙන දළදා දැක්ම සඳහා ලක්ෂ සංඛ්‍යාත පිරිසක් සහභාගි වනු ඇතැයි අපේක්ෂා කර ඇති ජනාධිපතිවරයා ඔවුන්ට කිසිඳු බාධාවකින් හෝ අවහිරයකින් තොරව දළදා වහන්සේ වැඳ පුදා ගැනීමට අවස්ථාව උදාකර දීම සියලු දෙනාගේ වගකීම බව කියා ඇත. රජයක් ලෙස ඒ සඳහා උපරිම දායකත්වය සහ මැදිහත්වීම ලබාදෙන බවද ජනාධිපතිවරයා කියා ඇත.
එහිදී යෝජනා වී ඇති විශේෂ කරුණක් වන්නේ දළදා ප්‍රදර්ශනය පැවැත්වෙන කාල සීමාවේ මහනුවර ප්‍රදේශයේ සියලු පාසල්වලට නිවාඩු ලබාදීමට සහ එම නිවාඩු දින වෙනුවෙන් වෙනත් දිනවල පාසල් පැවැත්වීමටය.
එසේ දළදා ප්‍රදර්ශනය වෙනුවෙන් මහනුවර ප්‍රදේශයේ පාසල්වලට නිවාඩු ලබාදීමට සිදුවන්නේ එම ප්‍රදර්ශනයේ ආරක්ෂාව වෙනුවෙන් එහි පැමිණෙන දස දාහකට වැඩි පොලීසියේ හා හමුදාවේ සාමාජිකයන්ට නවාතැන් පහසුකම් සැපයීම සඳහාය.
දළදා පෙරහැර අවස්ථාවකදී නම් රාත්‍රියේ දළදා පෙරහැර නරඹා සිය ගම්බිම් හෝ නවාතැන් වෙත ජනතාව පිටත් වන අතර ඔවුන් දළදා මාලිගාව අවට නැවතීම සිදුවන්නේ නැත. ඒ නිසා පොලීසියේ හෝ හමුදාවේ වැඩි ආරක්ෂාවක්ද අවශ්‍ය වන්නේ නැත. එහෙත් දළදා ප්‍රදර්ශනයකදී සිදුවන්නේ දළදාව නැරඹීමට නොහැකි වූ පිරිස් ඊළඟ දිනයේ හෝ දළදාව නැරඹීම සඳහා ඒ අවට නවාතැන් ගැනීමය. එහිදී ඔවුන්ගේ ආරක්ෂාව සඳහා විශාල පොලිස් හා හමුදා ආරක්ෂාවක් අවශ්‍ය වන්නේය. දස දහසකට වඩා වැඩි පොලිස් හා හමුදා ආරක්ෂාවක් දින දහයක කාලයක් පුරා මහනුවරට අවශ්‍ය වන්නේ මේ නිසාය.
දළදා ප්‍රදර්ශනයේදී බෞද්ධ ප්‍රබෝධයක් ඇතිවන අයුරින් සැරසිලි කටයුතු සිදු කිරීම, ප්‍රදර්ශනය නැරඹීම සඳහා පැමිණෙන පිරිස වෙනුවෙන් දන්සැල් පැවැත්වීම, සනීපාරක්ෂක පහසුකම් සැපයීම, කසල බැහැර කිරීම ආදිය මෙන්ම මෙම දළදා ප්‍රදර්ශනය වෙනුවෙන් ප්‍රචාරක කටයුතු කිරීමද සිදු කිරීමට නියමිතය.
අවසන් වරට දළදා ප්‍රදර්ශනයක් පවත්වා ඇත්තේ 2009 වර්ෂයේ මාර්තු මාසයේ වන අතර ඒ මහින්ද රාජපක්ෂ මහතා ජනාධිපතිවරයා ලෙස කටයුතු කළ සමයේදීය. ඒ උතුරේ යුද්ධය අවසන් සමයේ පැවති අවස්ථාවේය.
2022 වර්ෂයේ දෙසැම්බර් මාසයේදී ජනාධිපති රනිල් වික්‍රමසිංහගේ ඉල්ලීමක් අනුව අගමැති දිනේෂ් ගුණවර්ධන විසින් දළදා ප්‍රදර්ශනයක් පවත්වන ලෙස මහනායක හිමිවරුන්ගෙන් ඉල්ලීමක් කළ අතර එම ඉල්ලීම ප්‍රතික්ෂේප වූයේ මල්වතු හා අස්ගිරි කාරක සංඝ සභාවල බහුතරයක් එයට විරුද්ධත්වය පළ කළ හෙයිනි.
දළදා ප්‍රදර්ශනයක් පැවැත්වීම සඳහා මල්වතු හා අස්ගිරි මහනායක හිමිවරුන්ගේ අනුමැතිය අනිවාර්යෙන්ම අවශ්‍ය වේ. ඒ දළදාව තැන්පත් කර ඇති කරඬු 13න් අවසන් කරඬු තුනේ යතුරු මල්වතු හා අස්ගිරි මහනායක හිමිවරුන් භාරයේ පැවතීම නිසාය. අනෙක් යතුර ඇත්තේ දළදා මාලිගාවේ දියවඩන නිලමේ සතුවය. දියවඩන නිලමේවරුන් නම් දේශපාලන ඉල්ලීම්වලට කිසිවිටක බැහැ යැයි කියන්නේ නැති අතර දළදා ප්‍රදර්ශනයක් සඳහා අවශ්‍ය වන්නේ පාර්ශව දෙකේ මහනායක හිමිවරුන්ගේ අනුමැතිය ලබා ගැනීමය.
බලයේ සිටින ජනාධිපතිවරුන් ඔවුන්ගේ පාලන කාලයේදී දළදා ප්‍රදර්ශනයක් පැවැත්වීමට කැමැත්තෙන් සිටින අතර ඒ ඔවුන්ගේ මැතිවරණ කටයුතු සඳහා එය වාසියක් ලෙස යොදා ගැනීම සඳහාය.
‘තම ජීවිත කාලයේ කවදා හෝ දිනෙක දළදා වහන්සේ වැඳ පුදා ගත යුතුය යන්න මෙරට බෞද්ධ ජනතාවගේ අපේක්ෂා බව’ මෙවර දළදා ප්‍රදර්ශන සාකච්ඡාවේදී ජනාධිපතිවරයා කියා ඇත්තේ ඒ නිසාය. දළදා ප්‍රදර්ශනයක් යන්න සිංහල බෞද්ධයෙකුගේ ඡන්දයක් ලබා ගැනීම සඳහා රාජ්‍ය නායකයකුට වලංගු හේතුවකි. යුද ජයග්‍රහණය මෙන්ම 2009 පැවති දළදා ප්‍රදර්ශනය මහින්ද රාජපක්ෂ මහතාගේ 2010 ජනාධිපතිවරණ ජයග්‍රහණය වෙනුවෙන් යම් දායකත්වයක් සිදුකරන්නට ඇත.
වත්මන් දළදා ප්‍රදර්ශනය වෙනුවෙන් නියම වී ඇති දින ද ජනාධිපතිවරයා ප්‍රමුඛ ජාතික ජන බලවේග ආණ්ඩුවට යම් සැනසිලිදායක හේතුවක් වනු ඇත. ඒ දැනට නාම යෝජනා කැඳවා ඇති පළාත් පාලන ඡන්ද විමසීම් පැවැත්වෙන වකවානුක එය නියම වී තිබීමය. පළාත් පාලන ආයතන සඳහා නාම යෝජනා බාර ගැනීම අවසන් වන මාර්තු 20 වැනිදා මැතිවරණ කොමිසම විසින් එම ඡන්ද විමසීම් පැවැත්වෙන දිනය නිල වශයෙන් ප්‍රකාශ කිරීමට නියමිත අතර එම දිනය නාම යෝජනා බාර ගැනීමෙන් පසු සති 5ත් 7ත් අතර කාලයකදී විය යුතුය. ඒ අනුව පළාත් පාලන ඡන්ද විමසීම් පැවැත්විය හැකි අවම දිනය අප්‍රේල් 24 වන අතර උපරිම දිනය මැයි 8 වේ.
දළදා ප්‍රදර්ශනයේ දින වකවානු වන්නේ අප්‍රේල් 18 සිට 27 දක්වාය. මේ අනුව එළඹිය හැකි අනුමානය වන්නේ බොහෝ විට දළදා ප්‍රදර්ශනයෙන් පසු පළාත් පාලන ආයතන ඡන්ද විමසීම් දිනය තීරණය විය හැකි බවය. දළදාව වැඳ පුදාගත් භක්තිමත් බෞද්ධයන් ලක්ෂ දහයක් හෝ ඊට වැඩි පිරිසක් එම අසිරිය උදාකර දීම පිළිබඳ ජනාධිපතිවරයා කෙරෙහි පහන් සිතෙන් ඡන්ද පොළට යනු ඇත.
එදා රනිල් වික්‍රමසිංහ මහතාගේ ඉල්ලීමට දළදා ප්‍රදර්ශනය පවත්වන්නට මල්වතු හා අස්ගිරි කාරක සංඝ සභා කැමති වූවානම් මෙම පළාත් පාලන ඡන්ද විමසීම සමහර විට අපට 2023 දීම රනිල් වික්‍රමසිංහගෙන්ම ලැබෙන්නට තිබුණි.
මන්ද දළදා ප්‍රදර්ශනයක් පැවැත්වීම පිළිබඳ ඉල්ලීම හැම විටම තමන්ට දේශපාලන වශයෙන් වාසිදායක පරිසරයක් උදාකර ගැනීම සඳහා මේ රටේ රාජ්‍ය නායකයින් සිදුකර ඇති බැවිනි. අනුර කුමාර දිසානායක ජනාධිපතිවරයාද ඔහුගේ ඉල්ලීම කර ඇත්තේ එවන් බලාපොරොත්තුවකින් නොවේ යැයි සිතිය නොහැකිය.
මන්ද පළාත් පාලන ඡන්දයට දින නියම වීමට නියමිත කාලයේම ජනාධිපතිවරයා එවන් ඉල්ලීමක් කළේ ඇයිද යන ප්‍රශ්නයද පැන නඟින නිසාය. ඉන් එකක් වන්නේ රටේ ජනතාවගේ හොා් මහනුවර ජනතාවගේ දැවෙන ප්‍රශ්නය දළදා ප්‍රදර්ශනයක් යැයි සිතිය නොහැකි නිසාය. එමෙන්ම මෙහි අන් තැනක වෙනම දක්වා ඇති ලංකා ගුරු සංගමයේ ලේකම් ජෝශප් ස්ටාලින් පැහැදිලි කරන ආකාරයට පසුගිය කොවිඩ් වසංගතය හේතුවෙන් ආ පස්සට ගිය පාසල් අධ්‍යාපන කටයුතු තවම නියම දින වකවානු කරා ගෙන ඒමට නොහැකි තත්වයක් තිබියදී මහනුවර ප්‍රදේශයේ පාසල්වලට නිවාඩු ලබාාදී මෙම දළදා ප්‍රදර්ශනය පවත්වන බැවිනි.
ඇත්ත වශයෙන්ම දළදා ප්‍රදර්ශනයකට වඩා මහනුවර වාසි ජනතාව මෙන්ම මහනුවර හරහා ගමන් කරන රටේ ජනතාවද දශක කිහිපයක් තිස්සේ පීඩා විඳින ජාතික වශයෙන් වැදගත් කරුණක් මල්වතු හා අස්ගිරි මහනායක හිමිවරුන්ගෙන් ඉල්ලීමට ජනාධිපතිවරයාට තිබුණි. ඒ දළදා මාලිගාව අසලින් ඇති මහනුවර මහියංගණ ඒ 26 පාර විවෘත කිරීමට අවසර ලබාදෙන ලෙසයි. එවැනි ඉල්ලීමක් සිදුකර ඒ සඳහා මහනාහිමිවරුන්ගේ අවසර ලැබුණේ නම් ඉන් සෙත සැලසෙන්නේ මේ රටේ මිනිසුන් දශ ලක්ෂයකට පමණක් නොව දශ ලක්ෂ ගණනකටය. ඒ ද සිංහල බෞද්ධයන්ට පමණක් නොව මේ රටේ සෑම ආගමක්ම අදහන මිනිසුන්ටය.
එම ඉල්ලීමට මහනාහිමිවරු විරුද්ධ වූයේ නම් ජනාධිපතිවරයාට ප්‍රසිද්ධියේම ඇසිය හැකි එක් කරුණක් තිබේ. ඒ මහින්ද රාජපක්ෂ පාලන කාලයේදී නාමල් රාජපක්ෂ ඇතුළු පිරිස දළදා මාලිගාව අවට රේස් පදිද්දී ඊට විරුද්ධ නොවූයේ ඇයිද යන්නයි. එමෙන්ම ඒ 26 පාර විවෘත කිරීම නිසා වන වාහන ගමනා ගමනයේදී දළදා මාලිගාවට හානියක් වන බවට ඒ සම්බන්ධයෙන් වන විශේෂඥයින් වාර්තා කර ඇතිද යන්නයි.
නිවාඩු දෙන්නේ අහිමි වූ පාසල් කාලය යළි සකසමින් යද්දී – ජෝශප් ස්ටාලින්
දළදා ප්‍රදර්ශනය ආගමික අවශ්‍යතාවක්ද, නැත්නම් දේශපාලන අවශ්‍යතාවක්ද කියන එක ගැන ප්‍රශ්නයක් තියෙනවා. කොහොම වුණත්, පසුගිය කොඩිඩ් කාලයේ දරුවන්ට අහිමි වූ පාසල් කාලය මෙම වසරේ තමයි යළි සකස් කරමින් යන්නේ. තවමත් විභාග පවත්වන්නේ නියමිත දින පහුවෙලා. එවැනි තත්වයක් තුළ දළදා ප්‍රදර්ශනය සඳහා මහනුවර ප්‍රදේශයේ පාසල් වහනවා නම් ඒ සඳහා වන විකල්ප ක්‍රියාමාර්ග ගුරුවරුන් හා ළමයින් පීඩාවට පත්කරන එකක් වෙන්න බෑ. විකල්පය ලෙස සෙනසුරාදා හෝ ඉරිදා පාසල් පවත්වලා හරියන්නේ නෑ.
