ලංකාවේ පාර්ලිමේන්තුවේ විරුද්ධ පක්ෂය, ආණ්ඩු පක්ෂය තරම් නොවුවත්, මහජන උනන්දුව ඇතිකරවන ප්රවෘත්ති නිර්මාණය කිරීම මේ දිනවලද අපට නිරීක්ෂණය කළ හැකිය. ප්රවෘත්ති නිර්මාණය සහ ප්රචාරණය පැත්තෙන් බලන විට ජාතික ජන බලවේග ආණ්ඩුව අනුගමනය කරන බව පෙනෙන්නේ අවමවාදී ප්රවේශයකි. ජනාධිපති, අගමැතිනිය සහ ඇමතිවරුන් පිළිබඳව රාජ්ය මාධ්යයේ පවා ලැබෙන්නේ අවමවාදී ප්රචාරයි. ජනමාධ්ය විෂය භාර ඇමතිවරයාද, කලින් එම විෂය භාරව සිටි ඇමතිවරුන් මෙන් තමන්ගේ ප්රතිරූපය උද්දීපනය කර ගැනීමට රාජ්ය මාධ්ය අවභාවිත කිරීමේ කාර්යයෙන් වැළකී සිටී.
පාර්ලිමේන්තු විරුද්ධ පක්ෂය සම්බන්ධව ප්රධාන ප්රවෘත්ති තේමා තුනක් පසුගිය දින කිහිපය තුළ ඉදිරියට පැමිණියේය. ඉන් පළමුවැන්න නම්, විරුද්ධ පක්ෂය ලෙස තමන් සතු වගකීම ඉටුකිරීමට දැනට සිටින විරුද්ධ පක්ෂ අසමත් වී ඇත යන අගමැතිනිය ඇතුළු ආණ්ඩු පක්ෂ සාමාජිකයන්ගෙන් නිතර එල්ල වන විවේචනයයි. දෙවැන්න, සියලු විරුද්ධ පක්ෂ එකතු කිරීමට එජාපයේ සහ සජබයේ කොටස් ගන්නා උත්සාහයයි. තුන්වැන්න, ජාතික ලැයිස්තු මන්ත්රීධුරයක් ලබාගැනීමට, මෙරට විශාල ව්යාපාරිකයකු සජබයේ කෙනකුට විශාල මුදලක් අල්ලස් හෝ කප්පම් හෝ සන්තෝසමක් වශයෙන් දී තිබියදීත් එම ජාතික ලැයිස්තු මන්ත්රීධුරය එම ව්යාපාරිකයාට ලැබී නැත යන ප්රවෘත්තියයි. එම ප්රවෘත්තියේ සත්යාසත්ය ාවය අපි නොදනිමු. එහෙත් එය ජනමාධ්යයේ අවධාරණය කෙරෙන, ඒ නිසාම සජබ නායකත්වයට විශේෂයෙන් අහිතකර වාර්තාවකි. මේ කරුණු තුන ගැන වෙන වෙනම විමසා බැලීම මෙම ලිපියේ අරමුණයි.
විපක්ෂයේ දුබල බව
පක්ෂ සහ කණ්ඩායම් කිහිපයකින් සමන්විත විරුද්ධ පක්ෂය සංඛ්යාත්මක වශයෙන් සංසන්දනාත්මකව බලන විට බලගතු ආණ්ඩු පක්ෂයට වඩා කුඩාය. මන්ත්රීවරුන් 225කින් සමන්විත පාර්ලිමේන්තුවේ මන්ත්රීවරුන් 159ක්ම තනි දේශපාලන පක්ෂයකින් සමන්විත ආණ්ඩු පක්ෂයට අයත්ය. මේ අතර මන්ත්රීවරුන් 65 කින් සමන්විත විරුද්ධ පක්ෂය, දේශපාලන පක්ෂ 10කින්ද, එක් ස්වාධීන කණ්ඩායමකින්ද සමන්විතය. විපක්ෂයේ මන්ත්රීවරුන් 65න් 40ක්ම අයත් වන්නේ සමගි ජන බලවේගයටය. විරුද්ධ පක්ෂය සමස්තයක් වශයෙන් බලන විට දුර්වල එකක් නොවේ. සංඛ්යාත්මක වශයෙන් මීට වඩා දුර්වල, එහෙත් ශක්තිමත් විපක්ෂයක් 1978 පාර්ලිමේන්තුවේ තිබිණ. ප්රධාන විපක්ෂය වූ ද්රවිඩ එක්සත් විමුක්ති පෙරමුණට මන්ත්රීවරුන් 18ක් සිටිය අතර, ශ්රීලනිපයට තිබුණේ මන්ත්රීධුර අටකි. පාලක පක්ෂය වූ එජාපයට පාර්ලිමේන්තුවේ මුළු මන්ත්රී සංඛ්යාව වූ 168න් 140ක්ම හිමිවිය. එය හයෙන් පහක බලයකි.
මෙතැනදී මතු කළ යුතු කරුණක් නම් සංඛ්යාත්මක වශයෙන් දුර්වල වුවත්, 1977 පාර්ලිමේන්තුවේ විපක්ෂය දේශපාලන වශයෙන් ශක්තිමත් එකක් වීය යන්නයි. පාර්ලිමේන්තු විවාදවලදී, පාලක එක්සත් ජාතික පක්ෂයේ ගල් රෝලට යට නොවී, නිර්භීතව එජාපයට අභියෝග කිරීමට ශ්රීලනිපයටත්, ද්රවිඩ එක්සත් විමුක්ති පෙරමුණටත් හැකි විය. එකල විපක්ෂ නායකව සිටි ඒ අමිර්තලිංගම් සහ ද්රඑවිපෙ මන්ත්රීවරුන් වැඩිදෙනාද, ශ්රීලනිපයේ සිරිමාවෝ බණ්ඩාරනායක සහ අනුර බණ්ඩාරනායක යන දෙදෙනාද, පාර්ලිමේන්තු විවාදවලට කළ දායකත්වය ගුණාත්මක වශයෙන් ඉහළ එකක් විය.
මෙවැනි අතීත නිදසුන් අප සිහි කළ යුත්තේ, වර්තමාන පාර්ලිමේන්තුවේ විපක්ෂය, පාර්ලිමේන්තු විවාදවලදී දක්වන අපරිණත, දේශපාලන වශයෙන් හිස් දායකත්වය නිරීක්ෂණය කරද්දීය. පාර්ලිමේන්තුවේ දිගු කාලයක් අත්දැකීම් ලබා ඇති විපක්ෂ මන්ත්රීවරුන්, විවාදවලට මැදිහත් වීමේදී හැසිරෙන්නේ අපරිණත හා දේශපාලන හික්මීමද, දේශපාලන බුද්ධියද අඩු, දේශපාලන මඟපෙන්වීමක්ද නැති පිරිසක් ලෙසය. විශාල මුදල් කන්දරා වියදම් කොට පාර්ලිමේන්තුවට පළමුවරට පැමිණි මන්ත්රීවරුන්ගේද චර්යාව, තමන්ට ඡන්දය දුන් රටවැසියන්ට ගෞරවයක් ලැබෙන ආකාරයේ ඒවා නොවේ. ආණ්ඩු පක්ෂයේ සහ විපක්ෂයේ මන්ත්රීවරුන් අතර අතිමූලික වෙනසක් තිබෙන බව සෑම දිනකම පාහේ ප්රදර්ශනය වේ. ජාජබ මන්ත්රීවරුන්ට දේශපාලන වශයෙන් පැහැදිලි සහ පරිවර්තනාත්මක දැක්මක් තිබෙද්දී විපක්ෂ මන්ත්රීවරුන් කිසිවෙකුටත් එවැනි දැක්මක් ඇති බවක් ප්රකාශ නොවේ.
වර්තමානයේ තිබෙන ගුණාත්මක වශයෙන් පිරිහුණු විපක්ෂය වනාහි ලංකාවේ පාර්ලිමේන්තු ප්රජාතන්ත්රවාදයේද නියෝජන ප්රජාතන්ත්රවාදයේද දැනට තිබෙන පරිහාණියේ සහ අර්බුදයේම පිළිබිඹුවකි. මෙය වනාහි 1970 ගණන්වල අගදී ආරම්භ වී, පසුව ආයතනගත වූ පරිහාණියකි. තමන් පත්කළ සහ තමන්ට ඡන්දය දුන් ඡන්දදායකයන්ට පවා ලජ්ජා ඇතිවන හිස් සහ අරුත් සුන් කථාවලින් සහ චර්යාවෙන් යුත් මන්ත්රීවරුන් බහුල විපක්ෂයකට බොහෝ විට සිදුවන්නේ තමන් සාධනීය ප්රතිසංස්කරණයකට භාජනය වීමට නොහැකිව දේශපාලන වශයෙන් එක තැන පල්වීමටය.
ආත්මාඩම්බරයක් නැතිනම්, වර්තමාන විපක්ෂයට පසුගිය පාර්ලිමේන්තුවේ ඉතා කුඩා විපක්ෂ කණ්ඩායමක්ව සිටි ජාතික ජන බලයෙන්ද ඉගෙන ගත හැකි සාධනීය පාඩම් කිහිපයක්ම තිබේ. ඉන් පළමුවැන්න, සහ චර්යාධාර්මික විනය ගරුකත්වයයි. දෙවැන්න, පාර්ලිමේන්තුවේ සිදුකරන මැදිහත් වීම් සහ සහභාගි වන විවාදවලදී තමන් කරන්නේ බැරෑරුම්, වගකීම් සහගත, පුරවැසියන්ගේ විනිශ්චයට තමන් ලක්වන්නේය යන කරුණ ගැන සවිඥානික, මහජන නියෝජිතයන් බව සිතේ තබාගැනීමයි. තුන්වැන්න, පාර්ලිමේන්තු විවාදවලට පෙර සූදානමකින් පැමිණ, සිදුකරන මැදිහත්වීම වගකීමකින් යුතුව, තමන්ගේද තම පක්ෂයේද පාර්ලිමේන්තුවේද ගෞරවය ඉහළ නැංවීමට තුඩුදෙන චර්යා රාමුවක් ගොඩනගා ගැනීමයි. ජාජබයට විපක්ෂයේ ආසන තුනේ සිට ආණ්ඩු පක්ෂයේ ආසන 159ක් ලබාගැනීමට හැකිවූ විවිධ හේතු අතර ඉතා සුළු පිරිසක් වුවද එම මන්ත්රීවරුන්ගේ සාධනීය පාර්ලිමේන්තු හැසිරීමද එකක් වීය යන්න අතිශයෝක්තියක් නොවේ.
මන්ත්රීධුර සහ මුදලේ බලය
සමගි ජන බලවේගයේ ජාතික ලැයිස්තු මන්ත්රීධුරයක් ලබාගැනීමට විශාල ධනවතකු පක්ෂයට විශාල මුදලක් ‘පරිත්යාග’ කර, එහෙත් එය නොලැබීම ගැන කෝපයට පත්වී, සජබ කාර්යාලයට ගොස් එම ව්යාපාරිකයා කලබල කළා යැයි කියන ප්රවෘත්තිය සජබයෙහි අභ්යන්තර ආරාවුලකට තුඩු දී ඇතැයි සිදුවූ වාර්තාව ඇත්ත නම්, එය ලංකාවේ පක්ෂ දේශපාලනයේ ඇති කව්රුවත් ප්රසිද්ධියේ පිළිනොගන්නා එහෙත් රහසක් නොවන දුර්-භාවිතයක් පිළිබඳ තවත් කතන්දරයක් පමණි. එය නම්, මැතිවරණ කාලවලදී බොහෝ දේශපාලන පක්ෂවල සිදුකරන ‘මැතිවරණ අරමුදල් දූෂණය’යි. සජබයේ ලේකම් ඇතුළු ඉහළ පක්ෂ නිලධාරීන් තමන් මෙම ගනුදෙනුව ගැන කිසිවක් නොදන්නා බවත්, එවැනි අරමුදල් ප්රදානයක් පක්ෂයට ලැබී නැති බවත් කියා ඇත.
එය එසේ නම්, බොහෝ විට සිදුවන්නට ඇත්තේ ‘අත යට ගනුදෙනුවක්’ වන්නට ඉඩ තිබේ. මැතිවරණ කාලවලදී දේශපාලන පක්ෂවල නායකයන්ද නායකයන්ගේ පවුලේ සාමාජිකයන් සහ මිත්රයන්ද මෙවැනි අත යට ගනුදෙනුවල යෙදෙන්නේය යන්න රහසක් නොවේ.
ඉන්දියාවේ ඉන්දිරා ගාන්ධි සමයේ සිදුවූ මෙවැනි සිදුවීමක් ඉන්දියානු පුවත්පතක මීට අවුරුදු කිහිපයකට පෙර වාර්තා විය. එය මෙසේය. අගමැතිව සිටියදී, ඊළඟ පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණය සඳහා පක්ෂයේ මැතිවරණ අරමුදලට රුපියල් කෝටියක් පරිත්යාග කරන්නැයි ඉන්දිරා ගාන්ධි තමා හමුවීමට පැමිණි බොම්බායේ ඉතා ඉහළ කර්මාන්ත හිමියකුගෙන් ඉල්ලා සිටියාය. කර්මාන්තකරුවා එයට එකඟ විය. තමාට හිතවත් ඇමති කෙනකුට එම මුදල දෙන ලෙස කියූ ඉන්දිරා එම ඇමතිවරයාද කැඳවා දෙදෙනා අතර සුහද ගිවිසුමක්ද ඇතිකළාය. දින කිහිපයකට පසු එම කර්මාන්ත හිමියා, තමන්ගේම වාහනයෙන් පැමිණ එම රුපියල් කෝටිය ගාන්ධිගේ ඇමති දූතයාට භාරදුන්නේය. සිරිත් පරිදි ලියවිලි අත්සන් කිරීමක් නොවීය.
සති දෙකකට පමණ පසුව දිල්ලි නුවර පැවති නිල උත්සවයකදී ඉන්දිරා ගාන්ධිට කෝටිපති කර්මාන්ත හිමියා යළි හමුවිය. ඔහු පැත්තකට කැඳවූ ඉන්දිරා, පොරොන්දු වූ මුදල ඉක්මනට ලබාදෙන ලෙස ඔහුට ආයාචනා කළාය. සිදුවන්නට ඇත්තේ කුමක්දැයි වහාම අනුමාන කළ ව්යාපාරිකයා, තම ප්රමාදයට සමාව ඉල්ලා එම මුදල නොවරදවා දෙන බවට පෙරොන්දුවී, පසුදින මුදල් බෑගය තමාගේ අතින්ම අගමැති ඉන්දිරා ගාන්ධිට භාරදුන්නේය. තමාට ලැබුණු රුපියල් කෝටිය ඉන්දිරා ගාන්ධිට නොදී තමා ළඟ තබාගත් කොංග්රස් පක්ෂ දේශපාලනඥයා, මිය යන තුරුම ගාන්ධි පවුලේ අවිශ්වාසයේ සෙවණැල්ල යට, තමන් අපේක්ෂා කළ කිසිදු දේශපාලන උසස්වීමක්ද නොලැබ සිටියේය යන්න එම කතාවේ අවසානයයි.
ලංකාවේ දේශපාලන පක්ෂ තුළද, මැතිවරණ කාලවල මෙවැනි දේ සිදුවන්නේ නම් පුදුමයක් නොව සාමාන්ය දෙයකි. පක්ෂයට මුදල් පරිතා්යාග කරන කිසිවකුට රිසිට් පතක් දීම පක්ෂ නායකත්වයේ හෝ අරමුදල් එකතු කරන්නන් අතර ඇති පුරුද්දක් නොවේ. පක්ෂවලට මුදල් ‘පරිත්යාග’ කිරීම බොහෝ ව්යාපාරිකයන් අතර තිබෙන පුරුද්දකි. තමන්ට පරිත්යාග කළ ව්යාපාරිකයන්ට, එම මුදල කිහිප ගුණයකින් උපයාගැනීමට ඉඩ සලසන බිස්නස් අවකාශ, කොන්ත්රාත්තු යනාදිය ලබාදීම දේශපාලනඥයන්ගේ වගකීමයි. ‘ගජමිතුරු ධනවාදය’ නැතහොත් ‘ක්රෝනි කැපිටලිස්ම්’ අප රටේද මුල් බැස ගැනීමට හේතු වී තිබෙන්නේ, මැතිවරණ කාලයේදී දේශපාලනඥයන්ද ව්යාපාරිකයන්ද අතර ඇති මෙම රහස් සහ අශුද්ධ සන්ධානයයි.
මෙම මැතිවරණ දූෂණ සංස්කෘතිය ලංකාවේ දිගටම පැවතීමට හේතු දෙකක් ප්රධාන දායකත්වයක් දක්වා තිබෙන බව පෙනේ. පළමුවැන්න, සාම්ප්රදායික දේශපාලන පක්ෂවල අභ්යන්තර ප්රජාතන්ත්රවාදය හෝ මූල්ය විනිවිදභාවය නොතිබීමයි. දෙවැන්න, මැතිවරණ අරමුදල් සහ වියදම් සම්බන්ධව දේශපාලන පක්ෂද, අපේක්ෂකයන්ද දැඩි පාරදෘශ්යභාවයට හෝ වගවීමට ලක්කරන මැතිවරණ නීති ලංකාවේ නැතිවීමයි. තිබෙන්නේ දුර්වල නීතිය. නිදසුන් ලෙස ජනාධිපතිවරණයකදී තම වියදම් පිළිබඳ වාර්තාවක් නියමිත දිනට පෙර මැතිවරණ කොමිෂන් සභාවට ඉදිරිපත් කිරීමට අසමත් වන ජනාධිපති අපේක්ෂකයන්ට නඩු පැවරීමට බලය කොමිෂන් සභාවට තිබේ. එහෙත් එම වියදම් වාර්තා පරීක්ෂා කර, ඒවායේ වලංගුභාවය සොයා බලා අවශ්ය නීතිමය පියවර ගැනීමේ නෛතික විධිවිධාන නැත. ප්රජාතන්ත්රවාදයේ අත්යවශ්ය ආයතනික සාධකයක් වන දේශපාලන පක්ෂවල අභ්යන්තර ප්රජාතන්ත්රවාදයවත්, මූල්යමය පාරදෘශ්යභාවයවත් නොමැතිවීම, ලංකාවේ ප්රජාතන්ත්රවාදයේ ඇති එක් සරදම්සහගත දුර්වලතාවකි.
දක්ෂිණාංශික සමගියක්
සසබය හා එජාපය එකතු වීමේ සාකච්ඡා සාර්ථකව ඉදිරියට යන බව පුවත්පත් වාර්තාවලින් කියැවේ. සජබයේ මන්ත්රීවරයකු වන මරික්කාර් මහතා ‘දක්ෂෂිණාංශයේ සමගි වීමක් ලෙස’ සජබ-එජාප එකතුවීම හඳුන්වා තිබේ. මෙම පක්ෂ දෙක එකතු වීම නැතහොත් එකතු කිරීම, රනිල් වික්රමසිංහගේ න්යාය පත්රයෙහි තිබුණේ 2022දී ඔහු අනුප්රාප්තික ජනාධිපති වීමේ කාලයේ සිටය. ඔහුට එකල අවශ්ය වූයේ සජබය එජාපයට එකතු කර තමන් යටතට ගෙන, එජාපයේ පාර්ලිමේන්තු බලය ශක්තිමත් කරගෙන, රාජපක්ෂ කඳවුරේ ශ්රී ලංකා පොදු ජන පෙරමුණ සමග කේවෙල් කිරීමේ ශක්තියක් ලබාගැනීමටය. එම එකතු කිරීමේ වික්රමසිංහ සැලැස්ම සාර්ථක නොවීමට ප්රධාන බාධකය වූයේ සජබයේ සජිත් ප්රේමදාස කණ්ඩායමයි. තම ඉලක්කයට බාධාවක් වීම ගැන ප්රේමදාසට සමාව නොදුන් වික්රමසිංහ ඊළඟට උත්සාහ කෙළේ සජබ දෙකට කඩා ඉන් කොටසක් එජාපයට බඳවාගෙන සජිත් ප්රේමදාසගේ දේශපාලන බලය දුර්වල කිරීමටය. වික්රමසිංහගේ එම උත්සාහයද සාර්ථක නොවීය.
අවසානයේදී සිදුවූයේ ජනාධිපතිවරණයේදී සජිත් රනිල් වික්රමසිංහට වඩා විශාල ඡන්ද ප්රමාණයක් ලබාගෙන, තරගයේ දෙවැනියා බවට පත්වීමයි. සජබයට තිබුණ ආසන 65න් 40ක් රැකගැනීමටද සජිත් ප්රේමදාස සමත් විය.
සජබය දෙකඩ කර සජිත් දේශපාලන වශයෙන් දුර්වල කිරීමේ අභිලාෂය රනිල් වික්රමසිංහට තවමත් තිබේද නැද්ද යන්න පැහැදිලි නැත. දැනට පෙනෙන්නේ මෙම පක්ෂ දෙක එකතු වීමේ උනන්දුවට ආසන්නතම සාධකය වී තිබෙන්නේ මාර්තු මාසයේ පැවැත්වීමට ඉඩ තිබෙන පළාත් පාලන මැතිවරණය විය හැකි බවය.
සජබය එජාපය සමග එකතු වීම, එම පක්ෂ දෙකේ ඉදිරිකාලීන දේශපාලන සාර්ථකත්වයට දායක වේද යන්න බලාපොරොත්තු විය නොහැකි දෙයකි. එම නිගමනයට ප්රධාන හේතුව නම්, ලංකාවේ 2022න් පසුව සහ 2024 ජනාධිපතිවරණ සහ පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණ ප්රතිඵලවලින් තහවුරු වූ, රටේ ජනතාව අතර ඇතිවී තිබෙන වෙනස්කම්වලට ගැළපෙන ලෙස ප්රතිසංස්කරණය වීමට එම පක්ෂ දෙකටම නොහැකිවීමයි. එහි ප්රතිපත්ති සහ නායකත්වය, දේශපාලනය හා ආණ්ඩුකරණය පිළිබඳව එජාපය සතුව තිබෙන්නේ බෙහෙවින් පසුගාමී යල් පැනගිය සහ කිසිදු ස්වයං විවේචනයක් නැති ප්රවේශයකි. සජබයද එහි නායකත්වයද පවතින්නේ කාලයට නොගැළපෙන, සමාජයට ආකර්ෂණයක් නැති, නව දේශපාලන පරිකල්පනයක් සඳහා ශක්තියක් නැති, යල් පැනගිය දේශපාලන පක්ෂයක් ලෙසය.
වර්තමාන දේශපාලන යථාර්ථයන්ට මඳ පමණින් හෝ ගැළපෙන ලක්ෂණයක් සජිත් ප්රේමදාස මහතාට තිබෙන බවට සිතන්නට අනුබල දෙන කරුණු දෙකක් ජනාධිපතිවරණයට පෙර පටන් ප්රකාශ වී තිබුණි. පළමුවැන්න, රනිල් වික්රමසිංහ සහ එජාපය සමග එකතු වීමට සජිත්ගේ තිබුණු බලවත් අකැමැත්තයි. දෙවැන්න, රනිල් වික්රමසිංහ ක්රියාත්මක කළ නව-ලිබරල්වාදී ආර්ථික හා සමාජ ප්රතිංස්කරණවලට ඔහුගේ තිබුණු විවේචනයයි. ඒ දෙකම නැතිකර ගත් විට, එජාපයෙන් මතවාදීව හා ප්රතිපත්තිමය වශයෙන් තිබුණු සුළු වෙනසද නැති කරගන්නා සජබය පත්වන ඉරණම වන්නට ඉඩ තිබෙන්නේ, දේශපාලන වශයෙන් තවදුරටත් සමාජයට අදාළ නොවීමයි. සජබ මන්ත්රීවරුන් මේ දිනවල පාර්ලිමේන්තුවේ පවත්වන කථා සහ සිදුකරන මැදිහත්වීම්වලින් පෙනෙන්නේ, සමාජයට අදාළ වීම සඳහා තම දේශපාලනය යාවත්කාලීන කර ගැනීමට සමත් දෙවැනි හෝ තුන්වැනි පෙළේ නායකත්වයක්ද සජබට නැති බවයි.