ෆ්‍රෝඩෝ එනතුරු.. – තිසරණි ගුණසේකර

එංගලන්තයේ ඔක්ස්ෆඩ් සරසවියේ ඉංග්‍රීසි සාහිත්‍යය පිළිබඳ මහාචාර්යවරයකු වූ ජේ.ආර්.ආර්. ටොල්කීන් (J R R Tolkien) මහතා ජගත් කීර්තියට පත්වූයේ විචිත්‍ර -කල්පනාත්මක (fantasy) ගත් කතුවරයකු ලෙසය. ඔහුගේ The Lord of the Rings පොත් ත්‍රිත්වය ලොව වැඩියෙන්ම අලෙවි වූ/වන පොත් අතරට ගැනේ.

පොතේ කතාවට පාදක වී ඇත්තේ මහා බලගතු මුද්දකි. මෙම මුද්දේ හිමිකරුවාට තම සාමාන්‍ය හැකියාවන් ඉක්මවා යන අතිමහත් බලයක් (ඇතැම් විට මුළු ලෝකයම තම අණසකට යා කර ගැනීමේ හැකියාවක්) ලැබේ. එබැවින් ඔයැ ධබැ ඍසබට යනුවෙන් හැඳින්වෙන මෙම මුද්ද අත්පත් කරගැනීමට බලගතු මිනිසුන් හා නොමිනිසුන් ප්‍රයත්න දරති. මුද්දේ අනෙක් ගුණය නම් එය දකින, මොහොතකට හෝ අතට ගන්නා සියල්ලන්ම වශී කරගැනීමේ හැකියාවයි. මුද්දේ හිමිකරුවා එය තම සන්තකයේම තබාගැනීමටත්, මුද්ද නොමැත්තවුන් එය ලබාගැනීමටත් නොකරන දෙයක් (සමූලඝාතන හා මිනිමැරුම්ද ඇතුළුව) නොමැත.

කතාව තුළ මුද්ද හිමිවනුයේ ෆ්‍රෝඩෝ බැගින්ස් (Frodo Baggins) නම් කුරුමිට්ටාටය (hobbit). මුද්ද විනාශ කළ හැක්කේ ඵදමබඑ-ෘදදප නම් ගිනිකන්දේ ගින්නෙන් පමණි. මුද්ද ගිනි කන්දට දැමීම සඳහා යන දිගු හා ත්‍රාසජනක ගමනේදී ෆ්‍රෝඩෝට එල්ල වන බාධා බොහෝය. නමුත් අවසානයේ ඔහු මුහුණ දෙන තීරණාත්මකම අභියෝගය නම්, සතුරු උවදුරු නොව මුද්දට ඔහු තුළම ගොඩනැගෙන කෑදරකමයි.

ජේ ආර් ජයවර්ධන මහතා විසින් 1978 දී නිර්මාණය කළ ලාංකීය ජනපති ක්‍රමයද ටොල්කීන් මහාචාර්යවරයාගේ මනඃකල්පිත මුද්දට සමානය. 1978 සිට ලාංකීය දේශපාලනයේ එක් තීරක සාධකයක් වූයේ ජනපති පුටුවේ වාඩිවීමට දේශපාලනඥයන් හා වෘත්තීය දේශපාලනඥයන් නොවනවුන්ද තුළ වූ දැඩි ආශාවයි. ජනපති ක්‍රමය අහෝසි කරන බවට (ඇතැම්විට ඉතාම අවංකව) ප්‍රතිඥා දී බලයට පත්වන නායක නායිකාවන් පවා ක්‍රමයේ වහලුන් බවට පත්වන්නට වැඩි කලක් යන්නේ නැත.
1994දී චන්ද්‍රිකා බණ්ඩාරනායක කුමාරතුංග මහත්මිය බලයට පත්වූයේ ජනපති ක්‍රමය අහෝසි කරන පොරොන්දුව පිටය. 2005දී මහින්ද රාජපක්‍ෂ මහතාත් 2015දී මෛත්‍රීපාල සිරිසේන මහතාත් මෙම පොරොන්දුවම දුන්නෝය. රනිල් වික්‍රමසිංහ මහතාද විපක්‍ෂයේ සිටියදී ජනපති ක්‍රමය අහෝසි කිරීම වෙනුවෙන් පෙනීසිටියේය. නමුත් මේ සියල්ලෝම බලය ලබා කලක් යන විට ජනපති ක්‍රමය අහෝසි කිරීම පසෙකට තබා දෙවන ධුර කාලය පිළිබඳ සිහින මවන්නට වූහ.

ජනපති ක්‍රමය අහෝසි කිරීම මුල සිටම ජනතා විමුක්ති පෙරමුණේ ස්ථාවරය විය. 2024 අනුර කුමාර දිසානායක මහතාද මෙම පොරොන්දුවම දුන්නේය. නව ව්‍යවස්ථාවෙක් තුළින් ජනපති ක්‍රමය අහෝසි කරන බවත්, 2015-2019 සිරිසේන-වික්‍රමසිංහ ආණ්ඩුව ව්‍යවස්ථා සම්පාදන ක්‍රියාවලිය නතර කළ තැනින් තමන් එය පටන් ගන්නා බවත් ඔහු හා ජාතික ජන බලවේගය කීවෝය.

ඒ නැවත පටන්ගැන්ම තිරය පිටුපස සිදුව ඇතිදැයි අපි නොදනිමු. නමුත් ඒ පිළිබඳ කතාවක් නම් ආණ්ඩුව පැත්තෙන් ඇසෙන්නේ නැත. ව්‍යවස්ථා සම්පාදක මණ්ඩලයක් පත් කළ බවක්ද මෙතෙක් වාර්තා වී නොමැත.
අනුර කුමාර දිසානායක ජනපතිවරයාත්, චන්ද්‍රිකා බණ්ඩාරනායක කුමාරතුංග, මහින්ද රාජපක්‍ෂ, මෛත්‍රීපාල සිරිසේන හා රනිල් වික්‍රමසිංහ ජනපතිවරුත් ගිය මගටම අවතීර්ණ වී ඇතිදැයි යන සැකය ටිකෙන් ටික හිස එසවෙනුයේ මේ සන්දර්භය තුළය.
ජාජබ ආණ්ඩුවට හාල්, පොල් වැනි හදිසි ප්‍රශ්න ඇති බව සැබෑය. කෙටි කාලීන පැලැස්තර ඇලවීමෙන් ඔබ්බට ගොස් මේ ප්‍රශ්නවලට කල් පවතින විසඳුම් සෙවීම ආණ්ඩුවේ ප්‍රමුඛතාව බවද අවිවාදිතය.

නමුත් මෙවැනි ක්‍ෂණික ප්‍රශ්නවලට ක්‍ෂණික මෙන්ම මැදි/දිගුකාලීන විසඳුම් දෙන අතරම ජනපති ක්‍රමය අහෝසි කිරීමට මග සකස් කිරීමද එක් විට කළ නොහැකි කාර්යයන් නොවේ.
අතීත හොරු ඇල්ලීම වත්මන් පාලනයේ ප්‍රධාන පොරොන්දුවකි. තවම එම පොරොන්දුව ඉටු නොවුවද එය ඉටුකිරීම සඳහා අවශ්‍ය ව්‍යුහාත්මක පසුබිම (යම් තරමකට හෝ) සකස්ව ඇති බව පැහැදිලිය. ඒ වෙනුවෙන් තිරය පිටුපස යම් ක්‍රියාදාමයක් සිදුවන බවත් වංචා දූෂණ හා දේශපාලන ඝාතන සිදුවීම් කිහිපයකට හෝ යුක්තිය පසිඳලීමක් සිදුවිය හැකි බවත් අනුමාන කළ හැක.නමුත් ජනපති ක්‍රමය අහෝසි කිරීම සම්බන්ධයෙන් මුල් පියවර දෙක තුනක් හෝ තබන බවක් තවමත් පෙනෙන්නට නොමැත’

මන්ත්‍රී විශ්‍රාම වැටුප් ඇතුළු අනෙකුත් හිටපු මැති ඇමති ජනපති වරප්‍රසාද ක්‍ෂණිකව අහෝසි කරන බව ජාජබ මැතිවරණ වේදිකාවල දිගින් දිගටම දුන් පොරොන්දුවකි. එය තවම සිදුව නැත. නමුත් ඒ ඉලක්කය කරා යාමට පියවරක් දෙකක් මේ වන විට ගෙන තිබේ. මේ පිළිබඳව ජනපතිවරයා කමිටුවක් පත් කළ අතර ඒ කමිටුව තම වාර්තාව ජනපතිවරයාට බාර දී ඇත. ඒ මත පදනම්ව අවශ්‍ය නීති සම්පාදනය සිදුවෙමින් පවතින බව ජනතාව වන අපට අනුමාන කළ හැක.
නමුත් ජනපති ක්‍රමය සම්බන්ධයෙන් හෝ නව ව්‍යවස්ථාව සම්බන්ධයෙන් එවැනි පියවර එකක් හෝ ගැනෙන බවක් මෙතෙක් වාර්තා වී නොමැත.අනුර කුමාර දිසානායක මහතාත් විධායක ජනපති ක්‍රමය නම් මහා බලගතු මුද්දේ වසඟයට පත්වෙමින් සිටින්නේද යන සැකය මතවන්නේ මේ සන්දර්භය තුළය.

වශීවීම

The Lord of the Rings කතාවේ මුද්ද විනාශ කරන්නට ෆ්‍රෝඩෝ යන ගමන ඇරඹෙනුයේ සාමූහිකයක් (fellowship) ලෙසය. සෑම්, මෙරී හා පිප්පින් යන කුරුමිට්ටන්, ගැන්ඩල්ෆ් නම් මායාකරු, ලෙගෝලාස් නම් මායා ජීවියා (ැකf) ගිම්ලි නම් අඟුටුමිට්ටා හා ස්ට්‍රයිඩර් හා බොරෝමියර් (Boromir) නම් මිනිසුන් දෙදෙනා මෙහි සාමාජිකයෝය. මුද්ද විනාශ කිරීමට තම ජීවිතය වුවත් කැපකොට ෆ්‍රෝඩෝට උදව් කරන බවට ඔවුහු ප්‍රතිඥා දෙති.
බොරෝමියර් මේ ගමනට එකතු වනුයේ සතුරු බලවේගයන්ගෙන් තම උපන් බිම බේරාගැනීමේ අපේක්‍ෂාවෙනි. නමුත් ගමන තුළදී මුද්ද තමන්ට ලැබුණහොත් ඒ තුළින් තමා උපන් බිම බේරාගැනීමට පමණක් නොව, එය ලෝකයේ බලගතුම රාජයය බවට පත්කළ හැකිය යන සිතුවිල්ල ඔහුට පහළ වේ. ක්‍රම ක්‍රමයෙන් මුද්දේ වසඟයට පත්වන ඔහු ෆ්‍රෝඩෝ මරා මුද්ද අත්පත් කරගැනීමට අසාර්ථක උත්සාහයක් දරයි.

The Lord of the Rings පොත් ත්‍රිත්වයේ පළමුවැනි පොත වූ The fellowship of the Ring අවසානයේ සතුරු ප්‍රහාරයකින් බොරෝමියර් මරුදකී. බොරෝමියර්ගේ පාවාදීම මුද්දේ සැබෑ ස්වභාවය හෙළිකිරීමේ සාහිත්‍යමය උපක්‍රමයක් ලෙස ටොල්කීන් මහාචාර්යවරයා භාවිත කරයි. මුද්දේ වසඟයට පත්වන්නවුන්ගේ දුර්වලතාවන් තීව්‍ර කිරීම පමණක් නොව ඔවුන්ගේ යහපත් චේතනාවන් පවා විකෘති කිරීමට මුද්ද සමත් වේ. මුද්ද පොදු යහපතට භාවිත කිරීම අරමුණු කොටගන්නවුන් නිමා වනුයේ එහි වහලුන් බවට පත්ව විවිධ ව්‍යසනයන් සිදුකරමිනි.

මෙරට විධායක ජනපති ක්‍රමය ක්‍රියාත්මක වනුයේද මෙයට සමාන අයුරිනි.

ලලිත් ඇතුළත්මුදලි හා ගාමිණී දිසානායක මහත්වරුන් එජාපය කැඩුවේත්, රණසිංහ ප්‍රේමදාස ජනපතිවරයාට එරෙහිව දෝෂාභියෝගයක් ගෙන ආවේත් ජනපති පුටුවේ හිඳගන්නට වූ ආසාව නිසාය. මෙරට ඉතිහාසයේ එතෙක් මෙතෙක් නොවූ විරූ ජනවරමකින් ජනපති ධුරයට පත් චන්ද්‍රිකා බණ්ඩාරනායක කුමාරතුංග මහත්මිය පොරොන්දු වු ප්‍රකාර ජනපති ධුරය අහෝසි කළා නම් ඇයට 2005න් පසු වුවද (අගමැතිවරිය හෝ විපක්‍ෂ නායකවරිය ලෙස) දේශපාලනයේ රැඳී සිටින්නට වුවද ඉඩ තිබුණි. යුද්ධය ජයගැනීම නිසා සිංහල බහුතරයක් අතර ඉමහත් වීරත්වයට පත්වූ මහින්ද රාජපක්‍ෂ මහතාට 2015දී පරාජය අත්වූයේද දෙවන වාරයකින් නොනැවතී මැරෙන තෙක්ම ජනපති පුටුවේ වාඩිවීමට ඔහුට තිබූ ආශාව නිසාය. මෛත්‍රීපාල සිරිසේන හා රනිල් වික්‍රමසිංහ මහත්වරුන් විපක්‍ෂයේ සිටියදී පොරොන්දු වූ අයුරින් ජනපති ක්‍රමය අහෝසි කළා නම් ඔවුන් අවලංගු කාසි තත්වයට හෑල්ලු වන්නේ නැත. (මෛත්‍රීපාල සිරිසේන මහතා 2018 ඔක්තෝබර් 26 දා දින 56 කුමන්ත්‍රණය දියත් කළේද යළිත් වරක් ජනපති වීමට තිබූ ආසාවෙන් බුද්ධිය හා ගුණගරුක බව මොටවූ නිසාය.)

ජනපති පුටුවට ඇති කෑදරකම නිසා නැතිවුණේ දේශපාලනඥයන් පමණක් නොවේ. වරක් ලංකාවේ ධනවත්ම පුද්ගලයන්ගේ ලැයිස්තුවට අයත්වූ ලලිත් කොතලාවල මහතාට අත්වූ ඛේදජනක ඉරණමට එක් හේතුවක් නම් ජනපති පුටුවට ඒමට ඔහු දැරූ අනියම් උත්සාහයන්ය. 2000-2001 කාලයේ දේශපාලන භූමියේ ස්ථානගත වීමට ඔහු උත්සාහ කළේය. 2001දී ඔහු ආරම්භ කළ ‘සාම ව්‍යාපාරය’ මෙම උත්සාහයට උදාහරණයකි.

කොතලාවල මහතාගේ ජනපති සිහිනයත් ඔහුගේ ව්‍යාපාර කඩාවැටීමත් අතර සබඳතාවක් තිබේද යන්න පිළිබඳ විවිධ මත ඒ සමයේ පළවිය. දේශපාලනය මුදල් ගිලගන්නා බව නොරහසකි. එබැවින් ව්‍යාපාරිකයන් දේශපාලනයට ඍජුවම සම්බන්ධ වීම ඔවුන්ගේ ව්‍යාපාරවලට ප්‍රශ්නකාරී තත්වයක් නිර්මාණය කළ හැක. ධම්මික පෙරේරා මහතා මෙවර එම ඉරණමෙන් ගැලවුණේ ජනපති සිහිනය අත්හැරීමෙනි. ජනපතිවරණයෙන් අන්ත පරාජයක් ලැබුවද දිලිත් ජයවීර මහතා තවමත් ජනපති සිහිනය විඳිමින් සිටීමෙන් පෙනීයනුයේ විධායක ජනපති ක්‍රමය නම් මුද්දේ ඇති බලගතුභාවයයි.

ජනපති පුටුවේ ආකර්ෂණය කොතරම්ද යත්, එයින් බොහෝ දෙනකුට මහ පොළවේ යථාර්ථය අමතක වේ. තම තමන්ගේ ක්‍ෂේත්‍රයන්හි වැජඹුණු ඇතැමුන් විහිළු සපයන්නන් බවට පත්වනුයේ මෙහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙසය. මෙවර ජනපතිවරණයෙන් සරත් ෆොන්සේකා මහතාට අත්වුණු ඉරණම මෙයට හොඳම උදාහරණයකි.

අනුර කුමාර දිසානායක මහතාත් දෙවන ධුර කාලයක් පිළිබඳ සිහින මවනවාදැයි තවමත් කිව නොහැක. නමුත් ජාජබ/ජවිපෙ වෙතට හැරුණු ජනරැල්ලේ යම් පසුබෑමක් මේ දිනවල ඇතිවෙමින් පවතින බව නම් නොරහසකි. දැන් පැවැත්වෙන සමුපකාර ඡන්දවලදී පාලක පක්‍ෂය දිගින් දිගටම ලබන පරාජය මෙයට හොඳම නිදසුනයි. හෝමාගම, කැලණිය, වැලිවිටිය යන සමුපකාර ඡන්දවලින් ජාජබ අන්ත පරාජයක් ලැබූ බව අන්තර්ජාල වාර්තා සඳහන් කරයි. මෙහි විශේෂත්වය නම් ජාජබ ක්‍රියාකාරීන් මෙම මැතිවරණ සඳහා ඉමහත් උද්යෝගයෙන් ප්‍රචාරක කටයුතු ගෙනයාමයි. එවැනි උත්සාහයන් දරා වුවද පාලක පක්‍ෂය පරාජය වීම ඒ ප්‍රදේශවල ජනතාව එවූ අනතුරු ඇඟවීමක් බව පැහැදිලිය. මෙවැනි අනතුරු හැඟවීම් නොතැකුවහොත් ඊළඟ ජනපතිවරණයෙන් අනුර කුමාර දිසානායක මහතා පරාජය වීමට ඉඩ තිබේ. 50% කඩඉම නොඉක්මවා ජනපතිධුරයට පත් පළමුවැන්නා ඔහු වීම නිසා මෙම හැකියාව තවත් ඉහළ යාමට හැක.

ජාජබ ජනපතිවරණ ප්‍රකාශනය බොහෝ දුරට යථාර්ථයෙන් බැහැර වූ සිහින මාලාවක් පමණක් විය. බලයට පත්වූ පසු තමන් මුහුණ දෙන ආර්ථක-මූල්‍යමය තත්වයේ ඇති සීමාවන් වටහා ගැනීමට දිසානායක මහතා සමත්විම සැනසිලිදායකය. (ලංකාව බංකොලොත් වූයේ එවැනි හැකියාවක් ගෝඨාභය රාජපක්‍ෂ ජනපතිවරයාට නොතිබූ නිසාය). ආර්ථික පොරොන්දු ඉටු කිරීමට අසීරුවීම නිසා දේශපාලන පොරොන්දු හැකිතාක් ඉටුකිරීම විශේෂ වැදගත්කමක් ගනී. ජනපති ක්‍රමය අහෝසි කිරීම මෙම දේශපාලන පොරොන්දු අතර ප්‍රමුඛය. දිසානායක මහතා හා ජාජබ පාලනය ඉක්මනින්ම මෙම කාරණාවට අත නොගැසුවහොත් මුන් (ජාජබ/ජවිපෙ) හා අරුන් (මෙතෙක් රට පාලනය කල පක්‍ෂ/සන්ධාන) අතර වෙනසක් නැතැයි යන මතය සමාජගත වීම නොවැළැක්විය හැක.

ජනපති ක්‍රමය අහෝසි කිරීමෙන් ජනතාවගේ බඩ පිරෙන්නේ නැත. නමුත් බලය බදාගන්නා දේශපාලකයන් දැක කළකිරීමට පත්ව ඇති රටකට ජනපති පුටුවේ ඉඳගෙනම ජනපති ක්‍රමය අහෝසි කරන නායකයකු නවමු (හා ප්‍රසාදජනක) අත්දැකීමක් වනු ඇත.

ඛණ්ඩනයේ නියාමය

The Lord of the Rings මුද්ද විනාශ කිරීම සඳහා වූ ගමන සාමූහික ප්‍රයත්නයක් ලෙස ඇරඹුණද එම ගමන නිමා කරනුයේ ෆ්‍රෝඩෝ බැගින්ස් හා සෑම් ගැම්ගී යන කුරුමිට්ටන් දෙදෙනා පමණි. සෑම් මෙම ගමනට එකතුවනුයේ ෆ්‍රෝඩෝගේ විශ්වාසවන්ත මෙහෙකරු ලෙසය. නමුත් ගමන තුළ ඔවුනතර ඇති සබඳතාව දැඩි සහෝදරාත්මක මිත්‍රත්වයක් දක්වා පරිවර්තනය වේ.
දෙවන පොත අවසන් වනුයේ ෆ්‍රෝඩෝ සතුරු ප්‍රහාරයකට ලක්වීමෙනි. ඔහු මියගියායැයි සිතන සෑම් මුද්ද රැගෙන එය විනාශ කිරීමේ ගමන සාර්ථක ලෙස නිමා කිරීමට උත්සාහ කරයි.
තෙවන පොත ආරම්භයේදී ෆ්‍රෝඩෝ මිය නොගිය බව දැනගත් සෑම් ඔහුව බේරාගනියි. මුද්ද සතුරන් අතට පත් නොවූ බවත් තමන් එය රැකගත් බවත් සෑම් ෆ්‍රෝඩෝට කියයි. මෙම ප්‍රවෘත්තිය ඇසීමෙන් ෆ්‍රෝඩෝ ඉමහත් සතුටට පත්වුවද ක්‍ෂණයකදී මෙම සතුට දරුණු සැකයක් බවට පත්වේ. මුද්ද සෑම්ගෙන් උදුරාගන්නා ෆ්‍රෝඩෝ මුද්ද සොරකම් කළායැයි සෑම්ට චෝදනා කරයි. මුද්දෙන් විකෘතිවූ ඔහුගේ දෑසට සෑම් පෙනෙනුයේ යකකු මෙනි. මෙම මුලාව තවත් ක්‍ෂණයකින් නිමාවුවද කතුවරයා එයින් පෙන්වා දෙනුයේ ඉතාමත් දැඩි බැඳීමක් වුවද ඛණ්ඩනය කිරීමට බලයේ මුද්දට ඇති හැකියාවයි.

මෙරට විධායක ජනපති ක්‍රමයද එබඳුම බව අපේ දේශපාලන කැඩුම් බිඳුම්වලින් පෙනීයයි. බලයේ සිටින ජනපතිවරයා වටේ සිටින්නවුන්ගෙන් බහුතරයක් අනාගත ජනපති සිහින දකිමින් සිටිති. විපාක්‍ෂික පක්‍ෂවල තත්වයද මෙයට නොවෙනස්ය. මෑත ඉතිහාසය ගත්විට 2020දී එජාපය කැඩී සජබය නිර්මාණය වූයේ රනිල් වික්‍රමසිංහ මහතාත් සජිත් ප්‍රේමදාස මහතාත් අනාගත ජනපති සිහිනයෙන් මත්වූ නිසාය. රනිල් වික්‍රමසිංහ ජනපතිවරයා රාජපක්‍ෂ පවුල සමග ඇතිකරගත් සන්ධානය බිඳුණේද නාමල් රාජපක්‍ෂ මහතාගේත් රනිල් වික්‍රමසිංහ මහතාගේත් ජනපති සිහින නොපෑහීම නිසාය. එජාපය තුළ මෙන්ම සජබය තුළද මේ වන විට හටගෙන ඇති ඇතැම් ඉරිතැලීම්වලට ඒ පක්‍ෂවල අවශේෂ නායකයන්ගේ ජනපති සිහිනයන් හේතු විය හැක.
දශක ගණනාවක් පුරා ලංකා දේශපාලනයේ නියාමයක් බවට පත්ව ඇත්තේ ජනපති සිහිනයන් නිසා පක්‍ෂ කැඩී බිඳී යාමය. විධායක ජනපති ක්‍රමය දිගටම පැවතුණහොත් ජාජබ/ජවිපෙද මේ නියාමයට නතුවීම නොවැළැක්විය හැක. අනුර කුමාර දිසානායක මහතාට අභ්‍යන්තර අභියෝගයක් එල්ල නොවුවද ඔහුගෙන් පසු නායකත්වයට පත්ව ජනපති පුටුවේ වාඩිවීමට සිහින මවන නායකයන් අතර තරගය ඉරිතැලීම්වල සිට කැඩීම් දක්වා වර්ධනය වීම අනිවාර්යය.ජනපති ක්‍රමය ස්වභාවයෙන්ම පුද්ගල කේන්ද්‍රීයය. ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ආයතන ව්‍යුහයන් හා සමානාත්මතා සම්ප්‍රදායන් එතරම් මුල් බැසගෙන නොමැති (One man/woman show) එකක් බවට පත්වීමට ඇති ඉඩකඩ අතිමහත්ය. මෙම පුද්ගල කේන්ද්‍රීයත්වයේ අනෙක් ප්‍රතිඵලය නම් ජනපතිවරයා /ජනපතිවරිය වටා පුද්ගලාභිවාදන උප සංස්කෘතියක් නිර්මාණය වීමය. ජනපතිවරණයක් පුද්ගලයන් (හා පුද්ගලිකත්වයන්) අතර සටනක් බැවින් එහිදී පක්‍ෂ ප්‍රතිපත්තිවලට වඩා ඉස්මතු වනුයේ පුද්ගලික ගුණාංගය. මෙය ජනපතිවරණ ජයග්‍රහණයෙන් පසු පුද්ගල වන්දනාවක් දක්වා පරිණාමය වීමද සාමාන්‍යයකි.

වත්මන් පාලනය තුළද මෙම විකාශනයේ පෙරනිමිති දැනටමත් දැකිය හැක. දිසානායක ජනපතිවරයාගේ කියුම් කෙරුම් අතිශයෝක්තියෙන් වර්ණනා කිරීමත්, එතෙක් ඔහු හා සම තත්වයේ සිටි අනෙකුත් ජ්‍යෙෂ්ඨ ජවිපෙ නායකයන් ක්‍රම ක්‍රමයෙන් ආන්තික වීමත් මේ වන විටත් ආරම්භ වී ඇත. මේ ක්‍රියාවලියේ එක් අනිටු ප්‍රතිඵලයක් විය හැක්කේ ජනපති ක්‍රමයෙන් යම් වාසි ලබන පිරිසක් දිසානායක ජනපතිවරයා වටා රොක්වීමයි. (මෙය අනෙකුත් ජනපතිවරුන්ටද සිදුවිය.) මොවුන්ගේ තල්ලුව වන්නේද විධායක ජනාධිපති ක්‍රමය අහෝසි නොකරන පැත්තටය.

අනෙක් බාධකය නම් කාලයයි. නව ව්‍යවස්ථාවක් ගෙනඒමට හෝ තිබෙන ව්‍යවස්ථාව සංශෝධනය කිරීමට වැඩි ඉඩකඩක් ඇත්තේ අලුත් පාලනයක මුල් වසර හෝ දෙක තුළය. 1972 හා 1978 ව්‍යවස්ථාවන් මෙන්ම 18 වන, 19 වන හා 20 වන ව්‍යවස්ථා සංශෝධනයන්ද සිදුවූයේ මෙලෙසය. ව්‍යවස්ථාවක් අලුතින් ගෙනඒම කඩිමුඩියේ නොකළ යුතු බැවින් ඒ සඳහා වූ ක්‍රියාදාමය හැකිතාක් ඉක්මනින් ආරම්භ කිරීම බුද්ධිගෝචරය. ජාජබ/ජවිපෙ පාලනය තවමත් මේ කාර්යයට අත ගසා නැත්තේ නොහැකියාව නිසාද? නැතහොත් නොඋවමනාව නිසාද?

චන්ද්‍රිකා බණ්ඩාරනායක කුමාරතුංග ජනපතිනිය විධායක ජනපති ක්‍රමය අහෝසි කළා නම් රාජපක්‍ෂ පවුල්වාදයට ඉඩ ලැබෙන්නේ නැත. සිරිසේන-වික්‍රමසිංහ පාලනය විධායක ජනපති ක්‍රමය අහෝසි කළා නම් ගෝඨාභය රාජපක්‍ෂ ජනපතිවරයාට එරට බංකොලොත් කරන්නට හැකිවන්නේ නැත. විධායක ජනපති ක්‍රමය අහෝසි කරන පොරොන්දුව අනුර කුමාර දිසානායක මහතාද කඩකළහොත් එහි ප්‍රතිවිපාක ඉහත ව්‍යසනයන් දෙකටම වඩා දරුණු විය හැක.1994 සිට ලංකාව බලා සිටියේ විධායක ජනපති ක්‍රමය නම් මුද්ද නිෂ්ක්‍රිය කරන ෆ්‍රෝඩෝ කෙනෙකු එනතුරුය. අනුර කුමාර දිසානායක යනු මෙම සළුපිළි ලාගත් 5වන ජනපතිවරයාය. ඔහු ෆ්‍රෝඩෝ බැගින්ස්ද? නැතිනම් තවත් ව්‍යාජයක්ද? අපි බලා සිටිමු.