අනුරාධපුර රඹාවැව, මැදවච්චිය, විලච්චිය, කහටගස්දිගිලිය, කැබිතිගොල්ලෑව සහ පදවිය යන ගම්මානවලට අප ගියේ කුවේණිගේ පරපුර එහෙම නැතිනම් වන්නියාර්වරුන් ගැන තොරතුරු රැස් කිරීමටය. ඒ විකල්ප ප්‍රතිපත්ති කේන්ද්‍රයේ කණ්ඩායමක් වැදි ජනතාව ගැන කාලයක් තිස්සේ කරමින් සිටි තොරතුරු රැස් කිරීමක තවත් අදියරක් ලෙසය.
මේ ආදිවාසීහු තමන් කුවේණිගේ ඥාතීන් වන බවත් තමන් පිරිසිදු යක්ඛ පරපුරෙන් පැවත එන්නන් බවත් කියති. තමන් යක්ඛ ගෝත්‍රිකයන් ලෙස හඳුන්වා දෙන්නේ විජය කුමරු රජ වීමට පෙර ලංකාවේ පාලන බලය තහවුරු කරගෙන සිටියේ තම පරපුරේ අය නිසා බව ඔවුහු පවසති.
මෙරට රජකම් කළ අවසන් යක්ඛ ගෝත්‍රික පාලකයා බම්බා රාජවංශයේ තෙවැන්නා වූ කාලසේන රජතුමා බවත් ඔහුගේ දියණිය වූ කුවන්නා (කුවේණිය) යක්ෂ පරපුරෙන් බිහි වූ රැජිණ බවත් ඔවුන්ගේ මතයයි. මල්වතුඔය ආසන්නයේ තන්තිරිමලේ ප්‍රදේශයේ පිහිටි පීනියගල ගමේ සිට ඇගේ සහෝදරිය පින්නි නැමති පාලිකාවක සිටි බවට කුකුලෑවේ ජනප්‍රවාදයෙන් කියැවෙන බව ඔවුහු පවසති.
අවසන් පුරුක
පාන්ඩික්ගමේ ජීවත් වන ගමරාළගේ කදිරාතේ එම ගමේ වයසෙන් වැඩි පුද්ගලයා යැයි සඳහන් කළහොත් නිවැරදිය. ඔහු තමා හඳුන්වන්නේ යක්ෂ ගෝත්‍රයේ අන්තිම පුරුක ලෙසය. ඔහුගේ නිවසේ යකඩවලින් සෑදූ විවිධ ආභරණ, ගෙජ්ජි සහ පුස්කොළ පොත් විශාල සංඛ්‍යාවක් ඇති බව අපට දැකගන්නට ලැබුණි. නාගයෙකුගේ හිස සහිත යකඩින් සෑදූ යෂ්ඨියක්ද ඔහු සතුව තිබුණි.
‘අපේ ගෝත්‍රය යක්ෂ. කුවේණි අපේ මුත්තණුවෝ. විජය රජ්ජුරුවෝ ලංකාවට ආව වෙලාවේ කුවේණිව රවට්ටලා කසාද බැන්දා. විජය රජ්ජුරුවෝ යක්ෂ ගෝත්‍රයේ අපේ අයව විනාශ කරන්න බැලු‍වා. අපිව විනාශ කරන්න බැරි නිසා සොලී රටෙන් කණ්ඩායමක් ගෙනාවා. අපිට හිටියේ ඉතා පොඩි කණ්ඩායමක්. අපි යුද්දෙන් පැරදුණා. සොලී රටෙන් ආව කණ්ඩායම එක්ක අපිට සටන් කරන්න බැරි නිසා අපි කැලේට පැන්නා. එතැන ඉඳලා වන්නිය කියලා නමත් හැදුණේ. එදා අපි වන්නියට එනකොට පාන්ඩික් ගමේ මිනිස්සු හිටියේ නැහැ. මුලින්ම පාන්ඩික් ගමේ යක්ෂ ගෝත්‍රයේ කණ්ඩායම තමයි මෙහේ පදිංචි වුණේ. මම ඉපදුණේ 1935 දී. ඒ කාලේ මෙහේ පාරවල් තිබ්බේ නැහැ. තනි මූකලන් කැලයක් මේක. අපි ගස්වල අතු බිඳගෙන පාරවල් පාදාගත්තේ. අපේ තාත්තලා කැලේ එක්කමයි ජීවත් වුණේ. හේන් ගොවිතැන් ඒ තරම් කළේ නැහැ. අපේ මුත්තා ඒ කාලේ ගහක පැළක් හදාගෙන ඒ පැළේ ජීවත් වුණේ. මුත්තයි, මුත්තා අම්මයි, දුවයි පැළේ ජීවත් වුණේ. මුත්තා දඩයමේ ගියා. මුත්තම්මයි, දුවයි දෙන්නා ගහ උඩ පැළේ හිටියා. ඒ ගහ මෑතක් වෙනකම් තිබුණා.ඒ ගහට කොල්ලෝ ටිකක් ගිනි තිබ්බා. යක්ෂ ගෝත්‍රයේ සාක්ෂියක් විදියට පළදින ආභරණ හැම එකක්ම මගේ ළඟ තියෙනවා. මේවා අපේ පරම්පරාවෙන් මට ලැබුණු ආභරණ. මගෙන් පස්සේ මේ ආභරණ පළන්දන්න කෙනෙක් හැහැ. අපේ ගෝත්‍රය වෙනස් වුණානේ. යක්ෂ ගෝත්‍රයෙන් අපි වෙනස් වෙලා දැන් මනුස්සයෝ හැටියට ජීවත් වෙන්නේ. ඒ වුණාට අපි දැනුත් යක්ෂ ගෝත්‍රය අදහනවා. ඒත් චාරිත්‍ර වාරිත්‍ර කෙරෙනවා අඩුයි. අපේ කෙනෙක්ට අසනීපයක් වුණාම අපි ඒ චාරිත්‍ර කරනවා. වැවේ චාරිත්‍ර අවුරුද්දකට වතාවක් කරනවා. ඒ චාරිත්‍රවලට ගමේ හැමෝම සම්බන්ධ වෙනවා. පාන්ඩික්ගමේ යක්ෂ ගෝත්‍රයයට අයත් පවුල් දෙසීයක් විතර ඉන්නවා. ඒත් ඉතිං බොහෝම කවලමේ ඉන්නේ. පිට පළාත්වලින් ඇවිත් මෙහෙන් කසාඳ බැදලා. ඉස්සර අපි කැලේ ගිහින් දඩයම් කළාට දැන් නම් ගොවිතැනක් කරගෙන ජීවත් වෙන්නේ.’
ආගමික විශ්වාස සහ පුදපූජා
වන්නියාර්වරුන්ගේ ආගමික විශ්වාස සහ පුදපූජා මූලික වශයෙන් ගොඩනැගී ඇති බව පෙනුණේ දෙවියන් හා යකුන් මූලික කරගෙනය. දෙවියන් ලෙස ඔවුන් පුල්ලෙයාර්, වන්නි දෙවියන්, අයියන්නායක දෙවියන් සහ ඉලංදාරී දෙවියන් අදහන අතර යකුන් ලෙස ඔවුන් අදහන බව පෙනීයන්නේ ඔවුන්ගේ මුතුන්මිත්තන්ය. ඉන්පසුව බුදුන් ඇදහීම සිදු කරගෙන යයි.
වන්නියාර් ආදිවාසීන් කුවන්නා දේවිය (කුවේණිය) හඳුන්වන්නේ “කුකුළාපොල කිරිඅම්මා” යනුවෙනි. කුකුළෑව ගම කුකුළෙකුගේ ශෛලමය පිළිරුවක් තිබුණු ගමක් බව බොහෝ අය කියති. 1800 ගණන්වලදී කුකුලෑව ගමේ මාලී නමින් සිටි ප්‍රාදේශීය නායිකාවක ගැන ගම්වැසියෝ පවසති. ඇය කුවේණියගේ චරිතය ඇයගේ ඇඟට ආරූඪ කරගෙන ගමට නායකත්වය දුන් බවට ජනප්‍රවාදයෙන් පැවති එන කතා ඇති බව ගම්වැසියෝ පවසති. මාලී තමන්ගේ පරපුරේ ජනතාවට නායකත්වය දුන් බවත් මාලී සටන් කර ඇත්තේ සුදු ජාතිකයින්ට විරුද්ධව බවත් ගම්වාසීහු පවසති.
වැව කේන්ද්‍ර කරගනිමින් ප්‍රජාවක් හැටියට පවත්වන චාරිත්‍ර වාරිත්‍ර අද දක්වාද වන්නියාර්වරු සිදු කරයි. ඒ අතර අස්වනු නෙළීමෙන් පසු කිරි උතුරුවා ගණ දෙවියන්ට පිදීම, කිරි අම්මා පිදීම, වැව ඉස්මත්තේ මුට්ටි නැවීමේ මංගල්‍යය පැවැත්වීම, වල්ලි අම්මාට කෝවිල් දානය පිරිනැමීම මින් සමහරක් පුදජූජාය. කුකුලෑව ගම්මානයේ බද්දරාලගේ කදිරයියා කුකුලෑව ගම මැද්දේ දේවාලයක් සාදා එහි අවුරුද්දක් පාසාම පුදපූජා සිදු කරගෙන යයි. ගම සහ දේවාලය සමඟ ඇති සම්බන්ධය ගැන කදිරයියා මහතා මෙසේ පැවසීය.
‘දේව තිරයක් ගම මැද්දේ ඇහැල මාසේ බැඳලා, ගමේ කට්ටිය එකතු වෙලා අපි මංගල්ලයක් කරනවා. බෝග ආරක්ෂා කරගන්න, ආදායම වැඩි කරගන්න, අපි ආරක්ෂා වෙන්න කුඹුරු කපලා මුලින්ම ගන්න හාල්වලින් කිරි උතුරවලා අපි මංගල්ලය කරනවා. ගමේ අය මංගල්ලයට අනිවාර්යයෙන්ම එනවා. ගමේ රාජකාරිය විදියට අපි කතරගම දෙවියන්ට මංගල්ලයක් කරනවා. වැවේ රාජකාරිය විදියට අපි අයියන්නායක දෙවියන්ට හැලි හතේ කිරි උතුරවනවා. ගම මැද්දේ අපි ගණ දෙවියන්ට කිරි උතුරවනවා.’
වන්නියාර්වරුන්ගේ ප්‍රමුඛ සංස්කෘතික ලක්ෂණයක් ලෙස කිව හැක්කේ තම ගෝත්‍රයෙන් පිට විවාහ ආවාහ නොපැවත්වීම ය. විවාහ සිදුවුණේ තමන්ගේම ගෝත්‍ර අතරේ පමණක් බවත් තම ගෝත්‍රයන් පිට ආවාහ විවාහ සිදු වුවහොත් ඒ අදාළ අය ගෝත්‍රයන් පිටමන් කරනු ලැබූ බවත් අනුරාධපුර දිස්ත්‍රික්කයේ තන්තිරිමලේ පරිපාලන නිලධාරී නිමල් ගුණසේකර අදහස් දක්වමින් මෙසේ පැවසීය.
‘ඒ කාලයේ අපි හරි සරල විදියට ජීවත් වුණේ. කණ්ඩායමේ යම් කෙනෙක් වැරැද්දක් කළහොත් ඒ ගෙදර කිසිම කෙනෙක්ට රැහේ කිසිම ගෙදරකින් ගින්දර, ලු‍ණු දෙන්න තහනම් කළා. වැරැද්ද කළ කෙනාට යම් කිසි දඩයක් නියම කරලා ඒ දඩේ ගෙව්වාට මාස ගාණකට පස්සෙ තමයි ආපහු ගමේ ජීවත් වෙන්න අවස්ථාව දුන්නේ. දඩය ගෙවන කම් ඒ කෙනාව සහ පවුලේ අයව ගමෙන් ඉවත් කළා. වැරැද්දක් කරපු කෙනෙක්ට දඬුවම් දුන්නේ ළතෝනිගලට අරගෙන ගිහින්.’
ආරක්ෂා සදහා වාසගම් වෙනස්වීම්
වනාන්තර මැදින් වන්නියාර්වරුන් ජනාවාස වී නැති ගම්බිම් සොයා පලා ඇවිත් විවිධ අවස්ථාවල තම වර්ගයාගේ ආරක්ෂාව සදහා තමන්ගේ නම් වෙනස් කර ගත් ආකාරය පෙන්වමින්, කණුගහවැව ගම්මානයේ පදිංචි වී සිටින පාරම්පරික වෛද්‍යවරයෙකු වන මල්හාමිගේ සේනාරත්න තම කණ්ඩායම නම් වෙනස් කර ගත් ආකාරය මෙසේ විස්තර කළේය.
‘අපිට හිංසන, හිරිහැර විශාල විදියට තිබුණා. අපේ වර්ගයා මරා දමන කාලයක් තිබුණානේ. එතකොට අපේ මුතුන් මිත්තන් කැලේට පැන්නා. ඊට පස්සේ තම්මන්නාගල, වෙහෙරගල හා බුලත්ගල කියලා ගල්වල අපේ පරම්පරාව ජීවත් වුණා. ඉන්පස්සේ කඳුවල අපේ අය ජීවත් වුණා. ආඬිවැව කියන අපේ ගමට මුලින්ම අපේ මුත්තලා අනුරාධපුරයෙන් බැහැලා. පාණක්ගම, තුලාවෙල්ලු‍ව වගේ ගම්මානවල නැවති නැවති ආවේ. සමහර කණ්ඩායම් ඒ ගම්මානවල නැවතුණා. ජනාවාස නැති ගම්මානවල හැංඟි හැංඟි අපේ මුත්තෝ ඇවිත් තිබුණේ. ඒ ආව කණ්ඩායමෙන් කොටසක් ගිහින් තිබුණා දෙමළ පළාත්වලට. අපේ සමහර කණ්ඩායම්වල අයගේ මුරුගඅයියා, වේලඅයියා, කන්දඅයියා කියලා නම් තියෙන අය ඉන්නවා. අපේ තාත්තාගේ සහෝදරයෙක් වව්නියාවේ ඉන්නවා. බාප්පාගේ නම කන්දඅයියා, අපේ බාප්පාගේ නම බද්දරාළගේ කදිරආටි. අපේ මුතුන් මිත්තෝ ආක්‍රමණයන්ගෙන් ආරක්ෂා වුණේ උතුරේ හිටපු ගම්වැසියන්ගේ නම් භාවිත කළ නිසා.
අපේ ළමයි කැමති නැහැ වන්නියාර්වරු කියලා භාවිත කරන්න. ගමේ ඉන්නකොට වන්නියාර්වරයෙක් කියලා අපිව හදුන්වගත්තාට ගමෙන් පිට ගියාම කවුරුත් කැමැති නැහැ. ඒක ඒ කාලේ අපිටත් තිබුණා. අපි ඉස්කෝලේ යන කාලේ ළමයි අපිට විහිළු කරනවා. ‘වන්නියේ මිනිහාගේ ආරේ. මල්ල කිහිල්ලේ නෑරේ’ කියලා. අපි දුප්පත්, කිසිම රැකියාවක් කරන්නේ නැති මිනිස්සු ජාතියක් විදිහට අනෙක් ළමයි අපිව හැඳින්නුවේ. ඉස්කෝලේ ගුරුවරු පවා අපිට බනින්නේ වැද්දෝ කියලා. ඒ නිසා ගොඩක් ළමයි අපේ පරම්පරාව ඉදිරියට ගෙනියන්න කැමති නැහැ.
වෙදකම
වන්නිවරුන්ට ආවේණික පාරම්පරික වෛද්‍ය ක්‍රමයක් පවත්වාගෙන ආ බවට වර්තමානයේද ජීවත්වෙන වන්නියාර්වරුන්ගේ සාම්ප්‍රදායික වෛද්‍ය මහතුන්ගේ භාවිතාවෙන් මැනවින් පැහැදිලි වේ. සිය වෛද්‍ය ක්‍රමයේ මූලධර්මයන් අඩංගු පුස්කොළ පොත් ඔවුන් සතුව තවමත් පවතින අතර එම වෛද්‍ය ප්‍රතිකාර පවත්වාගෙන යනු ලබන්නේ සම්පුර්ණයෙන්ම ස්වාභාවික මූලාශ්‍රයන්ගෙනි. පාරම්පරික වෛද්‍යවරයෙකු වන මල්හාමිගේ සේනාරත්න පාරම්පරික වෙදකම් ගැන විස්තර කරමින් මෙසේ පැවසීය.
‘අපේ වෙඳකමේ තියෙන තෙල් බෙහෙත් සිංහල ආයුරේවේදයේ තියෙන ඒවා නෙවෙයි. අපේ මුතුන් මිත්තන්ගෙන් වන්නියාර්වරුන්ගේ වෙදකම ඇවිත් තියෙන්නේ. අපේ තෙල් බෙහෙත් හදනකොට ලණු පදම, ඉර්දි පදම, පහන් අල්ලන පදම තියෙනවා. ඒ පදම තෙල් බෙහෙත් හදනකොට හරියට ගන්න ඕනෑ. ඖෂධ ගැන දැනුම, රෝග ගැන දැනුම අපේ මුතුන් මිත්තන් ලියපු පුස්කොළ පොත්වලින් ලබා ගත්ත දැනුම. ‘සෙනසුරු මහා කුරුකයාට – එකහාමාරේ දළ තියූ විට – වම කෑ නම් පැමිණි දාට – දස පෑයක් නොයයි ඊට’ පුස්කොළ පොතේ සර්පයෙක් දෂ්ට කළාම එයට බෙහෙත් කළ යුතු පැය ගාණන සඳහන් වෙන්නේ මෙහෙම. ‘සිකුරු මහා පද්මයාට – සතර දළින් කයි එදාට – පැවතුණි නම් ඕවිට – අනූ පැයක් ඉදියි ඒ විට‘ යම් රෝගයකට ඖෂධ ලබා දීලා රෝගියාව ජීවත් කරන විදියත් පුස්කොළ පොත්වල සඳහන් වෙලා තියෙනවා. පුස්කොළ පොත්වල සඳහන් කරලා තියෙනවා රෝගියෙකුගේ හෘදය වස්තුවයි, මොළයයි රැකගන්නේ කොහොමද කියලා. පුස්කොළ පොත්වල තියෙන බෙහෙත් හොයාගෙන ඒවා හදාගන්න දැන් නම් හරි අමාරුයි. යුද්ධය කාලේ හැමෝම තමන්ගේ ගෙවල්වල බඩු භාණ්ඩ අරගෙන ගෙවල් අත්හැරලා ගියේ. ඒත් මම බයිසිකලයේ පිටිපස්සේ පුස්කොළ පොත් තියාගෙන ගමෙන් ගියේ. හැමෝම මට බැන්නා.’
